Πατριαρχείο: Ποιος ο λόγος της κρίσης;

Οι αμερικανικές κυβερνήσεις επιθυμούν να έχουν τον Οικουμενικό με το μέρος τους, για να τον χρησιμοποιούν ως «σφήνα» απέναντι στη Ρωσία και την (πρόσφατα ισχυροποιημένη) Ρωσική Εκκλησία

Από τον Nίκο Σταματάκη*

Στο προηγούμενο άρθρο μας σημειώσαμε ότι, επειδή το Πατριαρχείο είναι από νομική άποψη «τουρκικό ίδρυμα» και η Εκκλησία της Αμερικής απλώς μία «επαρχία» του, οι σχέσεις μεταξύ τους αναπόφευκτα επηρεάζουν τα εθνικά μας θέματα, απέναντι στα οποία η ομογένεια είχε πάντοτε μια ιδιαίτερη ευαισθησία. Τι σημασία έχει αυτό; Πολύ μεγάλη. Θα δώσω ένα απλό παράδειγμα: Ποια νομίζετε ότι θα είναι η στάση του Πατριαρχείου εάν η ομογένεια, μαζί με το Κυπριακό, το θέμα της ονομασίας της ΠΓΔΜ και τα υπόλοιπα, αποφασίσει να προχωρήσει σε απαίτηση αναγνώρισης της Γενοκτονίας του Μικρασιατικού Ελληνισμού (σε παναμερικανική κλίμακα, αντί της τοπικής προβολής του θέματος, όπως γίνεται τώρα), πράττοντας το αυτονόητο, αυτό δηλαδή που πράττει και η αρμενική κοινότητα των ΗΠΑ; Λυπάμαι που θα προβλέψω ότι η στάση του Πατριαρχείου θα είναι, στην καλύτερη περίπτωση, αρνητική, αν όχι υπονομευτική… Σημειώσαμε στο προηγούμενο άρθρο μας ότι αυτό συμβαίνει επειδή οι εκπρόσωποι του Πατριαρχείου επιλέγουν να «συμβιβαστούν» με την τουρκική ηγεσία ή άλλοτε εκβιάζονται από τους Τούρκους αξιωματούχους.

Και για να προχωρήσουμε λίγο παραπέρα, ας αναρωτηθούμε επιτέλους από πού πηγάζει το ενδιαφέρον των αμερικανικών κυβερνήσεων για το Πατριαρχείο. Γιατί κάθε Αμερικανός επίσημος (πρόεδρος, αντιπρόεδρος, υπ. Εξωτερικών κ.ά.) που συμβαίνει να επισκέπτεται την Τουρκία συνήθως υποβάλλει τα σέβη του στο Φανάρι; Δεν τον ελκύει απλώς η αίγλη της παλαιάς και χαμένης βυζαντινής δόξας. Ούτε, δυστυχώς, πρόκειται για τη δύναμη της ομογένειας - όσο και αν μας αρέσει να βαυκαλιζόμαστε… Οι αμερικανικές κυβερνήσεις ενδιαφέρονται να έχουν το Οικουμενικό Πατριαρχείο με το μέρος τους, για να το χρησιμοποιούν ως «σφήνα» απέναντι στη Ρωσία και την (ισχυροποιημένη πρόσφατα) Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελαν ουσιαστική συνεργασία ή ένωση των Ορθόδοξων Εκκλησιών, στην οποία η Ρωσική Εκκλησία, ως η πολυπληθέστερη και ισχυρότερη, θα είχε πολύ σημαντικό ρόλο. Τούτο, άλλωστε, ήταν ολοφάνερο (μαζί με πολλά άλλα τραγικά φαινόμενα) στην περσινή Πανορθόδοξη Σύνοδο στην Κρήτη, στην οποία αρνήθηκαν να μετάσχουν η Ρωσική, η Βουλγαρική, η Γεωργιανή και η Αντιοχειανή Εκκλησία.

Το Πατριαρχείο δεν κατέβαλε την απαιτούμενη προσπάθεια για να καλυφθούν οι όποιες διαφορές και επιπλέον παρέβη και τους σχετικούς εκκλησιαστικούς κανόνες για τη διοργάνωση των Πανορθόδοξων Συνόδων. Ποιος είχε το γενικό πρόσταγμα στη διοργάνωση της Πανορθόδοξης Συνόδου; O «επίτροπος» του Πατριαρχείου στην Εκκλησία της Αμερικής π. Αλέξανδρος Καρλούτσος, γνωστός για τις στενές σχέσεις του με το αμερικανικό κατεστημένο, το λεγόμενο «βαθύ κράτος»… Το θέμα δεν είναι καθόλου επιφανειακό και έχει μεγαλύτερο βάθος από όσο πιάνει το μάτι του απλού αναγνώστη… Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ένας από τους πλέον διαπρεπείς στοχαστές στον χώρο των διεθνών σχέσεων, ο Samuel Huntington, στο περίφημο έργο του «Clash of civilizations» («Σύγκρουση των πολιτισμών», 1996), το οποίο προέβλεψε την τωρινή σύγκρουση Δύσης - Ισλάμ, προβλέπει τη μελλοντική επέκταση του «ορθόδοξου τόξου», υπό την ηγεσία της Ρωσίας, με ένταξη σε αυτό Ελλάδας και Κύπρου.

