ΑΚΤΙΝΕΣ: Η παιδαγωγική αποστολή της Εθνικής Πινακοθήκης

Αποτέλεσμα εικόνας για Ηρακλής Ρεράκης AKTINES

Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής ΑΠΘ,

Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενώσεως Θεολόγων

Η παιδαγωγική αποστολή της Εθνικής Πινακοθήκης

Όλοι όσοι αγαπάμε τα παιδιά νιώσαμε σφίξιμο στις ψυχές μας, όταν είδαμε κάποιες από τις εικόνες, που είχαν κρεμαστεί σε έκθεση της Εθνικής Πινακοθήκης αποτελούσαν, στην ουσία, έργα τέχνης που προσβάλλουν την πίστη μας και τον πολιτισμό μας.

Την Εθνική Πινακοθήκη την επισκέπτονται χιλιάδες μαθητές. Ωστόσο, η αγωγή της επόμενης γενιάς δεν είναι μόνον υπόθεση της οικογένειας και του σχολείου, αλλά ολόκληρης της κοινωνίας.

Οι ζωγραφικές εικόνες και παραστάσεις αποτελούν για τα παιδιά διδακτικό υλικό, αφού όλοι οι εκπαιδευτικοί τις χρησιμοποιούν, ως εποπτικά μέσα μαθήσεως.

Η Εθνική Πινακοθήκη, φορέας του Υπουργείου Πολιτισμού, μπορεί, κατά τη γνώμη μας, να έχει και να χρησιμοποιεί κριτήρια, με τα οποία να μπορεί να κρίνει και να διακρίνει, αν όλα τα έργα, της εκάστοτε εκθέσεως που φιλοξενεί, είναι κατάλληλα να προβληθούν εντός των αιθουσών της σε μικρούς και μεγάλους.

Αυτό σημαίνει ότι η Εθνική Πινακοθήκη έχει το κύρος και τη δυνατότητα να εξετάζει, προληπτικά και πολύπλευρα, όλα τα έργα, εάν πληρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις για να κρεμαστούν στις αίθουσές της.

Η ελευθερία της έκφρασης ή δημιουργίας ενός έργου, αποτελεί έμπνευση του κάθε δημιουργού. Δεν μπορεί, όμως, να υιοθετείται, χωρίς όρια και κανόνες, η ατομική έκφραση του οποιουδήποτε δημιουργού και να προβάλλεται, χωρίς εθνικά κριτήρια, σε έκθεση ενός εθνικού φορέα.

Ως κριτήριο προβολής ενός έργου σε ένα εθνικό φορέα μπορεί να είναι ότι πρέπει να εκφράζει τις αξίες, τις αρχές και τα πρότυπα ολόκληρου του έθνους, έτσι ώστε να μην σκανδαλίζουν, να μην προκαλούν, να μην βεβηλώνουν, να μην λοιδορούν πρόσωπα και σύμβολα, που σχετίζονται άμεσα με τις αξίες, τις αρχές και τα πρότυπα που πιστεύει, σέβεται και αγαπά ο ελληνικός λαός.

Υπεύθυνος, επομένως, για την ποιότητα των εθνικών, θρησκευτικών, ηθικών και κοινωνικών αξιών, που έχει χρέος να προβάλλει η Εθνική Πινακοθήκη, ως φορέας που προσφέρει πολιτισμική μόρφωση και αγωγή, δεν είναι μόνον ο δημιουργός του κάθε εκτιθέμενου έργου, αλλά και οι εκπρόσωποι της Εθνικής Πινακοθήκης.

Από τα βασικά εργαλεία των εκπροσώπων της Πινακοθήκης είναι φυσικό ότι πρέπει να είναι η διάκριση αυτού που λέμε εθνικό και αληθές, κατά τον Εθνικό μας Ποιητή, Διονύσιο Σολωμό, από το μη εθνικό, το ψεύτικο και το παραποιημένο.

Τυχόν μορφές έργων τέχνης, με ακραίο περιεχόμενο, που περνούν χωρίς πνευματική διάκριση από τον έλεγχο της Πινακοθήκης, με το πρόσχημα της ελευθερίας της έκφρασης, δεν οικοδομούν, αλλά βλάπτουν τις ευαίσθητες αξιακές δομές των ελλήνων πολιτών και είναι βέβαιο ότι αυτή η αδιάκριτη έκθεση εκθεμάτων, συμβάλει, όχι στην οικοδομή, αλλά στη βεβήλωση των συνειδήσεων όλων των επισκεπτών και κυρίως της νεότητας.

