Η Γένεση (1ον) Τα βιβλία της Αγίας Γραφής ένα – ένα. (Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμία)

           

 ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

   ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ - ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 26 Ἀπριλίου 2015

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ ΕΝΑ-ΕΝΑ

Η ΓΕΝΕΣΗ

1. Ἐπιθυμῶ πολύ, ἀγαπητοί μου χριστιανοί, νά ἀγαπήσετε καί νά προσέχετε ἰδιαίτερα τήν νέα σειρά τῶν κυριακάτικων μας κηρυγμάτων. Σέ κάθε κήρυγμά μου θά σᾶς παρουσιάζω μέ λίγα λόγια καί ἕνα βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Θέλω ἔτσι νά σᾶς κεντρίσω τό ἐνδιαφέρο γιά τό θεόπνευστο αὐτό βιβλίο, πού τό σεβάστηκαν οἱ αἰῶνες καί ἡ θέση του εἶναι πάνω στήν Ἁγία Τράπεζα, μαζί μέ τό ῞Αγιο Ποτήριο. Καί ὅμως σέ πολλούς χριστιανούς ἡ Ἁγία Γραφή εἶναι βιβλίο ἄγνωστο, ἀκόμη δέ καί περιφρονημένο. Γι᾽ αὐτό καί θεώρησα ὡς πολύ ἀναγκαία τήν σειρά αὐτή τῶν κηρυγμάτων μου.  

2. Ἀρχίζουμε μέ τήν Παλαιά Διαθήκη. Τό πρῶτο βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅπως τό ἔχει ὁ Κανόνας της, εἶναι ἡ Γένεση. Τό βιβλίο αὐτό καί οἱ Ἰουδαῖοι καί οἱ Χριστιανοί πιστεύουν ὅτι τό ἔγραψε ὁ Μωϋσῆς. Αὐτός εἶναι πού ἔγραψε τά πρῶτα βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πού μέ ἕνα ὄνομα τά καλοῦμε Πεντάτευχο. Τό βιβλίο τῆς Γένεσης γράφτηκε κατά τήν διάρκεια τῶν σαράντα ἐτῶν τῆς περιπλανήσεως τοῦ Ἰσραήλ στήν ἔρημο, κατά τόν χρόνο μεταξύ τῆς διαβάσεώς του διά τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης καί τῆς εἰσόδου του στήν Χαναάν.

Γένεση σημαίνει «ἀρχή». Καί πραγματικά τό βιβλίο αὐτό περιέχει δύο ἀρχές καί γι᾽ αὐτό διαιρεῖται σέ δύο μέρη. Τό πρῶτο μέρος τό ἀποτελοῦν τά ἕνδεκα πρῶτα κεφάλαια (1-11), τά ὁποῖα ὁμιλοῦν γιά τήν ἀρχή, δηλαδή, γιά τήν δημιουργία, τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας, καί στήν συνέχεια ὁμιλοῦν γιά τήν ἱστορία τῶν ἀπογόνων τους. Τό δεύτερο μέρος τῆς Γένεσης τό ἀποτελοῦν τά ὑπόλοιπα κεφάλαια (12-50), τά ὁποῖα ὁμιλοῦν γιά τήν ἀρχή τῆς ἱστορίας τοῦ Ἰσραήλ, πού ἀρχίζει μέ τούς τρεῖς πατριάρχες τῶν Ἑβραίων, τόν Ἀβραάμ, τόν Ἰσαάκ καί τόν Ἰακώβ, καί γιά τούς ἀπογόνους τους, τίς δώδεκα φυλές τους. Τό βιβλίο μᾶς λέγει ὅτι ὁ Θεός ἔκανε ὅλα τά πράγματα «καλά λίαν» (1,31), ἀλλά ὁ ἄνθρωπος ἁμάρτησε καί ἐπαναστάτησε κατά τοῦ Θεοῦ (κεφ. 3). Ὁ Θεός ὅμως ἀγαπᾶ τόν ἄνθρωπο καί φροντίζει γι᾽ αὐτόν. Γι᾽ αὐτό καί ἐκλέγει ἕνα ἄνθρωπο, τόν Ἀβραάμ, τόν ὁποῖο θά κάνει γενάρχη ἑνός λαοῦ, ἀπό τόν ὁποῖον θά προέλθει ὁ Μεσσίας, ὁ Ὁποῖος θά φέρει τήν λύτρωση στήν ἀνθρωπότητα.