Η ελληνική ομογένεια της Αμερικής ασφαλώς και ευνοεί την ενίσχυση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων σε όλες τις διαστάσεις τους. Σε καμία περίπτωση όμως δεν θεωρεί σωστό να χρησιμοποιηθεί ως πιόνι, για να προωθήσει τις θέσεις του ένα κομμάτι του αμερικανικού κατεστημένου, το πολεμοχαρές «βαθύ κράτος»… Tι δουλειά έχει η Εκκλησία μας και η ομογένεια με τους εμπόρους του πολέμου; Για τον ίδιο λόγο, άλλωστε, η ελληνοαμερικανική κοινότητα, αγνοώντας τα «συστημικά» ομογενειακά ΜΜΕ και την πλειονότητα της ηγεσίας της, ψήφισε Τραμπ «δαγκωτό» στις προεδρικές εκλογές του περασμένου Νοεμβρίου… Δεν το έπραξε επειδή δεν έβλεπε τα προσωπικά ελαττώματα του Ντόναλντ Τραμπ - αυτά ήταν ολοφάνερα. Αλλά ήθελε να εκφράσει την αγανάκτησή της για το κατεστημένο της Ουάσινγκτον.

Μάλιστα, στη συγκεκριμένη περίπτωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, δεν έχουμε λάβει από τις διαδοχικές αμερικανικές κυβερνήσεις κανένα απολύτως αντάλλαγμα για τούτη τη δουλική στάση μας (ποιος, άλλωστε, υπολογίζει τους «δουλόφρονες» - ασφαλώς όχι οι αμερικανικές κυβερνήσεις). Επί σαράντα και πλέον χρόνια μόνο λόγια ακούμε για το άνοιγμα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης… Μόνο λόγια και μεγάλες υποσχέσεις από τους εκφραστές του αμερικανικού κατεστημένου…

Αντίθετα, τη μόνη ουσιαστική βελτίωση της θέσης του Οικουμενικού Πατριαρχείου τα τελευταία χρόνια, δηλαδή τον ετήσιο εορτασμό τον Δεκαπενταύγουστο στη Μονή της Παναγίας Σουμελά του Πόντου, την οφείλουμε στην παρέμβαση της Ρωσίας, με τη μεσολάβηση του Ιβάν Σαββίδη. Ο οποίος -και του αξίζουν πολλά συγχαρητήρια και τιμές- κατάφερε το θεωρούμενο ως ακατόρθωτο… Ενώ οι δικοί μας «σύνδεσμοι» με την αμερικανική εξουσία τίποτα δεν έχουν να επιδείξουν - εκτός, φυσικά, από την προώθηση κυρίως των δικών τους, προσωπικών συμφερόντων.

Τι, άραγε, συμφέρον έχει η Ελλάδα να είναι μονόπλευρα δεμένη στο αμερικανικό άρμα; Κανένα απολύτως… Η Ελλάδα, ως θαλάσσια δύναμη, έχει θέση δίπλα πάντοτε στη θαλασσοκράτειρα Αμερική, ως σύμμαχος. Αλλά υπάρχει διαφορά: «Είμαι αμερικανόφιλος και όχι αμερικανόδουλος» είχε πει πριν από λίγα χρόνια ο Ελληνας πρωθυπουργός Κώστα Καραμανλής - τον οποίο οι μυστικές αμερικανικές υπηρεσίες επιχείρησαν να δολοφονήσουν ακριβώς γιατί έκανε ανοίγματα προς τη Ρωσία, εξυπηρετώντας τα συμφέροντα του Ελληνισμού. 

Η στρατηγική γεωγραφική θέση επιβάλλει στην Ελλάδα να έχει ανοιχτές πόρτες (για επενδύσεις και συμμαχίες) με όλες τις παγκόσμιες και περιφερειακές δυνάμεις. Ευτυχώς, διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις -και η τωρινή, υπό τον κ. Τσίπρα- έχουν κάνει πράξη αυτή την αυτονόητη αρχή, κρατώντας ανοιχτή την πόρτα της Ρωσίας, δίνοντας την ευκαιρία στην Κίνα να κάνει μεγάλες επενδύσεις και προχωρώντας σε στρατηγική συμμαχία με την Αίγυπτo και το Ισραήλ. Δυστυχώς, ορισμένοι στον ομογενειακό Τύπο, συνεπικουρούμενοι από το εκκλησιαστικό κατεστημένο και ειδικά τους εκπροσώπους του Πατριαρχείου, έχουν αναλάβει μονοπωλιακά την πρακτόρευση των συμφερόντων του βαθέος κράτους - αγνοώντας τα συμφέροντα του Ελληνισμού στο σύνολό του. Τα συμφέροντα του Ελληνισμού επιβάλλουν πολύπλευρη εξωτερική πολιτική - «πολυγαμική» την ονόμασε ο σερ Βασίλειος Μαρκεζίνης, ο κορυφαίος Ελληνας ειδικός στα θέματα διεθνούς δικαίου…

Τα παραπάνω δείχνουν καθαρά τα αδιέξοδα στα οποία έχουν οδηγήσει την ομογένεια της Αμερικής η πολλαπλή ασυμβατότητα των σχέσεων με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η πολύπλευρη εκμετάλλευση της κοινότητάς μας από επιτήδειους εκκλησιαστικούς παράγοντες και τα φερέφωνά τους στον χώρο του Τύπου. Είναι φανερό ότι το παλιό στα οργανωτικά πράγματα της ομογένειας έχει πεθάνει και το καινούργιο δεν έχει γεννηθεί ακόμα. Ενα είναι βέβαιο, ότι απαιτείται νέα οργάνωση της ομογένειας, η οποία να έχει κοσμικό χαρακτήρα, που να υπερβαίνει τις υπάρχουσες οργανώσεις.

*Διδάκτωρ Κοινωνικών Επιστημών, διεθνολόγος και επιχειρηματίας

Ορθόδοξη Αλήθεια

Δείτε και: -Στα όρια της πλήρους ρήξης οι σχέσεις Φαναρίου και Εκκλησίας Αμερικής