Eπισκόπου Καρπασίας Χριστοφόρου, Η διαφορά μεταξύ Ανατολής και Δύσης (Α)

Η διαφορά μεταξύ Ανατολής και Δύσης

Eπισκόπου Καρπασίας Χριστοφόρου 

ΜΕΡΟΣ Α΄

Ὀρθόδοξη Παράδοση  καί Δυτική Παράδοση

Εἶναι μεγάλη ἀνάγκη νά συνειδητοποιήσουμε τήν τεράστια διαφορά, ἡ ὁποία ὑπάρχει μεταξύ τῆς Ὀρθόδοξης-Ἀνατολικῆς-Πατερικῆς Παράδοσης καί τῆς Παπικῆς-Προτεσταντικῆς-Δυτικῆς Παράδοσης. Ἡ ἀναγκαιότητα αὐτή προκύπτει μέσα ἀπό τήν ἔνταξη ἀμιγῶς ὀρθοδόξων κρατῶν (π.χ. Ἑλλάδας, Κύπρου, Ρουμανίας, Βουλγαρίας κ.τ.λ.) στήν Ἑνωμένη Εὐρώπη.

Πρέπει νά γνωρίζουμε ποιά εἶναι ἡ βάση, πάνω στήν ὁποία στηρίζονται τά δυτικά παπικά καί προτεσταντικά κράτη καί ποιά εἶναι ἡ βάση, πάνω στήν ὁποία θεμελιώνονται τά δικά μας Ὀρθόδοξα Κράτη. Ὅπως χαρακτηριστικά σημειώνει ὁ μεγάλος θεολόγος τοῦ περασμένου αἰώνα, π. Ἰουστῖνος Πόποβιτς, ἡ Εὐρώπη κυριαρχεῖται ἀπό δύο βασικές τάσεις καί ἐπιδιώξεις:

 Τόν πόθο τῆς ἐξουσίας καί τῆς ἡδονῆς καί ἀπό τήν τάση γιά ἀπόκτηση τῆς κοσμικῆς γνώσης. Ὁλόκληρη ἡ Εὐρώπη «εἶναι ἡ ἐπιθυμία καί ὁ πόθος τῆς ἐξουσίας καί τῆς ἡδονῆς καί ἡ γνῶσις. Ἀμφότερα ἀνθρώπινα: Ἡ ἀνθρώπινη ἐπιθυμία καί πόθος καί ἡ ἀνθρώπινη γνῶσις». Ὁλόκληρη ἡ Εὐρώπη προσωποποιεῖται ἀπό τόν Πάπα καί τόν Λούθηρο: «Ὁ εὐρωπαϊκός πάπας εἶναι ἡ ἀνθρώπινη ἐπιθυμία τῆς ἐξουσίας. Ὁ εὐρωπαϊκός Λούθηρος, ἡ πείσμων ἀπόφασις τοῦ ἀνθρώπου τά πάντα νά κατανοηθοῦν καί νά ἐξηγηθοῦν μέ τόν νοῦν του. Ὁ Πάπας ὡς κυβερνήτης τοῦ κόσμου καί ὁ ἐπιστήμων ὡς κυρίαρχος τοῦ κόσμου».  Αὐτό εἶναι τό κατασκεύασμα, τό ὁποῖο σήμερα ἀποκαλοῦμε Ἑνωμένη Εὐρώπη. Ἡ βάση της εἶναι ἡ νοοτροπία, κατά κόσμον παράδοση, τήν ὁποία ἀνέπτυξαν ὁ Πάπας καί ὁ Λούθηρος. Ὁ μέν Πάπας, μέ τήν ἀπαίτηση νά τοῦ ἀναγνωρισθεῖ ἀφενός τό «ἀλάθητο» καί ἀφετέρου τό πρωτεῖο καί ἡ ἄσκηση κοσμικῆς ἐξουσίας, ἔθεσε τήν βάση ὥστε στήν Δύση κέντρο τῶν πάντων νά εἶναι ὁ ἄνθρωπος.

