Ὁ Διάβολος συγχαίρει γιά τή μετάφραση (Ἐκλογάδιον Ἀρχιεπ. Χριστοδούλου)

 Παρακάτω, ἀναφέρουμε ἀποσπάσματα ἀπὸ μιὰ βαρυσήμαντη ἐπιστολὴ τοῦ μοναχοῦ Θεοφίλου Ἁγιορείτου πρὸς τὸν Ἀρχιεπίσκοπο (γιά τό γνωστό Ἐκλογάδιον), δημοσιευθεῖσα στὸ περιοδικό "ΘΕΟΔΡΟΜΙΑ" τ. Ζ' 1, Ἰαν.-Μάρ. 2005.

Ὁ Διάβολος συγχαίρει γιά τή μετάφραση

τοῦ Μοναχοῦ Θεοφίλου Αγιορείτου.

[...]

Όταν πάντως εγώ ήμουν στο δημοτικό σχολείο, ελάχιστοι πήγαιναν στο Γυμνάσιο· οι περισσότεροι ήσαν μόνον του δημοτικού. Διατί δεν είχε γίνει τότε καμμία προσπάθεια μεταφράσεως; Εγώ δεν άκουγα παράπονα από τους απλούς ανθρώπους ότι δεν καταλαβαίνουν το Ευαγγέλιο. Όλα τα λεγόμενα σήμερα είναι προφάσεις εν αμαρτίαις των νεωτέρων, διότι δεν θέλουν να γίνουν σωστοί Χριστιανοί. Δεν τους φταίει η γλώσσα· δυσκολεύονται να ακολουθήσουν το Ευαγγέλιο. Βγάλε τις πορνείες και τις κλεψιές από τον Δεκάλογον, καί τότε θα πρέπει να κτίσετε δεκαπλάσιες εκκλησίες δια να χωρέσουν τους «Χριστιανούς». 

Σέ κάθε εποχή θα υπάρχουν δικαιολογίες πού εμποδίζουν τους «Χριστιανούς» από το να είναι σωστοί. Οταν ήμουν μικρό παιδί μεγάλο «πρόβλημα» ήσαν τα τυχερά των ιερέων καί οι οικονομικές διαβαθμίσεις στην τέλεση γάμων καί άλλων μυστηρίων. Τώρα θέλουμε να τα κάνουμε όλα εύκολα. Θα τους τελούμε καί Θεία Λειτουργία εις τάς 11π.μ. δια να ξεκουράζονται το πρωΐ· καί επειδή αύτη θα τελειώνη αργά το μεσημέρι, είναι ευνόητο ότι πριν έλθουν θα πίνουν πρώτα το καφεδάκι τους στο σπίτι καί θα παίρνουν καί το πρωινό τους στο σπίτι, όπως κάνουν στην Αμερική καί στην Ευρώπη, καί κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας θα μπορούν να κάνουν στο προαύλιο καί κανένα τσιγάρο. Δια να πληθυνθή μάλιστα περισσότερο το εκκλησίασμα συνιστώ να βάλετε καί λεωφορεία να τους μαζεύετε από τα σπίτια τους.

Ισως βέβαια σε κάποιο βαθμό να βοηθή η εκμάθησις των αρχαίων Ελληνικών εις τα σχολεία. Πάντως αν δεν θέλει κανείς να είναι Χριστιανός, καί να τον πληρώνεις δεν θα είναι. Εγώ ολίγα αρχαία Ελληνικά έμαθα εις το σχολείο, διότι πήγαινα σε λύκειο πρακτικής κατευθύνσεως, επειδή αγαπούσα τάς θετικάς έπιστήμας, δι' αυτό έγινα καί ηλεκτρονικός· αλλά καί εις αυτά τα ολίγα δεν πήγαινα καλά, διότι τα παραμελούσαμε, επειδή δεν έχρειάζοντο εις τάς εισαγωγικάς εξετάσεις δια το Πανεπιστήμιον. Καί όμως αγάπησα την αρχαία γλώσσα κατόπιν, ένεκα των βιβλίων της Εκκλησίας. Σας αποστέλλω μαζί με την επιστολήν καί το βιβλίον «Έκφρασις μοναστικής εμπειρίας», περιέχον έπιστολάς του πνευματικού μας παππού Γέροντος Ιωσήφ του ησυχαστού, ο οποίος είχε τελειώσει μόνον την δευτέραν δημοτικού, καί θαυμάστε την γλώσσαν πού χρησιμοποιεί· νομίζει κανείς ότι διαβάζει Φιλοκαλία.