Η επίκληση της ελευθερίας της τέχνης που επικαλούνται ορισμένοι δεν ισχύει απόλυτα, διότι το Σύνταγμα της Χώρας μας έχει και άλλα άρθρα που ορίζουν την προστασία της νεότητας, την ανάπτυξη της θρησκευτικής συνειδήσεως και την αγωγή της δημοκρατίας και του σεβασμού των άλλων.

Οι ακραίου περιεχομένου παραστάσεις υπερβαίνουν τις αντοχές της συνειδήσεως κάποιων πολιτών. Η πρόληψη, όλων αυτών των ακραίων καταστάσεων εξαρτάται από τους υπεύθυνους της εθνικής πινακοθήκης.

Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι ο στόχος μιας έκθεσης της Εθνικής Πινακοθήκης δεν είναι να γελοιοποιεί τα εθνικά, τα θρησκευτικά, τα ηθικά και τα κοινωνικοπολιτισμικά σύμβολα του λαού μας.

Εάν στη θέση της εικόνας της Παναγίας, του Χριστού και των Αγίων, υπήρχε η παραμόρφωση και βεβήλωση της Σημαίας μας, ή ενός από τους ήρωες του έθνους μας ή ένα πρόσωπο ή σύμβολο μιας από τις θρησκείες, είναι βέβαιο ότι δεν θα επέτρεπαν οι υπεύθυνοι της Πινακοθήκης την έκθεσή τους.

Είναι ανάγκη, επομένως, τα κριτήρια να εφαρμόζονται σε όλα τα εκθέματα και να μην γίνεται αυτή η διάκριση εναντίον των προσώπων και των συμβόλων, αποκλειστικά, της ορθόδοξης Εκκλησίας μας, της οποίας, μάλιστα, αποτελούν μέλη η μεγάλη πλειοψηφία των ελλήνων πολιτών.

Από την άλλη πλευρά, εάν κάποιος δημιουργός δεν πιστεύει, γιατί, εφόσον θεωρεί πως η τέχνη του καλλιεργεί τον πολιτισμό, δεν σέβεται τη διαφορετικότητα όσων πιστεύουν;

Γιατί άραγε κάποιοι δημιουργοί, συστηματικά, εμπλέκουν θεματικά, στα «έργα τέχνης τους», τη χριστιανική πίστη και τη θρησκευτικότητα, με στόχο να την ευτελίζουν, να την ταπεινώνουν και να τη μηδενίζουν στις ψυχές αυτών που πιστεύουν και ιδιαίτερα των νέων, που άλλοι, εντός του Δημοσίου χώρου, πασχίζουν, σύμφωνα μάλιστα με το Σύνταγμα και τον Νόμο, να τους τη στηρίζουν;

Λαμβάνουν άραγε υπόψη τους ότι, με βάση το ελληνικό Σύνταγμα, η Πολιτεία έχει σκοπό και χρέος να αναπτύσσει τη θρησκευτική συνείδηση των νέων και ότι ο ισχύων Νόμος για την Παιδεία 1566 του 1985, αρθρο 1, ορίζει ότι σκοπός του σχολείου είναι να τους παρέχει μόρφωση «για να έχουν αγάπη και πίστη στην Πατρίδα και στα γνήσια στοιχεία της ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης»;

Τι είδους δημιουργοί είναι αυτοί, που επιλέγουν να ειρωνεύονται, να κακοποιούν, να παραμορφώνουν αυτά που πιστεύει, σέβεται, αγαπά, τιμά και προσκυνά ο ελληνικός λαός, στον οποίο μάλιστα και απευθύνονται;

Αυτή η τακτική ορισμένων «δημιουργών τέχνης» έχει καμιά σχέση με την καλλιέργεια και την ανάπτυξη του πολιτισμού;

Είναι βέβαιο ότι χρειάζεται να εφαρμόζονται κριτήρια, ως προς το υλικό που προσφέρεται στους μικρούς και στους μεγάλους, ως θέαση και ακρόαση, για να μην χάνονται τα εθνικά μας πρότυπα, οι αξίες και οι αρετές.

Από την πλευρά, των πιστών, ωστόσο, ο αληθινός Χριστιανός, χρειάζεται να έχει αντιστάσεις και μόρφωση, έτσι ώστε να μην επηρεάζεται από τέτοιας μορφής θεάματα, όπως για παράδειγμα κάποια από τα έργα τέχνης, που, ίσως κατά λάθος, κρεμάστηκαν στην εθνική Πινακοθήκη και είναι σαφές ότι, αντί να προβάλουν, βλασφημούν και μηδενίζουν, τις θρησκευτικές και τις πολιτισμικές αξίες που πιστεύει ο ελληνικός λαός.

