Ερμηνεία Παλαιάς Διαθήκης –Προφήτης Ησαΐας (17ον) – (Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμία)

Δείτε και: –Προφήτης Ησαΐας (1ον) & (2ον) & (3ον)& (4ον) & (5ον)& (6ον) & -(7ον & -(8ον) &- (9ον)&- (10ον) &- (11ον) &- (12ον) & - (13ον) & -(14ον) & -  (15ον) & - (16ον)

          IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

Δημητσάνα, Δευτέρα 27 Ἰουλίου 2015

ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ

(Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική)

Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου.

Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ

Προφητεία κατά τῆς Τύρου (23,1-14)

(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)

Καί ἡ προφητεία αὐτή κατά τῆς Τύρου ἀναφέρεται στήν ἐπιδρομή τῶν Ἀσσυρίων κατά τό τέλος τοῦ 8ου αἰ. π.Χ. Ἄν καί ἡ Τύρος κατεστράφη 200 περίπου χρόνια ἀργότερα, ὅμως τό ἐμπόριό της, γιά τό ὁποῖο γίνεται λόγος ἐδῶ, ἔπαυσε περί τό 650 π.Χ. Ἡ προφητεία ἀρχίζει μέ πρόσκληση πρός τά πτερωτά ἐμπορικά πλοῖα (βλ. καί 18,1) τῆς Καρχηδόνος (Ἑβρ. «Θαρσεῖς», βλ. στίχ. 14. 60,9) νά θρηνήσουν γιά τό κακό πού ἔμαθαν κατά τό ἐμπορικό τους ταξίδι στήν Μεσόγειο θάλασσα. Τά πλοῖα, ἐπιστρέφοντα εἰς Φοινίκην, στάθμευσαν, ὅπως συνήθως, στήν νῆσο Κύπρο («γῆ Κιτιαίων», στίχ. 1), 150 μίλια, βορειοδυτικά τῆς Τύρου. Ἐκεῖ ἔφθασε σ᾽ αὐτούς ἡ θλιβερή εἴδηση γιά τήν καταστροφή τῆς Τύρου.

Ὁ λαός τῆς Θαρσεῖς (Ο´ Καρχηδόνος) πρέπει νά θρηνήσει πολύ (στίχ. 1.5.14) γιά τίς οἰκονομικές του ἀπώλειες. Ἡ Θαρσεῖς ἦταν περιοχή πλούσια στό ἀσήμι (Ἰερ. 10,9 Ἑβρ.), στόν σίδηρο καί στό μόλυβδο (Ἰεζ. 27,12). Πρέπει λοιπόν νά ἦταν περιοχή στήν δυτική Μεσόγειο, ὅπου ὑπῆρχε πλούσιος ὀρυκτός πλοῦτος. Ἑρμηνευτές λέγουν ὅτι ἄποικοι τῆς Τύρου ἀπό τήν Καρχηδόνα εἶχαν κατακτήσει τήν νότιο ἀκτή τῆς Ἱσπανίας, πλησίον ἑνός ποταμοῦ, ὁ ὁποῖος ἐκαλεῖτο Ταρτησός (Θαρσεῖς). (Βλ. τό ὑπόμημα τῆς σειρᾶς τοῦ «Σωτῆρος», τόμ. 16ος σελ. 186).

