Στο έδαφος της σημερινής Ουκρανίας σχεδιάσθηκε η Ελληνική Επανάσταση

 

Στο έδαφος της σημερινής Ουκρανίας σχεδιάσθηκε η Ελληνική Επανάσταση

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Καθώς ετοιμαζόμαστε να γιορτάσουμε την 201η επέτειο από την έναρξη της Ελληνικής Επαναστάσεως και ενώ εξελίσσεται η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ας θυμηθούμε τρεις σταθμούς της Φιλικής Εταιρείας που συνδέονται με τη σημερινή Ουκρανία.

Τα εδάφη της Ουκρανίας, όπως τα ξέρουμε σήμερα, ανήκαν τότε άλλα μεν στη Ρωσική Αυτοκρατορία και άλλα στην Αυστριακή Αυτοκρατορία των Αψβούργων. Η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε στην Οδησσό, το κυριώτερο λιμάνι του συγχρόνου Ουκρανικού κράτους. Η πόλη ανήκε τότε στη Ρωσία. Οι τρεις ιδρυτές, Νικόλαος Σκουφάς, Εμμανουήλ Ξάνθος και Αθανάσιος Τσακάλωφ, αποφάσισαν να ορίσουν ως επίσημη ημερομηνία ιδρύσεως τη 14η Σεπτεμβρίου 1814, δηλαδή την εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Έδειχναν από την αρχή τον σεβασμό τους στην Ορθόδοξη Πίστη κάτι που φάνηκε και στη συνέχεια από την προσχώρηση πολλών Επισκόπων και άλλων κληρικών του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Το 1818 η Φιλική Εταιρεία μετέφερε την έδρα της στην Κωνσταντινούπολη, την πρωτεύουσα της Οθωμανικής Τουρκίας, και εκεί γνώρισε εντυπωσιακή αύξηση των μελών της. Το οίκημα στο οποίο υπεγράφη η ίδρυσή της στην Οδησσό έχει αγορασθεί από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού.

Δεύτερη πολη της Ουκρανίας, η οποία διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην κήρυξη της Επαναστάσεως, ήταν το Ισμαήλι, σημερινό Ισμαήλ στο ΝΑ άκρο της Ουκρανίας. Ανήκε τότε στη Βεσσαραβία, η οποία είχε προσαρτηθεί στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Εκεί έγινε το πρώτο Πολεμικό Συμβούλιο της Φιλικής Εταιρείας τις πρώτες ημέρες του Οκτωβρίου 1820 υπό την ηγεσία του Αλεξάνδρου Υψηλάντη. Εκεί έλαβε χώρα και η γνωστή διαφωνία μεταξύ Χριστοφόρου Περραιβού και Αρχιμανδρίτου Γρηγορίου Δικαίου- Παπαφλέσσα σχετικά με την πολεμική προετοιμασία της Πελοποννήσου. Έχει άμεση σχέση με την επικαιρότητα της πανδημίας ότι τότε η πόλη του Ισμαηλίου βρισκόταν σε καραντίνα για κάποια λοιμώδη νόσο. Οι μετακινήσεις του Υψηλάντη και των άλλων Φιλικών είχαν και ένα βαθμό μυστικότητας, διότι η καραντίνα προέβλεπε την απαγόρευση της νυκτερινής κυκλοφορίας!

«Εν Ισμαηλίω» ο Αλέξανδρος Υψηλάντης υπέγραψε επιστολές πρός πλοιοκτήτες του Αιγαίου και άλλους Έλληνες έτοιμους να επαναστατήσουν. Εκεί στις συσκέψεις των Φιλικών αποφασίσθηκε ότι η Επανάσταση θα έχει τρείς παράλληλους στόχους: Α) Εξέγερση στη Μολδοβλαχία, σημερινή Ρουμανία, με την ελπίδα να ξεσηκωθούν κατά των Τούρκων οι Σέρβοι και οι εντόπιοι Ρουμάνοι. Το σκέλος αυτό τέθηκε σε εφαρμογή, αλλά απέτυχε με αποκορύφωση τη σφαγή των Ελλήνων φοιτητών του Ιερού Λόχου στο Δραγατσάνι. Β) Πυρπόληση του στόλου του Σουλτάνου μέσα στην Κωνσταντινούπολη. Το σκέλος αυτό προδόθηκε. Γ) Εξέγερση στην Πελοπόννησο, στη

Ρούμελη κ.α. στις 25 Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού. Αυτό το σκέλος του σχεδίου επέτυχε σε μεγάλο βαθμό.

Η τρίτη πόλη της Ουκρανίας, που συνδέεται με τη Φιλική Εταιρεία, είναι το σημερινό Μουκάτσεβο στη Νοτιοδυτική επαρχία της Ζακαρπάτιε. Τότε λεγόταν Μούνκατς και ανήκε στην Αυστριακή Αυτοκρατορία. Εκεί φυλάκισαν οι Αυστριακοί τον Αλέξανδρο Υψηλάντη από το 1821 μέχρι το 1823 μετά την αποτυχία της εξεγέρσεως στη Μολδοβλαχία. Μετά τον μετέφεραν στο Τερενζίεσταντ της Βοημίας. Ο ηρωικός αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας πέθανε στις αρχές του 1828, λίγους μήνες μετά την αποφυλάκισή του.

Σήμερα η σκέψη μας στρέφεται στους Έλληνες της Μαριούπολης. Ο Ελληνισμός της Διασποράς συνετέλεσε τα μέγιστα στην Ελληνική Επανάσταση.

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 19.3.2022