Γρηγόρης
Αυξεντίου: Η θυσία του Σταυραετού του Μαχαιρά
Χαράλαμπος Χαραλαμπίδης
Ο Υπαρχηγός της ΕΟΚΑ πολεμούσε μόνος επί δέκα ώρες εναντίον χίλιων Βρετανών στρατιωτών
Όσα γράφτηκαν, όσα λέχθηκαν και όσα τραγουδήθηκαν για
τον Υπαρχηγό της ΕΟΚΑ είναι πολύ λίγα, για ν’ αποδώσουν τη δράση του, που είχε
αποκορύφωμα το ολοκαύτωμά του. Ανάμεσα στους ξένους που ύμνησαν τη θυσία του
ήρωα ήταν και μια Βρετανίδα, που δεν άντεξε στη δειλία των δολοφόνων του.
Συμπληρώνονται σήμερα Δευτέρα 03 Μαρτίου, 68 ολόκληρα
χρόνια από τη μέρα που ο ήρωας των ηρώων της ΕΟΚΑ, ο λεβεντονιός της Λύσης
Γρηγόρης Αυξεντίου, ανάστησε στην ιστορική σπηλιά του Μαχαιρά, Θερμοπύλες,
Πύλες του Ρωμανού, Κούγκια, Μεσολόγγια, Αλαμάνες και Αρκάδια. Κι ένωσε ο
θρυλικός καπετάν Ζήδρος με την υπέροχη θυσία του, θρύλους παλιούς και δόξες –
σταθμούς της τρισένδοξης ελληνικής Ιστορίας, με τον επικό ένοπλο Απελευθερωτικό
μας Αγώνα. Όσα γράφτηκαν, όσα λέχθηκαν και όσα τραγουδήθηκαν για τον Υπαρχηγό
της ΕΟΚΑ είναι πολύ λίγα, για να αποδώσουν τη δράση του, που είχε αποκορύφωμα
το ολοκαύτωμά του – Μάρτιο 1957 – στον πανίερο βωμό της λευτεριάς. Ιερό
προσκύνημα για όσους επιμένουν να τραγουδούν του εθνεγέρτη Ρήγα τον Θούριο:
«Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή…».
Δεν είναι μόνο οι σύντροφοί του στα βουνά και οι
συναγωνιστές του στα χωριά του τουρκοπατημένου σήμερα Πενταδακτύλου, του
Τροόδους, της Μαδαρής και της Παπούτσας, που είχαν την τύχη να πολεμήσουν μαζί
του τούς πραιτωριανούς του αιμοσταγούς Χάρντινγκ, που έπλεξαν δοξαστικούς
ύμνους και μοιρολόγια στον Σταυραετό του Μαχαιρά. Είναι και πολλοί άλλοι, δικοί
μας και ξένοι, άνθρωποι του πνεύματος, ποιητές και πεζογράφοι, ανώνυμοι
άνθρωποι του λαού μας. Επίσης, εγκώμια στον ημίθεο Αυξεντίου έπλεξαν ακόμα
αρκετοί Βρετανοί ποιητές, πεζογράφοι και δημοσιογράφοι, συμπατριώτες του
αιμοσταγούς Χάρντινγκ, του σιχαμερού κυβερνήτη, που έσπευσε να συγχαρεί τους
στυγνούς δολοφόνους του ήρωα για το αποτρόπαιο έγκλημά τους… Αυτούς, που στο
«Μολών Λαβέ» του δεν τόλμησαν να προχωρήσουν στην προδομένη σπηλιά του
Αρχαγγέλου της Λευτεριάς. Και δειλοί και άνανδροι όπως ήταν, χρησιμοποίησαν
απάνθρωπα μέσα για να διαπράξουν το φρικιαστικό έγκλημά τους. Άνοιξαν τρύπες
στη σπηλιά του, έριξαν μέσα βενζίνη και εκρηκτικές ύλες. Σ’ αιώνια δόξα του
Αυξεντίου και αιώνιο αίσχος του Χάρντινγκ και των κανιβάλων του.