Ἡ Φοινίκη εἶχε τίς κύριες πόλεις - λιμάνια, τήν Τύρο (στίχ. 1.8.15.17) καί τήν Σιδῶνα (στίχ. 2.4.12), οἱ ὁποῖες ἔκαναν θαλάσσιο ἐμπόριο ἀπό τό ὁποῖο αὐτή ἐξαρτοῦσε τήν οἰκονομία της. Καί ἄλλες χῶρες, περιλαμβανομένης καί τῆς νήσου Κύπρου (στίχ. 1), ἐπλούτιζαν ἀπό τό φοινικικό ἐμπόριο, ἀλλά καί αὐτές οἱ χῶρες μέ τήν σειρά τους ἐπλούτιζαν τήν Φοινίκη (στίχ. 3). Ὁ πλοῦτος τῆς Σιδῶνος καί τῆς Τύρου, τῆς Φοινίκης γενικά, ἀποκτήθηκε μέ τό ἐμπόριο τῶν ἐθνῶν τῆς Μεσογείου μαζί της. Γι᾽ αὐτό καί ἡ Σιδών προσωποποιεῖται ἐδῶ νά λέγει ὅτι δέν δοκίμασε τούς πόνους τῆς γέννας! Ἀπέκτησε, δηλαδή, πλοῦτο χωρίς πόνους (στίχ. 4· βλ. Ἠσ. 66,7-8). Ἡ καταστροφή λοιπόν τῆς Τύρου δέν θά εἶναι κακό μόνο γιά τήν Φοινίκη, ἀλλά καί γιά τίς χῶρες πού ἔκαναν ἐμπόριο μ᾽ αὐτήν, ὅπως θά εἶναι κακό καί γιά τήν Αἴγυπτο (στίχ. 5). Ὅλοι θά λυπηθοῦν γιά τήν πτώση τοῦ μεγάλου αὐτοῦ ἐμπορικοῦ κέντρου, γιά τήν πτώση τῆς Τύρου, ἡ ὁποία ἦταν  πόλη εὐωχίας (στίχ. 12 ἑξ.) καί πόλη ἀρχαία (στίχ. 7). Κατά τόν Ἡρόδοτο ἡ πόλη ἐθεμελιώθη περί τό 2700 π.Χ. Ὁ λαός τῆς Τύρου ὅμως πρέπει νά νοήσει ὅτι ἡ καταστροφή του προέρχεται ἀπό τόν Θεό τοῦ Ἰσραήλ. Ὁ Κύριος Σαβαώθ θέλησε νά ταπεινώσει τήν δόξα τῶν ὑπερηφάνων (στίχ. 9), τῶν καυχομένων γιά τίς ἐμπορικές τους ἐπιχειρήσεις. Σέ ὅλη τήν Μεσόγειο χώρα – ἀπό τήν Θαρσεῖς βορειοδυτικά μέχρι τόν ποταμό Νεῖλο νοτιοανατολικά καί τήν Κύπρο βορειοανατολικά (στίχ. 10.12) – ὁ λαός θά θρηνεῖ καί θά κλαίει γιά τήν πτώση τῆς Φοινίκης (στίχ. 11). Οἱ εὐωχίες καί τά γλέντια (βλ. στίχ. 16) θά ἔχουν τέλος σ᾽ αὐτούς (στίχ. 7.14). Οἱ Φοίνικες δέν θά ἔχουν πιά προστασία. Ἄν καταφύγουν στήν Κύπρο, δέν θά βροῦν βοήθεια (στίχ. 12). Ἀπομένεται λοιπόν μόνο ὁ θρῆνος (στίχ. 14).  

(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς,

τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)

23,1 Ἡ ὅραση περί τῆς Τύρου.

Θρηνήσατε πλοῖα τῆς Καρχηδόνος,

γιατί αὐτή (ἡ Τύρος) καταστράφηκε

καί δέν ἔρχονται πιά (ἄνθρωποι) ἀπό τήν χώρα τῶν Κιτιαίων· 

(ἡ Τύρος) ἔχει ὁδηγηθεῖ αἰχμάλωτος.

2 Μέ τί ὁμοιώθηκαν οἱ κάτοικοι τῆς νήσου (τῆς Τύρου),

οἱ ἔμποροι τῆς Φονίκης,

αὐτοί πού πέρασαν τήν θάλασσα

3 τῶν πολλῶν νερῶν,

μιά γενεά τῶν ἐμπόρων;

(Ὁμοιώθηκαν) σάν τόν θερισμό, πού ἐναποθηκεύτηκε,

(ἔτσι εἶναι) καί αὐτοί μέ τά ἔθνη.

.4. Ντροπή (σου), Σιών, εἶπε ἡ θάλασσα,

ναί, ἡ δύναμη τῆς θάλασσας εἶπε:

«Δέν κοιλοπόνησα, δέν ἐγέννησα,

οὔτε ἀνέθρεψα παλληκάρια οὔτε μεγάλωσα κορίτσια».

5 Ἐκτός ἀπ᾽ αὐτό,

ὅταν αὐτή ἡ εἴδηση φθάσει στήν Αἴγυπτο,

θά τούς καταλάβει θλίψη γιά τήν Τύρο.

6 Φύγετε πρός τήν Καρχηδόνα·

θρηνῆστε ὅσοι κατοικεῖτε τήν νῆσο αὐτή.

7 Αὐτή δέν ἦταν ἡ ὑπερηφάνειά σας ἀπό τήν ἀρχή,

προτοῦ ἀκόμη αὐτή νά ἐγκαταληφθεῖ;

8 Ποιός ἐπενόησε αὐτό τό σχέδιο ἐναντίον τῆς Τύρου;

Μήπως ἦταν κατώτερη

ἤ μήπως δέν εἶχε δύναμη (νά ἀντιστεῖ);

Οἱ ἔμποροί της ἦταν ἔνδοξοι ἄρχοντες τῆς γῆς.

9 Ὁ Κύριος τῶν Δυνάμεων θέλησε νά παραλύσει

ὅλην τήν ὑπερηφάνεια τῶν ἐνδόξων

καί νά ἐξευτελίσει κάθε ἔνδοξο πρᾶγμα.

10 Καλλιέργησε τήν γῆ σου,

γιατί πλοῖα δέν ἔρχονται πιά ἀπό τήν Καρχηδόνα.   

11 Δέν θά ἔχεις πιά τήν δύναμή σου στήν θάλασσα,

ἡ ὁποία ἐτάρασσε τούς βασιλεῖς.

Ὁ Κύριος τῶν Δυνάμεων διέταξε διά τήν Χαναάν

νά καταστρέψει τήν δύναμή της.

12 Καί (οἱ ἄνθρωποι) θά λέγουν (πρός τήν Τύρο):

«Μήν συνεχίζετε πιά νά ὑβρίζετε καί νά ἀδικεῖτε

τήν θυγατέρα Σιών.

Καί ἄν ἀναχωρήσεις στούς Κιτιεῖς,

οὔτε ἐκεῖ θά εὕρεις ἀνάπαυση.

13 Καί (ἄν ἀναχωρήσεις) στήν χώρα τῶν Χαλδαίων, 

καί αὐτή ἐπίσης βρίσκεται ἐρημωμένη ἀπό τούς Ἀσσυρίους,

γιατί τό τεῖχος της ἔχει πέσει.

14 Θρηνῆστε μέ ὀλολυγμό σεῖς πλοῖα τῆς Καρχηδόνος,

γιατί καταστράφηκε τό ὀχύρωμά σας».

Θεωροῦμε σαφέστερο τό Ἑβραϊκό κείμενο, στό ὁποῖο στηρηχθήκαμε γιά τήν ἀπόδοση τοῦ νοήματος τῆς περικοπῆς, γι᾽ αὐτό παραθέτουμε καί αὐτό:

23,1 Ἡ περί Τύρου ὅραση. Θρηνῆστε πλοῖα τῆς Θαρσεῖς! Γιατί τό ὀχυρό σας λεηλατήθηκε – καθ᾽ ὁδόν ἀπό τήν χώρα τῆς Κύπρου μεταδόθηκε ἡ εἴδηση σ᾽ αὐτά – 2 ἐξολοθρεύθηκαν οἱ κάτοικοι τῆς παραλιακῆς χώρας, οἱ ἔμποροι τῆς Σιδῶνος, οἱ διαβαίνοντες τήν θάλασσα. 3 Καί τό εἰσόδημα αὐτῆς εἶναι ὁ σπόρος τοῦ Σιώρ, τό θέρος τοῦ ποταμοῦ φερόμενα διά πολλῶν ὑδάτων· καί αὐτή ἔγινε τό ἐμπόριο τῶν ἐθνῶν. 4 Θρήνησε μέ ἐντροπή, Σιδών, μητέρα τῶν πόλεων, φρούριο τῆς θαλάσσης, πού λέγεις: «Εἶμαι σάν ἐκείνη, ἡ ὁποία δέν ἔχει ἐγκυμονήσει καί ἡ ὁποία δέν ἐγέννησε τέκνα, εἶμαι σάν ἐκείνη, ἡ ὁποία δέν ἀνέθρεψε νέους οὔτε μεγάλωσε νεάνιδες». 5 [Ὅταν ἡ εἴδηση περί Τύρου φθάσει στήν Αἴγυπτο, θά σφαδάσουν ἀπό πόνο.] Διαπεραιωθεῖτε εἰς Θαρσεῖς, ὀλολύξατε, σεῖς οἱ κάτοικοι τῆς παραλίας. 7 Αὐτή εἶναι ἡ εὔθυμη πόλη σας, πού ἡ ἀρχή της ἀνάγεται σέ παλαιούς χρόνους, πού τά πόδια της ἔφεραν αὐτήν νά παροικήσει μακρυά; 8 Ποιός ἐσχεδίασε τέτοιο πρᾶγμα κατά τῆς Τύρου, ἡ ὁποία ἐμοίραζε στέμματα, τῆς ὁποίας οἱ ἔμποροι ἦταν ἡγεμόνες, τῆς ὁποίας οἱ πραγματευτές ἦταν οἱ ἔνδοξοι τῆς γῆς; 9 Ὁ Κύριος τῶν Δυνάμεων τό θέλησε αὐτό, γιά νά καταισχύνει ὅλη τήν ὑπερηφάνεια, γιά νά ἐξευτελίσει ὅλη τήν δόξα τῶν ἐνδόξων τῆς γῆς. 10 Κατάκλυσε τήν χώρα σου, ὅπως ὁ Νεῖλος, θυγατέρα τῆς Θαρσείς! Δέν ὑπάρχει πιά ἐμπόδιο. 11 Ἅπλωσε τό Χέρι Του πάνω ἀπό τήν θάλασσσα, ἔσεισε τά βασίλεια· ὁ Κύριος ἔδωσε προσταγή κατά τῆς Χαναάν, γιά νά καταστρέψει τά ὀχυρώματά της. 12 Εἶπε: «Δέν θά εὐφραίνεσαι πλέον, θλιμμένη παρθένε, θυγατέρα τῆς Σιδῶνος! Σήκω, πέρνα πρός τούς Κιττιαίους (τήν Κύπρο)· οὔτε ἐκεῖ θά βρεῖς ἀνάπαυση». 13 [Ἐν τούτοις οἱ Χαλδαῖοι ἦταν καί ὄχι οἱ Ἀσσύριοι, ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι παρέδωκαν αὐτήν, στούς δαίμονες τῆς ἐρήμου. Ἔστησαν τίς πολιορκητικές μηχανές τους, κατέσκαψαν τά ἀνάκτορά της καί τήν μετέβαλαν σέ ἐρείπια.]. 14 Θρηνῆστε πλοῖα τῆς Θαρσεῖς, γιατί τό ὀχυρό σας λεηλατήθηκε. 

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)

23,1-18. Ἡ σχετικά μέ τήν Σιδῶνα προφητεία (στίχ. 1-4. 12-14) συνδυάζεται μέ μία μετέπειτα προφητεία κατά τῆς Τύρου (στίχ. 5-11. 15-18). Πρόκειται γιά μία δύσκολη ἑρμηνευτικῶς περικοπή, ἡ ὁποία ἐξαγγέλλει τήν ἀπρόσμενη καί θεαματική καταστροφή τῆς ἀπορθήτου πόλεως Τύρου καί περιγράφει τό ἀποτέλεσμα πού προκλήθηκε ἀπ᾽ αὐτό τό γεγονός. Ἡ Τύρος πού κατασκευάστηκε πάνω σέ ἕνα νησί σέ μικρή ἀπόσταση ἀπό τήν ἀκτή δέχθηκε πολλές ἐπιθέσεις καί πολιορκίες ἀπό πολλούς κατακτητές: Ἀπό τόν Σαλμανάσαρ, τόν Σενναχηρίβ, τόν Ναβουχοδονόσορα (δέκα τριῶν ἐτῶν πολιορκία!), βλ. Ἰεζ. κεφ. 26-28. Ἡ πόλη θά καταστραφεῖ τελικά ἀπό τόν Μέγα Ἀλέξανδρο τό 322. Εἶναι δύσκολο νά ποῦμε ποιό συγκεκριμένο γεγονός ἔχει ὑπ᾽ ὄψιν του ὁ προφήτης ἐδῶ. Ἡ προφητεία ἀντανακλᾶ μία Ἀσσύρια ἐκστρατεία κατά τῆς Φοινίκης, ὅπως αὐτή τοῦ Τιγλαθ Πιλεσέρ ΙΙΙ (734 π.Χ.) ἤ τοῦ Σενναχηρίβ (701 π.Χ.). Ἡ μνεία τῆς Σιδῶνος, στίχ. 2.4.12, δέν σημαίνει ἀναγκαστικά ὅτι ἐδῶ συνδυάστηκαν δύο προφητεῖες. Τό ὄνομα Σιδών μπορεῖ νά σημαίνει γενικά τήν Φοινίκη, βλ. Γ´ Βασ. 16,31 καί τά σχόλ. 23,1α. Ἐπιγραφή τοῦ κεφαλαίου. 23,1. Ἐκ γῆς Κιτιαίων. Εἶναι ἡ νῆσος τῆς Κύπρου, ὅπου εἶχαν ἀποικήσει οἱ Φοίνικες. – Γιά τήν Θαρσεῖς (στίχ. 1, Ἑβρ. κείμενο) βλ. σχόλ. εἰς Α´ Βασ. 10,22 καί Ἱερ. 10,9. Στήν Κύπρο ὑπῆρχαν φοινικικές ἀποικίες. 23,3. «Σιώρ» (κατά τό Ἑβρ.). Τά ὕδατα τοῦ Horus, πλησίον τῆς Ζοάν. 23,4. Σχόλιο προοριζόμενο γιά τήν Σιδῶνα, ἀλλά μεταφερθέν ἔπειτα ἀπό τό Ἑβρ. στήν «θάλασσα». Κατεστραμμένη ἡ Σιών μοιάζει μέ τήν θάλασσα χωρίς ναῦτες («νεανίσκους»). 23,5-11. Ἡ πεσμένη ἐμπορική αὐτοκρατορία τῆς Τύρου ἀντιδρᾶ μέ ταραχή καί φόβο. Πρβλ. μέ τό τμῆμα αὐτό τίς περικοπές Ἰεζ. κ. 26. 27,1-9. 25-36. κ. 28. 23,13. Ὅλος ὁ στίχ. φαίνεται κατεστραμμένος καί ἡ μετάφρασή του εἶναι πολύ ἀβέβαιη. Γενικά ὁ στίχ. θεωρεῖται ὡς ἕνα μετέπειτα σχόλιο (ἴσως στά χρόνια τοῦ Ναβουχοδονόσορα [605-562], βλ. Ἰεζ. κεφ. 26-28), πού ἀποδίδει τήν καταστροφή τῆς Τύρου στήν Βαβυλώνα, τήν χώρα τῶν Χαλδαίων μᾶλλον, παρά στήν Ἀσσυρία.