Ιαμβικός Κανόνας Θεοφανίων

Ὁ αἶνος τῶν χειλέων ἦταν πάντοτε γιά τόν πιστό μιά ἀπό τίς πιό αὐθόρμητες καί πιό συγκινητικές ἐκφράσεις τῆς ἀγαπητικῆς του σχέσεως μέ τόν Θεό. Ἀπό τότε πού ὁ Δαβίδ «ἔλαβε τήν κινύραν καί ἔψαλλεν ἐν χειρί αὐτοῦ», ὁ ὕμνος καί ὁ ψαλμός θεωρήθηκε καί βιώθηκε σάν μιά προσφορά καί μιά θυσία εὐγενική καί ἅγια, πού πρόσφερε ὁ πιστός μέ ὅ,τι ἐκλεκτότερο εἶχε, μέ τήν καρδιά καί τή σκέψη του, μέ τό αἴσθημα καί τό λόγο, στόν Δημιουργό του καί Κύριο. Μέσα ἀπό τούς ἤχους τῶν χορδῶν καί μέσα ἀπό τή γλυκύτητα τῶν φθόγγων, ἡ προσευχή ἀνεβαίνει σίγουρα πιό ὑποβλητική καί πιό κατανυκτική, καί γι΄ αὐτό καί πιό ὠφέλιμη γιά τόν προσευχόμενο. Εἶναι πράγματι δυστύχημα σήμερα πού ἡ γλωσσική δυσκολία κρατᾶ ἀπρόσιτους γιά τούς σύγχρονους πιστούς τούς ὕμνους τῆς Ἐκκλησίας μας.
Δυστύχημα, γιατί δέν χάνουμε μόνο τό αἰσθητικό τους ἀποτέλεσμα, ὥστε νά μή μᾶς ἀγγίζουν πιά καί νά μή μᾶς συγκλονίζουν, ὅπως τό μποροῦν, ἀλλά γιατί χάνουμε καί τό θεολογικό τους μήνυμα, ἕνα μήνυμα βαθύ καί διδακτικό, πού ἐμπνέεται ἀπό τήν ἀποκάλυψη τῆς Γραφῆς καί ἀπό τή σοφία τῶν Πατέρων. Μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανίων θά ἐπιχειρήσουμε μιά καλύτερη γνωριμία καί μιά στενότερη ἐπαφή μέ ὁρισμένους ὕμνους ἀπό τόν ἰαμβικό κανόνα, πού ἔγραψε ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός γιά τήν ἑορτή.
Ὄρθρου φανέντος τοῖς βροτοῖς σελασφόρου νῦν ἐξ ἐρήμου πρός ροάς Ἰορδάνου, ἄναξ ὑπέσχες ἡλίου σόν αὐχένα, χώρου ζοφώδους τόν γενάρχην ἁρπάσαι ρύπου τε παντός ἐκκαθᾶραι τήν κτίσιν.
Τώρα, πού φάνηκε ὁ ὄρθρος πού φέρνει στούς θνητούς τό φῶς (δηλ. ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος) νά προβάλλει ἀπό τήν ἔρημο πρός τά ρεύματα τοῦ Ἰορδάνη, ἔκλινες τόν αὐχένα σου, βασιλιά τοῦ ἥλιου, γιά νά ἁρπάξεις ἀπό τόν σκοτεινό χῶρο τόν γενάρχη μας καί νά καθαρίσεις ἀπό κάθε ρῦπο τήν κτίση.
Ἄναρχε, ρείθροις συνταφέντα σοι, Λόγε, νέον περαίνεις τόν φθαρέντα τῇ πλάνῃ, ταύτην ἀφράστως πατρόθεν δεδεγμένος ὅπα κρατίστην: οὗτος ἠγαπημένος ἴσος τε μοι παῖς χρηματίζει τήν φύσιν.
Ἄναρχε Λόγε, αὐτόν πού φθάρθηκε ἀπό τήν πλάνη καί θάφτηκε μαζί σου στά ρεῖθρα, τόν βγάζεις νέο, ἀφοῦ δέχθηκες ἀπό τόν Πατέρα μέ ἀνέκφραστο τρόπο, αὐτήν τή δυνατή φωνή: αὐτό εἶναι παιδί μου ἀγαπημένο καί ἴσο στή φύση μέ μένα.
Ὅσοι παλαιῶν ἐκλελύμεθα βρόχων βορῶν λεόντων συντεθλασμένων μύλας ἀγαλλιῶμεν καί πλατύνωμεν στόμα, Λόγῳ πλέκοντες ἐκ λόγων μελωδίαν ᾧ τῶν πρός ἡμᾶς ἥδεται δωρημάτων.
Ὅσοι ἀπελευθερωθήκαμε ἀπό τίς παλιές θηλειές, ἀπό τά ἀδηφάγα λιοντάρια, πού εἶναι μέ σπασμένα τά σαγόνια, ἄς χαροῦμε καί ἄς ἀνοίξουμε τό στόμα, γιά νά πλέξουμε μέ λόγια μελωδία στόν Λόγο, σ΄ αὐτόν πού εὐχαριστιέται γιά τά δῶρα πού μᾶς στέλνει.
Μετ΄ εὐλαβείας προσδράμωμεν εὐτόνως πηγαῖς ἀχράντοις ρεύσεως σωτηρίου, Λόγον κατοπτεύσοντες ἐξ ἀκηράτου ἄντλημα προσφέροντα δίψης ἐνθέου κόσμου προσηνῶς ἐξακεύμενον νόσον.
Μέ εὐλάβεια ἄς τρέξουμε γοργά στίς ἄχραντες πηγές ἀπ΄ ὅπου ρέει ἡ σωτηρία, γιά νά δοῦμε τόν Λόγο πού ἐνηνθρώπησε ἀπό ἄσπιλη Παρθένο, νά προσφέρει ἄντλημα γιά τή θεϊκή δίψα, πού θεραπεύει μέ γλυκύτητα τήν ἀρρώστια τοῦ κόσμου.
«Ἐλπίδα» - Περιοδικό «Απολύτρωσις»