Αρχιμ. Κύριλλος Κωστόπουλος, Ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ καὶ ὁ ἄνθρωπος

Ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ  καὶ ὁ ἄνθρωπος

Τοῦ Ἀρχιμ. Κυρίλλου Κωστοπούλου, Ἱεροκήρυκος Ἱ. Μ. Πατρῶν, Δρος Θεολογίας

«Ἑσταυρώθης δι᾽ ἐμέ, ἵνα ἐμοὶ πηγάσῃς τὴν ἄφεσιν» (τροπάριο Ἀκολουθίας τῶν Ἁγίων Παθῶν). Ὁ Σταυρὸς τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ Πατρὸς εἶναι τὸ ἀποκορύφωμα τοῦ «μανικοῦ ἔρωτα» τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος, μὲ τὸν ἁμαρτωλὸ βίο του, στέκεται ἐχθρικὰ ἀπέναντι στὸν Θεὸ Δημιουργό του.

Ὁ Σταυρὸς εἶναι, θὰ λέγαμε, ἡ ὁδὸς, τὴν ὁποία ἐπέλεξε ὁ Θεὸς, γιὰ νὰ ἔλθη καὶ νὰ λυτρώση τὸν ἄνθρωπο καὶ διὰ τῆς ὁποίας ὁ ἄνθρωπος θὰ συναντήση τὸν Θεό.

Στὴ θεολογικὴ διδασκαλία τῆς Δύσεως ἐμφανίστηκε  ἀπὸ τοὺς πρώτους αἰῶνες καὶ σιγὰ σιγὰ κυριάρχησε μιὰ μεγάλη διαστροφὴ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἀλήθειας σχετικὰ μὲ τὴν κατάργηση τοῦ θανάτου καὶ τὴν λύτρωση τοῦ ἀνθρώπου μέσῳ τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὴ ἡ διαστροφὴ ἀνακηρύχθηκε τελικῶς ὡς ἐπίσημη διδασκαλία στὴν Δύση μὲ τὴν Σύνοδο τοῦ Τριδέντου (1545-1563). Ἡ διδασκαλία αὐτή, δυστυχῶς, ἐπέδρασε καὶ στὴν θεολογία τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολῆς, εὐτυχῶς σὲ ὁρισμένες ὁμάδες θεολόγων καὶ εὐσεβιστῶν χριστιανῶν.

Πρόκειται γιὰ μιὰ «νομικιστικὴ» ἑρμηνεία τοῦ μυστηρίου τῆς Σταυρικῆς θυσίας τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου. Ἡ θεωρία αὐτὴ ἔχει ὡς ἑξῆς: μετὰ τὴν πτώση τοῦ ἀνθρώπου ἔπρεπε νὰ ὑπάρξη πράξη ἐξιλασμοῦ τοῦ Θεοῦ. Ὁ πεπερασμένος, ὅμως, ἄνθρωπος δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ προσφέρη τέτοιο ἄπειρο ἀντάλλαγμα. Καὶ ὁ Θεὸς Πατὴρ ἐθυσίασε τὸν Υἱόν Του, γιὰ νὰ ὑπάρξη ἱκανοποίηση τῆς τρωθείσης θείας δικαιοσύνης. Ἔτσι, ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ Πατρὸς ἐτιμωρήθη μὲ τὸν Σταυρικό Του θάνατο, στὴν θέση τῆς ἁμαρτωλῆς ἀνθρωπότητος κατὰ τὸν Λούθηρο καὶ τὸν Καλβίνο.

Αὐτὴν ἡ ἀπαράδεκτη θεωρία ἐπιφέρει τραγικὲς ἀλλοιώσεις στὴν Ὀρθόδοξη πίστη τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὑποτάσσει τὴν ἐλευθερία τῆς ἀγάπης Του στὴν ἐγωκεντρικὴ θηριώδη δικαιοσύνη Του, ἡ ὁποία ἀπαιτεῖ σαδιστικὴ ἱκανοποίηση. Αὐτὴ ἡ κακοδοξία ἔφερε τὰ ἀλλεπάληλα κύματα ἀθεϊσμοῦ καὶ τἰς ἐπαναστατικὲς ἐκρήξεις ἀπελευθερώσεως ἀπὸ τὸν «σαδιστὴ» Θεὸ μιᾶς ρωμαϊκῆς δικανικῆς παραδόσεως, ἀλλοιώνοντας τὸ ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα περὶ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸ πλάσμα Του.

Ὁ Σταυρὸς εἶναι ἡ ἀγαπητικὴ ἀπάντηση τοῦ Θεοῦ στὴν τρέλλα τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος μὲ τὴν παρακοή του στὸ πανάγιο θέλημα τοῦ Δημιουργοῦ του διάλεξε τὴν φθορὰ καὶ τὸν θάνατο.

Ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος μᾶς λέγει χαρακτηριστικά: «Ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου ἔσωσε καὶ μετέβαλε τὴν οἰκουμένη, ἐξεδίωξε τὴν πλάνη, ἐπανέφερε τὴν ἀλήθεια, ἔκαμε τὴν γῆ οὐρανὸ καὶ τοὺς ἀνθρώπους ἀγγέλους... Ἐξ αἰτίας αὐτοῦ ὅλα ὅσα ἦταν ἐνάντια στὴν σωτηρία μας κατέρρευσαν καὶ κατεπατήθησαν. Ἂν λοιπὸν σοῦ εἰπῆ κάποιος, προσκυνεῖς τὸν ἐσταυρωμένον; ἀπάντησέ του μὲ χαρούμενην φωνήν, μὲ γελαστὸ πρόσωπο. Καὶ τὸν προσκυνῶ καὶ δὲν θὰ παύσω ποτὲ νὰ τὸν προσκυνῶ» (ΕΠΕ 11, 195).

Ὁ δὲ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς διδάσκει ὅτι «κάθε πράξη καὶ κάθε θαῦμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι θεῖον καὶ θαυμαστόν, ἀλλὰ τὸ πιὸ θαυμαστὸν ἀπ᾽ ὅλα εἶναι ὁ τίμιος Σταυρός Του. Γιατὶ τίποτε δὲν δάμασε τὸν θάνατο... δὲν ἔφερε τὴν Ἀνάσταση... δὲν  ἄνοιξε τὴν πύλη τοῦ Παραδείσου, δὲν ἔβαλε τὴν φύση μας νὰ καθίση στὰ δεξιὰ τοῦ Θεοῦ καὶ δὲν μᾶς ἔκανε παιδιά του, ὅσο ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ» (PG 94, 1129).

Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὁ πιστὸς βαπτισμένος Ὀρθόδοξος Χριστιανὸς ἀποτυπώνει ἐπάνω στὸ σῶμα του τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, δηλώνοντας τὴν ἐν Χριστῷ ἀναφορά του στὸ θέλημα τοῦ Πατέρα.

Ὁ Σταυρὸς δὲν εἶναι σημεῖο ἀνάμνησης καὶ συναισθηματικῆς ἢ ἠθικοθρησκευτικῆς ἀναφορᾶς, ἀλλὰ σύμβολο συμπορεύσεως καὶ συσχηματισμοῦ μὲ τὸν τρόπο ὑπάρξεως τοῦ Σταυρωθέντος Χριστοῦ. Ἄλλωστε σὰν τέτοιο σύμβολο τίθεται καὶ στὰ μνήματα τῶν κεκοιμημένων, βεβαιώνοντας τὴν εἴσοδο αὐτῶν ποὺ ἔφυγαν ἀπὸ τὴν πρόσκαιρο ζωή στὴν «χώρα τῶν ζώντων».

Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ εἶναι τὸ θαῦμα τῆς καθημερινῆς κοινωνίας τοῦ ἀνθρώπου μετὰ τοῦ Σταυρωθέντος καὶ Ἀναστάντος Θεανθρώπου Κυρίου.