Κάνε φάτνη την καρδιά σου

ΚΑΝΕ ΦΑΤΝΗ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΣΟΥ

Κισιώτης Στέφανος

Η εορτή των Χριστουγέννων, όπως και όλες οι άλλες μεγάλες εορτές της Εκκλησίας μας, θεσπίστηκαν, για να μας παρουσιάσουν ζωντανά και πανηγυρικά την αγάπη και την φιλανθρωπία του Θεού προς τους ανθρώπους, αλλά και ως μια ακόμη ευκαιρία, για να θυμηθούμε και  να βιώσουμε την ζωή του Χριστού στην ζωή μας, δια του Αγίου Πνεύματος, δια των Μυστηρίων και δια του λόγου του Θεού εν τη Εκκλησία.

Γι’  αυτό και σε όλες τις μεγάλες εορτές η Εκκλησία μας έχει ορίσει έναν προπαρασκευαστικό χρόνο πνευματικής προετοιμασίας με νηστεία, με ιδιαίτερες ακολουθίες και με ξεχωριστή υμνολογία. Ταυτόχρονα η εκκλησιαστική ζωή παραμένει σταθερή με όλα τα σταθερά και δοκιμασμένα «μέσα»  για την κατάλληλη προετοιμασία των πιστών, που είναι η εξομολόγηση και η Θεία Κοινωνία.

Όλα αυτά ισχύουν για την προετοιμασία όλων των πιστών και για την μεγάλη εορτή των Χριστουγέννων.

Γράφει ο ποιητής σε ένα τροπάριο της  ΣΤ΄  Ώρας:

«Δεύτε πιστοί επαρθώμεν ενθέως και κατίδωμεν συγκατάβασιν θεϊκήν άνωθεν… και νουν καθαρθέντες, τω βίω προσενέγκωμεν  αρετάς αντί μύρου, προευτρεπίζοντες πιστώς, των Γενεθλίων τας εισόδους, επί των ψυχικών θησαυρισμάτων».

Είναι ανάγκη, μας λέει ο ποιητής, να ανυψωθούμε πνευματικά με πίστη και αφοσίωση στον Θεό. Δεν πρόκειται για μια συναισθηματική διέγερση, για μια εξωτερική – επιδερμική κατάσταση, αλλά για βίωμα το οποίο η Χάρις του Θεού μάς χαρίζει  ͘ γι’  αυτό και η ανύψωση αυτή είναι κυριολεκτικά πνευματική, δηλ. εν Πνεύματι  Αγίω και πραγματοποιείται  «ενθέως». Τα πνευματικά γεγονότα επιδέχονται προσέγγιση κυρίως πνευματική, κατανόηση ανάλογη με αυτό που είναι το περιεχόμενό τους, αλλά και με αυτό που εκφράζουν. «Κλειδί» με το οποίο ανοίγει μπροστά μας, αλλά και στην καρδιά μας το «μυστήριο», είναι η εν Πνεύματι  Αγίω κατανόηση.  Αν συμβεί αυτό, τότε «κατίδωμεν συγκατάβασιν θεϊκήν  άνωθεν»  ͘ θα δούμε, θα κατανοήσουμε και θα βιώσουμε  την φιλανθρωπία του Θεού και την ανυπέρβλητη αγάπη Του, η οποία Τον οδήγησε στη Θεία ενανθρώπηση, στη «θεϊκήν συγκατάβασιν». Όμως, για να συμβούν όλα αυτά υπάρχουν  δυο απαραίτητες προϋποθέσεις τις οποίες ορίζει ο ποιητής: Η πρώτη είναι, «νουν καθαρθέντες»  ͘ να καθαρίσουμε το νου μας από κάθε αμαρτωλό, γήινο, βιοτικό και σαρκικό. Η προσέγγιση στο Γεγονός προϋποθέτει ελευθερία πνευματική. Όταν ο άνθρωπος υποτάσσεται στις ανάγκες, στην στιγμή… τότε είναι δούλος.  «πάς ο ποιών την αμαρτίαν δούλός  εστι της αμαρτίας». (Ιω. 8,34). Γι’  αυτό ο Χριστός ενηνθρώπησε, για να μας χαρίσει την ελευθερία· «εάν ο υιός υμάς ελευθερώση, όντως ελεύθεροι έσεσθε»,(Ιω.8, 36) · «ηγοράσθητε γαρ τιμής»,(Α΄ Κορ. 6,19-20), επιμένει ο Παύλος  ͘ και συνεχίζει, άρα «ουκ εστε εαυτών», δεν ανήκετε στον εαυτό σας, «αλλά τω υπέρ ημών αποθανόντι και εγερθέντι».(Α΄Κορ. 5,15). Η κάθαρση του νου  σημαίνει και αναγέννηση ολόκληρης της ζωής.

Σε μια ανάλογη - μοναδική στιγμή, στο Χερουβικό του Μ. Σαββάτου, η Εκκλησία μας ψάλλει: «Σιγησάτω πάσα σαρξ βροτεία, και στήτω μετά φόβου και τρόμου, και μηδέν  γήινον εν εαυτή λογιζέσθω ...».

Κατά το Μ. Σάββατο το πρωί, στον εσπερινό προ της Αναστάσεως, στην λεγόμενη πρώτη Ανάσταση,  και στην Θεία Λειτουργία  που ακολουθεί, η Εκκλησία μας θυμάται την «εις Άδου κάθοδον» του Χριστού στον Άδη και την απελευθέρωση των ψυχών από την καταδυνάστευση του θανάτου και του διαβόλου.  Κάθοδο έχουμε και κατά την Ενανθρώπηση, «Χριστός επί γης». «Η εις Άδου κάθοδος» συντελείται μετά το Πάθος, τον Σταυρό και τον θάνατο. Και οι δυο «κάθοδοι» έχουν ως αποτέλεσμα την ελευθερία των ανθρώπων. «Χριστός ημάς ηλευθέρωσε».(Γαλ. 5,1).

Η κάθαρση του νου «από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύματος», (Λειτ. Χρυσ. Β΄ ευχή προ Χερουβ.), είναι πραγματική ελευθερία. Γι’  αυτό επιμένει ο ποιητής  «νουν καθαρθέντες».

Όμως, ο ποιητής στο τροπάριο της ΣΤ΄ Ώρας δεν μένει μόνο στην κάθαρση του νου, αλλά προχωράει και σε κάτι τελείως θετικό, σε μια δεύτερη προϋπόθεση  ͘ «τω βίω προσενέγκωμεν αρεταίς αντί μύρου, προευτρεπίζοντες πιστώς, των Γενεθλίων τας εισόδους, επί των ψυχικών θησαυρισμάτων». Ο ποιητής παρακινεί τους πιστούς να στολίσουν «τας εισόδους των Γενεθλίων» Χριστού, δηλ. τον δρόμο που οδηγεί στη Θεία σάρκωση, με προσφορά αρετών, αντί για τα αντίστοιχα δώρα των Μάγων. Οι αρετές που προσφέρονται από αγάπη στον ενανθρωπήσαντα Υιό και Λόγο του Θεού, είναι το καλύτερο δώρο, γιατί είναι προσωπική προσφορά τού κάθε πιστού, δείχνει την υπακοή στο λόγο του Χριστού, μίμηση της ζωής Του και προέρχεται από την πίστη προς Αυτόν. Είναι καρπός πίστεως. Με τον τρόπο αυτό οι πιστοί ενεργοποιούν τις πνευματικές τους δυνάμεις, ιδιαίτερα στον χρόνο προετοιμασίας για τα Χριστούγεννα.

Ο ποιητής λοιπόν, καλεί τους πιστούς να καθαρθούν πνευματικά και να πλουτίσουν σε αρετές. Με αυτές τις δυο προϋποθέσεις οι πιστοί αποδέχονται πλήρως την Θεανθρώπινη παρουσία του Χριστού. Τον αναγνωρίζουν ως Θεό, ως Σωτήρα  και Λυτρωτή, και εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη τους,  Του αποδίδουν τιμή και προσκύνηση. «Προσκυνούμέν σου την Γένναν, Χριστέ».(Θ΄  Ώρα).  Τότε αναγνωρίζουμε την δική Του Θεία μεγαλοσύνη και την δική μας ελαχιστότητα, γι’ αυτό και προσκυνούμε την Θ. ενανθρώπηση.  Από προσωπική αυτοεκτίμηση βρισκόμαστε στα όριά μας, ως άνθρωποι. Η ταπείνωσή μας είναι κάτι το φυσιολογικό. Τον προσκυνούμε, αλλά και Τον ευχαριστούμε. «Ημείς δε τον αίνον αναξίοις χείλεσι αγγελικώς κράξωμεν».(Λιτή εσπερ. 1ο). Όλα αυτά φανερώνουν μια στάση ζωής απέναντι στον σαρκωθέντα Υιό και Λόγο του Θεού.

Αυτό εκφράζει στην 3η ευχή της ακολουθίας της Θείας Μεταλήψεως ο Ιερός Χρυσόστομος γράφοντας: «Κύριε, ο Θεός μου, οίδα ότι ουκ ειμί άξιος, ουδέ ικανός, ίνα μου υπό την στέγην εισέλθης του οίκου της ψυχής μου,… Αλλ’ ως εξ ύψους δι’  ημάς εταπείνωσας σεαυτόν, συμμετρίασον  και νυν τη ταπεινώσει μου. Και ως κατεδέξω  εν σπηλαίω  και φάτνη αλόγων ανακλιθήναι, ούτω κατάδεξαι και εν τη φάτνη της αλόγου μου ψυχής και εν τω εσπιλωμένω  μου σώματι εισελθείν».  

Όλα αυτά μας οδηγούν να κάνουμε τον ανάλογο πνευματικό αγώνα και την προσπάθεια, για να προσεγγίσουμε, αλλά και να βιώσουμε την Θεία ενανθρώπηση. Με τον τρόπο αυτό οδηγούμαστε σταδιακά στην μέθεξη, στο «συν Χριστώ είναι»,(Φιλ. 1, 23), και στο «ζην εν Χριστώ»(Β΄Τιμ.3,12). «ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός»,(Γαλ. 2,20), μας αποκαλύπτει, αλλά και μας προτρέπει ο θείος Παύλος.

Έτσι φτάνουμε μέσα από την  συναίσθηση της αναξιότητάς μας να ζητήσουμε από τον μακρόθυμο και πολυέλεο Κύριο να καταδεχτεί να ανακλιθεί «εν τη φάτνη της αλόγου μας ψυχής και εν τω εσπιλωμένω μας σώματι εισελθείν».

Ζητάμε την κοινωνία μαζί Του κι ας είμαστε ανάξιοι, γιατί Αυτός το θέλησε. Γράφει ο Ιωάννης Δαμασκηνός στον αναστάσιμο κανόνα (θ΄ ωδ. 3ο): «… δίδου ημίν εκτυπώτερον σού μετασχείν».

Τελικά, Αυτός ο ενανθρωπήσας Χριστός μάς δίνει και την σφοδρή επιθυμία  να Τον επιθυμούμε  και να θέλουμε έντονα, «εκτυπώτερον», την παρουσία Του στην ζωή μας, και τώρα τα Χριστούγεννα και στην υπόλοιπη ζωή μας, αλλά ιδιαίτερα  στην Βασιλεία Του.

Γι’  αυτό και οι Πατέρες της Εκκλησίας ζητούν από εμάς,  τώρα που πραγματοποιείται η «κάθοδος» – η «είσοδος» του Χριστού στον κόσμο μας, στην Ιστορία, να υψωθούμε πάνω από τα γήινα και να «ουρανώσουμε»(αίνοι Αγ. Πάντων 3ο) τη γη λέγοντάς μας: «Χριστός επί γης, υψώθητε».

Έτσι ανάλαφροι «από σαρκικές επιθυμίες και ηδονές» (ευχή Χερουβικού) μπορούμε να ζήσουμε  τη Θεία ενανθρώπηση, ως γεγονός στο παρόν, στο σήμερα, στο τώρα, αλλά και κάθε ημέρα στο μέλλον και ιδιαίτερα σε κάθε Θεία Λειτουργία. Η σχέση μας με τον Χριστό έχει αρχή, αλλά η συνέχεια είναι ατέλειωτη, μένει στους αιώνες. Είναι το «νυν», αλλά και το «αεί».