ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΎ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΙΝΔΟΝΗΣΙΟΥ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΟΥ π.ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ MANALU
(Αποσπάσματα)
Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου (χημικού)
Εισαγωγικά
Η Ορθόδοξη Ιεραποστολή στην Ινδονησία έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια ξεκινώντας από το μηδέν με ιλιγγιώδη ταχύτητα και έδρα της την πρωτεύουσα Μεντάν της Σουμάτρας.
Πρόκειται για ένα επίτευγμα σημαντικών έργων, στο οποίο συμβάλλουν δύο βασικοί παράγοντες:
•Ο πρώτος είναι η αποτελεσματική ηθική και υλική στήριξη εκ μέρους των Ελλήνων φίλων της Ιεραποστολής
•και ο δεύτερος η μεθοδικότητα, η αξιοπιστία και οι εξέχουσες ικανότητες του Ιεραποστόλου π. Χρυσοστόμου Manalu, με σύμμαχό του αντάξιο τη σύζυγό του κ. Ελισάβετ Kumesaki. Αμφότεροι έκαναν μεταπτυχιακές σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης.
«Βέβαια, όλα αυτά, για να επιτευχθούν, προϋποθέτουν ένα τιτάνιο αγώνα και συνεχή επαγρύπνηση για τη διατήρηση, ομαλή λειτουργία και μελλοντική προοπτική των έργων. Πίσω όμως από αυτό το δημιουργικό αποτέλεσμα, διαφαίνεται ότι μέσα από τα βάθη της ψυχής του Ιεραποστόλου αναδυόταν σταδιακά το Όραμα. Ένα όραμα για το Ασύλληπτο, το Μεγάλο, το Ιδεώδες, που μόνο με τη συγκατάβαση του Ουρανού προς τη γη μπορεί να γίνει αληθινό και στερεό». ( Κατερίνα Αλεξάνδρου-Χειρουργός Οφθαλμίατρος)
Σημαντικό γεγονός για την ιστορία της Ορθόδοξης Ιεραποστολής στην Σουμάτρα ήταν η κοίμηση του π.Χρυσοστόμου Manalu στις 18 Φεβρουαρίου 2024. Στις 28 Μαρτίου συμπληρώνονται 40 μέρες από την προς Κύριο εκδημία του μακαριστoύ ιεραποστόλου.
Με αφορμή το 40νθήμερο μνημόσυνό του δημοσιεύουμε αποσπάσματα από το ιεραποστολικό ημερολόγιό του, που γράφτηκε από τον γράφοντα, ως ελάχιστο φόρο τιμής στο τεράστιο ιεραποστολικό του έργο.
Το ιεραποστολικό ημερολόγιο του π.Χρυσοστόμου Manalu
Το ημερολόγιο δημιουργήθηκε με βάση αποσπάσματα ομιλιών και επιστολών του π.Χρυσοστόμου στον γράφοντα και στους ιεραποστολικούς συλλόγους που βοηθούσαν οικονομικά το ιεραποστολικό έργο στην Σουμάτρα. Σημειώνουμε ότι βασικός οικονομικός χορηγός του ιεραποστολικού έργου ήταν η Αδελφότητα Εξωτερικής Ιεραποστολής Θεσσαλονίκης.
Θέματα του ημερολογίου
- Πώς έγινα ορθόδοξος
- Ο ερχομός μου στην Ελλάδα
- Πώς άρχισα την Ορθόδοξη Ιεραποστολή στη Σουμάτρα.
- Οι Ενορίες και ορθόδοξες κοινότητες στη Σουμάτρα
- Η Θεολογική σχολή του Αποστόλου Παύλου και τα προβλήματά της.
- H κλινική Θεοτόκος και η μονή της κοιμήσεως της Θεοτόκου.
- Η Ορθόδοξη ιεραποστολή στο νησί Νίας
- Η Ορθόδοξη ιεραποστολή στο Τιμόρ
- Μεταφράσεις και εκτυπώσεις κατηχητικών και λειτουργικών βιβλίων στην Ινδονησιακή γλώσσα.
- Η περίοδος της πανδημίας του covid -19 και τα προβλήματα που δημιούργησε.
Από το ημερολόγιο δημοσιεύουμε αποσπάσματα που αφορούν τη χρονική περίοδο 2009-2023.
————————————————————-
Πώς έγινα Ορθόδοξος.
Ο πρώτος Ορθόδοξος
Ιεραπόστολος στην Ινδονησία είναι ο π.Δανιήλ Bambang. Oταν ήμουν
φοιτητής της Θεολογικής Σχολής στην Ινδονησία, άκουσα για πρώτη φορά για
την Ορθόδοξη Εκκλησία στην Εκκλησιαστική Ιστορία. Συμφοιτητής μου ήταν ο
μικρός αδελφός του π.Δανιήλ, ο Cahyo Wicaksoon ( σήμερα είναι ορθόδοξος
ιερέας στην πόλη Mojokerto). Δια μέσου αυτού γνώρισα τον π.Δανιήλ και
για πέντε χρόνια μάθαινα για την Ορθοδοξία. Στη διάρκεια της κατηχήσεώς
μου στην Ορθοδοξία, διακονούσα ως πάστορας των Προτεσταντών.Τελικά μαζί
με τη σύζυγό μου αποφασίσαμε να εισέλθουμε στην αγκαλιά της Ορθόδοξης
Εκκλησίας, γιατί εκεί βρήκαμε την αλήθεια. Έτσι στα μέσα του 1989
βαπτιστήκαμε Ορθόδοξοι. Άφησα τους προτεστάντες και αρχίσαμε με τη
συζυγό μου Ελισσάβετ την Ορθόδοξη Ιεραποστολή στο Σόλο της Ιάβας. Με
ευλογία του π.Δανιήλ κάναμε αίτηση στην κυβέρνηση, για να γραφτεί η
δραστηριότητα της Ιεραποστολής αυτής.
Ο ερχομός μου στην Ελλάδα.
Το 1991 επισκέφτηκαν την Ινδονησία ο Μητροπολίτης Νέας Ζηλανδίας
κ.κ.Διονύσιος μαζί με τον Αρχιμανδρίτη (τότε) Σωτήριο Τράμπα (πρώην
Μητροπολίτη Κορέας και αργότερα Μητροπολίτη Πισιδίας) και μας μίλησαν
για το μέλλον της Ιεραποστολής στην Ινδονησία. Μας προέτρεψαν και μας
έδωσαν ευλογία να σπουδάσουμε στη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ. Ήρθαμε έτσι
στην Ελλάδα και κάναμε μεταπτυχιακές σπουδές. Η Ελισσάβετ έκανε
διπλωματική εργασία με την επίβλεψη του π.Θεοδώρου Ζήση και εγώ με τον
καθηγητή κ.Ιωάννη Φουντούλη. Στη διάρκεια των σπουδών μου και
συγκεκριμένα στις 1η Οκτωβρίου 1994 χειροτονήθηκα διάκονος και την
επομένη 2 Οκτωβρίου 1994 χειροτονήθηκα πρεσβύτερος από τον Σεβασμιώτατο
Μητροπολίτη Άρτας κ.κ.Ιγνάτιο Δ, με την πνευματική συμμαρτυρία του
π.Γρηγορίου Χαραλαμπίδη. Στη Θεσσαλονίκη έμεινα συνολικά πέντε χρόνια.
Πώς άρχισε η Ορθόδοξη Ιεραποστολή στην Σουμάτρα.
Από το 1995-1998 διακονούσα στη Μητρόπολη Νέας Ζηλανδίας.
Στο
τέλος του Ιανουαρίου 1998 ήρθαμε οικογενειακά στο Μedan της Σουμάτρας.
