ΤΟ ΣΗΜΕΙΟΝ ΤΟΥ ΑΧΑΖ

ΠΡΟΕΟΡΤΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

ΤΟ ΣΗΜΕΙΟΝ ΤΟΥ ΑΧΑΖ (α)

π. Δημητρίου Μπόκου

Η πιο χαρακτηριστικὴ ἴσως προφητεία για την ενανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ εἶναι αυτή που αναφέρεται από τον προφήτη Ησαΐα, σε ένα από τα αναγνώσματα του Εσπερινού των Χριστουγέννων. «Ιδού η παρθένος εν γαστρί έξει και τέξεται υιόν και καλέσουσι το όνομα αυτού Εμμανουήλ, ο εστι μεθερμηνευόμενον μεθ’ ημών ο Θεός» (Ματθ. 1, 23. Ησ. 7, 14).

Η προφητεία αυτή εξαγγέλθηκε σε μια εποχή πολύ δύσκολη για τον λαό του Θεού. Οι Ισραηλίτες είχαν διαιρεθεί, μετά τη βασιλεία του Σολομώντα, σε δύο βασίλεια, αντιμαχόμενα συνήθως μεταξύ τους. Το (νότιο) βασίλειο του Ιούδα, και το (βόρειο) βασίλειο του Ισραήλ. Οι βασιλείς όμως και των δύο βασιλείων υπήρξαν, εκτός εξαιρέσεων, ασεβείς.

Από τους πλέον ασεβέστερους αναδείχθηκε ο Άχαζ, που βασίλευσε στο βασίλειο του Ιούδα, δυόμιση αιώνες μετά τον Δαυΐδ (περί το 730 π. Χ.). Αλλά δεν «εποίησε το ευθές ενώπιον Κυρίου, ως Δαυΐδ ο πατήρ αυτού». «Εν τοις υψηλοίς», πάνω στα ψηλά βουνά, στις πηγές και κάτω από πυκνόφυλλα δέντρα, έφτιαξε αγάλματα και βωμούς και εκεί ο λαός πρόσφερε θυσίες και θυμιάματα στα είδωλα (τον Βάαλ και την Αστάρτη).

Όμως «εταπείνωσε Κύριος τον Ιούδαν διά Άχαζ βασιλέα Ιούδα». Ο Θεός αποφάσισε να παιδαγωγήσει σκληρά τους Ιουδαίους λόγω της ασέβειας και της αποστασίας του Άχαζ. Ιδουμαίοι και Φιλισταίοι επιτέθηκαν και κατέλαβαν πολλές πόλεις της Ιουδαίας. Αλλά το χειρότερο ήταν, ότι δυο βασιλείς, της Συρίας και του βορείου βασιλείου του Ισραήλ, συμμάχησαν μεταξύ τους και επιτέθηκαν στο βασίλειο του Ιούδα. «Και παρέδωκεν αυτόν Κύριος ο Θεός αυτού διά χειρός βασιλέως Συρίας… και εις χείρας βασιλέως Ισραήλ… και επάταξεν εν αυτώ πληγήν μεγάλην». Η θραύση των Ιουδαίων ήταν φοβερή. Λαός και βασιλιάς ταράχτηκαν και έτρεμαν από τον φόβο, όπως τρέμουν τα κλαδιά και τα φύλλα στο δάσος από τον σφοδρό άνεμο. 

Παρ’ όλα αυτά η Ιερουσαλήμ δεν κυριεύθηκε. Παρά την ασέβεια του Άχαζ, ο Θεός τον βοηθούσε, χάριν Δαυΐδ του δούλου του. Για να μην εκλείψει η διαδοχή των απογόνων του Δαυΐδ μέχρι να έλθει ο αναμενόμενος Μεσσίας. Στέλνει λοιπόν τον προφήτη Ησαΐα να πει στον βασιλιά Άχαζ να μη φοβάται από τους εχθρούς του, γιατί είναι σαν δυο σβησμένα δαυλιά που απλώς καπνίζουν. Και ότι, αφού συνετίσει τον λαό του με την τιμωρία αυτή, θα τον θεραπεύσει πάλι. Για να τον βεβαιώσει ότι έτσι θα γίνει, του είπε να ζητήσει ένα σημείο, ένα θαύμα. «Και προσέθετο Κύριος λαλήσαι τω Άχαζ λέγων· αίτησαι σεαυτώ σημείον παρά Κυρίου του Θεού σου εις βάθος ή εις ύψος (=είτε από τον ουρανό, είτε από τη γη). Και είπεν Άχαζ· ου μη αιτήσω, ουδ’ ου μη πειράσω τον Κύριον».

