«Αἱρέσεις καί ἡ ποιμαντική ἀντιμετώπισή τους» (τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης Εἰρηναίου)

Εισήγηση στην ΣΤ' Συνάντηση του Διορθοδόξου
Δικτύου Πρωτοβουλιών
Μελέτης Θρησκειών και Καταστροφικών Λατρειών
στο Νευροκόπι, Βουλγαρίας 19-22 Σεπτεμβρίου 2013.

«Αἱρέσεις καί ἡ ποιμαντική ἀντιμετώπισή τους»

τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Εἰρηναίου

 Σεβασμιώτατοι Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, Θεοφιλέστατε Ἅγιε Καρπασίας, Πατέρες καί Ἀδελφοί, κυρίες καί κύριοι σύνεδροι, ἀγαπητοί φίλοι,

Μέ αἰσθήματα σεβασμοῦ καί ἀληθινῆς χαρᾶς ἀτενίζω τά πρόσωπα ὅλων ἐσᾶς, εἰς αὐτή τήν εὐλογημένη σύναξη, ἡ ὁποία γιά μία ἀκόμη χρονιά πραγματοποιεῖται μέ τήν ἐπίβλεψη καί τήν φροντίδα τοῦ Διορθοδόξου Δικτύου Πρωτοβουλιῶν Μελέτης Θρησκειῶν καί Καταστροφικῶν Λατρειῶν.

Εὐχαριστῶ τόν Θεό καί τήν Μητέρα Ἐκκλησία, τό Οἰκουμενικόν μας Πατριαρχεῖο γιά τήν εὐλογία καί τήν τιμή τήν ὁποίαν ἔλαβα ἀπό αὐτό νά συμμετέχω εἰς τίς ἐργασίες τοῦ Συνεδρίου αὐτοῦ ὡς ἐκπρόσωπος τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, τό Συνέδριον τό ὁποῖο, μέ τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, πραγματοποιεῖται εἰς τάς αὐλάς τῆς Μητροπόλεως Νευροκοπίου τοῦ Πατριαρχείου Βουλγαρίας.

Μέ πολλήν ἀγάπη, ἀλλά καί αἴσθημα εὐθύνης, θά μοιρασθῶ μαζί σας ὀλίγες σκέψεις, οἱ ὁποῖες θά δώσουν μόνον ἔναυσμα γιά συζήτηση καί διάλογο, σχετικά μέ τό θέμα: «Οἱ αἱρέσεις καί ἡ ποιμαντική ἀντιμετωπισή τους».

Νά ξεκινήσω ἀπό κάτι πολύ γενικό. Τό θέμα τοῦ προορισμοῦ τῆς ζωῆς μας. Τό θέμα αὐτό εἶναι πολύ σοβαρό, διότι ἀφορᾶ τό σπουδαιότερο ζήτημα γιά τόν ἄνθρωπο: Γιά ποιό σκοπό εὑρισκόμαστε πάνω στήν γῆ; Ἄν ὁ ἄνθρωπος τοποθετηθεῖ σωστά στό θέμα αὐτό, ἄν εὕρει τόν πραγματικό του προορισμό, τότε μπορεῖ νά τοποθετηθεῖ σωστά καί στά ἐπί μέρους καθημερινά ζητήματα τῆς ζωῆς του, ὅπως εἶναι οἱ σχέσεις του μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους, οἱ σπουδές του, τό ἐπάγγελμα, ὁ γάμος, ἡ ἀπόκτηση καί ἀνατροφή τῶν παιδιῶν. Ἄν ὅμως δέν τοποθετηθεῖ σωστά σ᾿ αὐτό τόβασικό θέμα, τότε θά ἀποτύχει καί στούς ἐπί μέρους σκοπούς τῆς ζωῆς, διότι τί νόημα μποροῦν νά ἔχουν οἱ ἐπί μέρους σκοποί, ὅταν στό σύνολό της ἡ ἀνθρώπινη ζωή δέν ἔχει νόημα;  

Καί τώρα στό θέμα μας, τίς Αἱρέσεις.

Ἡ αἵρεση ὡς ἀπομάκρυνση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν πραγματικό προορισμό του, ἀπό τήν πραγματική Ὁδό, ὅπως ἐκφράζεται ἀπό τήν ζωή καί τούς λόγους τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου, ἀλλά καί τῶν Ἀποστόλων Του, τῶν Μαρτύρων, τῶν Πατέρων καί τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, εἶναι ταυτόχρονα καί ἀπομάκρυνση ἀπό αὐτήν τήν ἴδια τήν ζωή. Καθώς ὁ Χριστός μας, μᾶς λέει «ἐγώ εἰμι ἡ ὁδός καί ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή·», ἡ αἱρετική διδασκαλία ἀπομακρύνει ἀπό τήν εὐαγγελική ὁδό καί ὁδηγεῖ σέ ἀδιέξοδα καί δῆθεν «πνευματικές καταστάσεις», οἱ ὁποῖες ἀλλοιώνουν τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου καί τόν ἀποπροσανατολίζουν ἐντελῶς. 3  

Περισσότερον συγκεκριμένα εἰς τό θέμα τῶν αἱρέσεων, θά προσπαθήσω ὅσον μοῦ εἶναι δυνατόν, νά δώσω κάποια στοιχεῖα τά ὁποῖα συμβάλλουν στό νά χάνει ὁ ἄνθρωπος τόν προσανατολισμό του στήν ζωή ἤ ἀκόμη χειρότερα νά μήν τόν βρίσκει ποτέ, ἔχοντας ἀναπάντητα τά ἐρωτήματα τοῦ ποιός εἶμαι, ποιός μου ἔδωσε τήν ζωή καί τί ἀποστολή ἔχω στήν ζωή;

1. Ἡ προσήλωση καί ἀπορόφηση στίς βιωτικές μέριμνες. (βλ. Λούκ. ι', 42). Ὅταν τά ὑλικά πράγματα ἀντιμετωπίζονται ὡς δῶρα τοῦ Θεοῦ, τά ὁποῖα τά ἀντιπροσφέρουμε σέ Ἐκεῖνον, τότε αὐτά συνδέονται μαζί Του καί γίνονται μονοπάτια ἑνώσεως μέ τόν Θεό. Ἄν ὡστόσο δέν ἑνωθοῦμε μέ τό Θεό, ἀποτύχαμε, ὅλα εἶναι ἄχρηστα. Συνήθως οἱ ἄνθρωποι ἀποτυγχάνουν, διότι παρασύρονται ἀπό αὐτούς τούς δευτερεύοντες σκοπούς στή ζωή τους. Δέν βάζουν ὡς πρῶτο καί κύριο στόχο στήν ζωή τους τήν ἕνωση μέ τόν Θεό, τήν ἀπόκτηση τῆς χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος κατά τόν Ἅγιο Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ. Ἀπορροφῶνται ἀπό τά ὡραῖα τοῦ κόσμου τούτου πράγματα καί χάνουν τά αἰώνια.

Δίδονται ὁλοκληρωτικά στά δευτερεύοντα καί ξεχνοῦν τό "ἕν οὗ ἔστι χρεία" (βλ. Λούκ. ι', 42). Συνεχῶς, ἀναβάλλουν καί δέν δίνουν χῶρο στήν ζωή τους καί στήν καρδιά τους γιά τόν Θεό. Χωρίς νά τό καταλαβαίνουν, οἱ ψυχές ὅσων ἀκολουθοῦν αὐτόν τό δρόμο μένουν ἀπότιστες, εὐάλωτες σέ ὁποιονδήποτε αἱρετικό πνεῦμα.

2. Τό νά εἶναι κανείς ὀρθόδοξος εἶναι μέν δύσκολο πρᾶγμα, ἀλλά ταυτόχρονα ἀπαραίτητον, οὐσιῶδες, ἀληθινόν. Ὅπως πολύ εὔστοχα παρατηρεῖ ὁ Ἡγούμενος τῆς Ἱ. Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους π. Γεώργιος Καψάνης, «Ὅσο ὁ ἄνθρωπος ζεῖ ἐγωκεντρικά, ἀνθρωποκεντρικά, αὐτόνομα, τοποθετεῖ τόν ἑαυτό του ὡς κέντρο καί σκοπό τῆς ζωῆς του, πιστεύει ὅτι μπορεῖ νά αὐτοτελειωθῆ, νά αὐτοπροσδιορισθῆ, νά αὐτοθεωθῆ < Ὅλα τά ὀρθόδοξα εἶναι θεανθρωποκεντρικά, ἔχουν κέντρο τόν Θεάνθρωπο Χριστό. Ὅλα τά μή Ὀρθόδοξα, Προτεσταντισμός, Παπισμός, Μασονισμός, Χιλιασμός, ἀθεϊσμός, ὅ,τι ἄλλο ἐκτός Ὀρθοδοξίας, αὐτόν τόν κοινό παρονομαστή ἔχουν: Κέντρο εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Σέ μᾶς κέντρο εἶναι ὁ Θεάνθρωπος Χριστός. Γι᾿ αὐτό εἶναι εὔκολο νά γίνει κανείς αἱρετικός, χιλιαστής, μασόνος, ὅ,τιδήποτε ἄλλο, ἀλλά εἶναι δύσκολο νά γίνει Χριστιανός Ὀρθόδοξος».

Γιά νά γίνεις Χριστιανός Ὀρθόδοξος, πρέπει νά δεχθεῖς ὅτι κέντρο τοῦ κόσμου δέν εἶσαι ἐσύ ἀλλά ὁ Χριστός. 3. Ὁ ἀμερικάνικος καί δυτικοευρωπαϊκός τρόπος ζωῆς, ὁ ὁποῖος κατέκλυσε καί τίς Ὀρθόδοξες Χῶρες. Τό ὄνειρο τῆς εὔκολης ζωῆς. Μίας ζωῆς χωρίς κόπο, μόχθο καί προσπάθεια, ἡ ὁποία δυστυχῶς πολύ εὔκολα περνᾶ καί στά πνευματικά, ἐνάντια στό ἀσκητικό-μαρτυρικό πνεῦμα τῶν Προγόνων μας καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας.

4. Σέ μεγαλουπόλεις, ἡ μή ἄμεση ἐπαφή τοῦ ἱερέα μέ ὅλους τούς ἐνορίτες του, ὅπως συνέβαινε καί συμβαίνει ἀκόμη στά χωριά μας. Στίς πόλεις αὐτές δημιουργοῦνται συνθῆκες ἀφάνειας τίς  ὁποῖες ἐκμεταλλεύονται οἱ αἱρέσεις.

Ὅταν ἡ Ἐνορία παραμένει ἕνας χῶρος «ἀπρόσωπος» καί ἀπρόσιτος, τότε ἡ γενικώτερη ποιμαντική της γίνεται ἀδύνατη. Στήν περίπτωση αὐτή, ἑνός ποιμνίου χωρίς ποιμένα, εὑρίσκουν εὐκαιρίες καί δυνατότητες δῆθεν «ποιμένες» καί «σωτῆρες» τοῦ λαοῦ, οἱ ὁποῖοι καλύπτουν, δυστυχῶς μέ ὀλέθριες συνέπειες τό κενό ποῦ ἀφήνει ὁ Ὀρθόδοξος Κληρικός, ὁ ἀτελέσφορος ἐφημέριος τῆς Ἐνορίας του.

5. Πολλοί ὀρθόδοξοι χριστιανοί κατέφυγαν σέ αἱρέσεις ἐξαιτίας τῶν δικῶν μας λαθῶν καί τῆς ὀλιγωρίας. Ἐπειδή ποτέ κάποιος δέν ἔδωσε τήν δυνατότητα στό νέο τότε παιδί νά πλησιάσει στό ψαλτήρι, ἤ νά βρεθεῖ μέ μία σύναξη νέων, ἤ νά κρατᾶ μία λαμπάδα ἤ τό ἀντίδωρο, ὥστε νά νιώθει ὅτι κάτι μπορεῖ καί προσφέρει, ἤ νά βρεθεῖ σέ μία χορωδία, ἤ νά ἀναλάβει κάποιο θεατρικό δρώμενο τῆς ἐνορίας, ἤ σέ μία κατασκήνωση. Σέ πολλούς ἀπό αὐτούς πού κατέληξαν σέ αἱρετικές ὁμάδες, δέν τούς δόθηκε ἡ εὐκαιρία νά ἀναλάβουν κάτι καί νά νιώσουν ὅτι εἶναι σημαντικοί γιά ἐμᾶς τούς ὑπόλοιπους Ὀρθοδόξους χριστιανούς.

