π. Αθανάσιος Μυτιληναίος: Ομιλία εις το Γενέσιον της Θεοτόκου – Η Θεοτόκος Μαρία, ο αληθής άνθρωπος

 

ΕΙΣ ΤΟ ΓΕΝΕΣΙΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

 Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου με θέμα:

«Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΜΑΡΙΑ, Ο ΑΛΗΘΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ»

 [εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 8-9-1995]  (Α42)

     Σήμερα, αγαπητοί μου, η Εκκλησία μας γιορτάζει το Γενέθλιον της Θεοτόκου. Είναι γνωστόν ότι γενέθλιος ημέρα θεωρείται η ημέρα στην αυγή της με το Άγιον Βάπτισμα, στην δύση της με το άγιον τέλος, κατόπιν αγώνων του βίου τούτου. Η βιολογική γέννησις δεν έχει βεβαίως καμία σημασία δια την Βασιλεία του Θεού. Έτσι εις τους αγίους έχομε γενέθλιον ημέραν την ημέραν του θανάτου των που είναι και η τελείωσίς των. «Τελείωσις» θα πει ολοκλήρωσις · που πέραν του χρόνου τούτου του θανάτου, δεν υπάρχει άλλος χρόνος γι' αυτήν την τελείωσιν.

       Αυτό, όμως, δεν συμβαίνει εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον. Εκείνη αποτελεί εξαίρεσιν. Όχι γιατί είχε κάποια ξεχωριστή πρόνοια από τον Θεόν. Αλλά γιατί μόνη της έφθασε εις τα μέτρα του προπτωτικού ανθρώπου και φανέρωσε τον αληθή άνθρωπον. Φανέρωσε στο πρόσωπό της, μες στην Ιστορία, τον αληθή άνθρωπον, τον γνήσιο άνθρωπο. Και όπως αναφέρεται από την Αγία Γραφή, η βιολογική δημιουργία του Αδάμ, έτσι αναφέρεται και η βιολογική γέννησις της Θεοτόκου, σαν παγκοσμίου χαράς προοίμιον. «Επήρε», λέει, «ο Θεός πηλόν και έκανε τον άνθρωπον…». Δείχνει όλη την δημιουργία του ανθρώπου. Και το τέλος του Αδάμ. «Και ο Αδάμ έζησε… τόσα χρόνια, 930! Και απέθανεν». Έτσι λοιπόν και εις την Θεοτόκον αναφέρεται η αρχή της και το τέλος της. Για να μην πω και η προϊστορία της!

      Όταν ήλθε ο καιρός να λυτρωθεί η οικουμένη από την τυραννία των δαιμόνων και να εισαχθεί στη ζωή των θνητών η αθανασία, ακόμη να φυτευθεί στις ψυχές των ανθρώπων η αγγελική ζωή και γενικά να ενωθεί ο ουρανός με την γη, ο Θεός προετοίμασε το επίγειον κατάλυμά Του, που είναι η Θεοτόκος. Γράφει το βιβλίο των «Παροιμιών» εις το 9^ο κεφάλαιο: «Ἡ σοφία ᾠκοδόμησεν ἑαυτῇ οἶκον καὶ ὑπήρεισε στύλους ἑπτά». Ποια είναι η Σοφία; -Παλαιά Διαθήκη, προσέξατέ το. Είναι η Ενυπόστατος Σοφία. Ενυπόστατος θα πει προσωπική. Δηλαδή αυτή που είναι πρόσωπο. Οι Έλληνες έχουν την σοφία βέβαια σαν κάτι το απρόσωπο, μία ιδέα, ένα θέμα, ένα στοιχείο, μία αξία. Αλλά δεν έχουν, όμως, ως πρόσωπο. Φυσικά την θεοποιούν. Στο πρόσωπο της θεάς Αθηνάς, την σοφία, αλλά δεν είναι, γιατί δεν υπάρχει Αθηνά. Για τους Έλληνες η σοφία δεν είναι πρόσωπο. Αλλά για τον λαό του Θεού η Σοφία είναι πρόσωπον. Και λέγεται Ενυπόστατος Σοφία. Είναι ο Θεός Λόγος· που λέγει ο ευαγγελιστής Ιωάννης: «Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος» ,Οικοδομεί Αυτός ο Θεός Λόγος, η Ενυπόστατος Σοφία, οικοδομεί τον οίκον Του, ή τον οίκον της, αν πάρομε την λέξη σοφία. Δηλαδή ο Θεός Λόγος οικοδομεί την Ενανθρώπησή Του και προετοιμάζει τα… ούτως ειπείν, τα «υλικά» με τα οποία θα περιβληθεί –«υλικά», τη λέξη την βάζω εντός εισαγωγικών- την ανθρωπίνη φύση. Κι αυτά τα υλικά που θα περιβληθεί είναι η Θεοτόκος.

     Προς τούτο ετοιμάζονται και οι γονείς της Θεοτόκου, όπως είναι ο Ιωακείμ και η Άννα. Σημειώσατε εκείνο που ήδη σας είπα, ότι η Θεοτόκος έχει προϊστορία. Η προϊστορία της Θεοτόκου είναι η ρίζα του Ιεσσαί. Απ’ όπου ο Δαβίδ, απ’ όπου ο Χριστός. Συνεπώς η Θεοτόκος, που θα φέρει τον Χριστόν, έχει ως προϊστορία την ρίζα του Ιεσσαί. Και οι δίκαιοι αυτοί άνθρωποι, ο Ιωακείμ και η Άννα, ετήρησαν τον νόμον. Και ήσαν δίκαιοι περισσότερο από όλους τους δικαίους της Παλαιάς Διαθήκης. Και από τον Νώε και από τον Αβραάμ και από τον Μωυσή. Και τούτο φαίνεται από την υψίστη τιμή, να φέρουν εις τον κόσμον την Θεοτόκον. Βέβαια πολλά γράφει η Γραφή δια τον Νώε. Πιο πολλά για τον Αβραάμ. Και περισσότερα για τον Μωυσή. Αλλά οι γονείς της Θεοτόκου είναι δικαιότεροι, δηλαδή αγιότεροι, εν ησυχία! Δεν δημοσιεύεται η δικαιοσύνη τους, δηλαδή η αγιότητά τους. Όπως κι Εκείνη, ο καρπός ο δικός των, η Θεοτόκος, θα έλθει εις τον κόσμον εν ησυχία, ἐν σιγῇ.

    Το ιερόν ζεύγος, Ιωακείμ και Άννα, δεν ήτο όργανον του Θεού,  αλλά ήσαν συνεργοί του Θεού. Όπως και οι κάθε γονείς δεν είναι όργανον του Θεού, για να φέρουν εις τον κόσμον παιδί- παιδιά, αλλά είναι συνεργοί του Θεού· μην το ξεχνούμε αυτό εις τον γάμον. Γι΄αυτό μπορεί οι γονείς να πουν το όχι εις τον Θεόν, αλλά αν ήσαν όργανα του Θεού, δεν θα μπορούσαν να που το όχι εις την τεκνογονίαν. Δεν είναι λοιπόν όργανον του Θεού το ζεύγος το ιερόν, αλλά είναι συνεργοί του Θεού· που δείχνει την προσωπική συμμετοχή τους στο έργο του Θεού. Γι΄αυτό και ο Ιερός Δαμασκηνός υμνεί το ιερό ζεύγος και λέει: «Ὦ μακαρία συνωρίς (:Ω ευτυχισμένο ζεύγος) Ἰωακεὶμ καὶ Ἂννα, ὑπόχρεως ὑμῖν ἐστι πᾶσα ἡ κτίσις». «Είναι υποχρεωμένη όλη η δημιουργία, και των αγγέλων η δημιουργία, αγαπητοί,  όλη η δημιουργία η κτιστή, έλλογος και άλογος, όλη η δημιουργία, είναι υπόχρεος σε σας». Το ιερόν ζεύγος! Σε σας την μακαρία «συνωρίδα» ή «ξυνωρίδα».

    Πρέπει να τονισθεί αυτή η ιδιαιτέρα αξία της αγίας ζωής των γονέων. Πρέπει να τονισθεί, προκειμένου να φέρουν παιδιά εις τον κόσμον. Εμείς όμως σήμερα πώς εννοούμε την προετοιμασία των νέων μας για τον γάμον; Βέβαια δεν θα γίνει καμία σπασμωδική προετοιμασία, όταν κάπου αρχίσει να αναφαίνεται κάποιο πρόσωπο για το παιδί μας, γαμπρός ή νύφη. Θα ήταν αδιανόητο πράγμα αυτό. Η προετοιμασία αρχίζει από πολύ ενωρίς, πάρα πολύ ενωρίς. Εντούτοις μένομε στην έννοια της προετοιμασίας που λέγεται προίκα. Ακόμα, στην μόρφωση. Ακόμα, στο επάγγελμα. Φυσικά δεν αντιλέγομε ότι αυτά αποτελούν οπωσδήποτε μία προετοιμασία. Αλλά παθαίνομε κάτι. Δεν προετοιμάζομε το παιδί μας ή τα παιδιά μας σε ένα άλλο σπουδαίο στοιχείον, που είναι η αγιότητα, που είναι η αρετή. Λέγει μάλιστα ο Ιερός Χρυσόστομος επάνω σ’ αυτό: «Σκοτώνεσαι, άνθρωπε, να αφήσεις περιουσία στα παιδιά σου· για να σε κλωτσήσουν αύριο, κι όταν αυτά μαλώνουν αύριο πώς θα μοιράσουν την περιουσία, θα σε καταρώνται!». Και το βλέπομε αυτό, καταρώνται τον γέρο πατέρα τους, ζωντανός ή πεθαμένος, γιατί δεν μπορούν να χωρίσουν την περιουσία, επειδή ο καθένας απ’ αυτούς είναι ένας πλεονέκτης. «Κάνε τα παιδιά σου άγια και όταν γίνουν άγια τα παιδιά σου», λέγει, «τότε και μόνα τους θα αποκτήσουν περιουσία».

     Δεν παραθεωρούμε αυτά που ανέφερα. Και την μόρφωση –ξαναλέγω- και την προίκα και το επάγγελμα. Δεν είναι όμως πρώτα. Είναι δεύτερα και τρίτα. Βλέπετε τι αγώνα έχουν οι γονείς για τα παιδιά τους και για την αποκατάστασή τους; Τι αγώνα όμως έχουν για την αγιότητά τους; Πρέπει, λοιπόν, τα παιδιά μας να ασκηθούν από νήπια· για να μην πω εκείνο που είπε ένας σύγχρονος παιδαγωγός, ότι η αγωγή αρχίζει πριν από εκατό χρόνια! Δηλαδή από τους προγόνους, από τους προπαππούδες αρχίζει η αγωγή. Είναι εκείνο που λέγει ένας σύγχρονος παιδαγωγός: «Παιδί μου, αν μείνεις εγκρατής, η εγκράτεια για τα παιδιά σου θα είναι ευκολότερη. Αν είσαι ηδονιστικός τύπος, τότε θα είναι δυσκολότερη η εγκράτεια για τα παιδιά σου».

       Έτσι, λοιπόν, πρέπει τα παιδιά μας να ασκηθούν στην αγάπη, στην υπακοή, στην υπομονή, στην δικαιοσύνη με την ευρεία έννοια, στην αγιότητα, στην περιεκτική εγκράτεια, που λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, δηλαδή σε όλο της το φάσμα η εγκράτεια· από το φαΐ μέχρι όλα τα άλλα στην ζωή. Στην βαθιά πίστη στον Θεό. Αλλά και στην βαθιά πίστη στη συζυγία. «Γιατί ο Θεός έκανε την φύση;» λέγει ο Μέγας Βασίλειος. «Για να μας διδάσκει. Έλα δω, παιδάκι μου, έλα να δεις την ζωή και την πολιτεία των πελαργών. Είναι μονόγαμα πτηνά. Τα βλέπεις; Σημαίνει ότι δεν προδίδουν την συζυγική τους πίστη». Στην εποχή μας, ίσως προβάλλεται ακόμα και το αρνητικό περιβάλλον, που είναι έξω από το σπίτι. Δηλαδή: «Δεν βλέπεις τι κάνει σήμερα η κοινωνία; Τι να σου κάνουν τα παιδιά;». Δεν έχω αντίρρηση, τις βαθιές επιδράσεις που μπορεί να έχει το εξωτερικό περιβάλλον· αρνητικές βαθιές επιδράσεις στα παιδιά μας. Αλλά θα ήθελα όμως να σας θυμίσω και το περιβάλλον της Ναζαρέτ, που εμεγάλωσε η Θεοτόκος. Και δεν είχε το περιβάλλον της Ναζαρέτ καθόλου καλή φήμη. Μάλιστα το έχομε σαν παροιμία: «Δύναται να βγει τίποτα καλό από την Ναζαρέτ; Κι εσύ μου λες ότι ο Μεσσίας κατάγεται από την Ναζαρέτ;», λέγει ο Ναθαναήλ στον Φίλιππο. «Βγαίνει τίποτε καλό από την Ναζαρέτ;».

     Και η αρετή των Θεοπατόρων, αγαπητοί, εξεδηλώθη σαν απόλυτη υπακοή εις τον Θεό. Γιατί; Όπως ο Απόστολος Πέτρος έριξε τα δίχτυα πρωί, 10, 11 η ώρα, για να πιάσει ψάρια, χωρίς προσδοκία –ψαρεύουν εκείνη την ώρα;-, αλλά γιατί το είπε ο Χριστός, έδειξε υπακοή, έτσι και οι γέροντες Ιωακείμ και Άννα, συνήλθαν εις τον γάμον τους, χωρίς καμία σαρκική έλξη· ήσαν γέροντες. Ήσανε πολύ γέροντες. Όπως ο Αβραάμ, ήταν, ξέρετε, εκατό χρονών και η Σάρα ενενήντα. Μάλιστα λέει η Γραφή εκεί δια την Σάρα, εξέλειπαν τα γυναικεία της Σάρας. Εκείνα τα στοιχεία δηλαδή που συνιστούν την γονιμότητα της γυναικός. Έτσι λοιπόν δεν υπήρξε καμία έλξη ιδιαιτέρα. Υπήρξε μόνο υπακοή στον Θεό. Το είπε ο Θεός. Γι΄αυτό θα γίνει. Έτσι και η Θεοτόκος είναι καρπός της υπακοής και της σωφροσύνης. Και σαν τέλειος καρπός, και η ιδία η Θεοτόκος ξεπέρασε τα μέτρα αγιότητος κάθε ανθρώπου, προγενεστέρου της, συγχρόνου της και μεταγενεστέρου της.

     Και πράγματι, λέγει ο Θεός δια του Ησαΐου: «Αἱ ἁμαρτίαι ὑμῶν διιστῶσιν ἀναμέσον ἐμοῦ καί ὑμῶν». «Οι αμαρτίες σας», λέει, «είναι εκείνες που μας χωρίζουν· εσάς κι Εμένα», λέγει ο Θεός δια του Προφήτου. Αλλά η Θεοτόκος δεν εχωρίσθη από τον Θεόν. Κατά μίαν απόλυτον εκτίμησιν. Άρα λοιπόν η Θεοτόκος, προς την οποία ήλθε και ενοίκησε ο Θεός Λόγος, ήτο χωρίς προσωπική αμαρτία!! Αγαπητοί, χωρίς προσωπική αμαρτία! Αληθινό, όντως, θαύμα. Ακατανόητο για την ανθρωπίνη διάνοια.

     Γι'αυτό, μέσω αυτής, της Θεοτόκου, ο άνθρωπος γνωρίζει αληθινά τον Δημιουργό του. Μόνος του δεν μπορεί να γνωρίσει τον δημιουργό του. Δια της Θεοτόκου γνωρίζει τον δημιουργό του. Ούτε ο νόμος, ούτε οι γλώσσες των προφητών, ούτε η τέχνη, η ομορφιά της φύσεως, ούτε οι άγγελοι μπόρεσαν να αποκαλύψουν σε ένα μέτρο ικανοποιητικό τον Θεό. Μόνον ο άνθρωπος, που φέρει την εικόνα του Θεού, όταν φανερωθεί αυθεντικά, όπως η Θεοτόκος, τότε αποκαλύπτει τον Θεό. Και τέτοιος άνθρωπος, σε ύψη δυσθεώρητα, ακόμη και σε μάτια αγγελικά, εστάθη η αγιότης εις μόνην την Θεοτόκον.

     Έτσι για πρώτη φορά η γη, σήμερα, που γεννάται Εκείνη, η μητέρα του Θεού Ενανθρωπήσαντος Λόγου, έδωκε καθαρά τον καρπό της. Ενώ μέχρι τώρα έδινε αγκάθια και τριβόλια... Είπε ο Θεός στον Αδάμ: «Στα χέρια σου η γη να βγάζει αγκάθια και τριβόλια». «Στα χέρια σου», ξέρετε τι θα πει; «Όταν εσύ πας να την εργασθείς, Εγώ ο Θεός δεν καταρώμαι την γην. Αλλά όταν εσύ πας να δουλέψεις την γη, ἐν τῇ ἐργασίᾳ, θα είναι καταραμένη η γη. Όχι η γη καθ’ εαυτήν. Αλλά, ἐν τῷ ἔργῳ σου. Εις το έργο των χειρών σου». Ό,τι λοιπόν κάνει ο άνθρωπος, μπορεί να έχει κάποιες ευφορίες, μπορεί να έχει τι άλλο, έχει όμως και τόσες αφορίες επάνω εις την γην, τόσες ξηρασίες, τόσες άσχημες πλευρές. Για πρώτη φορά, αγαπητοί, για πρώτη φορά η γη αποδίδει καρπόν αντάξιον του κατ’ ευδοκίαν θελήματος του Θεού. Κι αυτός ο καρπός είναι η Θεοτόκος· που είναι μόνον η ευλογία· δεν υπάρχει καμία σκιά κατάρας. Μόνο η ευλογία.

     Έτσι η Θεοτόκος ονομάζεται Μήτηρ της ζωής, όπως μας λέγει ένα τροπάριο των αποστίχων, της ημέρας: «Μήτηρ τῆς ζωῆς... Ἀδάμ ἀνάπλασις, Εὔας ἀνάκλησις -ανακαλείται η Εύα, διότι η Εύα ξέπεσε· και ανακαλείται από την πτώση της. Αλλά είναι και η ανάπλασις του Αδάμ. Ο Αδάμ έχασε την φύση εκείνη, όπως την έκανε ο Θεός. Έγινε αμαρτωλή φύση. Η Θεοτόκος αναπλάθει την ουσία, θα λέγαμε, την φύση του Αδάμ - ἀφθαρσίας πηγή, φθορᾶς ἀπαλλαγῆ, δι' ἧς ἡμεῖς ἐθεώθημεν καί θανάτου ἐλυτρώθημεν -είναι η απαλλαγή από την φθορά· γιατί ο Χριστός θα μας αναστήσει, αθανάτους και αφθάρτους, όταν έρθει η ώρα της αναστάσεως των νεκρών. Και τούτο διότι η Παναγία έφερε Εκείνον που θα μας κάνει αφθάρτους. Δια της οποίας Θεοτόκου… Ορθώς. Δεν λέγει «δια του οποίου Χριστού» αλλά λέγει «δια της οποίας Θεοτόκου» και είναι πολύ σημαντικό, διότι η σωτηρία δεν έρχεται μόνον από τον Χριστόν, αλλά και από την Θεοτόκον. Γι΄αυτό λέμε: «Ὑπεραγία Θεοτόκε –στην μονόλογη εκείνη προσευχή- Ὑπεραγία Θεοτόκε σῶσον ἡμᾶς». Μην αντείπετε. Μόνον οι αιρετικοί αντιλέγουν. Προτεστάντες κλπ. Κι έτσι, δια της οποίας εμείς θεωθήκαμε και λυτρωθήκαμε από τον θάνατον.

