Το 1821 χθες και σήμερα

Το 1821 χθες και σήμερα

Γράφει ο κ. Κων/νος Κορλός, θεολόγος

    Κάθε φορά που πλησιάζει “η εορτή των εορτών” του ελληνικού γένους και του Νεοελληνικού κράτους, η 25 Μαρτίου, μνήμες και βιώματα των παιδικών και εφηβικών μας χρόνων, που έμειναν ζωντανά και ανεξίτηλα στο διάβα του πανδαμάτορα χρόνου, πλημμυρίζουν την ψυχή μας και μας γεμίζουν εθνική συγκίνηση και υπερηφάνεια.

    Με τι ενθουσιασμό και προθυμία ετοιμάζαμε τις εθνικές σχολικές γιορτές, με τι χαρά στολίζαμε το σχολείο με ελληνικές σημαίες και πορτρέτα ηρώων του '21, ώστε να του δώσουμε γιορτινή και χαρωπή όψη! Έπειτα εκείνες οι ενθουσιώδεις παρελάσεις των μαθητών των σχολείων της κωμοπόλεως, αλλά και το πρωινό ανοιξιάτικο ξύπνημα από τη φιλαρμονική του Δήμου, η οποία γυρίζοντας στους δρόμους παιάνιζε εμβατήρια και κυρίως το ενθουσιώδες και πατριωτικό τραγούδι “όλη δόξα, όλη χάρη, άγια μέρα ξημερώνει...”, δημιουργούσαν ένα κλίμα εθνικής έξαρσης.

    Οι συνθήκες της σχολικής ζωής, αλλά και της μαθητικής ζωής ήταν τότε δύσκολες. Λίγοι μαθητές, πολυάριθμες αίθουσες, έλλειψη σχολικών βιβλίων, τα οποία – σημειωτέον- τα αγοράζαμε από παλιούς μαθητές και τα φυλάγαμε “ως κόρην οφθαλμού”. Αλλά τα βιβλία εκείνα και κυρίως τα Νέα Ελ- ληνικά ήταν άριστα. Η ζωή μας ήταν λιτή, δωρική, χωρίς ποικιλία φαγητών και πολυτέλεια ενδυμάτων, χωρίς ψυχαγωγία της σύγχρονης εποχής. Αγαπούσαμε το διάβασμα και αποβλέπαμε στην πρόοδο και στην πνευματική μας προκοπή.

     Σήμερα, δυστυχώς φαίνεται πως τα σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα, η σύγχρονη τεχνολογία, παρασύρει τους νέους σε μια ζωή “ήσσωνος προσπάθειας”, στη ραθυμία και στην καλοπέραση στην ηθική και πνευματική αποδόμησή τους. Και ενώ η άπλαστη νεολαία, η ευρίπιστη και ευόλιστη, χρειάζε- ται χαλινό ηθικό και κανόνες ηθικής ζωής, για να συγκρατηθεί από τον κατήφορο της διαφθοράς και της ηθικής, εξαχρείωσης και να γίνει “καλή καγαθή”, τα πάντα την ωθούν προς την καταστροφή αυτή.

    Πολλά από τα σχολικά βιβλία και, κυρίως, τα Νέα Ελληνικά, είναι εντελώς ακατάλληλα. Άνθρωποι που “εναυάγησαν περί την πίστιν” καταρτίζουν τα σχολικά προγράμματα και επιδιώκουν να διαπλάσουν τη νεολαία “κατ' εικόνα και ομοίωσή τους”, χωρίς την αρματωσιά της Ορθοδόξου πίστεως και ζωής και των εθνικών παραδόσεων, ώστε να γίνουν στο μέλλον έρμαια και υποχείρια της Παγκοσμιοποίησης και της Νέας Εποχής.