Ανάμεσα στους ξένους που ύμνησαν τη θυσία του ήρωα
ήταν και μια Βρετανίδα, που δεν άντεξε στη δειλία των δολοφόνων του, αλλά και
στην ποταπή επίσημη ανακοίνωση, με την οποία το φερέφωνο της αποικιακής
κυβέρνησης, Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου, μετέδωσε την αισχρή είδηση τού
αποτρόπαιου εγκλήματος των βρετανικών στρατευμάτων. Το πλήρες κείμενο της
είδησης αυτής με το ιταμό κείμενο ανέφερε: «Δυνάμεις ασφαλείας, ενεργούσαι
κατόπιν πληροφοριών, εφόνευσαν σήμερον την μεσημβρίαν εις περιοχήν παρά την
Μονήν Μαχαιρά, τον επικηρυγμένον διά ποσού πέντε χιλιάδων λιρών, γνωστόν ως
Υπαρχηγόν της ΕΟΚΑ και πρώην αξιωματικόν του Ελληνικού Στρατού, τρομοκράτην Γρηγόριον
Αυξεντίου και συνέλαβαν τέσσαρας άλλους τρομοκράτας, οι οποίοι ευρίσκοντο μετ’
αυτού εντός ορεινού κρησφυγέτου.
»Ο φονευθείς τρομοκράτης (σικ), εις μίαν εκδήλωσιν
απελπισίας και απογνώσεως, ηρνήθη να εξέλθει του κρησφυγέτου του, και να
παραδοθεί, προετίμησε δε αντάξιον της δειλίας και της ανανδρείας του θάνατον,
όταν αι δυνάμεις ασφαλείας επετέθησαν κατά του οχυρού του, διά να τον
συλλάβουν.
»Η Αυτού Εξοχότης, ο κυβερνήτης, ενδέχεται να μεταβή (
τελικά μετέβη) εις την Μονήν Μαχαιρά, διά να συγχαρή αυτοπροσώπως τα
στρατεύματα», λέγε τους αδίστακτους δολοφόνους.
Μια τίμια
φωνή Βρετανίδας
Όπως ήταν φυσικό, η μικρόψυχη και αλαζονική
συμπεριφορά του Χάρντινγκ και των Άγγλων γενικότερα είχε προκαλέσει αισθήματα
βαθύτατης πικρίας και αγανάκτησης στον αγωνιζόμενο λαό μας. Κι ο κυβερνήτης,
για ν’ αποτρέψει δυναμικές εκδηλώσεις τού αγανακτισμένου λαού, διέταξε, σαν
πρώτο μέτρο, την επιβολή «κέρφιου» (κατ’ οίκον περιορισμού) στη γενέτειρα του
ήρωα, Λύση, και τη μυστική ταφή του στο ταπεινό κοιμητήριο των Κεντρικών
Φυλακών, χωρίς την παρουσία δικών του. Κι ο δεσμώτης λαός κατέφυγε σε
επικριτικά σχόλια σε εφημερίδες και συνθήματα στους τοίχους των χωριών και των
πόλεων. Η πιο έντιμη φωνή – καταπέλτης για τα εγκλήματα των πραιτωριανών του
Χάρντινγκ ήχησε από Βρετανίδα, κάτοικο Λεμεσού. Στις 12 Μαρτίου, εννιά μόνο
μέρες μετά την υπέροχη θυσία του ήρωα. Επρόκειτο, συγκεκριμένα, για μια
επιστολή – καταπέλτη για τον υπερφίαλο αιμοσταγή Χάρντινγκ, που επιχείρησε να
υποτιμήσει το μεγαλείο της θυσίας του ήρωα και να εξάρει την ατιμωτική ενέργεια
των χιλιάδων πάνοπλο δειλών στρατιωτών, που μετά από μια δεκάωρη μάχη εναντίον
ενός και μόνον πολεμιστή της λευτεριάς χρησιμοποίησαν άτιμα μέσα για να
διαπράξουν το ανοσιούργημά τους.
