Κυριακή Δ΄ Ματθαίου – «Η Αγάπη : οδός θεώσεως». (Αποστολικό Ανάγνωσμα)

Ἀπόστολος Ἁγίων Ἀναργύρων Α΄Κορ. ιβ΄ 27-ιγ΄8

«Ἡ Ἀγάπη : ὁδός θεώσεως».

«Ἔτι καθ’ ὑπερβολήν ὁδόν ὑμῖν δείκνυμι»

Ὅσο καί ἄν μᾶς φαίνεται παράδοξο, ἡ ἀγάπη ὅπως τήν προβάλλει ἡ Ἐκκλησία ἐνσαρκωμένη, εἶναι ἄγνωστη γιά τόν πολύ κόσμο. Ἡ μνήμη λοιπόν τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων Κοσμᾶ καί Δαμιανοῦ καί τό σημερινό Ἀποστολικό ἀνάγνωσμα πού εἶναι ἀφιερωμένο σ’ αὐτήν, εἶναι δύο ἄριστες εὐκαιρίες, ὥστε νά μαθητεύσουμε στήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας γιά τήν ἀγάπη.

1) Ἡ ἀγάπη συνιστᾶ τήν ἐν Χριστῷ ζωή.

Οἱ Ἅγιοι Ἀνάργυροι μαζί μέ τήν κατάρτισή τους στήν ἰατρική τέχνη, μορφώθηκαν καί πνευματικά. Ἔγιναν ζωντανές εἰκόνες τοῦ Θεοῦ, ἄνθρωποι ἀληθινῆς ἀγάπης καί ἔζησαν εὐεργετώντας ψυχικά καί σωματικά τούς ἀνθρώπους παρέχοντας δωρεάν τίς ἰατρικές τους ὑπηρεσίες. Γι’ αὐτό ὀνομάσθηκαν Ἀνάργυροι.

Κατευθυντήρια δύναμη τους ἦταν ἡ ἀγάπη πρός τόν Χριστό καί πρός κάθε ἀνεξαιρέτως συνάνθρωπο, χάρη στήν ὁποία ἔγιναν κατοικητήρια τῆς Ἁγίας Τριάδος. Γιατί «ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη καί ὅποιος μένει στήν ἀγάπη μέσα στό Θεό μένει, καί ὁ Θεός μέσα σ’ αὐτόν» (Α΄ Ἰωάννου δ΄16). Ἡ Πατερική θεολογία τονίζει ὅτι ἡ ἀγάπη εἶναι ταυτόσημη μέ τήν ζωή, ἐφόσον αὐτή καί μόνη κινεῖ τούς ἀληθινῶς ζώντας ἀνθρώπους ἀπό τόν παρόντα μέχρι καί τόν μέλλοντα αἰώνα. Κι ἄν ἐξετάσουμε τήν ἐν Χριστῷ ζωή τῶν ἁγίων ἀπό τήν ἄποψη τῆς δικῆς τους συνεισφορᾶς καί συνεργίας, τότε θά διαπιστώσουμε ὅτι τίποτε ἄλλο δέν συνιστᾶ αὐτή τήν ζωή παρά μόνο ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό καί τόν συνάνθρωπο. Ἄλλωστε ὅλες οἱ ἐντολές τοῦ Κυρίου, ὅλη ἡ ἀσκητική διδασκαλία τῶν Πατέρων, ὅλοι οἱ κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας δέν ἀποτελοῦν παρά τούς ὁδοδείκτες στήν ὁδό τῆς ἀγάπης, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο στήν ἕνωση μέ τόν Θεό. Μήπως αὐτό δέν ἔλεγε ὁ Κύριος στίς τελευταῖες Του παρακαταθῆκες πρός τούς Μαθητές : «Ἐάν ἀγαπᾶτε με, θά τηρήσετε τίς ἐντολές μου. Καί ἐγώ θά παρακαλέσω τόν Πατέρα καί θά σᾶς δώσει ἄλλον Παράκλητον γιά νά μείνει μαζί σας αἰώνια» (Ἰωάν. ιδ΄ 15-16).

Μέσα σ’ αὐτήν τήν προοπτική, καταλαβαίνουμε γιατί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος θεωρεῖ ὅλα τά ἄλλα χαρίσματα κι αὐτόν ἀκόμη τόν μαρτυρικόν θάνατον ἀνεπαρκή, ἄν ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει ἀγάπη. Πλέκοντας τόν ὕμνο τῆς ἀγάπης, λέγει ὅτι αὐτή εἶναι ἡ κοινή πηγή ὅλων τῶν ἀρετῶν τῆς πίστεως, τῆς ἐλπίδας, τῆς ὑπομονῆς, τῆς μακροθυμίας, τῆς ἀγαθοεργίας, τῆς ταπεινοφροσύνης, τῆς ἀοργησίας, τῆς ἁπλότητος, τῆς συνέσεως, τῆς χαρᾶς γιά τήν ἀλήθεια, τῆς ἀποφυγῆς κάθε ἀδικίας καί κακίας.

Ἑπομένως ὅταν ἀναφερόμαστε στήν ζωή τῶν Ἁγίων, τῶν προτύπων μας γιά τήν ἐν Χριστῷ ζωή πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι αὐτή ἡ ζωή εἶναι ἕνα ἑνιαῖο καί ἄρτιο σῶμα μέ κεφαλή τήν ἀγάπη.

Ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος λέγει, ὅτι χωρίς τήν κεφαλή τό ὑπόλοιπο σῶμα τῶν ἀρετῶν εἶναι τελείως νεκρό καί ἀνενέργητο, ὅπως καί ἡ κεφαλή δίχως τό σῶμα δέν μπορεῖ νά ἐνεργήσει. Οἱ Ἅγιοι Ἀνάργυροι λοιπόν δέν εἶχαν ἁπλῶς κάποια φιλάνθρωπα αἰσθήματα, ὥστε νά προσφέρουν δωρεάν τήν διακονία τους, ἀλλά ἐνσάρκωναν τήν καθολική ἀγάπη, τήν συνισταμένη τῶν ἄλλων ἀρετῶν.

2) Ἡ ἀγάπη εἶναι σταυρός.

Μέ τά προηγούμενα τονίσαμε ὅτι ἡ ἀγάπη δέν εἶναι ἕνα ἀπό τά χαρακτηριστικά τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, ἀλλά ἡ οὐσία της. Δέν εἶναι κάποια ἰδιότητα τοῦ χριστιανοῦ, ἀλλά τό βαθύτερο βίωμά του, τό ὁποῖο καί ἐκφράζεται διά μέσου τῶν ἐπιμέρους ἀρετῶν. Πῶς ὅμως καλλιεργεῖται καί κατακτᾶται ἡ ζωή τῆς ἀγάπης καί πρός τά ποῦ συγκεκριμένα ἀπευθύνεται;

Ἡ ἀγάπη ἐκδηλώνεται σταυρικά, ἑνώνοντας τόν πνευματικό ἀγωνιστή μέ τόν Θεάνθρωπο καί τόν συνάνθρωπο. Ὁ Ὅσιος ἀββᾶς Δωρόθεος θέλοντας νά μιλήσει γιά τήν φύση αὐτή τῆς ἀγάπης, χρησιμοποιεῖ τό παράδειγμα τοῦ κύκλου. Ἄς θεωρήσουμε λέγει ὅτι ὁ κόσμος μας εἶναι σάν ἕνας κύκλος μέ τόν Θεό στό κέντρο καί τούς διαφόρους τρόπους ζωῆς τῶν ἀνθρώπων σάν ἀκτῖνες.

Ὅπως λοιπόν οἱ ἀκτῖνες συγκλίνουν καί ἑνώνονται ὅταν φθάσουν στό κέντρο τοῦ κύκλου, ἐνῶ ἀποκλίνουν καί διαχωρίζονται μεταξύ τους, ὅταν ἀπομακρύνονται ἀπό τό κέντρο κάτι ἀντίστοιχο συμβαίνει καί μέ τούς ἀνθρώπους. Ὅσο δηλαδή πλησιάζουν μέ τήν ζωή τους τόν Θεό, συγχρόνως πλησιάζουν καί μεταξύ τους. Ὅσο πάλι, προσεγγίζει ὁ ἕνας τόν ἄλλον, ἄλλο τόσο προσεγγίζει καί τόν Θεό. Ἀντίθετα, ὅταν ἀπομακρύνονται ἀπό τόν Θεό ἀποξενώνονται καί μεταξύ τους. Αὐτή ἡ παρομοίωση ἀνακεφαλαιώνει τήν σχετική πατερική διδασκαλία, ἡ ὁποία ἄλλοτε τονίζει ὅτι «ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ τόν Θεό δέν μπορεῖ παρά καί κάθε ἄλλο ἄνθρωπο νά ἀγαπήσει σάν τόν ἑαυτό του» (Ἅγιος Μάξιμος Ὁμολογητής) καί ἄλλοτε ὅτι «ὅποιος ἀγαπᾶ τόν Θεό προηγουμένως ἔχει ἀγαπήσει τόν ἀδελφό του» (Ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος).

Μποροῦμε νά ποῦμε μέ βεβαιότητα ὅτι ἡ ἀληθινή φιλανθρωπία εἶναι φιλόθεη, ὅπως καί ἡ πραγματική φιλοθεΐα εἶναι φιλάνθρωπη.

Ἀλλά ἡ ζωή τῆς ἀγάπης ὄχι μόνο ἐκτυλίσσεται σταυρικῶς, συνάμα ἀποτελεῖ σταυρό πραγματικό. «Μή θέλεις νά ἀρέσεις στόν ἑαυτό σου καί δέν θά μισεῖς τόν ἀδελφό σου. Μήν εἶσαι φίλαυτος καί θά γίνεις φιλόθεος» συμβουλεύει ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής. Ὅποιος λοιπόν δέν σταυρώνει –νεκρώνει τό ἐγωϊστικό του φρόνημα εἶναι ἀδύνατο νά κατακτήσει τήν ἀγάπη. Ἡ Ἐκκλησιαστική παράδοση ὁμόφωνα τονίζει ὅτι προϋπόθεση τῆς ἀγάπης εἶναι ἡ ἀσκητική αὐταπάρνηση καί ἡ ζωή τῆς ὁλοκληρωτικῆς μετάνοιας, ἡ ὁποία περιλαμβάνει τήν ἀποχή ἀπό ὅλα τά κακά καί τήν καλλιέργεια ὅλων τῶν ἀρετῶν, ὅπως προαναφέραμε. Μόνο ἔτσι μπορεῖ κανείς νά ἀγαπήσει τόν Χριστό μέ ὅλη τήν ψυχή του καί τήν καρδιά του μέ ὅλο τόν νοῦ του καί τήν δύναμη ἀλλά καί τόν ὁποιοδήποτε ἀδιακρίτως πλησίον του σάν τόν ἑαυτό του. Μόνο ἔτσι μπορεῖ νά φθάσει στήν τελειότητα τῆς ἀγάπης.

Ἀδελφοί μου

Ἀπό ὅλα αὐτά μποροῦμε νά ἀντιληφθοῦμε πόσο πολύ ἔχει ἀλλοιώσει ἡ κοσμική νοοτροπία τήν ἔννοια τῆς ἀγάπης, ὥστε νά χωράει στά μέτρα τοῦ πτωτικοῦ καί ἐγωκεντρικοῦ ἀνθρώπου. Τήν ἀποκαθήλωσε ἀπό τό ὕψος τοῦ σταυροῦ της, γιά νά μήν ἔχει τήν δύναμη ποτέ πιά νά ἀνασταίνει στίς καρδίες τῶν ἀνθρώπων τήν πεσούσαν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Μέ τίς κοσμικές προϋποθέσεις εἶναι ἀποπροσανατολιστικό νά ἐπικαλούμαστε τήν χριστιανική ἀγάπη σάν ἕνα πολιτικό-κοινωνικό σύνθημα, γιά νά καλύψουμε τόν ἀναιμικό ἀνθρωπισμό μας. Τήν ὁδό τῆς ἀγάπης τήν φανερώνουν ἀποκλειστικά οἱ ἅγιοι ὁδοιπόροι της, γιά νά γίνουμε καί μεῖς συνοδοιπόροι τους καί νά ἀκολουθήσουμε μαζί τους τήν Αὐτοαγάπη, τόν Χριστό. Ἀμήν

Αρχιμ. Καλλίνικος Νικολάου, Ι.Μητρόπολη Καισαριανής/