Το ότι οι πιστοί δεν προσέχουν εις τα αναγινωσκόμενα οφείλεται εις το ότι τους παίρνει ο Διάβολος το μυαλό και το στρέφει αλλού. Είναι κάτι πού παρατηρείται σ' όλες τις εποχές και όχι βέβαια τα τελευταία 20-25 χρόνια πού έγιναν αλλαγές στη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών. Ό Άγιος [Ἰωάννης ὁ] Χρυσόστομος εις τάς ημέρας του το αποδίδει εν πρώτοις εις έλλειψιν ζήλου δια την μελέτην των Αγίων Γραφών: «Πολλοί νυν, ουδέ οι εις εκκλησίαν εισιόντες, ουκ ίσασι τα λεγόμενα· ο δε ευνούχος και έπ' αγοράς και έπ' οχήματος φερόμενος τη αναγνώσει των Γραφών προσείχε. Άλλ' ούχ υμείς· ουδείς γαρ υμών βιβλίον έχει μετά χείρας, αλλά πάντα μάλλον ή το βιβλίον» (Εις τάς Πράξεις, Όμιλία ιθ'). Όλίγον παρακάτω ταλανίζει την απροσεξίαν των ακροατών λέγων: «Ακούσατε και φρίξατε. Κοινός διάκονος, έστηκεν ό διάκονος μέγα βοών και λέγων, "πρόσχωμεν", και τούτο πολλάκις. Εκείνη η φωνή κοινή της εκκλησίας εστίν, ην ούτος άφίησιν και ουδείς ο προσέχων. Μετ' εκείνον άρχεται ο αναγνώστης της προφητείας Ησαΐου, και ουδέ ούτω προσέχει τις. Τι λέγω; Φοβερά τίνα διεξέρχεται και φρικώδη, και ουδέ ούτως εστί τις ο προσέχων». Εδώ ο Άγιος ομιλεί δια πλήρη άπροσεξίαν. Αυτή είναι το πρόβλημα και όχι η γλώσσα.

Δεν είναι ευκολον πράγμα οί αλλαγές εις την λατρείαν, και προπαντός δεν είναι θέμα επιτροπών και σχεδιασμών. Οί Άγιοι, όταν επρόκειτο να κάνουν κάτι καινούργιο, να συντάξουν π.χ. μίαν Θείαν Λειτουργίαν, όπως ο Αγιος Ιωάννης Χρυσόστομος, ή να κάνουν μετάφρασιν της Αγίας Γραφής, δεν έκαναν πράξιν τον λογισμόν τους, αν δεν είχαν βεβαίαν την ευλογίαν του Ουρανού.

[...]

Και πριν τελειώσω, κρίνω σκόπιμον να σας αναφέρω το «αλαλούμ» πού παρατηρείται εις την Αμερικήν, όπως ήκουσα από λόγιον κληρικόν, ο οποίος διαμένει εκεί. Μου είπε, πρίν από μερικάς ημέρας ότι όταν καί όπου χρησιμοποιείται η Αγγλική εις τα αναγνώσματα, τα κείμενα διαφέρουν από ναόν εις ναόν, και καταλαβαίνετε τί σημαίνει αυτό.

