Ὁ ἅγιος Ἀμβρόσιος, ἐπίσκοπος Μεδιολάνων

Ὁ ἅγιος Ἀμβρόσιος, ἐπίσκοπος Μεδιολάνων

Χρ. Σαμαρτζίδης, Φιλόλογος – Περιοδικό “Απολύτρωσις”

Τό ὄνομά του στούς περισσότερους ἴσως νά μή θυμίζει τίποτε, στούς Θεσσαλονικεῖς ὅμως πρέπει ἡ μνήμη του νά εἶναι πάντα ζωντανή. Νά εἴμαστε εὐγνώμονες στόν ἐπίσκοπο Μεδιολάνων (Μιλάνου) ἅγιο Ἀμβρόσιο. Καί τοῦτο γιατί ὁ μεγάλος αὐτός μαχητής τῆς πίστεως ἐταπείνωσε μέ τήν σθεναρά του στάση τόν αὐτοκράτορα Θεοδόσιο Α´, τόν ἀποκληθέντα Μέγα (346395 μ.Χ.). Ἀπέδωσε ἔτσι δικαιοσύνη στούς ἀδικοχαμένους πού σφαγιάστηκαν στόν ἱππόδρομο τῆς Θεσσαλονίκης ἀπό μισθοφόρους τοῦ Θεοδοσίου τό 390 μ.Χ. Βρισκόμαστε στήν ἐποχή πού ἡ Θεσσαλονίκη μέ τόν ἱππόδρομό της στήν περιοχή τῆς σημερινῆς πλατείας Ἱπποδρομίου συγκέντρωνε πολύ κόσμο μιά πού γύρω ἀπό τόν στίβο ὑπῆρχαν θέσεις γιά μεγάλο ἀριθμό θεατῶν.

 Ὁ διοικητής τῆς γοτθικῆς φρουρᾶς τῆς πόλεως Βοθέριχος, στίς παραμονές ἀγώνων ἁρματοδρομίας, φυλάκισε ἕνα δημοφιλῆ ἡνίοχο. Ὁ λαός ξεσηκώθηκε καί στήν ἄρνηση τοῦ διοικητοῦ νά τόν ἐλευθερώσει ἐπετέθη ἐναντίον τῆς φρουρᾶς μέ ἀποτέλεσμα νά σκοτωθοῦν ὁ Βοθέριχος καί πολλοί ἀξιωματικοί καί τά σώματά τους «νά κατασυρθοῦν εἰς τάς ὁδούς». Ἡ γοτθική φρουρά μέ ἐντολή τοῦ Θεοδοσίου, πού συνοψίζεται στό «Ἀφοῦ ὅλοι ἔφταιξαν, ὅλοι θά τιμωρηθοῦν!», παγίδεψε τό λαό στόν ἱππόδρομο καί ἔσφαξεν... «ἐν διαστήματι τριῶν ὡρῶν, ἄνευ διακρίσεως ἀθώων καί ἐνόχων, πολιτῶν καί ξένων, κατά τινάς μέν ἑπτά χιλιάδας κατά τινάς δέ πεντεκαίδεκα χιλιάδας ἀνθρώπων», ὅπως ἀναφέρει ὁ Κων. Παπαρρηγόπουλος στήν «Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους» (τόμος β´, βιβλίον Η´, σελ. 200). Ὁ ἱππόδρομος ἀπό τότε ἔπαψε νά χρησιμοποιεῖται γιά ἀγῶνες.
Γιά τήν πράξη αὐτή ὁ τότε ἐπίσκοπος Μεδιολάνων Ἀμβρόσιος προσῆλθε ὡς κατήγορος καί τιμητής τοῦ αὐτοκράτορα. Τοῦ ὑπενθύμισε ὅτι «αὐτό πού ἔγινε στή Θεσσαλονίκη δέν ἔχει ὅμοιό του στή μνήμη τῶν ἀνθρώπων» καί τοῦ ὑπέδειξε νά δείξει μετάνοια: «... Θά ἐντραπῆτε, Μεγαλειότατε, νά κάνετε αὐτό πού ἔκανε ὁ βασιλεύς Δαυίδ, ὁ κατά σάρκα πρόγονος τοῦ Χριστοῦ, πού εἶπε στόν Νάθαν: “Ἥμαρτον ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ”;»... Νά πῶς ὁ Κων. Παπαρρηγόπουλος συνοψίζει τά γεγονότα: «Ὁ Θεοδόσιος ὑπήκουσεν εἰς τούς λόγους τούτους, ὑπέκυψεν εἰς τόν ἀπό τῆς Ἐκκλησίας ἀφορισμόν καί ἐπανελθών εἰς τά βασίλεια καθυπέβαλεν ἑαυτόν εἰς τό τῆς Ἐκκλησίας ἐπιτίμιον, ἀπό τοῦ ὁποίου μόλις μετά ὀκτώ μήνας ἐλύθη, γενόμενος πάλι δεκτός εἰς τήν τῆς Ἐκκλησίας κοινωνίαν, κατά τήν ἑορτήν τῆς τοῦ Χριστοῦ Γεννήσεως, ἀφοῦ πρότερον δημοσίᾳ ἐν τῷ ἱερῷ ναῷ ὡμολόγησε τήν ἁμαρτίαν καί, πρηνής κείμενος καί τό Δαυϊτικόν ἐκφωνῶν “Ἐκολλήθη τῷ ἐδάφει ἡ ψυχή μου, ζῆσον με κατά τό λόγιόν σου”, παρεκάλεσεν ἵνα τύχῃ συγγνώμης».

Νά τονίσουμε, ἐπίσης, ὅτι ὁ Ἀμβρόσιος ὑπῆρξε καί δεινός πολέμιος τοῦ Ἀρείου, ρήτωρ σπουδαιότατος καί πολυγραφώτατος καί βαθυστόχαστος ἐκκλησιαστικός συγγραφεύς. Ἀπό τό ὄνομά του ἔλαβε τήν ὀνομασία «Ἀμβροσιανό μέλος» λειτουργικό μουσικό ὑμνολόγιο τοῦ Μιλάνου, παλαιότερο τοῦ Γρηγοριανοῦ, πού ἀποτελεῖ ἀφετηρία καί πηγή τῆς μετέπειτα εὐρωπαϊκῆς μουσικῆς. Μέ ὑπέροχο ἦθος καί ἐξαίρετη μόρφωση, ἀπό διάσημος ρήτορας καί συγκλητικός, ἔγινε ἱεράρχης καί ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Πλήθη λαοῦ συνέρρεαν στά ἐμπνευσμένα κηρύγματά του καί πολλοί μετεστράφησαν στό δρόμο τῆς ἀληθείας, ἀνάμεσα σ᾽ αὐτούς καί ὁ ἱερός Αὐγουστῖνος. Μεγάλη καί ἡ κοινωνική του δράση. Ὅταν κάποτε οἱ Ἀρειανοί κατηγόρησαν τόν Ἀμβρόσιο, γιατί εἶχε πουλήσει τά πολύτιμα ἐκκλησιαστικά σκεύη γιά νά ἐλευθερώσει αἰχμαλώτους, αὐτός ἀπάντησε ὅτι κόσμημα τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναι αὐτά, ἀλλά ἡ ἐξαγορά τῶν αἰχμαλώτων. Ἰδεώδης πράγματι ἐπίσκοπος, ὑποδειγματικός. Κατά τήν φράση τοῦ Σωζομένου «ἀνδρείως καὶ μάλα θείως τὴν Ἱερωσύνην διήνυσεν», ἄσκησε τήν ἱερωσύνη μέ ἀνδρεία καί θεάρεστα. Ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τή μνήμη του στίς 7 Δεκεμβρίου.