Κυριακή Γ' Νηστειών (Σταυροπροσκυνήσεως) – Ο Τίμιος Σταυρός (+Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

Ὁ Τίμιος Σταυρὸς

(Ομιλία του †Επισκόπου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, Τρίτη Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, ἡ Ἐκκλησία μας ὕψωσε τὸν τίμιο σταυρὸ καὶ κάλεσε τὰ τέκνα της νὰ τὸν προσκυνήσουν. Καὶ οἱ ὀρθόδοξοι ἄκουσαν τὸ «Σῶσον, Κύριε,τὸν λαόν σου…» καὶ προσκύνησαν τὸ τίμιο Ξύλο μέσα στοὺς βασιλικούς.

Τιμὴ στὸ σταυρό! Νά ἕνα γνώρισμα τοῦ ὀρθοδόξου. Οἱ αἱρετικοὶ (προτεστάντες καὶ χιλιασταί) περιφρονοῦν καὶ ἀποστρέφονται τὸ σταυρό· ὁ ὀρθόδοξος ὅμως τὸν ἔχει ὅπλο καὶ καύχημα,σημαία καὶ τρόπαιο. Πὲς στὸν προτεστάντη νὰ κάνῃ τὸ σταυρό του καὶ θὰ σὲ ὀνομάσῃ εἰδωλολάτρη. Χάραξε σταυρὸ στὴν πόρτα τοῦ χιλιαστοῦ καὶ θὰ σηκωθῇ τὴ νύχτα νὰ τὸν σβήσῃ. Ἀλλὰ ὁ ὀρθόδοξος στρέφεται πρὸς ἀνατολάς, ἑνώνει τὰ τρία δάκτυλά του, κάνει τὸ σταυρό του καὶ μὲ θεϊκὴ ἀγαλλίασι ψάλλει· «Τὸν σταυρόν σου προσκυνοῦμεν, Δέσποτα, καὶ τὴν ἁγίαν σου ἀνάστασιν δοξάζομεν».

Γιατί τόση τιμὴ στὸ σταυρό; Αὐτὸ θὰ ἐξετάσουμε τώρα. Σταυρέ, βοήθει, ὥστε νὰ λάμψῃ, ἔστω καὶ σὲ μία ψυχὴ ἡ δόξα σου, ὅπως τότε στὸ λῃστὴ ποὺ φώναξε «Μνήσθητί μου,Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. 23,42).

Ὁ σταυρός, ἀγαπητοί μου, πρὸ Χριστοῦ ἦταν ὄργανο ἀτιμωτικό, μὲ τὸ ὁποῖο ἡ ῾Ρωμαϊκὴ ἐξουσία θανάτωνε τοὺς κακούργους· ἦταν ἡ ἐσχάτη τῶν ποινῶν. Ἀλλ᾿ ἀφ᾿ ὅτου ὁ ἄμωμος Χριστός, ποὺ δὲν «ἐποίησεν ἁμαρτίαν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ» (Ἠσ. 53,9, Α΄ Πέτρ. 2,22), «ἐλογίσθη μετὰ τῶν ἀνόμων» (Ἠσ. 53,12 = Λουκ. 22,37) καὶ ἀπέθανε πάνω σὲ σταυρὸ κατασκευασμένο ἀπὸ κέδρο, κυπαρίσσι καὶ πεῦκο, ἀπὸ τότε ὁ σταυρὸς ὑπέστη τὴν θεία ἀλλοίωσι· ἀπὸ ὄργανο καταδίκης ἔγινε τὸ ὄργανο τῆς σωτηρίας.

Ὁ σταυρός, ποὺ ἐβάφη μὲ τὸ αἷμα τοῦ Ἀθῴου, νίκησε καὶ ἐξεδίωξε τοὺς δαίμονες, ἁγίασε τὸν ἀέρα καὶ τὴ γῆ. Ἔκτοτε, ὁπουδήποτε κι ἂν σταθῇς, ὦ πιστέ, μὴ φοβᾶσαι. Ὑψώνοντας τὰ μάτια νοερὰ στὸ σταυρὸ μπορεῖς καὶ τὴ γῆ καὶ τὴ θάλασσα καὶ τὶς ἐρήμους καὶ τὰ δάση καὶ τὰ σπήλαια καὶ τὰ βουνὰ καὶ κάθε τόπο ν᾿ ἁγιάζῃς, νὰ μεταβάλλῃς σὲ Γολγοθᾶ καὶ εὐκτήριο οἶκο. «Ἐν παντὶ τόπῳ τῆς δεσποτείας αὐτοῦ εὐλόγει, ἡ ψυχή μου, τὸν Κύριον».«Ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας» (Ψαλμ. 102,22. Δαν. 3 ὕμνος τριῶν παίδων, 34 κ.ἑ.). Καὶ ἕνα ἠλεκτρόνιο τοῦ αἵματος τοῦ Κυρίου ἂν ἔπεφτε στὴ γῆ, ἀρκοῦσε νὰ τὴν ἀπολυμάνῃ. Ὄχι ὅμως μία ῥανίδα, ἀλλὰ ὅλο τὸ αἷμα του ἔχυσε , καὶ «τὸ αἷμα αὐτοῦ καθαρίζει ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας» (Α΄ Ἰω. 1,7). Μᾶς καθαρίζει, μᾶς ἁγιάζει, ἔστω κι ἂν εἴμαστε οἱ ἔσχατοι τῶν ἁμαρτωλῶν, ἀρκεῖ  νὰ μετανοήσουμε καὶ νὰ πιστέψουμε 100% ὅτι ἐκεῖνος ποὺ σταυρώθηκε δὲν ἦταν ἁπλῶς ἕνα θῦμα δικαστικῆς πλάνης, ὅπωςεἶνε πολλοί· εἶνε ὁ Θεάνθρωπος , εἶνε «ὁ ἀμνὸς  τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» (Ἰω. 1,29) . Ἐδῶ ἔγκειται τὸ μυστήριο τῆς ἀπολυτρώσεως. Παρακαλῶ προσέξτε το ἰδιαιτέρως. Διότι δυστυχῶς μέσα στοὺς χίλιους ἕνας ἐννοεῖ τὴ σημασία τοῦ ἐκχυθέντος τιμίου αἵματος.Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς προσέφερε στὸ σταυρὸ τὸν ἑαυτό του ὁλοκαύτωμα, θυσία μοναδική ,μὲ τὴν ὁποία δὲν συγκρίνεται ἄλλη θυσία, οὔτε τοῦ Σωκράτους οὔτε τοῦ Κόδρου οὔτε καμ-μία ἄλλη. Θυσιάσθηκαν καὶ ἄλλοι, εὐγενῆ τέ-κνα τῆς γῆς· ἀλλὰ τίνος ἡ θυσία, ὡς πρὸς τὴν οὐσία καὶ τ᾿ ἀποτελέσματα, μπορεῖ νὰ συγκριθῇ μὲ τὴ θυσία τοῦ Κυρίου; Ἐκεῖνοι θυσιάστηκαν ὑπὲρ φίλων, συγγενῶν, συμπατριωτῶν· ὁΧριστὸς θυσιάστηκε ὑπὲρ τῶν ὑψίστων καὶ αἰωνίων συμφερόντων τοῦ ἀνθρώπου,«ὑπὲρ τῆς  τοῦ κόσμου ζωῆς καὶ σωτηρίας» (θ. Λειτ.) . Θυσιάστηκε καὶ γι᾽ αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς σταυρωτάς του, γιὰ τοὺς ὁποίους προσηυχήθηκε «Πάτερ, ἄφες  αὐτοῖς· οὐ γὰρ οἴδασι τι ποιοῦσιν» (Λουκ. 23,34) . Θυσιάστηκε ὑπὲρ ὅλων τῶν γενεῶν ποὺ θ᾽ ἀκολουθοῦσαν. Ὦ σωτήριος θυσία, ποιός μπορεῖ νὰ συλλάβῃ τὸ ὕψος σου;

Ὁ σταυρὸς παγκό-σμιος βωμὸς καὶ θυσιαστήριο! Ἀλλὰ ἡ θυσία τοῦ Κυρίου εἶχε ἀντίκτυπο ὄχι μόνο στὴ γῆ ἀλλὰ καὶ στὰ σκοτεινὰ βασίλεια ὅπου ἀναστέναζαν ἀναρίθμητες ψυχές.Ὁ σταυρὸς ἔγινε ὁ ὄλεθρος τοῦ ᾅδου , τὸ πανίσχυρο σφυρὶ ποὺ θρυμμάτισε τὶς χάλκινες πύλες του, κι ἀκούστηκε ἡ φωνὴ τοῦ Δυνατοῦ· «Ἄρατε πύλας, οἱ ἄρχοντες ὑμῶν, καὶ ἐπάρθητε, πύλαι αἰώνιοι, καὶ εἰσελεύσεται ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης. Τις ἐστιν οὗτος ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης;». Καὶ ἀπαντοῦν τὰ σμήνη τῶν ἀγγέλων· «Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατός, Κύριος δυνατὸς ἐν πολέμῳ» (Ψαλμ. 23,7-8) .Ὅπως λέει ὁ ἐκκλησιαστικὸς ποιητής, ὁ ᾅδης εἶδε τὸ σταυρὸ τοῦ Κυρίου, ἀναστέναξε καὶ εἶπε· «Τρέξτε, φίλοι, βοήθεια!

Ποιός εἶν᾽αὐτὸς ποὺ ἔμπηξε καρφὶ στὴν καρδιά μου; Αὐτὸ τὸ ξύλο τοῦ μεσαίου σταυροῦ μὲ κέντησε σὰν κοφτερὸ σπαθί. Πονῶ, χάνομαι, δὲν ἔ-χω πιὰ δυνάμεις. Ἀναγκάζομαι ν᾿ ἀνοίξω τὴφυλακὴ καὶ ν᾿ ἀπελευθερώσω τὸν Ἀδὰμ καὶ τοὺς ἀπογόνους του. Μὲ «ξύλον» , μὲ τὸν ἀπηγορευμένο ἐκεῖνο καρπὸ τῆς Ἐδέμ, παρέ-συρα στὸ βασίλειό μου τὸν ἄνθρωπο, ἀλλὰκαὶ μὲ τὸ ξύλο τοῦτο τώρα ἐξοντώνομαι». Ὦ σταυρέ, «ξύλον τῆς ζωῆς» (Γέν. 2,9)

, δένδροἀπείρων εὐλογιῶν! Σὲ κατασπάζομαι, σὲ ῥαί-νω μὲ τὰ ῥόδα καὶ τὰ ἄνθη τῆς ἀνοίξεως. Ἐσὺ μὲ ἐλευθέρωσες. Ἐσύ, τὸ μυστικὸ ἄστρο τῆςἈποκαλύψεως, νὰ μὲ ὁδηγῇς ὅλες τὶς ἡμέρεςτῆς ζωῆς μου. Ἐσὺ μεῖνε καὶ πάνω στὸν τάφομου, ὡς ἡ τελευταία παρηγορία μου. Αὐτὴ εἶνε ἡ βαθύτερη καὶ μυστικώτερη σημασία τοῦ σταυροῦ. Εἶνε τὸ ὑψηλότερο σύμβολο.

Ὁ σταυρὸς εἶνε σύμβολο τοῦ ἀληθινοῦ πολιτισμοῦ. Ὅπου στήνεται, ὅπου δηλαδὴ οἱ ἄνθρωποι προσκυνοῦν τὸν Ἐσταυρωμένο, ἐκεῖ  παύει ἡ σατανοκρατία κ᾽ ἐγκαθιδρύεται ἡ Χριστοκρατία . Ἐκεῖ τὰ πάθη, οἱ τύραννοι ποὺ κάνουν τὴ ζωὴ ἀβίωτη, ἐκπνέουν. Μόνο ἐκεῖ, κάτω ἀπ᾽ τὴ σκιὰ αὐτοῦ τοῦ δέντρου, ὁ ἄνθρω- πος βρίσκει ἀνάπαυσι καὶ λέει· Ἐπὶ τέλους ἐλεύθερος. Δόξα τῷ ἐν Τριάδι Θεῷ! Ζῶ, ἀναπνέω καὶ καυχῶμαι ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου.

Ἄνθρωποι! Φυτέψτε τὸ σταυρὸ παντοῦ, καὶἡ γῆ θὰ γίνῃ παράδεισος· ἀφαιρέστε τον, καὶ ἡγῆ θὰ γίνῃ κόλασι. Ναί, κόλασι! ῾Ρίξτε ἕνα βλέμμα στὴν ἱστορία τοῦ γένους μας καὶ θὰ πεισθῆτε. Στὸν τροῦλλο τῆς Ἁγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως ἔλαμπε ὁ σταυρός. Ἀλλὰ τὴν 29^η Μαΐου 1453 μιαρὰ χέρια τὸν κατέβασαν καὶ ἀντ᾿αὐτοῦ ὕψωσαν τὴν ἡμισέληνο. Τί ἦταν ἡ βασι-λεία τῆς ἡμισελήνου; σκοτάδι καὶ βαρβαρότης, μέσα στὴν ὁποία στέναζαν οἱ πρόγονοί μας.Ἀλλὰ στὶς 24 Φεβρουαρίου 1821 στὸ Ἰάσιοτῆς ῾Ρουμανίας λάμπει καὶ πάλι ὁ σταυρός. ὉἈλέξανδρος Ὑψηλάντης ἐκδίδει τὴν ἱστορικὴ προκήρυξι, καλεῖ τοὺς Ἕλληνες ν᾽ ἀποτινά-ξουν τὸ ζυγὸ καὶ λέει· «Ἡ Ἑλλὰς ὑψώνει τὸ νι-κητήριο ὅπλο τῶν Ὀρθοδόξων, τὸν τίμιο καὶ ζωοποιὸ σταυρό, καὶ ἐνώπιον ὅλου τοῦ κόσμουκράζει μεγαλοφώνως·

Ἐν τούτῳ τῷ σημείῳ νι-κῶμεν. Ζήτω ἡ ἐλευθερία». Μετὰ ἕνα μῆνα,στὶς 23 Μαρτίου, στὴν Καλαμάτα εἰσέρχεται ὁπρῶτος ἑλληνικὸς στρατός· προηγεῖτο ἕνας κληρικὸς κρατώντας πελώριο σταυρό . Ὁ κόσμος τὸν βλέπει, γονατίζει, δακρύζει καὶ ψάλλει «Κύριε, ἐλέησον».

Παντοῦ τότε ἔλαμπε ὁ σταυρός· στὰ πλοῖα,στὰ στρατόπεδα, στὴν περικεφαλαία τοῦ Κολοκοτρώνη, στὸν ἱστὸ τῆς ναυαρχίδος τοῦ Μιαούλη, παντοῦ. Στὴν καταστροφὴ τῆς Χίου, ποὺ ἀπὸ τοὺς 90.000 κατοίκους ἔμειναν μόνο900, ὁ ἱστορικὸς Πουκεβὶλ διηγεῖται ὅτι, ὅταν ὡδηγήθηκαν στὸν Βεχὶτ πασᾶ αἰχμάλωτοι ἄντρες γυναῖκες καὶ παιδιὰ καὶ πιέζονταν ν᾿ ἀ-σπασθοῦν τὸ μωαμεθανισμό, ὅλοι μὲ μιὰ φωνὴ ἀπήντησαν·

«Εἴμεθα Χριστιανοί. Ζήτω ὁ Ἰησοῦς καὶ ἡ Μαρία. Δόξα εἰς τὸν σταυρόν!». Καὶ μετὰ ἀπὸ λίγο στὴν Ὕδρα ἔγινε συγκι-νητικὴ τελετή· ὁ ἀρχιερεύς, οἱ πλοίαρχοι καὶ ὅλος ὁ λαὸς ὑποδέχθηκαν τὸν τίμιο σταυρό,ποὺ ἔφεραν ἀπὸ τὴ Σαμοθράκη πρὸς εὐλογί-αν τοῦ ἀγῶνος σεβάσμιοι μοναχοὶ τοῦ ἉγίουὌρους, ὅσοι διασώθηκαν ἀπὸ τὴ σφαγὴ τοῦἈμποὺλ-Ἀβούδ. Κατὰ τὴν δέησι αὐτὴ ἀκούστηκε ἡ φωνή· «Εἰς μάχας, εἰς δόξαν, εἰς μαρ-τυρία, ὦ Ἕλληνες, πορευθῆτε ὑπὸ τὴν σημαίαν τοῦ Βασιλέως τῶν βασιλέων» .Αὐτὴ εἶνε ἡ φυλή μας. Καὶ μὲ τὴ δύναμι τοῦ σταυροῦ πραγματοποιοῦσε τὰ τολμηρότερα ὄνειρά της, καὶ παρὰ λίγο ὁ σταυρὸς νὰ ὑψωνόταν καὶ πάλιν στὴν Ἁγία Σοφία.

Ἀλλὰ ἡ καταραμένη διχόνοια ματαίωσε τὸν θρίαμβο… Καὶ νέοι ὅμως ἐχθροὶ ζητοῦν ν᾿ ἀφαιρέσουν ἀπὸ τὴν κορυφὴ τῆς Ἑλλάδος τὸ στέμμα της,τὸν τίμιο σταυρό. Ἀλλ᾿ ὄχι, δὲν τὸν ἀνταλλάσσουμε!

Ἡ Ἑλλὰς κρατάει σφιχτὰ τὸ σταυρό, ὅ-πως τὸ ᾽21. Πίσω ἀπὸ τὸ σταυρό της ἀκολουθοῦν στρατιὲς μαρτύρων. Τὰ δάκρυά τους γίνονται θυμίαμα κ᾽ οἱ προσευχές τους σμίγουν μὲ τὶς δεήσεις τῶν ἁγίων καὶ τῶν μαρτύρων τῆς πίστεως, κι ἀπ᾽ τὸ Βόσπορο ὣς τὸ Ταίναρο κι ἀπ᾽ τὴ Βόρειο Ἤπειρο ὣς τὴν Κύπρο, μία φωνὴ ἀκούγεται· «Σῶσον, Κύριε, τὸν λαόν σου καὶ  εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου, νίκας τοῖς εὐσεβέσι κατὰ βαρβάρων δωρούμενος καὶ τὸ σὸν  φυλάττων διὰ τοῦ σταυροῦ σου πολίτευμα».

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος-

Ραδιοφωνικὴ ὁμιλία, ἡ ὁποία μετεδόθη στὴν καθαρεύουσα ἀπὸ τὸν Σταθμὸ τῆς Λαρίσσης τὴν 27-3-1949.