Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Ο απόστολος του σκλαβωμένου γένους.

῾Ο ἅγιος Κοσμᾶς ὡς ἱεραπόστολος ἔκανε ἕνα κίνημα βαθύτερο, μονιμώτερο καί θετικώτερο ἀπ᾿ ὅ,τι ἄν ἐργαζόταν ἁπλῶς ὡς ἐθναπόστολος. Εἶναι ἐκεῖνος πού ἐξασφάλισε τό ἔδαφος, τίς προϋποθέσεις, ὥστε νά μπορέσει τό ἔθνος μας νά ἐξασφαλίσει τήν λευτεριά.
῞Οπως εἶχε καταντήσει τό Γένος στά χρόνια τοῦ Κοσμᾶ, δέν χρειαζόταν λευτεριά. Σκληρός ὁ λόγος ἀλλά ἀληθινός. Κι ἄν κάποιος μᾶς ἔδινε δῶρο τήν λευτεριά, πάλι θά τήν χάναμε καί θά πέφταμε σέ μία χειρότερη σκλαβιά.
᾿Αποδείχτηκε ἐξάλλου αὐτό μέ τήν λευτεριά πού ἀποκτήσαμε καί κινδυνεύσαμε νά τήν χάσουμε, διότι μᾶς ἔλειπε ἡ πνευματική ἀναγέννηση, ἡ πνευματική λευτεριά.
῎Εχουμε ἀνάγκη πρῶτα ἀπό τήν ἐλευθερία πού χαρίζει στήν ἀνθρωπότητα ὁ μεγάλος καί αἰώνιος ἐλευθερωτής ὁ ᾿Ιησοῦς Χριστός, ὁ ὁποῖος διεκήρυξε· «Γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» (᾿Ιω 8,32), καί ἔπειτα ἀπό τήν ἐθνική ἐλευθερία.
Αὐτό ἀκριβῶς πίστευε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς καί αὐτό ἔγινε ὁ κύριος στόχος τῆς διακονίας καί τῆς ἀποστολῆς του. Μ᾿ αὐτή τήν ἔννοια καί μ᾿ αὐτή τήν τοποθέτηση τῶν πραγμάτων ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἀποτέλεσε τήν πρώτη καί τήν ὑγιέστερη ρίζα γιά τήν ἀναγέννηση καί τήν ἀπελευθέρωση τοῦ Γένους μας.
Σωστά ἡ ᾿Εκκλησία τόν ὀνομάζει ἰσαπόστολο, τόν τιμᾶ καί τόν βάζει δίπλα στόν ἀπόστολο Παῦλο.
(Στ. Ν. Σάκκου,ομοτ. καθηγ. πανεπιστημίου. Από το βιβλίο «῾Ο ἀπόστολος τοῦ σκλαβωμένου γένους»)