3. Ἡ Γένεση καλύπτει τό μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ἀπό κάθε ἄλλο βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Ἀρχίζει ἀπό τήν δημιουργία τοῦ κόσμου καί φθάνει μέχρι τόν ἐρχομό τῶν Ἑβραίων στήν Αἴγυπτο. Σπουδαῖα εἶναι τά πρῶτα τρία κεφάλαια τοῦ βιβλίου τῆς Γένεσης, πού μιλᾶνε γιά τήν δημιουργία τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου καί γιά τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά καί λέγουν ὅτι θά γίνει ἡ ἀνόρθωσή του ἀπό τήν πτώση, μέ τόν ἐρχομό τοῦ Λυτρωτῆ (3,15). Δηλαδή, αὐτά τά κεφάλαια περιέχουν ὅ,τι περιέχει ὅλη ἡ Ἁγία Γραφή καί ἡ Παλαιά καί ἡ Καινή Διαθήκη. Πραγματικά,  ὅλη ἡ Ἁγία Γραφή ὁμιλεῖ γι᾽ αὐτά τά τρία: Γιά τήν δημιουργία, τήν πτώση καί τήν ἀναδημιουργία (τήν ἀνόρθωση, δηλαδή, τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν πτώση). Γι᾽ αὐτά ἀκριβῶς τά τρία ὁμιλοῦν καί τά τρία πρῶτα κεφάλαια τῆς Γένεσης. Ἀλλά γι᾽ αὐτά, μέ θεολογική ἑρμηνεία, ὁμιλοῦν καί τά τρία τελευταῖα κεφάλαια τῆς Ἀποκάλυψης, τοῦ τελευταίου αὐτοῦ βιβλίου τῆς θεοπνεύστου Ἁγίας Γραφῆς (βλ. Β´ Τιμ. 3,16). Δηλαδή, τό ΑΛΦΑ (τό τρία πρῶτα κεφάλαια τῆς Γένεσης) καί τό ΩΜΕΓΑ (τά τρία τελευταῖα κεφάλαια τῆς Ἀποκάλυψης) τῆς Ἁγίας Γραφῆς ὁμιλοῦν γιά τό ἴδιο θέμα: Γιά τήν δημιουργία, τήν πτώση καί τήν ἀναδημιουργία (τήν δόξα τοῦ θεουμένου ἀνθρώπου).

4. Θέλω, χριστιανοί μου, τώρα νά σᾶς δώσω ἕνα γενικό πλάνο τοῦ βιβλίου τῆς Γένεσης πού ἐξετάζουμε. Τά ἕνδεκα πρῶτα βιβλία τοῦ βιβλίου αὐτοῦ (1,1-11,27) ὁμιλοῦν, ὅπως εἴπαμε, γιά τήν ἱστορία τοῦ ἀνθρώπου. Πιό συγκεκριμένα ὁμιλοοῦν γιά τήν δημιουργία καί τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου καί τά θλιβερά ἀποτελέσματα τῆς πτώσης του (1,1-5,32). Ἀπό τήν ἀρχή διακρίνονται δύο γενεές τῶν ἀνθρώπων, ἡ καλή γενεά μέ ἀρχηγό τόν Ἄβελ καί ἡ κακή γενεά μέ ἀρχηγό τόν Κάϊν. Στήν ἀνθρωπότητα ἦλθε κρίση καί τιμωρία τοῦ Θεοῦ μέ τόν κατακλυσμό καί μέ τόν πύργο τῆς Βαβέλ (6,1-11,32). Μέ τόν κατακλυσμό καταστράφηκε ἡ κακή γενεά. Σώθηκε μόνο ὁ Νῶε καί ἡ οἰκογένειά του, πού κατάγονταν ἀπό τήν καλή γενεά τοῦ Σήθ.

Τό δεύτερο μέρος τοῦ βιβλίου, πού τό ἀποτελοῦν τά ὑπόλοιπα κεφάλαια (12,1-50,26) ὁμιλοῦν γιά τήν ἀρχή τῆς ἱστορίας τοῦ Ἰσραήλ. Λέγουν γιά τούς πατριάρχες καί τίς φυλές τοῦ Ἰσραήλ (12,1-36,42). Καί στήν συνέχεια τό τμῆμα αὐτό τοῦ βιβλίου λέγει γιά τήν κάθοδο τοῦ Ἰσραήλ στήν Αἴγυπτο, λόγω πείνας, καί τήν ἐγκατάστασή του ἐκεῖ (37,1-50,26).

