Ο Θανάσης Πετσάλης - Διομήδης και η
εθνική μνήμη
Του
Γιώργου
Ν. Παπαθανασόπουλου
Ο Θανάσης Πετσάλης - Διομήδης
(1904-1995) είναι ο συγγραφέας του 20ού αιώνα, που βοηθάει τον Έλληνα να
διατηρήσει την ιστορική του μνήμη και
την αυτογνωσία του. Η εθνική σημασία των ιστορικών μυθιστορημάτων του «Οι
Μαυρόλυκοι» και «Η καμπάνα της Αγίας Τριάδας» έγκειται στο ότι περιγράφει
γλαφυρά την εποποιία των Ελλήνων να
επιβιώσουν στα χρόνια της απάνθρωπης σκλαβιάς. Έως τις ημέρες του τα χρόνια
αυτά θεωρούνταν μια «άθλια, μουντή και βασανισμένη» εποχή, που δεν χρειάζεται
να καταπιαστεί κανείς. Ο Πετσάλης ασχολήθηκε και το εξηγεί: «Μετά το σκάψιμο
πάνω στα δίσεκτα χρόνια της σκλαβιάς, σηκώθηκα θαμπωμένος από το θαύμα. Φως
πεντακάθαρο σελαγίζει πάνω στους Έλληνες της δουλείας: του μαρτυρίου ο φωτοστέφανος, του νου και της αντριάς η
λάμψη». (Θαν. Πετσάλη - Διομήδη « Οι
Μαυρόλυκοι», Βιβλιοπ. της «Εστίας». Ζ΄ Έκδοση, 1ος Τόμος, σελ.
11).
Ο Απόστολος Σαχίνης γράφει για τους
«Μαυρόλυκους» ότι περισσότερο από ιστορικό μυθιστόρημα θα μπορούσαν να χαρακτηριστεί
εθνικό ανάγνωσμα, για αυτό και βρίσκει «πλατειά ανταπόκριση στην λαϊκή ψυχή».
(Απ. Σαχίνη «Το αφηγηματικό έργο του Πετσάλη – Διομήδη», Ίδρ. Κώστα και Ελένης
Ουράνη, Αθήνα, 1992, σελ. 59 και 61). Το
σημαντικό για τους «Μαυρόλυκους» είναι ότι τα όσα γράφει ο συγγραφέας τους,
όπως ο ίδιος σημειώνει, τα στήριξε στα έργα του Σάθα και των ξένων περιηγητών
στην Ελλάδα, κατά την τουρκοκρατία. Όπως γράφει, μέσα από τα διαβάσματά του
αγάπησε και θαύμασε τους σκλαβωμένους Έλληνες: «Θαύμασα την καρτερία τους, την
προκοπή τους, την πίστη τους, την αντοχή, την εξυπνάδα, την πονηριά, τη
λεβεντιά τους. Θολώνουν άθελα οι πομπές, τα μαύρα κουσούρια της φυλής, μπροστά
στο θαύμα». («Μαυρόλυκοι», τ. 1, σελ. 16-17).