Γιατὶ ἡ συνοδικὴ ἀπόφαση τῆς Κυπριακῆς Ἱεραρχίας στὶς 25.11.20 δὲν μπορεῖ νὰ ἔχει ὑποχρεωτικὸ χαρακτήρα.

 

Γιατὶ ἡ συνοδικὴ ἀπόφαση τῆς Κυπριακῆς Ἱεραρχίας στὶς 25.11.20 δὲν μπορεῖ νὰ ἔχει ὑποχρεωτικὸ χαρακτήρα.

Toῦ Βασίλειου Εὐσταθίου, Δρ. Φυσικοῦ, πτ. Θεολογίας (Τμ.Κοιν.Θ.ΕΚΠΑ)

Ἡ σεπτὴ Ἱεραρχία τῆς Κυπριακῆς Ἐκκλησίας μετὰ ἀπὸ δύο συνεδριάσεις της στὶς 23 καὶ 25 Νοεμβρίου 2020 ἀποφάσισε νὰ μὴν ἐναντιωθεῖ στὴν πρωτοβουλία τοῦ Προκαθημένου της, ἀντίθετα ἀπὸ τὶς προηγούμενες συνοδικὲς ἀποφάσεις της, ὁ ὁποῖος μνημόνευσε τὸν Προκαθήμενο τῆς Αὐτοκέφαλης στὴν Οὐκρανία Ἐπιφάνιο, ἡ ὁποία πρωτοβουλία του ὁδήγησε βέβαια σὲ κρίση στοὺς κόλπους τῆς Ἱεραρχίας του: «ἀπεφάσισε ὅπως, μὴ ἐναντιωθεῖ στὴν ὡς ἄνω ἀπόφαση τοῦ Μακαριωτάτου» μετὰ «τὸ πρόβλημα τὸ ὁποῖο ἔχει δημιουργηθεῖ μὲ τὴν μνημόνευση τοῦ Ἐπιφανίου ὡς Προκαθημένου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας ἐκ μέρους τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου κ.κ. Χρυσοστόμου». 

Μὲ ἄλλα λόγια, οἱ σεβ. Κύπριοι Ἱεράρχες συνεδριάσαν ἐκ τῶν ὑστέρων, ἀφοῦ ὁ Προκαθήμενός τους χωρὶς νὰ τοὺς ρωτήσει καὶ χωρὶς νὰ προειδοποιήσει μνημόνευσε τὸν Προκαθήμενο τῆς Αὐτοκέφαλης στὴν Οὐκρανία, γιὰ νὰ ἀποφασίσουν ἐπὶ τῆς πράξης του. Ἔτσι ψήφισαν κανονικά, καὶ τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν ὅτι 9 Ἱεράρχες ὑποστήριξαν τὴν πράξη τοῦ Προκαθημένου τους καὶ 7 ἀντέδρασαν σὲ αὐτή, παραμένοντας πιστοὶ στὴν προηγούμενη ὁμόφωνη συνοδικὴ ἀπόφασή τους τὸν Φεβρουάριο τοῦ 2019, μὲ τὴν ὁποία συμφωνούσε καὶ ἡ ὁμόφωνη ἀπόφασή τους τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 2020.    

Μετὰ ἀπὸ αὐτό, ὑπήρξαν ποικίλες συζητήσεις καὶ διαφωνίες κατὰ πόσο μιὰ τέτοια ὁριακῶς καὶ ἀσθενῶς πλειοψηφικὴ ἀπόφαση εἶναι ὑποχρεωτικὴ ἀπὸ ὅλους, ὅσον ἀφορὰ τὴν μνημόνευση καὶ ἀναγνώριση τοῦ Ἐπιφανίου, καὶ ὄχι βέβαια ὅσον ἀφορὰ τὴν κοινωνία μὲ τὸν Προκαθήμενό τους μετὰ ἀπὸ αὐτό, ὅπου ὅλοι συμφώνησαν νὰ συνεχίσουν νὰ τὸν μνημονεύουν. Γιὰ παράδειγμα ὁ σεβ. Μητροπολίτης Πάφου ἰσχυρίστηκε ὅτι σύμφωνα μὲ τὸν καταστατικὸ χάρτη, ἡ ἀπόφαση εἶναι ὑποχρεωτική, ἀφοῦ ἄλλωστε τὸ θέμα δὲν εἶναι δογματικῆς φύσεως, σὲ ἀντίθεση μὲ ὅτι ὑποστήριξε ὁ σεβ. Μητροπολίτης Κύκκου Νικηφόρος. Τὸ κατὰ πόσο τὸ οὐκρανικὸ ἐκκλησιαστικὸ ζήτημα ἀφορὰ καὶ τὸ δόγμα τῆς Ἐκκλησίας ἤ ὄχι, τὸ ἐξηγοῦμε καὶ τὸ τεκμηριώνουμε ἀναλυτικὰ παρακάτω.