    Κάποιοι προσπαθούν να πλαστογραφήσουν την Ιστορία. Παρουσιάζουν την επανάσταση του '21 ως κοινωνική εξέγερση. Αυτό είναι παραποίηση της Ιστορίας. Το '21 στάθηκε έργο όχι μόνο των οπλαρχηγών, όχι μόνο των αστών και της αγροτιάς, ή του κλήρου και των προυχόντων, μα ο εκπληκτικός ξεσηκωμός ενός λαού που ένοιωθε βαθύτατα την καταγωγή του. Η Επανάσταση είχε χαρακτήρα εθνικό και θρησκευτικό. Οι πηγές που δείχνουν περίτρανα αυτόν και μόνον αυτόν τον χαρακτήρα του ξεσηκωμού είναι ανεξάντλητες! “Η εξέγερσις εκείνη, -γράφει ο επίσημος ιστορικός του ξεσηκωμού Διον. Κόκκινος- δεν προήλθεν από τη υποκίνησιν ωρισμένης κοινωνικής τάξεως, ούτε από την σύγκρουσιν οικονομικών συμφερόν- των, ή από μιαν απλή κακοδαιμο- νίαν, ούτε ως ανάγκη πολιτειακής μεταβολής...       Η Ελληνική επανάστασις ήτο εξ ολοκλήρου εθνική... καταφαίνεται δε το εθνικόν ελατήριον εκ του γεγονότος ότι εις την Ελλάδα εξη- γέρθησαν όλοι...”.

   Ο περίφημος Αινιάν γράφει ότι το θρησκευτικό συναίσθημα ήταν εκείνο που έσπρωξε τους Έλληνες στην Επανάσταση, “ώστε η Επανάστασις κατά πρώτον λόγον πρέπει να θεωρηθή θρησκευτική και κατά δεύτερον πολιτική =(εθνική). Εθεωρήθη ως σταυροφορία κατά των απίστων και δια τούτο πρώτος ο κλήρος ύψωσε την σημαίαν της Επαναστάσεως και ευλόγησε τα πρώτα κινήματα του λαού”.

    Ο Γέρος του Μωριά, ο Κολοκοτρώνης έχει πει σχετικά: Όταν πήραμε τα όπλα, είπαμε πρώτα υπέρ πίστεως και μετά υπέρ Πατρίδος.

    Άλλωστε, ουδέποτε στη μακρά διάρκεια της δουλείας έσβησε από την ψυχή του λαού, ο πόθος και η ελπίδα για ελευθερία. Αυτό αποτυπώνεται στα δημοτικά του τραγούδια, που καλύπτουν χρονικά και θεματολογικά όλη την Τουρ- κοκρατία και φυσικά όλη την εποποιΐα του '21, έτσι που εύλογα να γραφεί ότι “το τραγούδι ακούγεται με το πρώτο καριοφίλι του ξεσηκωμού, οδοιπορεί μαζί του σ' όλη τη διάρκεια του Αγώνα και τα κα- τοπινά χρόνια” (Σαρ. Καργάκος). Τα συχνά εξεγερτικά κινήματα, οι παραδόσεις, οι θρύλοι, οι θρήνοι, “ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς”, το πολυθρύλικο τραγούδι της “Αγιά- Σοφιάς”, εκφράζουν τον πόθο αυτό για ελευθερία.

    Ο Φώτης Κόντογλου ονομάζει το '21 σε περίφημο μελέτημά του “Αγιασμένη Επανάσταση” και ο Κων/νος Τσιρόπουλος γράφει σχετικά με αίσθημα ευθύνης: “Καμμιά επανάσταση δεν γέννησε αγίους. Γέννησαν (οι επαναστάσεις) ήρωες αλλά όχι αγίους. Το Εικοσιένα έρχεται ολοσκέπαστο από χρυσό νέ- φος αγίων και μαρτύρων, δικών του μαρτύρων... Η επανάσταση που φλόγισε με το πάθος της Ελευθερίας το γένος μας, ήταν τεχνουργός αγίων, επανάσταση αγιασμένη, που ξεχύθηκε σα λάβα από τα στήθη της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας”.

   Είναι δικαίωμα των νεώτερων ιστορικών το να επικρίνουν ή να αρνούνται τον θετικό ρόλο της Εκκλησίας, αλλά είναι ιστορικό ατόπημα, να μην βλέπουν την εκχειλίζουσα θρησκευτικότητα από την ψυχή όλων των πρωταγωνιστών και των αγωνιστών του 1821. Χωρίς το βαθύτατο θρησκευτικό συναί- σθημα δεν θα γινόταν από την πρώτη στιγμή του Αγώνα συνθηματικό έμβλημα το “Ελευθερία ή Θάνατος” (Σαράντος Καργάκος).