Χρήσιμα διδάγματα από μια Βαλκανική διαπραγμάτευση

 

Χρήσιμα διδάγματα από μια Βαλκανική διαπραγμάτευση

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Μετά τους όρους που έθεσε η Βουλγαρία για την άρση του βέτο και μετά την απόφαση της Βουλής των Σκοπίων της 16.7.2022 για αποδοχή αυτών των όρων –με μικρές τροποποιήσεις από τη Γαλλία- το κράτος των Σκοπίων άρχισε την προενταξιακή διαδικασία με μακρινό στόχο την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να το επιτύχει αυτό το γειτονικό μας κράτος ήδη παραδέχθηκε με γραπτή δήλωση ότι η γλώσσα του διαμορφώθηκε το 1945 (καθεστώς Τίτο). Επίσης δεσμεύθηκε να εντάξει στο κανονιστικό μέρος του Συντάγματος τη βουλγαρική μειονότητα ως συνιστώσα και ιδρυτική εθνότητα του κράτους. Αυτό, όμως, απαιτεί την πλειοψηφία των 2/3 στο Κοινοβούλιο, πράγμα πολύ δύσκολο, διότι η δεξιά αντιπολίτευση του VMRO-DPMNE αντιδρά και διαδηλώνει στους δρόμους.

Τα διδάγματα και τα συμπεράσματα από τη σκληρή διαπραγμάτευση της Βουλγαρίας και από τη γενικότερη διαμάχη Σόφιας – Σκοπίων είναι τα εξής:

1. Η κυβέρνηση των Σκοπίων εμμέσως παραδέχθηκε ότι οι μέχρι τώρα απογραφές πληθυσμού και εθνοτήτων ήσαν ανακριβείς. Στην απογραφή του 2021 οι Βούλγαροι βρέθηκαν να είναι 3500. Η Βουλγαρία τους υπολογίζει σε 100.000 τουλάχιστον σε ένα πληθυσμό δύο εκατομμυρίων. Αφού τα Σκόπια αποδέχθηκαν ότι οι Βούλγαροι είναι συστατική εθνότητα, ομολογούν ότι δεν μπορεί να είναι σωστός ο αριθμός των 3500. Δηλαδή μέχρι τώρα έκρυβαν και από τις απογραφές και από το Σύνταγμά τους μία εθνική ομάδα. Και εγώ διερωτώμαι: Τι απέγιναν οι 100.000 Έλληνες, τους οποίους παραδέχθηκε ως μειονότητα το 1994 ο τότε Πρόεδρος των Σκοπίων Κίρο Γκλιγκόροφ; Μήπως και αυτοί είναι μία ακόμη «κρυμμένη» εθνική ομάδα;

2. Τα ζητήματα ταυτότητας, γλώσσας και ιστορίας παραμένουν ζωτικά στις διεθνείς σχέσεις. Οι οπαδοί των πάσης φύσεως διεθνισμών ζουν με την αυταπάτη ότι η παγκοσμιοποίηση καταργεί ή μειώνει τον ρόλο της εθνικής, θρησκευτικής και πολιτιστικής ταυτότητας. Διαψεύδονται καθημερινά. Τα Σκόπια κινδυνεύουν να μην ενταχθούν στην Ε.Ε. λόγω διαφορών με γειτονικά κράτη για θέματα ταυτότητας. Η Ουκρανία αγωνίζεται για να αποδείξει ότι έχει ταυτότητα που την διαφοροποιεί από τους Ρώσους. Η Σκωτία ανακοινώνει νέο δημοψήφισμα για το 2023 με θέμα την ανεξαρτησία, η οποία επίσης βασίζεται στην προβολή μιας ξεχωριστής εθνικής ταυτότητας.

3. Η Βουλγαρία βγήκε κερδισμένη, διότι διαπραγματεύθηκε αυτά που θεωρεί ως θέματα εθνικής και ιστορικής ευαισθησίας. Στη σημερινή εποχή όσοι δίνουν με επιμονή τις διπλωματικές μάχες τελικά κάτι κερδίζουν. Παράδειγμα προς αποφυγήν είναι η Συμφωνία των Πρεσπών, κατά την οποία η τότε Κυβέρνηση έκανε κακίστη διαπραγμάτευση. Παραχώρησε γλώσσα, εθνικότητα, ταυτότητα και ιστορία και κατήργησε τις κόκκινες γραμμές που είχε ο Ελληνισμός επί 150 χρόνια.

4. Ευτυχώς υπάρχουν θεσμοί με παράδοση αιώνων και με γνώση της ιστορίας και της διπλωματίας που δεν ακολουθούν τα λανθασμένα βήματα της Συμφωνίας των Πρεσπών. Αναφέρομαι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο αναγνώρισε -βάσει των εκκλησιαστικών κανόνων- την μέχρι πρότινος Σχισματική εκκλησιαστική οντότητα των Σκοπίων, αλλά με το όνομα «Αρχιεπισκοπή Αχρίδος». Το Φανάρι απαγορεύει στην Εκκλησία αυτή να χρησιμοποιήσει όνομα προερχόμενο από τη λέξη: Μακεδονία. Επίσης ορίζει ως όρια δικαιοδοσίας μόνο τα όρια του σημερινού κράτους.

5. Θα αγωνισθούμε για την ειρήνη στα Βαλκάνια, αλλά θα προστατεύσουμε και την Ιστορία μας.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 23.7.2022