Γράφει στην καταπελτική για τον αιμοσταγή Χάρντινγκ
επιστολή της η άγνωστη Βρετανίδα:
«Αγαπητέ κύριε,
Ας μου επιτραπεί, ως Αγγλίδα, να σχολιάσω την εκπομπή
της Κυπριακής Ραδιοφωνικής Υπηρεσίας, κατά την οποία καταβλήθηκε προσπάθεια να
υποτιμηθεί το θάρρος του Αυξεντίου. Επρόκειτο για μιαν ανάξια και περιττή
δήλωση, για την οποία κάποιος θα αισθανόταν ντροπή. Κατά φυσικό λόγο δεν
συμπαθώ την ΕΟΚΑ. Αλλά, όταν ένας άντρας έχει αποκλεισθεί και πρέπει να πεθάνει
ή να παραδοθεί, όταν αυτός επιλέξει αυτοβούλως τον αγώνα, μόνος του εναντίον
αγνώστου αριθμού στρατιωτών, γνωρίζοντας ότι ο θάνατός του είναι αναπόφευκτος,
τότε αυτός είναι ένας γενναίος, σε οποιαδήποτε γλώσσα. Η γενναιότητά του αξίζει
να τύχει του σεβασμού που επιβάλλεται στην εκδήλωση θάρρους, καθ’ όλη την
ιστορία της ανθρωπότητας.
»Με το να υποτιμάται αυτό, δεν υποβιβάζεται το γόητρο
του άντρα, που πολέμησε και πέθανε, αλλά το γόητρο του άντρα που ζει και
χλευάζει. Αυτός προσβάλλει τους συμπατριώτες του».
Η επιστολή αυτή σκύλιασε τον Χάρντινγκ, γιατί ήταν
αυτονόητο ότι αυτόν υπονοούσε η Βρετανίδα επιστολογράφος, όταν έλεγε ότι «με το
να υποτιμάται η γενναιότητα και το θάρρος του Αυξεντίου, υποβιβάζεται το γόητρο
αυτού που ζει και χλευάζει», δηλαδή του κυβερνήτη.
Πολλά λέχθηκαν για τον ήρωα, που φανέρωναν πόσο
γενναίος και πόσο αποφασισμένος ήταν να γίνει θυσία για τον ιερό σκοπό της
ελευθερίας και την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, την οποία λάτρευε. Λίγες
μόνο μέρες προτού γίνει ολοκαύτωμα στον βωμό της λευτεριάς ήταν πολύ λυπημένος
από τις επιτυχίες των πραιτωριανών του Χάρντινγκ σε βάρος της ΕΟΚΑ. Όπως είδαμε
σε πρόσφατα σημειώματά μας, στις 18 Γενάρη έπεφτε στο πεδίο της τιμής ο
γενναίος Μάρκος Δράκος, ενώ οι Βρετανοί, κατόπιν προδοσίας, εντοπίζουν στα
Καννάβια κρησφύγετο και συλλαμβάνουν τους αντάρτες Χαράλαμπο Χριστοδούλου –
Μπαταριά, Λεωνίδα Στεφανίδη και Αντωνάκη Αντωνά. Στις 21 του μήνα, μετά από μια
πληροφορία, μεταβαίνουν στο Σαράντι και συλλαμβάνουν στο κρησφύγετό τους τον
ομαδάρχη Γιώργο Μάτση, τον Νίκο Γεωργίου και τον μετέπειτα προδότη Αργύρη
Καραδήμα, που οδηγεί τους Άγγλους στο κρησφύγετο του Ομόδους. Εκεί
συλλαμβάνονται ο υποτομεάρχης Νίκος Σπανός και οι αντάρτες Πολύκαρπος
Γιωρκάτζης, Κυριάκος Κόκκινος, Γιώργος Παλαιολόγος, Αντώνης Αντωνίου, Σάββας
Κουλλαμής- Γερόλυμπος και Γεώργιος Λοϊζίδης – Απόστρατος ή Φώκος, που γίνεται
από τη στιγμή εκείνη προδότης και ενώνεται με τους Βρετανούς. Την επόμενη μέρα
Καραδήμας και Απόστρατος οδηγούν στις Πλάτρες τους στρατιώτες, όπου
συλλαμβάνουν σε σπίτι τον καταζητούμενο Ιωάννη Παύλου-Πιπίνο, που έγινε κι
αυτός προδότης κι ενώθηκε με του Άγγλους.
