Μιχαὴλ ὁ κηπουρὸς καὶ ἡ ὀρθὴ «δίαιτα

Μιχαὴλ ὁ κηπουρὸς καὶ ἡ ὀρθὴ «δίαιτα»

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος - θεολόγος

Φωστῆρες ποὺ σκόρπισαν τὴν λάμψη των μέσα στὴν νύχτα τῆς αἰχμαλωσίας, ποταμοὺς ποὺ πότισαν τὴν ξεραμένη πίστη, ἄνθη ἐαρινὰ ποὺ κάρπισαν μέσα στὸν ζοφερὸ χειμῶνα τῆς σκλαβιᾶς καλεῖ τοὺς Νεομάρτυρες ὁ Νικόδημος Ἁγιορείτης. Ἕνας τέτοιος νεαρὸς βλαστὸς τῆς ἀττικῆς γῆς ἦταν ὁ 18χρονος Μιχαὴλ Πακνανάς (ἢ Μπακνανάς), ποὺ τιμάει ἡ Ἐκκλησία μας στὶς 9 Ἰουλίου.

Γεννήθηκε στὴν Βλασσαρού, ἱστορικὴ συνοικία τῆς Ἀκροπόλεως, ὅπου σωζόταν μέχρι πρό τινος (1937) καὶ τὸ ὁμώνυμο ἐκκλησάκι τῆς Παναγίας τῆς Βλασσαροῦς. Αὐτὴ ἦταν ἡ ἐνορία τοῦ μικροῦ Μιχαήλ, ὅπου ἐκκλησιαζόταν τὶς Κυριακὲς καὶ τρεφόταν μὲ τὸν θεῖο λόγο τοῦ π. Νεκταρίου Πρέντζα, τοῦ ἐφημερίου, ὁ ὁποῖος συγκέντρωνε τὰ παιδιά, μετὰ ἀπὸ τὸ σχόλασμα, τοὺς διηγοῦταν ἱστορίες ἀπὸ τὶς γραφὲς καὶ τοὺς μάθαινε νὰ ψέλνουν.

Ὁ Μιχαὴλ ἀγαποῦσε τὰ γράμματα καὶ ἐπιθυμοῦσε νὰ διδαχθῆ περισσότερα, ὅμως οἱ γονεῖς του ἦταν φτωχοὶ καὶ δὲν εἶχαν τὴν δυνατότητα νὰ τὸν σπουδάσουν, παρ’ ὅτι ἤθελαν καὶ οἱ ἴδιοι νὰ προοδεύση τὸ παιδί των. Ἔτσι, ὁ πατέρας του, Ἀντώνιος, εὐλαβὴς Χριστιανός, τὸν ἔπαιρνε ἀπὸ μικρὸ κοντά του στοὺς κήπους ὅπου ἐργαζόταν ὁ ἴδιος, στὸν Νέο Κόσμο, καὶ ὅταν πλέον ἐκεῖνος δὲν μποροῦσε νὰ πηγαίνῃ, συνέχισε ὁ γιός του τὴν ἐργασία τοῦ κηπουροῦ. Φορτωνόταν ἀπὸ τὸ πρωϊ τὰ κηπευτικά του καὶ μὲ τὸ γαϊδουράκι του προμήθευε τὰ γύρω χωριὰ τῆς Ἀττικῆς.

Τὴν περίοδο αὐτὴν ἐπικρατοῦσε στὴν Ἑλλάδα ἐπαναστατικὸς ἀναβρασμὸς λόγῳ τῶν Ὀρλωφικῶν, ποὺ ὑποκινοῦνταν ἀπὸ τοὺς Ῥώσους στὰ πλαίσια τοῦ ρωσοτουρκικοῦ πολέμου (1768-1774). Στὶς κρυφὲς μάλιστα συνάξεις τῶν Ἀθηναίων, ὅπου «κατηχοῦνταν» γιὰ τὴν ἐξέγερσή των, συμμετεῖχε σύμφωνα μὲ πηγὲς καὶ ὁ νεαρὸς Μιχαήλ, τὰ στήθη τοῦ ὁποίου φλόγιζε ὁ πόθος τῆς λευτεριᾶς.

Κάποια μέρα τοῦ καλοκαιριοῦ τοῦ 1771, ποὺ ὁ Μιχαὴλ ἐπέστρεφε ἀπὸ τὴν κοπιαστική του ἐργασία καὶ στάθηκε γιὰ λίγο μὲ τὸ γαϊδουράκι του νὰ ξαποστάση, οἱ Τοῦρκοι τοῦ εἶχαν στήσει καρτέρι καὶ τὸν συνέλαβαν, μὲ τὴν κατηγορία ὅτι δῆθεν προμήθευε μὲ μπαρούτι τοὺς κλέφτες τῶν ὀρεινῶν τῆς Ἀττικῆς. Ἡ συκοφαντία, ἄλλωστε, ἦταν ἕνα ἀπὸ τὰ συνήθη μέσα τῶν Τούρκων, γιὰ νὰ ἐξαναγκάσουν στὴν συνέχεια τὸν κατηγορούμενο νὰ ἀπαρνηθῆ τὴν πίστη του καὶ νὰ προσκυνήσῃ τὸ Ἰσλάμ.

Ἔτσι, ὁ νεαρὸς Μιχαὴλ φυλακίστηκε στὴν Ἀκρόπολη γιὰ τριάντα καὶ πλέον ἡμέρες, ὅπου ὑπέστη πάμπολλα μαρτύρια, γιὰ νὰ ὁμολογήσῃ τὴν ἐνοχή του (!) καὶ νὰ σωθῆ, ἐάν, βεβαίως, ἀλλαξοπιστήση. Ὁ νεαρὸς ὄχι μόνον δὲν μεταπείθονταν ἀλλὰ ἐπαναλάμβανε συνεχῶς τὴν γνωστὴ φράση τῶν νεομαρτύρων «δὲν τουρκεύω». Ἐν τῷ μεταξὺ οἱ Ἀθηναῖοι, ποὺ εἶχαν πληροφορηθῆ τὸ συμβάν, πάσχιζαν, σὲ συνεργασία μὲ τοὺς δικούς του, νὰ ἀπελευθερώσουν τὸ παλληκάρι, χωρὶς ὅμως ἀποτέλεσμα, διότι τὰ χρήματα ποὺ συγκεντρώθηκαν δὲν ἦταν ἀρκετά. Ὡστόσο, ἕνας πιστὸς ἄνθρωπος, ὀνόματι Γεώργιος, κατάφερε νὰ ἀποσπάσῃ τὴν ἄδεια τῶν Τούρκων καὶ νὰ εἰσέλθῃ στὴν φοβερὴ φυλακή, γιὰ νὰ ἐνισχύσῃ τὸν Μιχαήλ. Τὸ παραπάνω γεγονὸς δείχνει, πάντως, ὅτι, παρὰ τὸν γενικὸ φόβο καὶ τρόμο τῶν Τούρκων, δὲν ἐξέλειπαν ἐντελῶς ἡ τόλμη καὶ ἡ γενναιότητα τῶν ὑποδούλων καί, ἀκόμη, ἡ συγκινητική των προσφορά ὑπὲρ τῶν βασανιζομένων ἀδελφῶν των.

Τελικά, μπροστὰ στὴν ἀνυποχώρητη στάση τοῦ παλληκαριοῦ οἱ Τοῦρκοι ἐγκατέλειψαν τὴν προσπάθεια γιὰ τὸν ἐξισλαμισμό του καὶ ἐξέδωσαν διάταγμα ἀποκεφαλισμοῦ. Ἀναφέρεται χαρακτηριστικὰ ὅτι, καθὼς ὁ Μιχαὴλ ὁδηγοῦνταν μέσα ἀπὸ τοὺς δρόμους τῶν Ἀθηνῶν στὸν τόπο τοῦ μαρτυρίου του, ζητοῦσε συγχώρηση ἀπὸ τοὺς Ἀθηναίους ποὺ εἶχαν τολμήσει νὰ συγκεντρωθοῦν, μὲ τὰ λόγια: «Συγχωρῆστε με, ἀδελφοί, καὶ ὁ Θεὸς νὰ συγχωρήσῃ καὶ ἐσᾶς».