Πρὶν ἐξηγήσουμε αὐτό, θὰ θέλαμε νὰ ἐπισημάνουμε ὅτι ἡ διχαστικὴ αὐτὴ ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας στὶς 25 Νοεμβρίου, μετὰ τὴν πρωτοβουλία τοῦ Προκαθημένου στὴν Κύπρο ποὺ προέβει στὴν ἀναγνώριση, ἔρχεται σὲ συνέχεια τῆς προηγηθείσης ὁμόφωνης συνοδικῆς ἀπόφασής της, νὰ μὴν γίνει ἄχρι καιροῦ ἡ ἀναγνώριση καὶ νὰ τηρηθεῖ στάση οὐδετερότητας. Μόνο καὶ μόνο τὸ γεγονὸς αὐτὸ καθιστὰ προβληματικὸ τὸ κύρος τῆς νέας συνοδικῆς ἀπόφασης, καθὼς μιὰ ὁμόφωνη ἀπόφαση δὲν μπορεῖ νὰ παρακάμπτεται ἀπὸ κανένα Προκαθήμενο, ἐφόσον στὴν Ορθόδοξη Ἐκκλησία τὸ πολίτευμα εἶναι συνοδικό. Ἀλλὰ καὶ πλειοψηφικὰ νούμερα, ὅπως 7-9, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἀντικατοπτρίζουν μιὰ γνήσια συνοδικὴ ἔκφραση καὶ δὲν μποροῦν νὰ ἐμπνέουν τὴν βέβαια πεποίθηση ὅτι ἡ ἀπόφαση ποὺ λαμβάνεται ὑπηρετεῖ τὸ θεῖο θέλημα καὶ τὴν ἐν Χριστῶ ἑνότητα τοῦ ποιμνίου, ὅπως μιὰ ὁμόφωνη ἀπόφαση. Εἶναι ποτὲ δυνατὸ νὰ κάνει τοὺς 9 πιὸ σωστοὺς ἀπὸ τοὺς 7, τὸ γεγονὸς ὅτι εἶναι δύο περισσότεροι, ὅταν μάλιστα οἱ 9 ἀθετοῦν τὴν προηγούμενη ἀπόφασή τους, χωρὶς τίποτα ἀπὸ τότε νὰ ἔχει μεταβληθεῖ καὶ ἀλλάξει; 

Στὴν πρώτη ἀπόφασή τους εἶχαν ὁρίσει ὡς προϋπόθεση μὲ τὸ χρόνο νὰ ὑπάρξουν καρποὶ ὡς πρὸς «τὴν εἰρήνευση καὶ τὴν ἐπίτευξη τῆς ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας», ποὺ σὲ καμιὰ περίπτωση δὲν ἔγινε, οὔτε στὸ ἑλάχιστο. Εἶχαν ζητήσει νὰ διελευκανθεῖ τὸ θέμα τῆς ἐγκυρότητας τῶν χειροτονιῶν καὶ τῆς τέλεσης τῶν μυστηρίων τῆς Αὐτοκέφαλης στὴν Οὐκρανία, καὶ νὰ καθησυχαστοῦν οἱ συνειδήσεις τῶν πιστῶν, ποὺ οὔτε καὶ αὐτὸ ἔγινε. Τέλος, εἶχαν πεῖ ὅτι ἀνάμεναν τὴν σύγκληση πανορθόδοξης συνόδου ἀπὸ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη, ποὺ καὶ ἐδῶ δὲν ἔγινε ἡ παραμικρὴ κίνηση (βλ. καὶ σχετικὲς δηλώσεις στὸ ΚΥΠΕ κ. Χρήστου Οἰκονόμου). Πῶς γίνεται λοιπὸν τώρα νὰ ἔρχονται οἱ ἑννέα Ἱεράρχες καὶ χωρὶς καμιὰ θετικὴ ἐξέλιξη σὲ σχέση μὲ τὶς ὁμόφωνες προϋποθέσεις τους τὸν Φεβρουάριο τοῦ 2019, νὰ ἀκολουθοῦν τὸν Προκαθήμενό τους σὲ μιὰ ἐντελῶς διαφορετικὴ στάση; Πολὺ περισσότερο πῶς οἱ δύο ἀπὸ τοὺς ἑννέα, οἱ σεβ. Μητροπολίτης Πάφου καὶ Μητροπολίτης Τριμυθοῦντος, ἐνῶ τὴν πρώτη μέρα τῶν συνεδριάσεων ὁ πρῶτος διαμαρτυρήθηκε στὸν Προκαθήμενο γιὰ τὴν πράξη του, ὁ δεύτερος δήλωσε ὅτι ἀντίκειται στὴν ἀρχιερατική του συνείδηση νὰ ἀκολουθήσει τὸν Προκαθήμενο, ὡστόσο τελικὰ τὴν δεύτερη ἡμέρα ὑποστήριξαν καὶ οἱ δύο τὸν Προκαθήμενό τους στὴν μνημόνευση τοῦ Ἐπιφανίου (βλέπε συνέντευξη στὸ Sigma στὶς 30.11.20 τοῦ σεβ. Μητροπολίτου Κύκκου Νικηφόρου). Δὲν εὐσταθεῖ καὶ δὲν εἶναι δυνατὸν μετὰ ἀπὸ αὐτὴν τὴν σοβαρὴ ἀσυνέπειά τους νὰ προσπαθοῦν καὶ νὰ ἐπιβάλλουν ὡς ὑποχρεωτικὴ τὴν ἀντικανονικὴ μνημόνευση τοῦ Ἐπιφανίου στοὺς ὑπολοίπους.        

Ἐπιστρέφουμε στὸ ἄν τὸ ὅλο θέμα τῆς χορήγησης τοῦ Τόμου Αὐτοκεφαλίας στὴν Οὐκρανία εἶναι καὶ δογματικό. Στὸ ὅλο θέμα αὐτὸ μεταξὺ ἄλλων ἐμπλέκεται καὶ ἡ ἀνησυχία περὶ τῆς ἀποκατάστασης στὴν ἱεροσύνη τῶν καθηρημένων, ἀφορισμένων καὶ ἀναθεματισμένων σχισματικῶν, πολὺ περισσότερο τῶν ἀχειροτόνητων, ὅπου ἐκεῖ παρουσιάζεται νὰ μὴν ὑπάρχει καμιὰ σύνδεση μὲ ἀποστολικὴ διαδοχή, καὶ τὸ ἄν μπορεῖ νὰ γίνει ἡ ἀποκατάσταση ὅπως ἔγινε στὴν προκειμένη περίπτωση, δηλαδὴ μὲ ἁπλὴ συνοδικὴ ἀπόφαση, χωρὶς ἀναχειροτονία (ἠ χειροτονία γιὰ τοὺς ἀχειροτόνητους) ἀπὸ κανονικοὺς ἱεράρχες τῆς Χριστοῦ Ἐκκλησίας, καὶ μάλιστα μὲ ἀπόφαση ἱερᾶς συνόδου ἄλλης (Κωνσταντινούπολης) ἀπὸ τὴν τέλεια πατριαρχικὴ ἱερὰ σύνοδο (Μόσχας), ποὺ εἶχε ἐπιβάλλει τὶς ποινές. Τὸ ζήτημα αὐτὸ ἔχει χωρὶς ἀμφιβολία, ὅντως δογματικὸ περιεχόμενο. Καὶ αὐτό, καθὼς ἡ ἱεροσύνη εἶναι ἄρρηκτα ὀντολογικὰ συνδεδεμένη μὲ τὴν σωτηρία τοῦ λογικοῦ ποιμνίου, ποὺ ἀφορὰ ἄμεσα στὴν οὐσία του τὸ σωτηριολογικὸ μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας, γιατὶ χωρὶς τὴν ἀποστολὴ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων ἀπὸ τὸν Χριστὸ πρὶν τὴν ἀνάληψή του, τὴν ἐπιφοίτηση ἐπ’ αὐτοῦς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μετὰ ἀπὸ δέκα ἡμέρες, καὶ τὴν συνεχόμενη ἀδιάκοπη διαδοχή τους ὡς σήμερα ἐντὸς τῆς ὅντως Ἐκκλησίας, τῆς Μίας καὶ Ἁγίας, ποὺ εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη, δὲν μποροῦν νὰ ὑπάρχουν τὰ ἱερὰ μυστήρια διὰ τῶν ὁποίων μετέχουμε στὴν σώζουσα χάρη καὶ ἔτσι σωζόμαστε. Ἄρα μέσω τῆς  ἱεροσύνης ἐξασφαλίζεται ἡ δυνατότητα τῆς σωτηρίας μας, καὶ ἐπομένως ἡ προσβολή της, ἡ ὁποία συμβαίνει ὅταν διακόπτεται ἡ συνέχεια τῆς ἀποστολικῆς διαδοχῆς λόγω τέλεσης μὴ κανονικῶν χειροτονιῶν ἀπὸ πρώην ἱεράρχες ποὺ τοὺς ἐπιβλήθηκαν κανονικὲς συνοδικὲς ποινὲς ἤ ἀπὸ μὴ φέροντες  ἀρχιερωσύνη, καθιστὰ ἀναπόφευκτα τὴν κατεργασία τῆς σωτηρίας μας προβληματική, ἀφοῦ μετατρέπει τὸ ποίμνιο σὲ «ξέφραγο ἀμπέλι» καὶ τὸ θέτει σὲ ἐπικύνδυνους ἀτραπούς, μέσα στοὺς ὁποίους μπορεῖ νὰ ἀπωλέσει ὁριστικὰ τὸν προορισμό του. 

Ἐπομένως ἡ σημερινὴ ἐκκλησιαστικὴ κρίση μὲ κέντρο τὸ οὐκρανικὸ ζήτημα καὶ τὴν χορήγηση τοῦ Τόμου Αὐτοκεφαλίας δὲν ἀποτελεῖ μόνο ἕνα μὴ δογματικὸ θέμα μὴ τήρησης ἱερῶν κανόνων, οἱ ὁποίοι ἀφοροῦν μόνο τὴν διοίκηση καὶ τὴν τάξη τῆς Ἐκκλησίας, τὸ ὁποῖο προσπαθεῖ νὰ βρεῖ ἐρείσματα στὴν ἐκκλησιαστικὴ πράξη καὶ συνείδηση μέσα στὴν ἱστορία. Ἀντιθέτως αὐτὸ τὸ θέμα λαμβάνει προεκτάσεις ἐντὸς τοῦ πυρήνα τοῦ μυστηρίου τῆς Ἐκκλησίας. Ὡστόσο καθίσταται ἐπιτακτικὴ ἀνάγκη νὰ συνειδητοποιήσει τὸ ἐκκλησιαστικὸ πλήρωμα ὅτι ἐκτὸς αὐτοῦ, ὑπάρχει καὶ μιὰ ἄλλη πολὺ σοβαρὴ πτυχή. Ἀκόμα καὶ νὰ μὴν ὑπήρχαν ἀμφιβολίες ὡς πρὸς τὴν ἀποκατάσταση τῆς ἱερωσύνης τῶν σχισματικῶν μὲ τὸν τρόπο ποὺ ἔγινε, ὡστόσο καὶ πάλι σὲ αὐτὴ τὴν πολὺ σοβαρὴ κρίση θὰ ἐμπλεκόταν τὸ δόγμα τῆς Ἐκκλησίας, ἀφοῦ οἱ σχετικὲς μὲ αὐτὴ διοικητικὲς διεκδικήσεις ξεκίνησαν καὶ στὴν συνέχεια ὑποστηρίχθηκαν μὲ τρόπο, ὁ ὁποῖος προσβάλλει εὐθέως τὸ συνοδικὸ πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὸ μάλιστα ἔγινε ἀπὸ ἱεράρχες ποὺ στὸ παρελθὸν  εἶχαν ὑποστηρίξει τελείως διαφορετικὲς θέσεις, τὶς ὁποῖες πλέον ἀναίρεσαν.

 Ἔτσι, ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο οἱ ἴδιοι, ὡς κοινῶς γνωστὸν πλέον, εἶχαν ὑποστηρίξει τὶς σχετικὲς ἀποφάσεις τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας τὸ 1992 και 97, τὶς ὁποῖες πλέον ἀναίρεσαν. Ἐπίσης οἱ ἴδιοι ὑποστήριζαν ὅτι οἱ Τόμοι Αὐτοκεφαλίας χορηγοῦνται μετὰ ἀπὸ πανορθόδοξη συναίνεση, σὲ συμφωνία μὲ τὴν διαχρονικὴ ἐκκλησιαστικὴ πρακτική, ἀλλὰ στὴν Οὐκρανία ἐνέργησαν χωρὶς νὰ λάβουν ὑπόψιν οὔτε μία ἀπὸ τὶς ἄλλες τοπικὲς Ἐκκλησίες.  Ἐπιπλέον ἡ ἀναγνώριση ποὺ ἔγινε στὶς τρεῖς ἄλλες τοπικὲς Ἐκκλησίες, ὡς τώρα, πουθενὰ δὲν ἐπέδειξε πνεῦμα συνοδικότητας, ἀλλὰ καθαροῦ αὐταρχισμοῦ καὶ ἐπιβολῆς. Στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἡ σεπτὴ Ἱεραρχία συγκλήθηκε καὶ μιὰ ὁλιγαρχία Ἱεραρχῶν μὲ μηδὲν ἱεροκανονικὰ ἐπιχειρήματα ἐπιβλήθηκε καὶ καθόρισε τὴν ἀπόφαση χωρὶς καμιὰ ψηφοφορία. Στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἀλεξανδρείας, δὲν συγκλήθηκε ποτὲ Ἱεραρχία, ἀλλὰ ὁ Προκαθήμενος ἀποφάσισε καὶ ἔπραξε, καταπατῶντας τὶς ὑποσχέσεις του στὸν προσφιλή του οὐκρανικὸ λαό ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτου Ὀνουφρίου. Στὴν Ἐκκλησία τῆς Κύπρου μετὰ ἀπὸ δύο ὁμόφωνες ἀποφάσεις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου γιὰ οὐδετερότητα καὶ τὶς ὑποσχέσεις τοῦ Προκαθημένου ὅτι δὲν θὰ προδώσει τὸν οὐκρανικὸ λαό ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτου Ὀνουφρίου, μόνος του αὐτὸς χωρὶς καμιὰ προειδοποίηση προχώρησε στὴν μνημόνευση τοῦ προκαθημένου τῆς Αὐτοκέφαλης στὴν Οὐκρανία Ἐπιφανίου. Ἡ ἀπόφασή του δίχασε τὴν Ἱεραρχία, ἡ ὁποία συνήλθε ἐκ τῶν ὑστέρων νὰ εὐθυγραμμιστεῖ μὲ τὴν ἀπόφαση τοῦ Προκαθημένου της καὶ ὄχι γιὰ νὰ ἀποφασίσει ἡ ἴδια, ἀλλὰ τελικὰ ἑπτὰ Ἱεράρχες δὲν ἐνέδωσαν καὶ ἔμειναν πιστοὶ στὴν ἀρχιερατική τους συνείδηση καὶ στὴν ἀρχικὴ ὁμόφωνη ἀπόφαση τῆς σεπτῆς Ἱεραρχίας στὴν Κύπρο.  

Ἡ κατάλυση τοῦ συνοδικοῦ πολιτεύματος τῆς Ἐκκλησίας φυσικὰ προσβάλλει τὴν ἔννοια τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸ ἐκκλησιολογικὸ δόγμα της. Ἡ ἐκκλησιολογία τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου περὶ τοῦ ὅτι κεφαλὴ τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ Χριστὸς πλήττεται καὶ ἀλλοιώνεται σὲ κεφαλὴ τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ Χριστὸς στὸν οὐρανὸ καὶ στὴν γῆ ὁ Πρῶτος. Ἐπομένως δὲν πρόκειται περὶ Πρώτου μεταξὺ ἴσων, γιατὶ οἱ ἄλλοι δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ὅλοι κεφαλές, ἡ κεφαλὴ εἶναι μία καὶ ὄχι πολλές, ἄρα πρόκειται περὶ Πρώτου ἄνευ ἴσων. Ὅμως ὁ Χριστὸς δὲν μερίζεται, οὔτε εἶναι μόνο στὸν οὐρανό, καὶ ἐπομένως δὲν χρειάζεται οὔτε ἀντιπροσώπους του, τύπου Πάπα. Ὁ Ἴδιος εἶπε: «ἰδοὺ ἐγὼ μεθ᾿ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος. Ἀμήν», Μτ. 28, 20. Καὶ στοὺς λόγους Του αὐτούς, οὔτε ἀπευθύνθηκε σὲ κάποιον Ἀπόστολο συγκεκριμένο, ἀλλὰ σὲ ὅλους, οὔτε ἀνέφερε τίποτα γιὰ κανέναν Πρῶτο, διὰ τοῦ ὁποίου θὰ πραγματοποιήσει αὐτοὺς τοὺς λόγους Του. Ἴσως κάποιος νὰ ἀμφισβητεῖ ὅτι ὑπάρχει κάποια πρόθεση γιὰ τέτοιο ἀντικανονικὸ καὶ ἀντορθόδοξο πρωτεῖο, ὅμως πέρα τὴν προσπάθεια θεολογικῆς κατοχύρωσής του ἀπὸ τοὺς δύο βραχίονες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη, τοὺς σεβ. Μητροπολίτη Περγάμου Ἰ. καὶ πρώην Μητροπολίτη Προύσσης Ἐλπ., ὑπάρχει πλέον καὶ ἕνα ἄλλο γεγονὸς ποὺ ἀναμφισβήτητα πλέον τὸ καταμαρτυρεῖ.

Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ἐπίμενε καὶ ἐπιμένει ὅτι ἐνέργησε μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο στὴν Οὐκρανία καὶ χορήγησε τὸν Τόμο Αὐτοκεφαλίας μὲ σκοπὸ νὰ ξεπεραστεῖ ὁ διχασμὸς καὶ νὰ εἰρηνεύσει ὁ πιστὸς λαός. Ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ἦταν φανερὸ ὅτι κάτι τέτοιο δὲν συνέβη, ἀλλὰ ὑπήρχε ὁ καλὸς λογισμὸς καὶ ἡ προσδοκία ὅτι μπορεῖ νὰ συμβεῖ ἀργότερα. Τελικά, ἀπὸ τότε πέρασαν δύο χρόνια καὶ δὲν νομίζω ὅτι πραγματικὰ ὑπάρχει κανένας ἄνθρωπος, καὶ ἀπὸ τοὺς κατὰ καὶ ἀπὸ τοὺς ὑπὲρ, ἄσχετα τὶ λέει ὁ καθένας παραέξω, ποὺ πιστεύει ὅτι ὄντως ἔστω καὶ κάτι σὲ ὅλη αὐτὴν τὴν ἱστορία πῆγε πρὸς τὸ καλύτερο. Ἀντιθέτως γιὰ πολλοὺς λόγους μάλλον τὰ πράγματα πήγαν πρὸς τὸ χειρότερο. Τὰ σχίσματα ἐντὸς τῆς Οὐκρανίας παραμένουν κραταιά. Ἀκοινώνητοι ὅλοι μεταξύ τους εἶναι οἱ ὑπὸ τοῦ κανονικοῦ Μητροπολίτου Ὀνουφρίου, οἱ ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτου Ἐπιφανίου, οἱ ὑπὸ τοῦ «Πατριάρχη» Φιλαρέτου. Οἱ μόνοι ποὺ ἔχουν μερικὲς ἐκκλησιαστικὲς σχέσεις εἶναι ὁ Μητροπολίτης Ἐπιφάνιος μὲ τὸν ἐν Οὐκρανία Οὐνίτη Προκαθήμενο!

Τὸ κατὰ πολὺ χειρότερο καὶ φοβερότερο ὅμως εἶναι ὅτι τὸ σχίσμα προεκτάθηκε πέρα τῆς Οὐκρανίας. Τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας ἀντιδράει στὶς ἐνέργειες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μὲ τὴν προβλεπόμενη σὲ περιπτώσεις εἰσπήδησης ἀκοινωνησία, τόσο σὲ αὐτό, ὅσο καὶ ὅσους ἐκτὸς αὐτοῦ τὸ ἀκολουθοῦν. Ἐφαρμόζει αὐτὴν τὴν πρακτικὴ μόνο σὲ ἱεράρχες καὶ ὄχι σὲ τοπικὲς Ἐκκλησίες, ἀφοῦ ἄλλωστε καμιὰ τοπικὴ Ἐκκλησία δὲν ἔχει πάρει μὲ κανονικὸ τρόπο συνοδικὴ ἀπόφαση. Ἔτσι στὴν Ἑλλάδα, στὴν Ἀλεξανδρεία καὶ στὴν Κύπρο δὲν ἔχει κοινωνία μὲ τοὺς Προκαθημένους καὶ ὅσους Ἱεράρχες τοὺς ἀκολουθοῦν στὴν ἀναγνώριση τῆς ἐν Οὐκρανία Αὐτοκεφαλίας. Καὶ ὅσον ἀφορὰ τὶς ὑπόλοιπες τοπικὲς Ἐκκλησίες, δύο χρόνια μετὰ τὴν χορήγηση τοῦ Τόμου, κανένας ἄλλος Προκαθήμενος καὶ καμιὰ τοπικὴ Ἱεραρχία, οὔτε κὰν ἀντικανονικά, δὲν τὸν ἔχει ἀναγνωρίσει.   

Μετὰ ἀπὸ ὅλα αὐτὰ μέσα στὰ δύο χρόνια λοιπὸν τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ποιὰ στάση τηρεῖ; Ἄλλαξε παρόλ’ αὐτὰ σὲ κάτι τὴν στάση του; Γιατὶ ἡ κοινὴ λογικὴ λέει, ὅτι ἄν ὅντως ἤθελε νὰ βοηθήσει τοὺς Οὐκρανοὺς νὰ ἐπανεύρουν τὴν εἰρήνη καὶ ἐνότητά τους, καὶ ἔβλεπε ὅτι μετὰ ἀπὸ τόσο χρόνο δὲν ὑπάρχει κανένα ἀποτέλεσμα, ἀλλὰ ξεκάθαρα τὰ πράγματα ὁδεύουν πρὸς τὸ χεῖρον ὅσο ἀφορὰ τὴν εἰρήνη καὶ τὴν ἑνότητα, καὶ μάλιστα ὄχι μόνο στὴν Οὐκρανία, ἀλλὰ σὲ ὅλο τὸν ὀρθόδοξο κόσμο, τότε θὰ ἔπρεπε νὰ ἀλλάξει τὴν στάση του. Καὶ ὅμως καμιὰ ἀπολύτως ἀλλαγὴ δὲν ὑπάρχει, ἀλλὰ ἀντίθετα ἐμμένει στὴν θέση του, περιμένοντας τοὺς ἄλλους νὰ ἀλλάξουν. Τὶ ὅμως κατορθώνει ἀπὸ τὴν ἀλλαγὴ τῶν ἄλλων; ΔΙΑΙΡΕΣΗ. Τὸ ἴδιο καὶ στὴν σεπτὴ Ἱεραρχία τῆς Ἑλλάδας, τὸ ἴδιο καὶ σὲ αὐτὴ τῆς Ἀλεξανδρείας, τὸ ἴδιο καὶ σὲ αὐτὴ τῆς Κύπρου.

Εἰδικὰ ἡ περίπτωση τῆς Κύπρου τὸ ἀπόδειξε αὐτό περίτρανα, καθὼς ἦταν ἡ πρώτη φορὰ ποὺ ἐπιχειρήθηκε, ἔστω καὶ ἐκ τῶν ὑστέρων, μετὰ τὴν ἤδη εἰλημμένη ἀπόφαση τοῦ Προκαθήμενού της, νὰ πάρει ἀπόφαση μὲ κανονικὸ τρόπο, δηλαδὴ μὲ ψηφοφορία. Καὶ τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν ὅτι αὐτὴ ἡ ἀπόφαση τοῦ Προκαθημένου, ποὺ ἔλαβε ἀντικανονικά, περιφρονῶντας τὴν ὁμόφωνη συνοδικὴ ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας, νὰ μνημονεύσει τὸν Προκαθήμενο τῆς Αὐτοκέφαλης ἐν Οὐκρανία, δίχασε τὴν Ἱεραρχία του μὲ 7 Ἱεράρχες κατὰ καὶ 9 ὑπὲρ, ἐκτὸς τοῦ ἴδιου, καὶ μὲ τοὺς δύο ἀπὸ τοὺς 9 λίγο πρὶν ψηφίσουν νὰ ἔχουν δηλώσει ξεκάθαρα ὅτι ὁ Προκαθήμενός τους ἐνήργησε λάθος. Καὶ ἔτσι μετέφερε τὸ οὐκρανικὸ σχίσμα μέσα στὴν τοπικὴ Ἐκκλησία του, μὲ τὴν μισὴ ἱεραρχία πιστὴ στὴν προηγούμενη ὁμόφωνη ἀπόφασή τους καὶ στὴν ἀρχιερατικὴ συνείδησή της καὶ τὴν μισὴ νὰ ἀκολουθεῖ ἄβουλα τὸν Προκαθήμενο σὲ ὅτι πεῖ. Δὲν θέλει πολὺ νὰ καταλάβει κάποιος καὶ χωρὶς πολλὲς γνώσεις ὅτι κανέναν δὲν βοηθάει καὶ δὲν ὀφελεῖ μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο.

Ὁλοκληρώνοντας σημειώνουμε ὅτι ἡ συνοδικὴ ἀπόφαση τῆς 25 Νοεμβρίου 2020 τῆς Ἱεραρχίας τῆς Κύπρου ἦταν μιὰ βαρυσήμαντη ἱστορικὴ ἀπόφαση γιὰ τὸ ζήτημα τῆς χορήγησης τοῦ Τόμου Αὐτοκεφαλίας στὴν Οὐκρανία ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Καὶ ἡ μεγάλη σημασία της ἔγγειται στὸ ὅτι κατέδειξε ἐκ τῶν πραγμάτων μὲ τὸν πλέον σαφὴ τρόπο τὸ διχασμὸ στὸν ὁποῖο ὁδηγεῖ αὐτὴ ἠ πατριαρχικὴ πράξη μὲ τὸν τρόπο ποὺ ἔγινε. Καὶ ὁ λόγος τῆς παταγώδους ἀποτυχίας τῆς πράξης αὐτῆς, ὅπως ἀπέδειξαν οἱ ἐξελίξεις τῶν δύο ἐτῶν ἀπὸ τὴν χορήγηση, εἶναι ὅτι κίνητρό της ἔχει τὴν ἐπιβεβαίωση καὶ ἐγκαθίδρυση μέσω αὐτῆς ἑνὸς πρωτείου πέρα ἀπὸ τὸ κανονικὸ πρωτεῖο μεταξὺ ἴσων, ποὺ κάτι τέτοιο ἀποτελεῖ μιὰ προσβολὴ τοῦ συνοδικοῦ πολιτεύματος καὶ τοῦ ὀρθόδοξου ἐκκλησιολογικοῦ δόγματος, καὶ ποὺ δὲν ἔχει βέβαια τὴν θεία εὐλογία, ἀλλὰ ὡς ἀντίθετο στὴν ἱερὰ παράδοση εἶναι καταδικασμένο σὲ ἀποτυχία: «ὅτι ἐὰν ᾖ ἐξ ἀνθρώπων ἡ βουλὴ αὕτη ἢ τὸ ἔργον τοῦτο, καταλυθήσεται·»,  Πρ. 5,38. Θὰ πρέπει στὸ ἐξῆς γι’ αὐτὸ ἀκριβῶς τὸν λόγο, νὰ προσέξει τὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ νὰ μὴν προσχωρήσει σὲ ἄλλες ἀναγνωρίσεις τῆς πατριαρχικῆς αὐτῆς πράξης στὴν Οὐκρανία, χωρὶς νὰ φοβάται τυχῶν ἀπειλὲς περὶ συνεπειῶν λόγω δήθεν ἀνυπακοῆς, καθὼς τὸ θέμα ὅπως καὶ νὰ θεωρηθεῖ εἶναι σαφῶς καὶ δογματικό, καὶ ἡ στάση τοῦ καθενὸς ἐπαφίεται στὴν θρησκευτικὴ συνείδησή του, χωρὶς δεσμεύσεις ἀπὸ τοπικὲς Ἱεραρχίες, μέχρι νὰ ληφθεῖ πανορθόδοξη ἀπόφαση. Διαφορετικὰ τὸ μόνο ποὺ ἐπιτυγχάνεται, ὅπως μᾶς κατέστει πλέον σαφές, εἶναι ἡ περαιτέρω ἐξάπλωση τοῦ σχισμάτος. Να περιμένουν ἅπαντες, μέχρι τὸ ἴδιο τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, ποὺ εὐθύνεται γιὰ τὴν ἔκταση ποὺ πήρε ἡ κρίση, νὰ κινητοποιηθεῖ καὶ νὰ καλέσει τοὺς ἀδελφούς του ποὺ λύπησε σὲ ἐξεύρεση λύσης, δείχνοντας πρῶτο τὸ καλὸ παράδειγμα τῆς ὑποχώρησης, ὥστε νὰ τὸ ἀκολουθήσουν καὶ οἱ ἄλλοι, καὶ ἔτσι νὰ ὑπάρξει τελικὰ μιὰ κοινὰ ἀποδεκτὴ λύση.