Οι απώλειες αυτές και οι προδοσίες των τριών πρώην
ανταρτών του συνθλίβουν τον Αυξεντίου. Χιλιάδες στρατιώτες τον κυνηγούν και τον
αναγκάζουν να αλλάζει με τους συντρόφους του καταφύγια στα χωριά της Πιτσιλιάς
και της Ορεινής. Στις ελάχιστες βραδινές ώρες που είχαν για ξεκούραση, πήγαιναν
στο Μοναστήρι του Μαχαιρά. Εκεί στο ηγουμενείο ο Ζώτος διάβαζε την αλληλογραφία
των κατά τόπους υπευθύνων που τον ενημέρωναν για τις προδοσίες Απόστρατου,
Πιπίνου και Καραδήμα και τον συμβούλευαν να είναι πολύ προσεκτικός στο θέμα τις
δικής του ασφάλειας και των ανδρών του. Εκείνος, όμως, που γνώριζε καλύτερα από
τον καθένα τους τι σήμαινε αντάρτης – αγωνιστής για την ελευθερία, τους έγραφε,
αφήνοντάς τους ν’ αντιληφθούν ότι, ανά πάσα στιγμή, ήταν αποφασισμένος ν’
αναμετρηθεί, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, με τον εχθρό και να πεθάνει.
Μεταξύ άλλων τούς έγραφε:
«Αν εμείς, που λεγόμαστε αρχηγοί, δεν θελήσουμε να
εκτεθούμε σε κίνδυνο, πώς θα τολμήσουν αυτά τα νέα παιδιά ν΄ αντισταθούν στον
εχθρό; Αρκετή υπηρεσία πρόσφερα, διδάσκοντας πώς να κρατάνε το όπλο και να
πολεμούν, πρέπει, όμως, να τελειώσω, διδάσκοντάς τους και πώς να πεθαίνουν…».΄
Όπως μου έλεγε ο αείμνηστος αγωνιστής γιατρός, Κώστας
Τσέλλος, φίλος του Ηγουμένου Μαχαιρά Ειρηναίου, ο Αυξεντίου ένα βράδυ, 19
Φλεβάρη 1957, εξέφρασε το παράπονό του για τους αγωνιστές που παραδίνονταν
αμαχητί στον εχθρό και την ειλημμένη, αμετάκλητη απόφασή του, που την
κοινοποιούσε σε όλους τους κατά τόπους αξιωματούχους της ΕΟΚΑ: Να αναμετρηθεί
με τον εχθρό, κάτω από οποιεσδήποτε αντίξοες συνθήκες, όπου και αν τον
συναντήσει. Και διατυπώνοντας ξεκάθαρα εκείνη την απόφασή του, ο Ζώτος
απήγγειλε με υποβλητική φωνή το επίγραμμα στον Εθνομάρτυρα Κυπριανό:
«Συ, που σκοτώθης για το φως
σήκου να δεις τον ήλιο,
ξύπνα να δεις το γαίμα σου
που γίνηκε βασίλειο».
«Εκεί στο ηγουμενείο της Μονής», μου τόνιζε ο γιατρός
Κώστας Τσέλλος, «ο Αυξεντίου μιλούσε με την ψυχή κι όχι με το στόμα. Μιλούσε
και τα μάτια του σπινθιροβολούσαν. Η φωνή του λες κι ερχόταν από το υπερπέραν,
από άλλους κόσμους. Και σε μαγνήτιζε, σε μάγευε, όταν τόνιζε: ‘‘Αυτή είναι τώρα
η μόνη, τελευταία προσφορά μου στον Αγώνα… Θα διδάξω όλους τους αγωνιστές μας,
όλα τα παλληκάρια μας, να πεθαίνουν. Έφτασε η στιγμή, που δεν θα ξαναδεί ο
εχθρός κανέναν να παραδίνεται’’». Εκείνη ήταν η τελευταία συνάντηση του ήρωα
του Μαχαιρά με τον γιατρό Κώστα Τσέλλο, που θα αποκάλυπτε, λίγες μέρες μετά το
ολοκαύτωμά του, όσα λέχθηκαν σ’ αυτή, σαν κύκνειο άσμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου