Για μία Πνευματικότερη προσέγγιση της εορτής των Χριστουγέννων

Για μία Πνευματικότερη προσέγγιση της εορτής των Χριστουγέννων

Πρωτοπρεσβυτέρου Αποστόλου Μανώλη

Αδελφοί μου,

Αξιωνόμαστε και φέτος , με τη βοήθεια του Θεού, να γιορτάσουμε τη μητρόπολη όλων των εορτών, όπως έλεγε ο Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, τη Γέννηση του Κυρίου μας. Μια εορτή, που επηρέασε και συνεχίζει να επηρεάζει την ανθρώπινη ιστορία, χωρίζοντάς τη στη μέση, σε προ Χριστού και μετά Χριστόν. Καμιά ημέρα δεν σφράγισε τόσο καθοριστικά, τόσο ανεξίτηλα τη ζωή μας. Χριστιανοί οποιασδήποτε ομολογίας και δόγματος, ακόμα και εκείνοι οι οποίοι αρνούνται στο Θείο βρέφος τη Θεία Του καταγωγή, δέχονται τη μεγάλη συμβολή της ημέρας αυτής στην ιστορία της Ανθρωπότητας.

Η Εκκλησία μας ψάλλει, «Χριστός γεννάται δοξάσατε», γιατί γεννήθηκε για εμάς, από αγάπη, για να μας οδηγήσει με ασφάλεια στην σωτηρία. «Χριστός γεννάται δοξάσατε», γιατί καταδέχεται να φορέσει την ανθρώπινη σάρκα Αυτός που είναι ακατάληπτος, και να ενωθεί με τον μικρό και ασήμαντο άνθρωπο!

Ένα γεγονός πέρα από κάθε αντίληψη της ανθρώπινης νόησης, το θαύμα όλων των θαυμάτων! Οι δύο φύσεις του Θεανθρώπου, σε αδιάσπαστη ένωση. Τέλειος Θεός, τέλειος άνθρωπος, δύο άνισες και διαφορετικές φύσεις, ενωμένες στο πρόσωπο του Θεού Λόγου, χάριν της σωτηρίας του ανθρώπου.

Σήμερα ο Δημιουργός του ουρανού και της γης και πάσης ορατής και αοράτου κτίσεως, ο Αόρατος, Απερίγραπτος, Άχρονος, Αγέννητος, Άναρχος, Αΐδιος, ο Αχώρητος και Παντοδύναμος Θεός, ο Βασιλεύς των βασιλευόντων και Κύριος των κυριευόντων γεννάται εν Βηθλεέμ της Ιουδαίας.

Ο Αόρατος γίνεται ορατός!

Ο Απερίγραπτος γίνεται περιγραπτός!

Ο Δημιουργός γίνεται δημιούργημα!

Ο Άχρονος γεννάται εν χρόνω!

Ο Άναρχος λαμβάνει αρχήν!

Ο Αχώρητος εν παντί χωρείται εν σαρκί!

Ο Παντοδύναμος γίνεται "αδύναμος"!

Ο Βασιλεύς γίνεται υπήκοος!

Ο Κύριος γίνεται δούλος!

Ο Θεός, από απέραντη αγάπη, γίνεται ταπεινός άνθρωπος, για να κάνη τον άνθρωπο θεό κατά χάριν!

Πράγματι, κάθε πιστός και ευσεβής χριστιανός, όπου γης, χαίρεται χαρά μεγάλη, διότι ετέχθη ο Σωτήρ. Συγχαίρουν οι άγιοι άγγελοι και οι ψυχὲς των Αγίων. Χαίρονται και οι κοσμικοὶ άνθρωποι, γιατί στις μεγάλες εορτὲς σπάζει η μονοτονία της καθημερινότητας . Όπως έλεγαν και οι αρχαίοι Έλληνες· «βίος ἀνεόρταστος, ὁδὸς ἀπανδόχευτος». Και στολίζουμε τις βιτρίνες, τα σπίτια, τα δέντρα. Και γιορτάζουμε, και τρώμε και διασκεδάζουμε.

Αλλά, υπάρχει ένα αλλά. Αν τις ημέρες αυτές τις αντιμετωπίζουμε και τις χαιρόμαστε μόνον με τους στολισμούς και τα Χριστουγεννιάτικα δένδρα, τους φωτισμούς στους δρόμους και στις βιτρίνες των καταστημάτων, τα βεγγαλικά, τα γλέντια και τις διασκεδάσεις, τότε δεν πετύχαμε απολύτως τίποτε για την ωφέλεια της ψυχής μας απ’ αυτές τις άγιες ημέρες.

Αν μέσα μας αδελφοί μου, δεν ζήσουμε μια ζωογόνο αλλαγή, τότε σε τίποτα δεν θα μας ωφελήσουν οι διακοσμήσεις και οι διασκεδάσεις και τα δώρα. Αν δεν βιώσουμε την προσωπική μας αναγέννηση, τότε οι γιορτές απέτυχαν το σκοπό τους. Και απέτυχαν επειδή βρήκαν τις καρδιές μας παγωμένες, αδιάφορες, κλειστές… Οι γιορτές που έρχονται αδελφοί μου, κάθε χρόνο, δεν είναι μόνο για ευχές και «χρόνια πολλά», αλλά και πνευματικούς προβληματισμούς.

Στο πώς δηλαδή θα γίνουμε σωστότεροι χριστιανοί, με ταπεινό πνεύμα, με περισσότερη πίστη προς τον Θεό, με αληθινή και συντετριμμένη μετάνοια, με αγάπη στις πράξεις μας, με εσωτερική ειρήνη και ειρήνη με τους αδελφούς μας.

Ταπείνωση, όπως ο Κύριος. Που ενώ θα μπορούσε να εμφανισθεί με όλη του τη δόξα, ντύθηκε το κάλυμμα της ανθρώπινης φύσης για να μην τρομάξει τον άνθρωπο. Ήρθε αθόρυβα, σεμνά, σε ένα στάβλο, σε μία φάτνη, εκείνος που βασιλεύει στη γη και τον ουρανό. Πήρε τη μορφή του δούλου, ώστε εμείς οι δούλοι να αποκτήσουμε την ίδια μορφή με το Θεό, όπως λέγει ο Άγιος Αμφιλόχιος. Έγινε Υιός ανθρώπου, για να έχουμε εμείς πατέρα μας το Θεό. Μπροστά σε αυτή τη θυσία αδερφοί μου, ποιος δικός μας εγωισμός μπορεί να παραστεί αρκετός, για να δικαιολογήσει την άκαμπτη στάση μας απέναντι στους συνανθρώπους μας; Πώς μπορούμε εμείς να αρνούμαστε τη συγχώρηση, τη βοήθεια, και να εμμένουμε στη μνησικακία μας;

Πίστη, για να δεχόμαστε τα μυστήρια του Θεού και να τα κάνουμε βίωμα, μέσα από τη ζωή και τη λατρεία της εκκλησίας μας . Η Γέννηση του Θεού, είναι παράδοξη. Δεν ακολουθεί τους ανθρώπινους νόμους. Οι κοσμικές γνώσεις και η έρευνα δε βοηθούν . Η πολυπραγμοσύνη μας είναι άχρηστη και τα λόγια δεν αποδεικνύουν τίποτε. Η πίστη δεν είναι ένα σύστημα ιδεών, αλλά ένα βίωμα, η άσκηση της εμπιστοσύνης μας απέναντι στο Θεό. Ο Ιωσήφ ο Βρυέννιος έλεγε ότι ο Χριστός είναι «μυστήριο πιστευόμενον, αλλ’ ου γιγνωσκόμενον, προσκυνούμενον, αλλ’ ου πολυπραγμονούμενον, ομολογούμενον, ουχί καταλαμβανόμενον» , καθώς υπερβαίνει το νου και την αντίληψη του ανθρώπου.

Μετάνοια, γιατί πώς μπορεί κανείς να γιορτάσει, όταν μέσα στην ψυχή του επικρατεί η αναστάτωση, η ανησυχία, το άγχος, το κενό, η απελπισία, η απόγνωση. Ο άνθρωπος δε γαληνεύει προσπαθώντας να ξεχάσει και θάψει όσα ενοχλούν τη συνείδησή του. Δεν ηρεμεί βρίσκοντας δικαιολογίες και ελαφρυντικά. Εκείνο που μπορεί να θεραπεύσει στ’ αλήθεια τον πληγωμένο από την αμαρτία άνθρωπο, είναι να μετανοήσει παραδεχόμενος ενώπιον του Θεού, με ειλικρίνεια και γνήσια συντριβή τα σφάλματά του. Τότε μόνο θα νιώσει την απελευθέρωση, την ελπίδα και τη χάρη του Θεού να τον σκεπάζει. Τότε θα μπορέσει, μέσα από την αναγέννηση του ιδίου, να γιορτάσει με όλη του την καρδιά και τη γέννηση του Χριστού.

Φθάνοντας στα πιο ουσιώδη, θα μιλήσουμε για την αγάπη. Τον πυρήνα της διδασκαλίας του Χριστού, το Α και το Ω. Το μικρό βρέφος, του Οποίου τη γέννηση εορτάζουμε όλοι, έσπειρε μέσα σε ένα κόσμο γεμάτο βία και σκληρότητα, το σύνθημα της αγάπης. Πολλοί αναρωτιούνται γιατί οι άνθρωποι σε κάθε εποχή, δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε μεταξύ μας, να συμβιώσουμε και να αναπτυχθούμε μέσα σε κλίμα αλληλοβοήθειας και αλληλοαποδοχής. Η απάντηση είναι πολύ απλή. Όσο ο  άνθρωπος απομακρύνεται από το Θεό, τόσο απομακρύνεται και από τον συνάνθρωπό του. Ο αβάς Δωρόθεος έχει ένα πολύ ωραίο παράδειγμα. Περιγράφει έναν κύκλο, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκονται οι άνθρωποι και στο κέντρο του κύκλου βρίσκεται ο Θεός. Όσο οι άνθρωποι κινούνται προς  το κέντρο του κύκλου, προς τον Θεό, πλησιάζουν και μεταξύ τους, και όσο απομακρύνονται από το Θεό, τόσο απομακρύνονται μεταξύ τους.

Ας πορευθούμε, λοιπόν αδερφοί μου προς το Θεό, συνοδοιπόροι με τους συνανθρώπους μας. Ας πορευόμαστε με αγάπη και ειρήνη και ας μη μένουμε αδιάφοροι στον πόνο και τις ανάγκες των άλλων.

Για το τέλος αφήσαμε την ειρήνη, εσωτερική και εξωτερική, γιατί αν δε δεχτούμε την ειρήνη του Θεού μέσα μας, πώς θα ειρηνέψουμε τον κόσμο; Ο σύγχρονος άνθρωπος, δε μπορεί να χαρεί, γιατί δεν ειρηνεύει, δεν έχει την εσωτερική γαλήνη. Προσπαθεί με την εξωστρέφεια να ξεχάσει την δυστυχία του. Γι᾿ αυτό δεν αντέχει να μένει μόνος του ούτε για λίγο. Η ειρήνη του Θεού όμως, δε στηρίζεται μόνο στις συναναστροφές μας. Εξαρτάται από εμάς. Είναι θέμα ελεύθερης εκλογής, αποδοχής της προσωπικής μας ευθύνης και περιορισμού των παθών μας. Ένας-ένας, δεχόμενοι ελεύθερα και με τη θέλησή μας το Σωτήρα Χριστό στη ζωή μας, ξεκινάμε τον προσωπικό μας αγώνα, να δούμε τον εαυτό μας χωρίς να τον ωραιοποιούμε, να δεχθούμε τα λάθη μας και να μεριμνήσουμε για την προσωπική μας αλλαγή. Και αν, αδελφοί μου, ο καθένας κάνει το χρέος του, η «επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία», δε θα φαντάζει τόσο μακρινή και ανέφικτη.

Κλείνοντας, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, εύχεται: «Ας ειρηνεύωμε λοιπὸν με τον Θεό, τηρώντας όσα είναι ευάρεστα σε Αυτόν… Ας ειρηνεύωμε με τους εαυτούς μας, υποτάσσοντας την σάρκα τω πνεύματι, εκλέγοντας να ζούμε όπως απαιτεί η συνείδησίς μας και φροντίζοντας, ώστε ο εσωτερικός μας κόσμος των λογισμών να κινήται με κοσμιότητα και καθαρότητα. Διότι έτσι μόνο θα καταστείλωμε τον όντως εμφύλιο πόλεμο που διεξάγεται μέσα μας. Ας ειρηνεύωμε μεταξύ μας, «ανεχόμενοι ο ένας τις αδυναμίες του άλλου και συγχωρώντας, αν τυχὸν κάποιος έχει παράπονο απὸ τον άλλον, όπως και ο Χριστός μας συνεχώρησε» (Πρβλ. Κολ. γ´ 13) και δείχνοντας μεταξύ μας ευσπλαχνία που πηγάζει απὸ την μεταξύ μας αγάπη, καθὼς και ο Χριστός απὸ την αγάπη Του και μόνο προς εμάς μας ευσπλαχνίσθηκε και για χάρι μας ενηνθρώπησε».

Ο Χριστός «γεννάται» αδερφοί μου, όπως λέει και ο κανόνας των Χριστουγέννων. Δεν «εγεννήθη» μόνο στο παρελθόν. Γεννάται για τον καθένα, μέσα μας, τώρα και κάθε στιγμή. Ας ετοιμαστούμε διώχνοντας κάθε αμαρτία από την ψυχή μας και ας τρέξουμε να τον προϋπαντήσουμε. Ας υψωθούμε πάνω από τη γήινή μας φύση και ας δώσουμε όλη την αγάπη μας σε Εκείνον και τους συνανθρώπους μας. Ας γιορτάσουμε, όχι μόνο με φαγητά, χορούς και ξεφαντώματα, αλλά με ελεημοσύνη, αγαθοεργίες και συγχώρηση. Ας χαρούμε κι ας γιορτάσουμε, με τη χαρά τη γνήσια, την πνευματική. Και ας παρακαλέσουμε το προαιώνιο Βρέφος και την πάναγνο Μητέρα Του, να μας δίνουν τη χάρη και την ευλογία Τους.

Καλά και ουσιαστικά Χριστούγεννα αδερφοί μου, με ανάταση και αναγέννηση ψυχών.

(Εκφωνήθηκε κατά τη διάρκεια του Εσπερινού της Εορτής των Χριστουγέννων στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Νικολάου Τρικάλων τήν 24η Δεκεμβρίου 2018 -imtks.gr).