Ἔτσι, ὁ 18χρονος νέος παρέδωσε τὴν ψυχή του στὸν Κύριο, ἔχοντας πρῶτα ζητήσει συγγνώμη ἀπὸ τοὺς ἀδελφούς, σύμφωνα μὲ τὰ εὐαγγελικὰ διδάγματα. Τὸ λείψανό του περιμάζεψε ὁ παπα-Νεκτάριος, ὁ πνευματικός του, τὸ ἐνταφίασε στὸν χῶρο τῶν στηλῶν τοῦ Ὀλυμπίου Διός, καὶ χάραξε, ὅπως συνέβη καὶ μὲ ἄλλους νεομάρτυρες, σὲ μιὰ ἀπὸ αὐτὲς τὴν ἐπιγραφή: «1771 Ἰουλίου 9, ἀπεκεφαλίσθη ὁ Πακνανὰς Μιχάλης». Τὰ τελευταῖα χρόνια, μάλιστα, τελεῖται, ἀνήμερα τῆς ἑορτῆς του, ὑπαίθρια ἀκολουθία πρὸς τιμή του στὸν χῶρο τοῦ μαρτυρίου του.

Ἐν τέλει, τί νὰ πρωτοθαυμάση κανεὶς στὴν θυσία τοῦ νεαροῦ παλληκαριοῦ; Τὸ θάρρος καὶ τὴν τόλμη, μὲ τὰ ὁποῖα ἀντιστάθηκε στοὺς ἀγρίους βασανιστές του; Τὴν ὑπομονὴ καὶ καρτερία ποὺ ἐπέδειξε μέχρι τέλους; Ἢ μήπως τὴν σταθερότητα καὶ τὴν ἀμετακίνητη στάση του μπροστὰ στὸ μαρτύριο; Τίποτε, ἀσφαλῶς, ἀπὸ τὰ παραπάνω δὲν εἶναι τυχαῖο. Ὅλα πηγάζουν ἀπὸ τὴν πίστη του στὸν Θεὸ καὶ τὴν ἀγάπη του γιὰ τὴν πατρίδα. Αὐτὴν τὴν πολύτιμη παρακαταθήκη εἶχε λάβει ὁ νέος ἀπὸ τοὺς γονεῖς καὶ τὸν πνευματικό του καὶ αὐτὴν κράτησε εὐλαβικὰ μέχρι τὴν τελευταία στιγμὴ τῆς θυσίας του.

Ἀλήθεια, τί ἔχει νὰ διδάξῃ στοὺς σημερινοὺς νέους τὸ παράδειγμα τοῦ νεομάρτυρος Μιχαήλ; Αὐτὸς δὲν διδάχθηκε πολλὰ γράμματα, ὅπως οἱ σύγχρονοι «φωστῆρες», ποὺ καυχῶνται γιὰ τοὺς τιμητικούς των τίτλους, οὔτε εἶχε πολλοὺς δασκάλους, νὰ τὸν καταρτίσουν, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ὀλιγογράμματο παπὰ τῆς ἐνορίας του καὶ τοὺς ἀγράμματους γονεῖς του. Τί ἦταν λοιπόν ἐκεῖνο ποὺ τὸν ἐνέπνευσε;

Ὁ πόθος νὰ ἀποκτήσῃ ἐκεῖνα ποὺ δὲν εἶχε, ἐκεῖνα ποὺ στεροῦνταν τὸ γένος του καὶ ὁ ἴδιος, αὐτὸς ἀκριβῶς τὸν ἐνέπνευσε. Ἡ ἐλπίδα γιὰ τὴν ἀπόκτηση τῶν ἀφανῶν ἀλλὰ ἀνεκτίμητων ἀγαθῶν, τῆς γνώσης, τῆς δικαιοσύνης, τῆς ἐλευθερίας, τὸν κινητοποίησε στὸν ἀγῶνα του, ἀναπτέρωσε τὸ ἠθικό του, ἐνδυνάμωσε τὴν πίστη του καὶ τὸν κράτησε ζωντανὸ μέχρι τέλους. Κατὰ τὴν εὐαγγελικὴ ῥήση «ἔστιν πίστις ἐλπιζομένων ὑπόστασις, πραγμάτων ἔλεγχος οὐ βλεπομένων» (Ἑβρ., ια’ 1).

Αὐτὴ ἡ πίστη ποὺ τοῦ δίδαξαν οἱ ἁπλοϊκοὶ γονεῖς του καὶ ὁ ταπεινὸς πνευματικός του ἦταν τόσο φλογερή, ὥστε νὰ τὸν κάνη νὰ θεωρεῖ τὰ πάντα «σκύβαλα», προκειμένου νὰ κερδίση τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ (Φιλιπ., γ’ 8).

Ἂς εὐχηθοῦμε τὸ παράδειγμα τοῦ νεαροῦ νεομάρτυρος Μιχαήλ, ποὺ εἶχε ὡς ὁδοδείκτη του τὸν πρωτόαθλο Χριστὸ καὶ ὡς πρότυπο τοὺς παλαιοὺς ἐκείνους ἀθλομάρτυρες νὰ ἐμπνεύσῃ καὶ τοὺς σημερινοὺς νέους ποὺ ἔχουν χάσει, ἐν πολλοῖς, τὸν δρόμο των καὶ ζοῦν μέσα σὲ σύγχυση καὶ σὲ ἀπελπισία. Μόνον ἡ πίστη σὲ στέρεα πρότυπα καὶ σὲ δοκιμασμένες ἀξίες, σὰν ἐκεῖνες ποὺ στήριξαν τὸ γένος μας σὲ κρίσιμες στιγμές, ὅπως κατὰ τὴν μακραίωνη δουλεία, καὶ γαλούχησαν ὁλόκληρες γενιὲς καθημερινῶν ἡρώων καὶ μαρτύρων, μπορεῖ τελικὰ νὰ βοηθήσῃ ὅλους μας καὶ κυρίως τὰ νεαρὰ βλαστάρια μας νὰ ἀποτινάξουν ἀπὸ πάνω των τὰ νοσηρὰ πάθη καὶ τὶς ψυχοφθόρες ἐξαρτήσεις καὶ νὰ θέσουν, ἀπὸ τὴν παροῦσα ζωή, ὑγιεῖς στόχους καὶ προοπτικές, μὲ ἀπώτερο στόχο τὴν σωτηρία των.

Ὁ Ἅγιος Μιχαὴλ Πακνανάς ὁ κηπουρός, ποὺ τιμᾶται καὶ ὡς προστάτης τῆς διαιτολογίας, ἂς πρεσβεύη ὑπὲρ πάντων ἡμῶν καὶ ἂς μᾶς φωτίζῃ νὰ ἀκολουθοῦμε τὴν ὀρθὴ δίαιτα, τὴν κατὰ Χριστὸν ζωὴ καὶ πολιτεία, τὴν μόνη ποὺ μπορεῖ νὰ μᾶς ὁδηγήσῃ μὲ ἀσφάλεια στὸ οὐράνιο ἐνδιαίτημα, τὴν αἰώνια Βασιλεία Του. Ἂς ἐμπιστευτοῦμε τὴν πρότασή του, γιὰ νὰ εὕρωμε τὴν ὑγειά μας καὶ ζωὴ ἀληθινὰ χαρισάμενη. Ἀμήν! Γένοιτο!