Αυτό πού θα βοηθούσε εις την κατανόησιν των ιερών κειμένων δεν είναι άλλο, παρά το να τα μελετούν οί πιστοί εις τα σπίτια τους, αλλά καί να προσέχουν εις την έκκλησίαν, όπως λέγει ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος. Η έξήγησις του λόγου του Θεού αμέσως μετά το Εύαγγέλιον από τον λειτουργούντα είναι δοκιμασμένη καί επωφελής μέθοδος, η οποία έχει τάς ρίζας εις τα πρώτα χρόνια της Εκκλησίας, όχι όμως ή μετάφρασις, πού είναι καινοτομία. Ο φιλόσοφος καί μάρτυς Ιουστίνος (+ 165 μ.Χ.) μας δίδει την πρώτην μαρτυρίαν ότι μετά την άνάγνωσιν των Αγίων Γραφών ήρχιζεν η διακονία του λόγου, δηλαδή το κήρυγμα, όπως συχνά γίνεται καί σήμερα: «Καί τα απομνημονεύματα των Αποστόλων ή τα συγγράμματα των Προφητών άναγινώσκεται μέχρις εγχωρεί. Είτα παυσαμένου του άναγινώσκοντος ο προεστώς δια λόγου την νουθεσίαν καί πρόσκλησιν της των καλών τούτων μιμήσεως ποιείται» (ΡG 6, 429Β). Αλλά καί εις τον ιθ' κανόνα της εν Λαοδικεία συνόδου γίνεται σχετικός λόγος, όπως καί εις τον νη' Αποστολικόν, του οποίου καί μόνη η άνάγνωσις πρέπει να έμβάλη εις άνησυχίαν τους επισκόπους. Αλλά καί ό ιθ' της ΣΤ' Οικουμενικής λέγει: «Δει τους των εκκλησιών προεστώτας, εν πάση μεν ημέρα, εξαιρέτως δε εν Κυριακαίς, πάντα τον κλήρον καί τον λαόν εκδιδάσκειν τους της ευσεβείας λόγους εκ της Θείας Γραφής αναλεγομένους τα της αληθείας νοήματά τε καί κρίματα καί μη παρεκβαίνοντας τους ήδη τεθέντας όρους, ή την εκ τών Θεοφόρων Πατέρων παράδοσιν· αλλά καί ει γραφικός ανακινηθείη λόγος, μη άλλως τούτον έρμηνευέτωσαν, ή ως αν οι της Εκκλησίας φωστήρες καί διδάσκαλοι δια των οικείων συγγραμμάτων παρέθεντο καί μάλλον εν τούτοις εύδοκιμείτωσαν, ή λόγους οικείους συντάττοντες, ίνα μη, έστιν ότε, προς τούτο απόρως έχοντες, αποπίπτοιεν του προσήκοντος».

Βλέπετε, λοιπόν, Μακαριώτατε, με πόσην ακρίβειαν εκινούντο οι Θείοι Πατέρες καί αί Σύνοδοι ώστε να αποτρέψουν από το να έμβη η πλάνη εις την Έκκλησίαν; Βλέπετε ότι αυτοί οι θαυμάσιοι δεν ήσχολούντο με μπακαλίστικα πράγματα; Θα ημπορούσε λοιπόν καί σήμερον ο λαός να διδάσκεται αμέσως μετά την ανάγνωσιν του Ευαγγελίου με το κήρυγμα, του οποίου εκεί ευρίσκεται η αρμόζουσα θέσις καί όχι κατά την ώραν του κοινωνικού. Αν δε είναι ελάχιστοι οί κληρικοί πού δύνανται δια του κηρύγματος να βοηθήσουν τους πιστούς, ας φροντίσουν οί επίσκοποι να συντάσσωνται κατάλληλα κηρύγματα καί να αναγινώσκωνται εις τους ναούς, υπό την προϋπόθεσιν βέβαια ότι καί οι συντάκται αυτών των κηρυγμάτων θα στηρίζονται εις τάς πατερικάς ερμηνείας, ώστε να μη γίνωνται ερμηνευτικά λάθη.

[...]

ἀποσπάσματα ἀπὸ μιὰ βαρυσήμαντη ἐπιστολὴ τοῦ μοναχοῦ Θεοφίλου Ἁγιορείτου πρὸς τὸν Ἀρχιεπίσκοπο, δημοσιευθεῖσα στὸ περιοδικό "ΘΕΟΔΡΟΜΙΑ" τ. Ζ' 1, Ἰαν.-Μάρ. 2005.

Ἀναλόγιον: Λόγῳ τῆς ψηφιοποίησης τοῦ κειμένου ἀπὸ τὸ περιοδικό, ζητοῦμε συγγνώμη γιὰ τὸ μονοτονικό, καὶ τὰ ὅποια ὀρθογραφικά λάθη. Οἱ ὑπογραμμίσεις δικές μας.

analogion.gr