5. Τέλος, ἀγαπητοί μου χριστιανοί, ἐπιθυμῶ νά σᾶς πῶ λίγες βασικές διδασκαλίες ἀπό τό βιβλίο τῆς Γένεσης, τό πρῶτο αὐτό βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Τό πρῶτο πού λέγει καί τονίζει ἡ Γένεση εἶναι ὅτι ὅλος ὁ κόσμος καί ἐμεῖς, καί οἱ ἄγγελοι ἀκόμη, εἴμαστε κτίσματα καί γενήκαμε ἀπό τόν Θεό. Εἴμασταν μή ὄντα καί ἤλθαμε σέ ὕπαρξη ἀπό τόν πάντοτε Ὄντα καί Ζῶντα Θεό (κεφ. 1). Ὁ Θεός στήν Γένεση παρουσιάζεται ἀπό τήν ἀρχή σέ πληθυντικό ἀριθμό (Ἐλωχ-ίμ), γιατί εἶναι ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ. Δέν δημιουργεῖ μόνο ὁ Πατέρας, ἀλλά καί ὁ Λόγος (ὁ Υἱός) καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Γι᾽ αὐτό καί διαβάζουμε «εἶπεν ὁ Θεός» (1,3. 1,6. 1, 9 κ.ἄ.· ὁ Λόγος λέγει)·  καί ἀκόμη διαβάζουμε καί γιά τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό Ὁποῖο «ἐπεφέρετο ἐπί τοῦ ὕδατος» (1,2). Ἔπειτα ἡ Γένεση λέγει γιά τόν ἄνθρωπο ὅτι εἶναι τό ἀνώτερο δημιούργημα, γιατί πλάστηκε «κατ᾽ εἰκόνα καί καθ᾽ ὁμοίωσιν Θεοῦ» (1,26). Ἡ φύση δηλαδή τοῦ ἀνθρώπου εἶναι πνευματική, γιά νά ἔχει τήν δυνατότητα νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό, γιά νά θεωθεῖ. Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε ἀκέραιος στήν ἀρχή, ἀλλά τμήθηκε  ἔπειτα σέ δύο φύλα, τόν ἄνδρα καί τήν γυναίκα (2,18 ἑξ.). Ἔτσι θεσπίζεται ὁ ἱερός θεσμός τοῦ γάμου (2,24), ἐνῶ, ἄν δέν θά γινόταν ἡ πτώση τῶν πρωτοπλάστων, οἱ ἄνθρωποι θά πολλαπλασιάζονταν μέν, ἀλλά κατά παρθενικό τρόπο, τόν ὁποῖον ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ θά ὑπεδείκνυε. Ἔγινε ὅμως ἡ θλιβερή πτώση, μέ τήν ὁποία ὁ ἄνθρωπος ἔχασε τήν ἀγαθή κοινωνία του μέ τόν Θεό καί στό σῶμα του ἦλθε ἡ φθορά· ἀλλά γιά τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου καί ὅλη ἡ φύση δουλώθηκε στήν φθορά (κεφ. 3. 3,18 ἑξ. Βλ. καί Ρωμ. 8, 19-22). Ἔτσι ἀρχίζει τώρα ἡ ταλαίπωρη ζωή τοῦ ἀνθρώπου μετά τήν πτώση. Καί θά ἦταν ἀπελπιστική ἡ ζωή αὐτή, ἄν ὁ Θεός ἀπό ἀγάπη δέν ἔδινε τήν ὑπόσχεση  ὅτι ἀπό τήν γυναίκα, καί μόνο ἀπό αὐτή, θά γεννηθεῖ Κάποιος, ὁ Ὁποῖος θά ἔχει θεϊκή δύναμη καί θά συντρίψει τό κεφάλι τοῦ Διαβόλου, πού παραπλάνησε τόν ἄνθρωπο σέ παρακοή στήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ (3,15). Ἡ παρήγορη αὐτή ὑπόσχεση εἶναι ἡ πρώτη προφητεία γιά τήν ἔλευση τοῦ Μεσσία, τοῦ Λυτρωτοῦ καί Σωτῆρα μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἡ προφητεία αὐτή εἶναι Εὐαγγέλιο, εἶναι τό «Πρωτο-εὐαγγέλιο», ὅπως ἔχει ὀνομασθεῖ.

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας