Δήλωσις της Ορθοδόξου Αντιπροσωπείας εἰς τό Α΄ Συνέδριον της «Παγκοσμίου Κινήσεως Πίστεως και Τάξεως» Λωζάνη (1927)

ΔΗΛΩΣΙΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑΣ

ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΟΥ Α΄ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

ΤΗΣ «ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΚΙΝΗΣΕΩΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΤΑΞΕΩΣ»

ΛΩΖΑΝΗ 1927

Εἰς τὴν πρόσκλησιν τῆς ὀργανωτικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ συνεδρίου «περὶ πίστεως καὶ διοικήσεως» ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία προθύμως ἀπαντήσασα πρὸ ἐπταετίας ἤδη ἀπέστειλεν ἀντιπροσωπείας τῶν διαφόρων ἐπὶ μέρους Ἐκκλησιῶν αὐτῆς κατὰ τὴν προκαταρκτικὴν αὐτοῦ ἐν Γενεύῃ συνέλευσιν τῷ 1920. Ἡ ἀντι­προσωπεία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκθέσασα ἀπὸ κοινοῦ ἐν γενικαῖς γραμμαῖς ἐνώπιον τοῦ συνεδρίου ἐκείνου τὴν διδασκαλίαν αὐτῆς περὶ πίστεως καὶ διοικήσεως, κατέληξεν εἰς τὸ συμπέρασμα, ὅτι πρὸ πάσης διαπραγματεύσεως περὶ ἑνώσεως τῶν Ἐκκλησιῶν ἐν τῇ πίστει καὶ τῇ διοικήσει ἐπεβάλλετο καταρτισμὸς Κοινωνίας τινὸς τῶν Ἐκκλησιῶν ἐπὶ τῇ βάσει τῶν ἠθικῶν καὶ κοινωνικῶν ἀρ­χῶν τοῦ Χριστιανισμοῦ. Καὶ ὅτε δέ, οὐ πρὸ πολλοῦ, προσεκλήθη πρὸς συμμετο­χὴν δι’ ἀντιπροσώπων εἰς τὸ συνέδριον τοῦτο ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, παρὰ τὰς ἀντιξόους περιστάσεις, πρὸς ἃς ἀντιπαλαίουσιν ἱκαναὶ ἐκ τῶν ἐπὶ μέρους αὐ­τοκέφαλων αὐτῆς Ἐκκλησιῶν, ἔσπευσε νὰ ἀποστείλῃ εἰς αὐτὸ τοὺς ἀντιπροσώ­πους αὐτῆς.

Οἱ κάτωθι ὑπογεγραμμένοι ἀντιπρόσωποι τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐμπνεόμενοι ὑπὸ εἰλικρινῶν αἰσθημάτων ἀγάπης καὶ πόθου πρὸς συνεννόησιν, μετ’ ἐνδιαφέροντος μετέσχον τῶν συγκεντρώσεων, ὅσαι ἀπέβλεπον εἰς τὴν ἀνάπτυξιν στενωτέρας συναδελφώσεως καὶ ἐπικοινωνίας τῶν ἀντιπροσώπων τῶν διαφόρων Ἐκκλησιῶν ἐπ’ ἀγαθῷ καὶ πρὸς τὸ συμφέρον τοῦ ὅλου χριστιανικοῦ σώματος. Προθύμως δὲ συμμετασχόντες καὶ τῶν ἐργασιῶν τοῦ Συνεδρίου τούτου, τόσον εἰς τὰς κατὰ τὸ πρόγραμμα γενομένας δημοσίας ἀγορεύσεις, ὅσον καὶ εἰς τὴν ἐπακολουθήσασαν ἐλευθέραν συζήτησιν εἰς τὰς ἐργασίας τῶν ἐπιτροπῶν, οὐχί, ἄνευ λΰπης παρετηρήσαμεν, ὅτι αἱ τεθεῖσαι βάσεις πρὸς διατύπωσιν κοινῶν προ­τάσεων καὶ ἐπιψήφισιν αὐτῶν ὑπὸ τοῦ Συνεδρίου ἀποκλίνουσιν ἐν πολλοῖς τῶν ἀρχῶν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τὴν ὁποίαν ἀντιπροσωπεύομεν. Ἐντεῦθεν καὶ θεωροῦμεν ἔργον συνειδήσεως, ὅπως ἀπόσχωμεν τῆς ἐπιψηφίσεως τῶν γενομένων ἐκθέσεων, πλὴν μιᾶς, τῆς πρώτης.

Καίτοι δὲ τόσον ἐκ τῶν γενομένων ὑπὸ τῶν ὀρθοδόξων ἀντιπροσώπων κατὰ τὸ πρόγραμμα ἀγορεύσεων, ὅσον καὶ ἐκ τῶν δημοσίᾳ συζητήσεων καὶ τῶν ἐν ταῖς διαφόροις Ἐπιτροπαῖς λεχθέντων ὑπὸ τῶν ὀρθοδόξων ἀντιπροσώπων σαφῶς κατεδείχθη ποῖαι αἱ ἰδέαι καὶ ἀπόψεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἐν τοῖς ὑπὸ συζήτησιν θέμασι, δὲν νομίζομεν ὅτι παρέλκει σύντομος μνεία τινῶν ἐξ αὐτῶν καὶ ἐνταῦθα, ἵνα δειχθῇ ἡ ἀπόστασις, ἥτις χωρίζει ἡμᾶς. Οὕτως, ἐνῶ «τὸ διάγγελμα τῆς Ἐκκλησίας πρὸς τὸν κόσμον», συνταχθὲν ἐπὶ τῇ βάσει τῆς σχετικῆς διδασκα­λίας ἐν τῇ ἁγίᾳ Γραφῇ καὶ προσεγγίζον πρὸς τὴν ὀρθόδοξον ἀντίληψιν, δυνάμεθα νὰ ψηφίσωμεν, δὲν ἔχει οὕτω προκειμένου περὶ τῶν δύο ἑτέρων, τουτέστι τοῦ «περὶ φύσεως τῆς Ἐκκλησίας» καὶ τοῦ «περὶ κοινῆς περὶ πίστεως ὁμολογίας τῆς Ἐκκλησίας». Ἡ σύνταξις τῶν δύο τελευταίων ἐγένετο διὰ συμβιβασμοῦ ἀν­τιθέτων, καθ’ ἡμᾶς, ἰδεῶν καὶ γνωμῶν, ἵνα ἐπιτευχθῇ ἐξωτερικὴ καὶ ἐπὶ τοῦ γράμματος μᾶλλον στηριζομένη συμφωνία. Ἀλλ’ ὡς ἐπανειλημμένως ἐτονίσθη καὶ κατὰ τὰς ἄλλοτε γενομένας διαπραγματεύσεις, ἐν τοῖς ζητήμασι πίστεως καὶ θρησκευτικῆς συνειδήσεως, κατὰ τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, οὐδεὶς χωρεῖ συμ­βιβασμός, οὐδὲ εἶναι δυνατὸν νὰ ὑποκρύπτωνται ὑπὸ τὰς αὐτὰς λέξεις δύο νοή­ματα καὶ δύο διάφοροι ἀντιλήψεις καὶ ἐξηγήσεις τῶν κοινῇ παραδεκτῶν γενομένων προτάσεων. Οὐδὲ δύναταί ποτε ὀρθόδοξος νὰ ἐλπίσῃ, ὅτι ἕνωσις στηριζομένη ἐπὶ διφορουμένων προτάσεων εἶναι παραμόνιμος.

Ὅτι τὴν ἔλλειψιν συμφωνίας ἐν πλείστοις σημείοις κατενόησαν καὶ αὐταὶ αἱ συντακτικαὶ Ἐπιτροπαί, μαρτυροῦσιν αἱ ἀναγκαῖαι ἀποβᾶσαι ὑποσημειώσεις, αἱ ὁποῖαι ἀφίνουσι πλήρη ἐλευθερίαν ἐπὶ ζητημάτων θεμελιωδῶν, κατά γε τὴν ὀρθόδοξον ἀντίληψιν. Οὕτως ἐπὶ παραδείγματι δὲν δύναται νὰ ἐννοηθῇ ἡνωμένη ἡ Ἐκκλησία, τῶν μὲν παραδεχομένων μίαν πηγὴν τῆς θείας Ἀποκαλύψεως, τῶν δὲ θεωρούντων ἀπαραίτητον αὐτῆς συμπλήρωμα καὶ τὴν Ἀποστολικὴν Παράδοσιν. Καὶ ἡ ἐλευθερία δὲ ἡ παρεχομένη εἰς τὰς διαφόρους Ἐκκλησίας πρὸς χρῆσιν ὑφ’ ἑκάστης ἐξ αὐτῶν τῶν ἰδίων αὐτῆς ὁμολογιῶν, ἐνῶ ὑποβιβάζει τὴν ἀξίαν αὐτῶν ὥς τινος ὕλης ἀδιαφόρου, ἐξ ἑτέρου δὲν δύναται ἢ νὰ γεννήσῃ σύγχυσιν γνωμῶν καὶ ἀντιλήψεων ἐν τῇ μιᾷ ἡνωμένῃ Ἐκκλησίᾳ. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκ­κλησία ἔχεται τῆς ἀρχῆς, ὅτι τὰ ὅρια τῆς ἐλευθερίας τῶν ἐπὶ μέρους χριστιανῶν εἶναι καθωρισμένα ἐπὶ τῇ βάσει τῶν κοινῇ ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας ἀποφασισθέντων, καὶ τὰ ὁποῖα θεωρεῖ ὑποχρεωτικὰ εἰς πάντας. Τοῦτο δὲ ἰσχύει οὐ μόνον περὶ τῶν ἤδη διατελούντων μελῶν τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ περὶ ἐκείνων οἵτινες ἑνοῦνται μετ’ αὐτῆς ἐν τῇ πίστει καὶ τῇ διοικήσει. Πλὴν τούτου τὰ ὑπὸ τῆς ἡνω­μένης Ἐκκλησίας ἀνεγνωρισμένα Σύμβολα τὴν σπουδαιότητα αὐτῶν, κατὰ τὴν ὀρθόδοξον ἀντίληψιν, ἀρύονται οὐχὶ μόνον ἐκ τοῦ ὅτι ἱστορικῶς μαρτυροῦσι περὶ τῆς πίστεως τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας, ἀλλὰ πρὸ παντὸς διότι ἡ Ἐκκλησία διὰ τῶν οἰκουμενικῶν αὐτῆς Συνόδων ἐβεβαίωσεν τὴν ἀλήθειαν αὐτῶν. Εἶναι περιττὸν νὰ προσθέσωμεν, ὅτι ὡς τοιοῦτον οἰκουμενικὸν Σύμβολον ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἀνεγνώρισε καὶ δέχεται μόνον τὸ τῆς Νίκαιας - Κων/πόλεως. Ὅ,τι δὲ ἰσχύει περὶ τοῦ οἰκουμενικοῦ Συμβόλου, αὐτὸ τοῦτο ἰσχύει καὶ περὶ τῶν ἑπτὰ οἰκουμε­νικῶν Συνόδων, τῶν ὁποίων οὐδεὶς ὀρθόδοξος θεολόγος δικαιοῦται νὰ διασείσῃ τὸ κῦρος. Ἐντεῦθεν ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία φρονεῖ, ὅτι πᾶσα ἕνωσις δέον νὰ στηρίζηται ἐπὶ τῆς κοινῆς πίστεως καὶ ὁμολογίας τῆς ἀρχαίας ἀδιαιρέτου Ἐκκλησίας τῶν ἑπτὰ οἰκουμενικῶν Συνόδων καὶ τῶν ὀκτὼ πρώτων αἰώνων.

Καίτοι δὲ αἱ ἐκθέσεις περὶ τῶν θεμάτων τῆς δευτέρας σειρᾶς δὲν κατηρτίσθησαν ἔτι, ἐκ τῶν μέχρι σήμερον ἐν ταῖς ἐπιτροπαῖς ἀνταλλαγέντων προδήλως ἐξάγεται, ὅτι συμφωνία καὶ ἐπὶ τῶν θεμάτων τούτων δύναται νὰ ἐπιτευχθῇ ἢ διὰ γενικῶν καὶ ἀορίστων προτάσεων ἢ διὰ συμβιβασμοῦ ἀντιθέτων γνωμῶν. Οὕτως, ἐπὶ παραδείγματι, ἀδυνατοῦμεν νὰ ἐννοήσωμεν πῶς εἶναι δυνατὴ ἡ συμφωνία δύο ἀντιλήψεων, αἵτινες συναποδέχονται μὲν ὅτι ἡ ὕπαρξις ἐκκλησιαστικοῦ ἀξιώματος εἶναι θέλημα Χριστοῦ, διΐστανται ὅμως ὡς πρὸς τὴν θεόθεν σύστασιν τοῦ ἀξιώ­ματος τούτου καὶ ἐν τοῖς ἀποτελοῦσιν αὐτὸ τρισὶ βαθμοῖς. Ὡσαύτως οὐδεμίαν καθ’ ἡμᾶς πρακτικὴν σπουδαιότητα κέκτηται π.χ. ἡ συμφωνία περὶ τῆς ἀναγκαιότητος τῶν μυστηρίων ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, ὅταν ἐν τοῖς καθ’ ἕκαστα ὑφίσταται ῥιζικὴ ἀντίθεσις μεταξὺ τῶν Ἐκκλησιῶν καὶ ὡς πρὸς τὸν ἀριθμὸν αὐτῶν καὶ ὡς πρὸς τὴν ἔννοιαν αὐτῶν ἐν γένει καὶ ὡς πρὸς τὴν οὐσίαν ἑνὸς ἑκάστου ἐξ αὐτῶν καὶ ὡς πρὸς τὴν ἐνέργειαν καὶ τὰ ἀποτελέσματα αὐτῶν. Τούτων οὕτως ἐχόντων ἀδυνατοῦμεν νὰ ἐννοήσωμεν ἕνωσιν περιοριζομένην εἰς ἐλάχιστα κοινὰ σημεῖα, διότι, κατὰ τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, ὅπου ἐλλείπει ὁλοκληρία τῆς πίστεως, ἐκεῖ οὐδεμία δύναται νὰ ὑπάρξῃ κοινωνίᾳ ἐν τοῖς μυστηρίοις. Οὐδὲ δύναται ἐν προκειμένῳ νὰ ἐφαρμοσθῇ ἡ ἐν ἄλλαις περιστάσεσιν ἰσχύουσα ἀρχὴ τῆς οἰκονομίας, τὴν ὁποίαν πολλάκις ἐπέδειξεν ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία πρὸς τοὺς ἐπιστρέφοντας εἰς αὐτήν. Ἐντεῦθεν, ἀπέχοντες τῆς συμμετοχῆς εἰς τὴν ψηφοφορίαν ἐπὶ τῶν ἄλλων ἐκθέσεων, πλὴν τῆς πρώτης, οἱ κάτωθι ὑπογεγραμμένοι Ὀρθόδοξοι ἀντιπρόσωποι δηλοῦμεν, ὅτι ἀρκοῦσαν τό γε νῦν θεωροῦμεν τὴν ἐπίτευξιν συνεργασίας τῶν Ἐκ­κλησιῶν ἐπὶ κοινωνικοῦ καὶ ἠθικοῦ ἐδάφους ἐν πνεύματι χριστιανικῆς ἀγάπης. Προσθέτομεν δὲ ὅτι οἱ ἀντιπρόσωποι τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μετὰ πολλῆς εὐχαριστήσεως θὰ ἐβλέπομεν πάσης γενικῆς τῶν Ἐκκλησιῶν ἑνώσεως προηγουμένην τὴν μερικὴν ἕνωσιν Ἐκκλησιῶν ὑπὸ τῶν αὐτῶν διεπομένων γενικῶν ἀρ­χῶν, καθ’ ὅσον πρὸς τοιαύτην ἐν κοινῷ Συμβόλῳ ἡνωμένην Ἐκκλησίαν εὐχερέστερον θὰ ἠδύναιο νὰ συνεννοηθῇ ἐν εὐθέτῳ χρόνῳ ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία.