6. Σέ πολλές περιπτώσεις, αἰτία γιά τήν ἀπομάκρυνσή τους ἀπό τήν Ἐκκλησία καί κατά συνέπειαν ἀπό τόν Χριστό μας, στάθηκε, μία ἄσχημη συμπεριφορά μας ἤ τό κακό παράδειγμα τῆς ζωῆς μας, ἐμᾶς τῶν ὑπολοίπων Ὀρθοδόξων χριστιανῶν.

7. Τό πνεῦμα τῆς ζωῆς χωρίς κόπο, τό ἀφήσαμε νά εἰσέλθει ἀκόμη καί στόν πνευματικόν ἀγῶνα μας. Μή ἐγρήγορση στήν γενικώτερη ζωή μας. Μέ ἁπλούστερα λόγια, ἔχομε ἐκκοσμικευθεῖ καί ἀπομακρυνθεῖ ἀπό τό πνεῦμα τῶν Πατέρων τῆς ἐρήμου.

8. Ἡ μή προσωπική σχέση τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν γῆ καί τήν φύση, ὁ φόβος ἀνοίγματος στόν πλησίον ἐξαιτίας τῆς ζωῆς σέ μεγαλουπόλεις, εὐνοοῦν τήν ἀπομόνωση τοῦ ἀνθρώπου καί τόν καθιστοῦν εὐάλωτο σέ ὁποιαδήποτε μορφή αἱρέσεων.  

Τρόποι ποιμαντικῆς ἀντιμετωπισής τους

1. Ὁ Ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ λέει σέ ἕνα πνευματικό του τέκνο. «Βρές τήν εἰρήνη μέσα σου καί χιλιάδες ἄνθρωποι θά τήν βροῦν γύρω σου». Νιώθω ὅτι ὁ προσωπικός καθημερινός ἀγῶνας τοῦ καθενός ἀπό ἐμᾶς τούς Ὀρθοδόξους, ὄχι στούς ἄλλους, ἀλλά στόν ἑαυτόν μᾶς προσωπικά (ἤ στήν προσευχή), ὅλων μας, κληρικῶν καί λαϊκῶν, εἶναι πολύ μεγάλης καί καθοριστικῆς σημασίας στόν ἀγῶνα ἀντιμετωπίσεως τῶν αἱρέσεων διότι χωρίς κἄν νά τό καταλαβαίνουμε, ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἀγγίζει καί τίς ψυχές τῶν γύρω μας.

2. Ὁ πόνος, τό ἐνδιαφέρον καί ἡ προσευχή μας γιά τούς Ὀρθοδόξους ἀδερφούς μας καί μή, νά ἐπεκτείνεται μέ τό ἔμπρακτο παράδειγμα τῶν ἔργων τῆς γενικώτερης ζωῆς μας κατά τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ μας «οὕτω λαμψάτω τό φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τά καλά ἔργα καί δοξάσωσι τόν πατέρα ὑμῶν τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς.», ἰδίως δέ σήμερα, ὅπου λίγο-πολύ ὅλοι ἔχουν μορφωθεῖ καί μποροῦν εὔκολα νά λένε ὄμορφα λόγια καί κηρύγματα, οἱ ἄνθρωποι διψοῦν γιά τό προσωπικό παράδειγμα τῆς γενικώτερης ζωῆς μας. Αὐτό ἄς μήν τό ξεχνοῦμε.

3. Ἡ οὐσιαστική ἐπικοινωνία μας μέ τούς ἀνθρώπους τήν ἐνορίας καί τῆς Ἐπαρχίας μας κατά πρόσωπον, διότι ὅταν οἱ ἄνθρωποι, γνωρίζουν τήν ἀλήθεια, ἐπικοινωνοῦν μέ τόν ἱερέα οὐσιαστικά καί ἀληθινά, ἀποτελοῦν ζωντανά μέλη τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας, δέν κινδυνεύουν ἀπό κανένα αἱρετικό πού παρουσιάζει τό ψεῦδος ὡς ἀλήθεια.

4. Ἡ πολύ καλή καί μέ σαφήνεια ἐνημέρωση σέ τακτική βάση τῶν Ὀρθοδόξου ποιμνίου. Ἡ ἐνημέρωση μπορεῖ νά γίνεται μέσα ἀπό τό ἀντιαιρετικό περιεχόμενο τοῦ κυρήγματος, τίς συνάξεις νέων καί μεγαλυτέρων τῶν Ἐνοριῶν, τό διαδίκτυο, τό ραδιόφωνο, τόν τύπο, διάφορα ἔντυπα, καί ἄλλα.

5. Τό θάρρος τοῦ ἱερέα καί τοῦ Ἐπισκόπου νά κατονομάσει πράγματα, χωρίς νά δημιουργήσει συγκρούσεις, ἐντάσεις καί ὀξύνσεις, ἀλλά νά πεῖ τά πράγματα μέ τό ὄνομά τους, ξεκάθαρα, ὅταν πρόκειται περί αἱρέσεως, νά προφυλαχθεῖ τό ποίμνιο.

6. Ἐπικοινωνία μέ τά σχολειά. Πολλές αἱρέσεις σύγχρονες ξεκινοῦν καί ἀπευθύνονται στούς νέους ἀνθρώπους καί δέν φαίνονται ὅτι ἔχουν πνευματικό ὑπόβαθρο, ἀλλά ξεκινοῦν μέ ἕνα κοσμικό ἔνδυμα (ὅπως γυμναστική) καί ὁ νέος σοῦ λέει «μά, δέν εἶναι κάτι κακό» ἤ «δέν ἀγγίζει τήν πίστη μου» καί θά παρασαλεύσουν αὔριο τήν ψυχοσύνθεση καί τήν ὕπαρξη τοῦ παιδιοῦ

7. Πολλοί ἀπό τούς Ὀρθοδόξους χριστιανούς κατέφυγαν σέ αἱρέσεις, ἐξαιτίας κατακρίσεως καί διαμπόπευσης τῆς Ἐκκλησίας ἀπό ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι ἐνόμιζαν ὅτι μέ αὐτό τόν τρόπο προσπαθοῦσαν νά διορθώσουν τήν Ἐκκλησία καί ἔτσι δίδουν ἄφθονο ὑλικό στούς αἱρετικούς νά πολεμοῦν τήν Ἐκκλησία. Εἶναι ἰδιαιτέρως σημαντικό νά συνειδητοποιήσωμε ὅτι τό πνεῦμα καταλλαγῆς καί εἰρήνης στούς κόλπους Ἐκκλησίας εἶναι ἀναγκαῖο. Καθώς λέει ὁ γέρων Πορφύριος, καλύτερα λάθος ἀλλά μέσα στήν Ἐκκλησία, παρά σωστός καί ἔξω ἀπό Αὐτήν.

Ἀγαπητοί ἀδελφοί,

 Θά σταματήσω ἐδῶ, ἀφοῦ ἐσκιαγράφησα τήν ἀσθένεια τῶν αἱρέσεων σήμερα καί κάποιους τρόπους προλήψεως καί θεραπείας τῆς ἀσθενείας αὐτῆς.

Ἐπροσπάθησα μόνον νά δώσω μία ἁπλήν εἰκόνα καί βάσει τῆς εἰκόνας τῶν αἱρέσεων καί τῶν μέτρων τά ὁποῖα μαζύ μέ ἄλλα πρέπει νά λάβωμε καί ἀνοίγομε τήν συζήτησή μας.

ppu.org.cy

Δείτε και: -Πορίσματα Στ΄ Διορθόδοξης Συνάντησης τοῦ Δικτύου Πρωτοβουλιῶν Μελέτης Θρησκειῶν καὶ Καταστροφικῶν Λατρειῶν