Ηλίας Χρ. Φραγκόπουλος, Επιστολή στον Υπουργό Παιδείας για τις απαλλαγές στο μάθημα των Θρησκευτικών

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΕΝΩΣΙΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ
Χαλκοκονδύλη 37. 10432 ΑΘΗΝΑ
Τηλ. 2105224180-FAX. 2105224420
Iστοχώρος: www.petheol.gr
e-mail: panenthe@otenet.gr
     &   : enosis@petheol.gr 

Ο Π Ρ Ο Ε Δ Ρ Ο Σ

Αθήνα 4 Δεκεμβρίου 2012   
Αριθ. Πρωτ.: 183                       

Προς
Τον αξιότιμον Υπουργόν Παιδείας
και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού
και Αθλητισμού
κ. Κωνσταντίνον Αρβανιτόπουλον
Α. Παπανδρέου 37
151 80 ΜΑΡΟΥΣΙ ΑΤΤΙΚΗΣ


Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

      Η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων χαιρέτισε με ιδιαίτερη χαρά την άνάληψη από σας των καθηκόντων του Υπουργού Παιδείας με πλήρη ευθύνη, από τον παρελθόντα Ιούνιο. Και εξακολουθούμε να προσβλέπουμε με ελπίδες πολλές στο πρόσωπό σας και στην προσφορά σας ιδιαιτέρως στον τομέα της θρησκευτικής διαπαιδαγωγήσεως των παιδιών της Ελλάδας μας. Οι γνωστές δηλώσεις σας, ήδη από την εποχή της προηγούμενης ως αναπληρωτού υπουργού θητείας σας υπέρ του Μαθήματος των Θρησκευτικών (: ΜτΘ), μας οδήγησαν στην εκτίμηση των προθέσεών σας όχι τόσο υπέρ ενός κλάδου εργαζομένων, όπως αυτός τον οποίο εκπροσωπούμε, όσο κυρίως υπέρ της καλλιέργειας της θρησκευτικής, κοινωνικής και ηθικής των παιδιών των ελληνικών οικογενειών και κατ' ακολουθίαν υπέρ του μέλλοντος της πατρίδας μας.

Κύριε Υπουργέ,

      Εμείς εξακολουθούμε να διατηρούμε τις ελπίδες μας αυτές, που απορρέουν όχι από την πολιτική που ακολουθεί το Υπουργείο Παιδείας, αλλά από όσα πληροφορούμαστε για τη δική σας προσωπική αντίληψη περί των θεμάτων που ενδιαφέρουν και εμάς, και από τις κατά καιρούς εκφρασθείσες απόψεις σας.

      Για το λόγο αυτό και αποφασίσαμε να σας απευθύνουμε σήμερα την επιστολή αυτή. Αφορμή αποτέλεσε η απάντησή σας με αριθμό πρωτ. 118015/ΙΗ εξ. και 106568 εισ. και ημερομηνία 2-10-2012 σε ερώτημα επτά βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ από 12-9-2012 με θέμα «Να μη ζητούνται στα σχολεία....δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα». Για το όλο ζήτημα θέλουμε να διατυπώσουμε προς εσάς τις παρακάτω απόψεις μας και να ζητήσουμε τη δική σας συμπαράσταση.

      1. Η ερώτηση των κ.κ. βουλευτών στηρίζεται και απορρέει από την ασάφεια των περί απαλλαγής από τη διδασκαλία του ΜτΘ εγκυκλίων του Υπουργείου Παιδείας του θέρους του 2008. Πράγματι το Υπουργείο τον Ιούλιο και Αύγουστο του έτους αυτού εξαπέλυσε τρεις σχετικές εγκυκλίους (αυτές που αναφέρει η απάντησή σας), οι οποίες ορίζουν ρυθμίσεις αντιτιθέμενες προς αλλήλας. Η Ένωσή μας επανειλημμένως ζήτησε την έκδοση μιας νέας σαφούς εγκυκλίου, που να καταργεί τις προηγούμενες. Ματαίως όμως.... Ενδεικτικώς αναφέρουμε το ήδη από 20-11-2008 (αρ. πρωτ. 244) αίτημά μας, που επαναλήφθηκε πολλές φορές.

      2. Η βασική διαφορά των ρυθμίσεων εντοπίζεται μεταξύ της πρώτης και της τρίτης εγκυκλίου και αφορά στην αιτιολόγηση της αιτήσεως απαλλαγής από τό «υποχρεωτικό» κατά τα λοιπά ΜτΘ. Η πρώτη εγκύκλιος, την οποία (εκτός της αναφοράς και των τριών) αναφέρει σε ιδιαίτερη παράγραφο η απάντησή σας (δηλ. η εγκ. υπ' αριθ. 91109/Γ2/10-7-2008) καθορίζει ότι απαιτείται υπεύθυνη δήλωση της επιθυμίας απαλλαγής «χωρίς να δηλώνεται ο λόγος της συγκεκριμένης επιλογής» δηλ. χωρίς καμμιά αναφορά στη θρησκευτική πίστη του αιτούντος, με υποχρεωτική λογικά συνέπεια τη δυνατότητα όλων των μαθητών χωρίς καμμιά αιτιολόγηση να απαλλάσονται. Και το ΜτΘ να μετατρέπεται πρακτικά σε επιλεγόμενο. Με αποτέλεσμα να καταντά φενάκη το αναφερόμενο στην πρώτη σειρά της απαντήσεώς σας ότι «Το μάθημα των Θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό.....».

      Αντιθέτως η τρίτη αναφερόμενη εγκύκλιος (η υπ' αριθ. 109744/Γ1/26-8-2008) αναφέρει σαφώς ότι λόγοι συνειδήσεως που υπαγορεύουν την απαλλαγή από το ΜτΘ ανακύπτουν - και είναι λογικό και νόμιμο - για μη ορθοδόξους μαθητές. Και κατά συνέπεια το μάθημα ξαναγίνεται υποχρεωτικό. Όμως το κακό της όλης πορείας του ζητήματος έγκειται στο ότι η εγκύκλιος αυτή αναγράφει ως θέμα «Απασχόληση μαθητών». Με αποτέλεσμα κανείς να μην ξέρει τι και πως ρυθμίζεται με τα δια των εγκυκλίων οριζόμενα. Η πιο σωστά: Να μπορεί να κάνει ο καθένας ό,τι θέλει.
      Και η κατάσταση αυτή θα εξακολουθήσει να υφίσταται. Και οι απαλλαγές θα κακοποιούν τη διοικητική δύναμη του ελληνικού κράτους. Και θα δημιουργούν προβλήματα και στις υπηρεσίες, αλλά, δυστυχώς, και στις οικογένειες των Ελλήνων.

      3. Όμως ο κάθε πολίτης γνωρίζει ότι κατά πάγια νομική αρχή κάθε νεότερη διάταξη (ίσης πάντοτε νομικής ισχύος - εδώ πρόκειται περί εγκυκλίων) ή συμπληρώνει ελλείψεις προηγουμένων (εφ' όσον πρόκειται περί κενού, όπως στην περίπτωσή μας) ή τροποποιεί «ρητά ή σιωπηρά» τυχόν προηγούμενη που διαφοροτρόπως ρυθμίζει τα πράγματα. (Αστικός Κώδικας άρθρο 2). Συνεπώς η τρίτη εγκύκλιος Στυλιανίδη (του 2008) θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στο θέμα των απαλλαγών από το ΜτΘ.

      4. Όσον αφορά στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πρέπει επί τέλους να γίνει κατανοητό ότι καμμιά απ' αυτές δεν αφορά σε αίτημα απαλλαγής από τη θρησκευτική διδασκαλία, παιδιών ομόδοξης θρησκευτικής πίστεως. Δηλαδή κανένας π.χ. προτεστάντης - καλβινιστής δεν προσέφυγε στο ΕΔΑΔ με αίτημα την απαλλαγή των παιδιών του από πρόγραμμα θρησκευτικής διδασκαλίας καλβινικής ομολογίας.

      Ενδεικτικό παράδειγμα η απόφαση της Ολομέλειας του ΕΔΑΔ της 20-6-2007 (υπόθεση Folgero κ.α. κατά Νορβηγίας). Οι προσφυγόντες ήταν μέλη της Νορβηγικής Ανθρωπιστικής Ενώσεως, τα μέλη της οποίας δεν ανήκουν στην Ευαγγελική - Λουθηρανική Εκκλησίας της Νορβηγίας. Παρ' όλο τούτο ζητούσαν μερική απαλλαγή από το πρόγραμμα θρησκευτικών μαθημάτων του σχολείου. Και το πιο σημαντικό: ζήτησαν την απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών των μη Χριστιανών μαθητών μόνον (επί λέξει «the right to freedom of religion for non-Christians». (Πρβλ. Επιθεώρηση Δημοσίου Δικαίου και Διοικητικού Δικαίου Ιαν-Μαρτ 2009, σελ. 265-268).

      Είναι πολύ περίεργο το ότι μόνο στην Ελλάδα ζητείται από κάποια «αρχή» και από κάποιους συνήθως πολιτικά προσανατολισμένους γονείς η δυνατότητα ανεμπόδιστης απαλλαγής από την ορθόδοξη χριστιανική θρησκευτική διδασκαλία παιδιών ορθοδόξων οικογενειών.

      Και ζητούν να γίνει αυτό όχι με προσφυγή στο ΕΔΑΔ, αλλά με διοικητική πράξη του ίδιου του Υπουργείου μας. Γίνεται πόλεμος κατά του εαυτού μας κ. Υπουργέ, και εμείς διστάζουμε να αγωνιστούμε! 

      Εντελώς παρενθετικά αναφερόμαστε στην σαφέστατη και βασική αρχή που έχει διατυπώσει επανειλημμένως το ΕΔΑΔ, κατά την οποία τα Ευρωπαϊκά κράτη σε καμιά περίπτωση δεν δεσμεύονται στην επιλογή της ύλης και των μεθόδων της θρησκευτικής διδασκαλίας. Η οποία δεν μπορεί να διαμορφώνεται από κοινές υποδείξεις, αλλά είναι αποκλειστικό δικαίωμα εκάστου κράτους (απόφαση της 15 Ιουνίου 2010, Υπόθεση Grzelak κατά Πολωνίας. Στο ίδιο περιοδικό τόμ. 2010, σελ. 834 εξ.).

      5. Ένα άλλο ζήτημα που πρέπει να γίνει φανερό είναι ο μύθος για την ανάγκη της μη δηλώσεως, της αποκρύψεως της θρησκευτικής πίστεως των προσώπων, επειδή δήθεν αποτελούν «ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα». Απάντηση σ' αυτό δεν αποτελούν μόνο οι Εκκλησίες, τα τζαμιά ή κάθε άλλο κτήριο θρησκευτικής λατρείας που φανερά υπάρχουν σ' όλο τον κόσμο (εκτός ίσως από μερικές μουσουλμανικές επικράτειες). Αλλά και η δημόσια λατρεία μουσουλμάνων στα Προπύλαια ή στην πλατεία Κοτζιά ή όπου αλλού. Αλλά και η νομοθετημένη ελεύθερη άσκηση της θρησκευτικής ζωής σ' όλα τα κράτη του κόσμου (πάλι με την εξαίρεση κάποιων μουσουλμανικών). Σχετικά με το θέμα τούτο είναι τα όσα αναφέρονται στην δεύτερη παράγραφο της απάντησής σας στους βουλευτές του Σύριζα. Οι υποπαράγραφοι (α), (β), (γ) και (δ) δείχνουν σαφώς ότι η διάκριση των ορθοδόξων και μη γονέων - κηδεμόνων και μαθητών είναι και θεμιτή και απαραίτητη στο σχολικό χώρο. Χωρίς αυτή τη φανερή διάκριση καμμιά απ' τις τέσσερες αυτές ρυθμίσεις δεν είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί, ούτε στο θέμα του εκκλησιασμού, ούτε στο θέμα της απαλλαγής από τα θρησκευτικά και ενασχόλησης με άλλο μάθημα κατά τη συγκεκριμένη διδακτική ώρα, ούτε η απόκρυψη από τα επίσημα βιβλία και το Δημοτολόγιο, ούτε η παρουσία μεν αλλά μη συμμετοχή στην πρωινή προσευχή του Σχολείου. Πολύ περισσότερο όταν όλα τα παραπάνω εμπλέκονται στην περίπτωση διαζευγμένων γονέων που διεκδικούν....

      Πρέπει όλοι να κατανοήσουν ότι η δήλωση του θρησκεύματος γονέων και μαθητών μέσα στη σχολική ζωή είναι απαραίτητη. Και σε λογικούς και σοβαρούς ανθρώπους, όπως όλοι θέλουμε να είναι οι δάσκαλοι των παιδιών μας, δεν δημιουργεί προβλήματα. Μάλλον επιλύει τα προβλήματα. (Πρβλ. άρθρο μας στο περιοδικό ΚΟΙΝΩΝΙΑ «Κουκουλοφόροι& του πνεύματος#187; τεύχος 1/2010 σελ. 39 εξ).

      6. Κατ' ακολουθίαν όλων των παραπάνω είναι παραλογισμός η αποσιώπηση ή η συγκάλυψη της θρησκευτικής πίστης (αλλά και διαφοράς) μόνο για την περίπτωση της απαλλαγής από το ΜτΘ. άλλωστε εξ αιτίας και μόνο αυτής της απαλλαγής γίνεται φανερή η διαφορά στη θρησκευτική πίστη στις ίδιες τις εκδηλώσεις της ζωής.

      Αλλά η μαχόμενη αθεΐα αυτό επιζητεί. Συγκαλύπτοντας να παρασύρει. Να παρασύρει παιδιά και εφήβους, που δεν έχουν σταθεροποιήσει ακόμα την όποια πίστη τους μέσα στο ιδεολογικό χάος και την πρακτική υλοφροσύνη του αιώνα μας.

      Κύριε Υπουργέ δεν είναι δυνατό η υπογραφή σας να δίνει τη δυνατότητα στους κάθε πολιτικού προσανατολισμού αθέους να πετυχαίνουν να δηλώνεται ή να αποσιωπάται η θρησκευτική πίστη του καθενός μας, κατά τις προτιμήσεις τους. Πρόκειται για ένα είδος καταπίεσης που ασκείται στη ζωή των πιστών, ιδίως των ορθοδόξων οικογενειών.

     Πριν από αρκετά χρόνια διάβασα σε στήλη έγκριτης αθηναϊκής εφημερίδας, στήλη που υπάρχει ακόμη στην ίδια εφημερίδα, τη φράση: «αλλά βρισκόμαστε υπό την κυριαρχίαν των Χριστιανών ακόμη - θα τον αποτινάξουμε τον ζυγό, δεν θα τον αποτινάξουμε;» (η παραπομπή στη διάθεσή σας αν μου ζητηθεί).

    7. Η τελευταία παράγραφος, τυπική απάντηση που αφορά στα καθήκοντα των Διευθυντών των Σχολείων, ανταποκρίνεται στην αντίστοιχη ερώτηση των βουλευτών. Κύριε Υπουργέ, γνωρίζετε και σεις και όλοι μας ότι στο θέμα των απαλλαγών από το ΜτΘ γίνονται και υπερβολές και παρανομίες. Οφείλονται όπως δείξαμε στην ηθελημένη ασάφεια των σχετικών εγκυκλίων. Εμείς ως κλάδος των άμεσα ενδιαφερομένων όχι μόνο για λόγους συνειδήσεως και θρησκευτικής ορθοδόξου πίστεως, αλλά και για λόγους επαγγελματικούς, προβληματιζόμαστε για το αν θά πρεπε να αναζητήσουμε τη ρύθμιση του θέματος κατά τις διαδικασίες του Νόμου.

Ήδη γνωρίζετε ότι στην Κρήτη το θέμα έχει προχωρήσει και αναμένεται σχετική δικαστική απόφαση. Θεωρούμε ότι η υπεύθυνη δήλωση που θα καταθέσει ορθόδοξος γονέας (περί απιστίας ή άλλης θρησκείας) για να απαλλάξει το παιδί του από το ΜτΘ συνιστά το αδίκημα της ψευδούς δηλώσεως που τιμωρείται κατά το άρθρο 22 παρ. 6 του Ν. 1599/1986.

      Επίσης θεωρούμε ότι η πρόσκληση του Διευθυντού του Σχολείου με ανακοίνωση στους γονείς να σπεύσουν να υποβάλουν την παραπάνω δήλωση για να απαλλαγούν τα παιδιά τους από ένα μάθημα συνιστά το αδίκημα της υφαρπαγής ψευδούς βεβαιώσεως και τιμωρείται κατά το άρθρο 220 παρ. 1 του Ποινικού Κώδικος.

Αξιότιμε Κύριε Υπουργέ,

      Η Ένωση μας δεν επιθυμεί να εμπλέξει τα μέλη της σε τέτοιου είδους διαδικασίες. Και συνιστά να κρατηθούν όλοι μακράν από τις διαμάχες αυτού του είδους.

      Παρακαλούμε όμως θερμά να προχωρήσετε σε μια τελική ρύθμιση του θέματος των απαλλαγών από το ΜτΘ. Και θα μπορούσαμε να προσφέρουμε κάθε επικουρία συνεργαζόμενοι με τους υπηρεσιακούς και προσωπικούς συνεργάτες σας προκειμένου να αποφευχθούν καινούργιες προβληματικές απόπειρες για επίλυσή του και μάλιστα κάτω από την μονόπλευρα πιεστική απαίτηση διαφόρων «αρχών» και «παρατηρητηρίων» και της πολιτικής κάλυψης τους.

Με εξαιρετική τιμή
Ηλίας Χρ. Φραγκόπουλος
Θεολόγος - Φιλόλογος
Πρόεδρος της Πανελλήνιας
Ένωσης Θεολόγων.

Δείτε και: -Απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Χανίων για τις απαλλαγές στο μάθημα των Θρησκευτικών