Μπροστά σε τέτοια φαινόμενα δίωξης των προτύπων του Ελληνικού λαού, των Προσώπων και των Συμβόλων, που εκείνος πιστεύει, οι Έλληνες Ορθόδοξοι αισθάνονται τα τελευταία χρόνια διωκόμενοι και αδικούμενοι. Ωστόσο, χρέος όλων των πιστών είναι να αισθάνονται ευλογημένοι και χαρούμενοι και να έχουν διαρκώς μέσα στην καρδιά τους τον Μακαρισμό: «Μακάριοί εστε, όταν ονειδίσωσιν υμάς και διώξωσι και είπωσι παν πονηρόν ρήμα καθ΄ημών, ψευδόμενοι, ένεκεν εμού. Χαίρετε και αγαλιάσθε, ότι ο μισθός υμών πολύς εν τοις ουρανοίς. Ούτω γαρ εδίωξαν τους Προφήτας τους προ υμών» (Ματθ. 5, 11-12).

Να έχουν επίσης στη συνείδησή τους τον λόγο του Απ. Παύλου: «Ημίν εχαρίσθη, το υπέρ Χριστού, ου μόνον το εις Αυτόν πιστεύειν, αλλα και το υπέρ Αυτού πάσχειν» (Φιλιπ. 1,29) αλλά και την προειδοποήσή του: «Πάντες οι θέλοντες ευσεβώς ζην εν Χριστώ Ιησού διωχθήσονται» (Β΄Τιμοθ. 3, 12).

Η πίστη των Χριστιανών έχει ως τρόπο ζωής και έκφρασης τη σταυρική αγάπη αλλά και τις θλίψεις, την ταπείνωση και την υπομονή, για να μετατρέπεται (η πίστη) σε προσμονή και προσδοκία της εν Χριστώ Αναστάσεως και αιωνιότητας. (Ρωμ. 5, 4).

Μπορεί να γίνονται λάθη στον κόσμο, αλλά, σε κάθε περίπτωση, όλοι οφείλουμε να μαθαίνουμε από τα λάθη μας, έτσι ώστε να μην επαναλαμβάνονται τέτοια φαινόμενα, ούτε στην Εθνική Πινακοθήκη, ούτε σε κανένα άλλο Δημόσιο φορέα, καθώς διανύουμε δύσκολους και δύσβατους καιρούς και το μόνο που δεν χρειαζόμαστε, ως έθνος και ως κοινωνία, είναι τα σχίσματα και οι διχασμοί.

Είναι ανάγκη στο μέλλον να αποκτούμε περισσότερη σοφία, αγάπη, ειρήνη, αλληλοσεβασμό, ανοχή και πραότητα, για να μπορούμε να βρίσκουμε, ισορροπία και αρμονία στη συμβίωσή μας, ακόμη και αν είμαστε διαφορετικοί. Η ελευθερία όλων είναι απαραβίαστη, αλλά «θέλει τόλμη και αρετή η ελευθερία» (Κάλβος).

………………………………………………………

Δείτε σχετικά και:

-Τα όρια της τέχνης και οι «χαμένες» μάχες

-Βλασφημία καί ὁμολογία

-ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ «Προς την «Κρατική (Εθνική;) Πινακοθήκη»

-π Αθανάσιος Μυτιληναίος, Έχει λόγους όμως, ο διάβολος να βάζει τους ανθρώπους να βλασφημούν τον Ιησού Χριστό.

-Η οργή και η αγανάκτηση των χριστιανών

-«Δημοσιογραφία» της Ψευτοδημοκρατίας.

-Εθνική Πινακοθήκη: Δεν ενέκριναν καλλιτέχνη με γλυπτά ηρώων του 1821 – Ενέκριναν πορνοβίντεο που βλασφημείται το Άγιο Πνεύμα

-Ἡ ἀσυδοσία τῆς «τέχνης» στό μεγαλεῖο της

-Νέα μήνυση της «ΝΙΚΗΣ» κατά της Εθνικής Πινακοθήκης

-«Ἐπανέκθεση» τῶν βέβηλων εἰκόνων ἀνεκοίνωσε ἡ Ἐθνική Πινακοθήκη