 Ἐφόσον ὁ ἄνθρωπος Πάπας αὐτοανακηρύσσεται «Ἀλάθητος» (Θεός) καί «Καίσαρας», δηλαδή γίνεται ἄρχων τοῦ κόσμου τούτου, παύει πλέον στήν Δύση νά εἶναι τό κέντρο ὁ Θεάνθρωπος καί οἱ φίλοι Του (οἱ ἅγιοι) καί γίνεται κέντρο ὁ ἄνθρωπος μαζί μέ τίς ἐπιθυμίες του. Ὁ δέ Λούθηρος, ὁ ὁποῖος ἀπέρριψε τίς ἀξιώσεις τοῦ Πάπα, ἔπεσε σ’ ἄλλο μεγάλο σφάλμα, στό νά προσδώσει στόν κάθε ἄνθρωπο τίς ἰδιότητες τοῦ Πάπα. Ἐνῶ ὁ Πάπας διακηρύττει ὅτι μόνο αὐτός εἶναι ἀλάθητος, ὁ Λούθηρος (Προτεσταντισμός) διακηρύττει ὅτι ὁ κάθε ἄνθρωπος εἶναι ἀλάθητος καί μπορεῖ νά κατανοήσει τήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου ἀπό μόνος του, μέ τόν νοῦ του. Ἔτσι ἔχουμε ἀπολυτοποίηση τοῦ μυαλοῦ τοῦ ἀνθρώπου, τό ὁποῖο σημαίνει στήν οὐσία αὐτοθεοποίηση. Mέσα ἀπό αὐτή τήν θεώρηση μποροῦμε νά κατανοήσουμε γιατί στόν Προτεσταντισμό καί στόν Παπισμό ἡ “θεολογία”, ἀπό βίωση τῆς ἄκτιστης ἐνέργειας τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, δηλαδή θέωση τοῦ ἀνθρώπου, κατάντησε μία στεῖρα ἐπιστημονική, φιλολογική καί ἑρμηνευτική προσέγγιση τῶν ἱερῶν κειμένων.

Δυστυχῶς, τέτοια ἦταν καί εἶναι ἡ ἐπίδραση, ὥστε σήμερα οἱ Ὀρθόδοξες Θεολογικές Σχολές νά καταντήσουν Πανεπιστημιακές Σχολές, οἱ ὁποῖες μεταδίδουν στούς φοιτητές γνωσιολογικές, ὀρθολογιστικές γνώσεις πού δέν ἔχουν καμία σχέση μέ τήν ἐμπειρία τῶν ἁγίων, ὅπως αὐτή βιώνενται μέσα ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση. Αὐτό ἔχει ὡς συνέπεια τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν νά περάσει μέσα στήν ἐκπαίδευση, ὡς ἕνα μάθημα, τό ὁποῖο παρέχει γνώσεις καί ὄχι μετάγγιση τῆς ὄντως ζωῆς, τόν Χριστό. 

Σήμερα, λοιπόν, ἐπιχειρεῖται νά δημιουργηθεῖ καί νά ἑδραιωθεῖ ἀνάμεσα στά εὐρωπαϊκά κράτη ἡ νέα εὐρωπαϊκή κουλτούρα (τρόπος ζωῆς), ἡ ὁποία θά ἔχει ὡς βάση της τήν κοσμική γνώση, τήν ἡδονή, τήν ἐξουσία, δηλαδή τόν ἄνθρωπο καί τήν ἱκανοποίηση τῶν κοσμικῶν του ἐπιδιώξεων μέ ἀποκορύφωμα τόν ἀτομικισμό. Γιά νά ἐπιτευχθεῖ αὐτή ἡ νέα κουλτούρα ἔχει ἐπιστρατευθεῖ, μεταξύ ἄλλων, καί ἡ ἐκπαίδευση σ’ ὅλες της τίς βαθμίδες (Δημοτική, Μέση, Ἀνώτερη), καθώς καί κάθε λογῆς προπαγάνδα τῆς Δύσεως.  Ὅπως διαπιστώνεται, στόν τομέα τῶν σχολικῶν προγραμμάτων, ἀναμένεται νά δημιουργηθοῦν τρεῖς πυρῆνες μαθημάτων κατά τήν διάρκεια τῆς βασικῆς ἐκπαίδευσης. Τόν πρῶτο πυρήνα θά ἀποτελοῦν μαθήματα πού θά στοχεύουν στήν προώθηση τῆς εὐρωπαϊκῆς ἰδέας καί στή δημιουργία εὐρωπαϊκῆς συνείδησης, ὅπως Ἱστορία τῆς Εὐρώπης μέ ἔμφαση στήν κοινή πολιτιστική παράδοση τῶν Εὐρωπαϊκῶν Ἐθνῶν, ἀνάλυση τῶν πολιτικῶν θεσμῶν τῆς Κοινότητας καί διδασκαλία τῶν ἰσχυρῶν κοινοτικῶν γλωσσῶν.

Τόν δεύτερο πυρήνα θά ἀποτελοῦν μαθήματα ἐπιστημονικῆς καί τεχνολογικῆς φύσης (Μαθηματικά, Φυσικές Ἐπιστήμες, Μαθήματα Ὑγιεινῆς, Φιλοσοφίας, Ψυχολογίας, Κοινωνιολογίας, Πληροφορικῆς κ.τ.λ.) καθώς καί μαθήματα Φυσικῆς καί Αἰσθητικῆς Ἀγωγῆς, τῶν ὁποίων τό περιεχόμενο προοδευτικά θά τείνει νά γίνει κοινό σέ ὅλες τίς εὐρωπαϊκές χῶρες μέλη τῆς Κοινότητας. Τόν τρίτο τέλος πυρήνα θά ἀποτελοῦν μαθήματα πού θά στοχεύουν στήν διατήρηση τῆς συνέχειας τῆς ἐθνικῆς παράδοσης καί κουλτούρας, ὅπως ἐθνική γλῶσσα καί φιλολογία, ἐθνική ἱστορία, λαϊκή παράδοση, θρησκεία κ.τ.λ.

Φαίνεται, λοιπόν, ὅτι θά ἐπικρατήσουν διάφορες τάσεις καί στήν χώρα μας πάνω στό κρίσιμο αὐτό θέμα. Ἀφενός μέν θά ἐπιχειρεῖται ἡ προσαρμογή μας στήν νέα εὐρωπαϊκή συνείδηση καί στήν υἱοθέτηση κοινῶν προτύπων, ἀφετέρου δέ θά ἐπικρατήσει καί θά κυριαρχήσει ἡ ἀντίδραση, δηλαδή ἡ προσπάθεια βιώσεως τῆς δικῆς μας παραδόσεως, πού εἶναι τά ἀντισώματα τοῦ πνευματικοῦ μας ὀργανισμοῦ, τά ὁποῖα θά μᾶς βοηθήσουν νά μή χάσουμε τήν ταυτότητά μας καί νά μήν ἀφομοιωθοῦμε στήν νέα πραγματικότητα μέ φοβερές συνέπειες στήν ζωή μας.   Ἤδη ἐδῶ καί ἀρκετά χρόνια, πρίν ἀκόμα ἐνταχθοῦμε ἐπίσημα στήν Eὐρωπαϊκή Ἕνωση, ἤ ὅπως ἦταν γνωστή στήν ἀρχική της μορφή Eὐρωπαϊκή Oἰκονομική Kοινότητα (E.O.K.), εἶχαν ἀκουστεῖ διαφορετικές ἀπόψεις καί ἐκτιμήσεις γιά τήν σχέση μεταξύ Ὀρθόδοξης Ἀνατολῆς καί Παπικῆς-Προτεσταντικῆς Δύσεως.