Ο Άχαζ προφασίστηκε ευσέβεια, να μην εκπειράσει δήθεν τον Κύριο. Η αλήθεια όμως ήταν ότι δεν είχε καμμιά εμπιστοσύνη στον Θεό. Έλπιζε περισσότερο στον βασιλιά των Ασσυρίων και είχε ζητήσει ήδη τη βοήθειά του. Είχε αφαιρέσει μάλιστα όλο το χρυσάφι και το ασήμι από τον ναό του Θεού και από το παλάτι του, και τα έστειλε δώρο στον Ασσύριο βασιλιά. Τότε ο Θεός, για να τον βεβαιώσει για την αποτυχία της εκστρατείας των εχθρών του, έδωσε από μόνος του το θαυμαστό σημείο-προφητεία για την εκ Παρθένου γέννηση του Υιού του, που θα ονομασθεί Εμμανουήλ (=«ο Θεός μεθ’ ημών»).

Τί του έλεγε δηλαδή ο Θεός; Δεν θα σώσεις έτσι τη βασιλεία σου. Με συμμαχίες αμφίβολες, ανθρώπινες, τρεπτές. Η βοήθεια θα έλθει από αλλού. Από εμένα. Επειδή ενδιαφέρομαι εγώ να μην εκλείψει η δυναστεία του Δαυΐδ. Και θα την εξασφαλίσω με τρόπο που δεν φαντάζεσαι.

Το σημείο που δίνει ο Θεός στον Άχαζ σήμαινε ότι δεν θα χανόταν ποτέ, παρά την διαφαινόμενη εξαφάνισή του, ο λαός του Θεού. Ήταν η αδιάψευστη υπόσχεσή του ότι ο οίκος του Δαυΐδ, όποιοι και αν τον πολεμούν, δεν θα εκλείψει, μέχρι να έλθει Εκείνος στον οποίο απόκειται πραγματικά το σκήπτρο του Δαυΐδ, ο μόνος που αξίζει να λέγεται βασιλιάς και στον οποίο θα δοθεί κάθε εξουσία εν ουρανώ και επί γης (Δ΄ Βασ. 16. Β΄ Παρ. 28. Ησ. 7).

Ο Υιός του Θεού, ο Μεσσίας, ο Εμμανουήλ, είναι και Υιός του Δαυΐδ, της Παρθένου που κατάγεται «εκ ρίζης Δαυΐδ», ο πραγματικός Υιός του Ανθρώπου.

(ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, αρ. φ. 449, Δεκ. 2020)

ΤΟ ΣΗΜΕΙΟΝ ΤΟΥ ΑΧΑΖ (β)

π. Δημητρίου Μπόκου

Ενώ το βασίλειο του Ιούδα βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση (βλ. και ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, αρ. 449, Δεκ. 2020), ο Θεός προφητεύει ότι, όχι μόνο δεν θα χαθεί ο λαός του, αλλά θα προέλθει από αυτόν στο μακρινό μέλλον ο Μεσσίας, που θα γεννηθεί μάλιστα με τρόπο θαυμαστό από μητέρα παρθένο. «Ιδού η παρθένος εν γαστρί έξει και τέξεται υιόν, και καλέσουσι το όνομα αυτού Εμμανουήλ, ο εστι μεθερμηνευόμενον μεθ’ ημών ο Θεός» (Ματθ. 1, 23. Ησ. 7, 14).

Το βασίλειο του Ιούδα δεν βρίσκεται πλέον στην αίγλη που το ανύψωσε ο εκλεκτός του Θεού βασιλιάς Δαυΐδ. Η αποστασία από τον νόμο του Θεού, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό την εκτροπή στην ειδωλολατρία, το έχουν φέρει στην έσχατη παρακμή και κατάπτωση. Βρίσκεται σχεδόν αδιάκοπα σε εμφύλια διαμάχη με το βασίλειο του Ισραήλ, το βόρειο τμήμα που αποκόπηκε από το ενιαίο αρχικά βασίλειο. Στη συγκεκριμένη στιγμή το βασίλειο του Ιούδα μετράει τις πληγές του από τη μεγάλη σύγκρουση με τις δυνάμεις του βασιλιά του Ισραήλ και του βασιλιά του Αράμ (Συρίας), που συμμάχησαν εναντίον του.

Ο Θεός επιτρέπει στην ανίερη συμμαχία τους να νικήσει και να επικρατήσει προσωρινά πάνω στο βασίλειο του Ιούδα, γιατί βασιλιάς και λαός έχουν ασεβήσει τα μέγιστα. Η πανωλεθρία τους είναι τρομερή. Ο βασιλιάς Άχαζ έχει χάσει το ένα τρίτο του στρατού του. Εκατόν είκοσι χιλιάδες στρατιώτες του έχουν πέσει σε μια και μόνο μέρα στο πεδίο της μάχης. Τριακόσιες χιλιάδες άμαχοι έχουν αιχμαλωτισθεί. Ο φόβος και ο τρόμος έχουν συνταράξει λαό και βασιλιά.

Ο Θεός όμως διαβεβαιώνει τον Άχαζ διά μέσου του Ησαΐα (Ησ. 7, 4εξ.) ότι για χάρη του Δαυΐδ, του εκλεκτού του, δεν θα νικήσουν τελικά οι εχθροί του. Θα βοηθήσει τον λαό του, όχι όμως πριν μετανοήσει και επιστρέψει στην οδό του Κυρίου. Γι’ αυτό προαναγγέλλει ότι θα υπάρξουν και άλλες καταστροφές, δηώσεις και εξορίες εις βάρος του. Όλα αυτά θα έχουν παιδαγωγικό και μόνο χαρακτήρα. Επιτρέπει τη συμφορά, για να γίνει φραγμός στην πάνδημη αμαρτία. Επιτρέπει να δοκιμασθεί σκληρά ο λαός του, για να έλθει σε μετάνοια.

Γι’ αυτό και δεν θα αφήσει τον εχθρό να υπερισχύσει οριστικά. Ο οίκος του Δαυΐδ δεν θα καταλυθεί. Ο Θεός έχει υποσχεθεί στον Δαυΐδ ότι δεν θα εκλείψει «άρχων και ηγούμενος» από τη γενιά του, μέχρι να έλθει ο Μεσσίας. Όση καταστροφή και ερήμωση και αν υφίσταται ο λαός του, δεν θα εκλείψει ολοκληρωτικά. Θα σώζεται πάντα ένα ευλογημένο «λείμμα», «το επιδέκατον» (το ένα δέκατο του λαού). Αυτό θα είναι το εκλεκτό κατάλοιπο, το αγαπημένο υπόλοιπο του Ισραήλ, που θα επιβιώνει από όλα, ακόμη και από τη βαβυλώνεια αιχμαλωσία, για να εξασφαλίζει την απρόσκοπτη συνέχεια του οίκου του Δαυΐδ και να αποτελέσει την ευλογημένη κατά σάρκα γενεά του Χριστού.

Προφητεύει λοιπόν ο Θεός ταυτόχρονα δύο πράγματα: α. Την επικείμενη συντριβή των εχθρών και, συνεπώς, β. τη διαιώνιση του οίκου του Δαυΐδ, ώστε να προέλθει σε βάθος χρόνου από αυτόν, και συγκεκριμένα από την απόγονο του Δαυΐδ Παρθένο Μαρία, ο Μεσσίας. Η εκπλήρωση στο εγγύς και άμεσο μέλλον της πρώτης προφητείας (της σωτηρίας από τους εχθρούς), θα εγγυάται στον λαό με τρόπο αναντίρρητο την εκπλήρωση στο μακρινό μέλλον και της δεύτερης προφητείας: Ότι, παρά τους κινδύνους, ο Θεός θα διασφαλίζει την ύπαρξη του λαού του, ώστε να γεννηθεί «εξ οίκου και πατριάς Δαυΐδ» ο Χριστός, «το σωτήριον του Θεού», η τελειωτική σωτηρία του κόσμου ολόκληρου.

Έτσι λοιπόν ο Εμμανουήλ ήλθε και έφερε τον Θεό ανάμεσά μας. Για να εισέλθουμε όλοι, αν το θέλουμε, στο νέο ευλογημένο «λείμμα» του λαού του Θεού, την αγία του Εκκλησία.

(ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, αρ. 461, Δεκ. 2021)