Τονίζοντες καὶ πάλιν ὅτι εἰς τὴν ἀνωτέρω ἡμῶν δήλωσιν προβαίνομεν ἐξ ἀκραιφνῶν λόγων θρησκευτικῆς συνειδήσεως, διαβεβαιοῦμεν τὸ Συνέδριον ὅτι μεγάλως ἐνταῦθα ἐνισχύθημεν εἰς τὴν ἐσωτερικὴν πεποίθησιν, ὅτι εἴμεθα πάντες ἡνωμένοι ἐν τῇ εἰς τὸν ἕνα Σωτῆρα Χριστὸν πίστει. Δηλοϋντες δὲ ὅτι καὶ ἐφεξῆς δὲν θὰ παύσωμεν ἐνδιαφερόμενοι καὶ ἐργαζόμενοι ὑπὲρ τῆς ὁλοὲν στενωτέρας προσεγγίσεως τῶν Ἐκκλησιῶν, προσθέτομεν ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἡμῶν θερμὰς ἀπευ­θύνει πρὸς τὸν Θεὸν εὐχάς, ὅπως διὰ τῆς ὁδηγίας τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἄρῃ τὰς ἐπιπροσθούσας δυσχερείας καὶ ὁδηγήσῃ ἡμᾶς εἰς τὴν ἑνότητα ἐκείνην, ὑπὲρ ἧς ηὐχήθη ὁ Ἱδρυτὴς καὶ Κυβερνήτης τῆς Ἐκκλησίας Χριστὸς πρὸς τὸν οὐράνιον αὐτοῦ Πατέρα, «ἵνα πάντες ἓν ὦσι, καθὼς ἡμεῖς ἕν ἐσμεν».

Εὐχόμενοι δ’ ἐν τέλει ὅπως ὁ Κύριος πλουσίαν παρέχῃ τὴν εὐλογίαν αὐτοῦ εἰς ἐκείνους, οἵτινες μετ’ εἰλικρινείας καὶ φόβου Θεοῦ ἐργάζονται πρὸς ἐπικράτησιν τῆς βασιλείας αὐτοῦ ἐπὶ τῆς γῆς, διατελοῦμεν

Οἱ Ἀντιπρόσωποι

τῶν Πατριαρχείων Κων/πόλεως, Ἀλεξανδρείας καὶ Ἱεροσολύμων,

τῶν Ἐκκλησιῶν Κύπρου καὶ Ἑλλάδος,

τῶν Πατριαρχείων Σερβίας καὶ Ῥουμανίας

καὶ τῶν Ἐκκλησιῶν Βουλγαρίας, Πολωνίας, Ῥωσίας (διασπορᾶς) καὶ Γεωργίας.

ΠΗΓΗ: Ἰω. Καρμίρη, Τά Δογματικά καί Συμβολικά Μνημεῖα τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, τ. ΙΙ, ἐν Ἀθήναις 1953 σ. 963-966. π. Σωτήριος Αθανασούλιας

Δείτε και:

-Ανταπάντησις Πατριαρχική και Συνοδική περί Οικουμενικής κινήσεως -12/5/1904

-Εγκύκλιος Πατριαρχική και Συνοδική περί Οικουμενικής κινήσεως -12/6/1902

-Διάγγελμα Οικουμενικού Πατριαρχείου περί Οικουμενικής κινήσεως -Ιανουάριος 1920