Ἡ μία ἄποψη ἦταν ὅτι τό πνεῦμα τῆς Eὐρώπης, τό ὁποῖο διαφέρει ριζικά ἀπό τῆς Ἀνατολῆς, θά ἀλλοιώση ὁλοκληρωτικά τό φρόνημά μας. Mιά ἄλλη ἄποψη, αἰσιόδοξη, προέβαλλε τόν ἰσχυρισμό ὅτι εἶναι δυνατό ἡ συμμετοχή τῆς καθ’ ἡμᾶς Ὀρθόδοξης Ἀνατολῆς νά ἐπηρεάσει τήν ἐκκοσμικευμένη Δύση. Ὡς ἐπιχείρημα ἔφερναν τήν ἐπίδραση τοῦ ἀρχαίου φιλοσοφικοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος ἐπί τῆς Eὐρώπης. Φυσικά, κανείς δέν μπορεῖ νά κάνει ἀσφαλεῖς προβλέψεις γιά τό τί μπορεῖ νά συμβεῖ στό μέλλον. Ἐκεῖνο, τό ὁποῖο ὅμως διαφαίνεται πρός τό παρόν, μέσα ἀπό τήν πρακτική τῆς Eὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης διά νομοθετημάτων καί ἄλλων μέσων, εἶναι νά ἐπιβάλει στήν Ἀνατολή τόν δικό της τρόπο ζωῆς. Ἤδη παρατηροῦμε μία ραγδαία ἀλλαγή στό φρόνημα τῶν Ὀρθοδόξων, ἡ ὁποία ἀλλαγή ἔχει ἐπιφέρει τρομακτικά ἀρνητικά ἀποτελέσματα ὅσον ἀφορᾶ στήν πνευματική κατάσταση καί τήν συγκρότηση τῆς προσωπικότητας τῶν ἀνθρώπων. Ἀπό ὅσα θά ἀναφέρουμε στή συνέχεια, πιστεύω, ὅτι θά διαφανεῖ αὐτή ἡ ἐπικίνδυνη καί μεθοδευμένη, κατά τήν ἄποψή μας, ἀλλαγή. Aὐτό πού ἀπομένει εἶναι ἀφενός νά τό συνειδητοποιήσουμε καί ἀφετέρου νά ἀμυνθοῦμε, παρά νά κάνουμε σκέψεις γιά ἐπίθεση. Ἐάν ἐμεῖς σταθεροποιηθοῦμε στήν Ὀρθοδοξία καί τήν βιώσουμε σύμφωνα μέ τήν ζωντανή παράδοση τῶν Ἁγίων μας, τότε ἡ ἐπίδραση στήν ταλαιπωρημένη ἀπό τήν ἐκκοσμίκευση Δύση θά ἐπέλθει ἀπό μόνη της.

Eἶναι βασική ἀρχή ὁ ἄρρωστος νά ζητᾶ βοήθεια ἀπό τόν ὑγιή. Ἐάν ἐμεῖς ὑγιαίνουμε πνευματικά, οἱ δυτικοί θά ἔλθουν ἀπό μόνοι τους νά ἀνακαλύψουν τήν ὑγεία τους. Ὅπως θά δοῦμε ἀκριβῶς παρακάτω, ὁ λόγος τῆς ἀσθένειας τῆς Δύσεως εἶναι γιατί ἔχασε τήν θεραπευτική μέθοδο τῆς Ὀρθοδοξίας. Ὁ σκοπός καί στόχος εἶναι νά μή τή χάσουμε καί ἐμεῖς καί νά καταντήσουμε ἄρρωστοι πνευματικά μέ ὅλα τά συνεπακόλουθα ἀποτελέσματα.

Παγκύπρια Ένωση Γονέων/