     «… εὐλογίας ἀντίδοσις, κατάρας ἀναίρεσις -αναιρεί την κατάρα, που ο Θεός έδωσε στον Αδάμ και την Εύα. ‘’Με πόνους’’, λέει στην Εύα, ‘’θα γεννάς τα παιδιά σου· και η ζωή σου θα είναι θλιμμένη, και η κεφαλή σου θα είναι ο Αδάμ. Και αυτός’’ -ακούστε- ‘’σοῦ κυριεύσει’’. Πριν όμως την πτώση, ξέρετε τι είπε ο Θεός; «Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και κατακυριεύσατε της γης». Κύριος της γης όχι μόνο ο Αδάμ· και η Εύα. Επειδή όμως η Εύα έγινε η αιτία να πέσει και ο Αδάμ, τώρα θα είναι υπό την κυριαρχία του Αδάμ. Δεν τα λέγω εγώ. Τα λέγει ο λόγος του Θεού. «Και αυτός σου κατακυριεύσει»· κατάντημα συνεπώς. «Και αυτός ο άνδρας θα σου κατακυριεύσει». Συνεπώς ο φεμινισμός έρχεται σε αντίθεση με το θέλημα του Θεού. Γιατί; Διότι γίνεται μία προσπάθεια αποκαταστάσεως, άθεος όμως. Θα αποκατασταθεί η γυναίκα. Στο πρόσωπο της Θεοτόκου. Αλλά τώρα ο φεμινισμός κάνει μίαν προσπάθεια αποκαταστάσεως της γυναικός ερήμην του Θεού, άθεα. Συνεπώς είναι τόλμημα και ανταρσία κατά του Θεού. Δεν τα λέγω εγώ, τα λέγει η Γραφή. Κι όλα αυτά, γιατί; Γιατί υπήρξε Υπέρ-αγία. Και ηξιώθη να γίνει, όπως λέγει πάλι ένα δοξαστικό της ημέρας, των αποστίχων «ὁ βασιλικός θάλαμος -δηλαδή εκεί που πάει το ζεύγος, η κρεβατοκάμαρα- ἐν ᾧ (:θαλάμῳ) τό παράδοξον τῆς ἀπορρήτου ἑνώσεως τῶν συνελθουσῶν ἐπί Χριστοῦ φύσεων ἐτελεσιουργήθη μυστήριον». Ποιο είναι το μυστήριο που ετελεσιουργήθη; Εις αυτόν τον βασιλικόν θάλαμον; Οι δύο φύσεις του Χριστού. Αυτό που λένε - μια άσχημη έκφραση, δεν μ’ αρέσει- «Να παντρέψομε», λέει, «την τέχνη με την ζωή». Σύγχρονη έκφρασις. Δεν είναι ωραία. Τέλος πάντων. Εδώ τι έχομε; Την συνένωση των δύο φύσεων· μέσα από τον θάλαμο· τον γαμήλιο θάλαμο. Ο Θεός Λόγος παίρνει την ανθρωπίνη φύση από την Θεοτόκο, και την συζευγνύει, την ενώνει με την θεία Του φύση. Τι ωραίο είναι αυτό, όπως το λέγει το τροπάριο!

       Αγαπητοί, η Θεοτόκος είναι το κοινόν αγαθόν, όπως λέγει ο άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας, το κοινόν κτήμα ανθρώπων και αγγέλων και απάσης της κτίσεως. Διότι δι’ αυτής, της Θεοτόκου, άπασα η νοερά και αισθητή κτίσις, εγνώρισε τον Θεόν τελειότερα και ηνώθη μετ’ Αυτού, όπως λέγει κάποιος. Ενώθηκε η γη με τον ουρανό, ο άνθρωπος με τον Θεό.

      Έτσι, η Γέννησις της Θεοτόκου είναι το προοίμιο της παγκοσμίου χαράς. Ότι θα έλθει ο Σωτήρ. Και ήλθε. Και εσκήνωσε ανάμεσά μας. Και εκείνη στάθηκε η οδός, η κλίμακα, η γέφυρα, η πύλη·  όπως αυτά τα στοιχεία μάς τα αποκαλύπτει η Παλαιά Διαθήκη. Έτσι σήμερα, στα Γενέθλια της Υπεραγίας Θεοτόκου, ας την ευχαριστήσομε δεόντως. Ας την τιμήσομε μιμούμενοι την αγιότητά της. Και τότε η χάρη της θα μας ανοίγει νέους θεολογικούς ορίζοντες. Θεολογικούς ορίζοντες για να γνωρίσομε τον Άγιο Τριαδικό Θεό, την σοφία Του, την δύναμή Του και την αγάπη Του.

            ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,

  μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.
• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/ueotokos/ueotokos_083.mp3