Στην αρχή για δύο εβδομάδες μείναμε σε ξενοδοχείο και στη συνέχεια
νοικιάσαμε ένα σπίτι που έγινε το κέντρο της Ιεραποστολής. Στο σπίτι
αυτό ένα δωμάτιο το είχαμε μετατρέψει σε παρεκκλήσιο και κάθε Κυριακή
και τις μεγάλες γιορτές τελούσαμε τη Θεία Λειτουργία. Η πρεσβυτέρα
Ελισσάβετ και τα παιδιά μας Σωτηρούλα και Γιαννάκης ήταν τα πρώτα μέλη
της Ορθόδοξης κοινότητας στην πόλη Medan. Κάθε Τετάρτη και Παρασκευή
ψάλλαμε την Παράκληση στην Παναγία και της ζητούσαμε τη βοήθειά της για
το πώς θα αρχίσουμε την Ιεραποστολή στη μεγάλη αυτή πόλη. Το πρόγραμμά
μας αυτό συνεχίστηκε μέχρι τον Μάιο του 1998.
Ζώντας στην περιοχή
διαπιστώσαμε τη φτώχεια και την ανεργία που υπήρχε, επειδή από το 1997 η
οικονομική κατάσταση της Ινδονησίας είχε χειροτερέψει πολύ. Γνωρίσαμε
πολλές οικογένειες, όπου τα παιδιά τους σταματούσαν τις σπουδές τους ,
επειδή δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα. Αυτή την τραγική κατάσταση
την είδαμε σαν ευκαιρία για να αρχίσουμε την Ιεραποστολή.
Νοικιάσαμε ένα μεγαλύτερο σπίτι και μαζέψαμε εκεί φτωχά παιδιά και τους εξασφαλίσαμε φαγητό και ρουχισμό και τα στέλναμε σχολείο με δικά μας έξοδα. Η μόνη υποχρέωση των παιδιών αυτών ήταν να παρακολουθούν τις ακολουθίες απόδειπνο, όρθρο και εσπερινό. Προηγουμένως είχαμε ζητήσει και την άδεια των γονιών τους. Στην αρχή μαζεύτηκαν στο σπίτι της Ιεραποστολής 25 φτωχά παιδιά. Οι γονείς τους τα επισκέπτονταν σε πολύ αραιά χρονικά διαστήματα και μένανε ένα βράδυ μαζί μας. Στις συζητήσεις που είχαμε μιλούσαμε και για την Ορθοδοξία και έτσι μερικοί απ’ αυτούς με τα παιδιά τους έγιναν Ορθόδοξοι. Το οικοτροφείο αυτό μέγάλωνε κάθε χρόνο. Λέγεται ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, προς τιμή του Αγίου Δημητρίου, πολιούχου Θεσσαλονίκης, (όπου ζήσαμε πέντε χρόνια) και είναι αναγνωρισμένο από το Social Department. Σήμερα στο οικοτροφείο μένουν 21 φτωχά παιδιά.
(Απόσπασμα από ομιλία του π.Χρυσοστόμου σε Ιερατική Σύναξη στην Ιερά Μητρόπολη Άρτας τον Φεβρουάριο 2009)
Νέα βήματα στην Ινδονησία (ΙΟΥΝΙΟΣ 2009)
Θεολογική Σχολή-Σύντομα ιστορικά στοιχεία
Από τον Ιούνιο 2005 λειτουργεί σε τριώροφο κτίριο κοντά στον Ιερό Ναό
του Αγίου Δημητρίου Medan η Θεολογική σχολή του Αποστόλου Παύλου. Το
κτίριο της σχολής θεμελιώθηκε στις 20 Ιουλίου 1999 και αποπερατώθηκε το
2004 με βασικό οικονομικό χορηγό την Αδελφότητα Εξωτερικής Ιεραποστολής
Θεσσαλονίκης.
Η
σχολή,αποτελεί την Φωνή της Ορθοδοξίας στην περιοχή.Σκοπός της είναι να
αναδείξει μελλοντικά εργάτες της Ορθόδοξης Ιεραποστολής ,συγχρόνως δε
να παρουσιάσει τον πλούτο της Ορθοδοξίας όχι μόνο στού;ς Ορθοδόξους αλλά
και σε ετεροδόξους(Προτεστάντες,Καθολικούς κ.λ.π).
Άρχισε να λειτουργεί το 2005 με 27 φοιτητές. Στις 8 Νοεμβρίου 2008 έγινε η απονομή των πτυχίων σε 17 απόφοιτους της σχολής.
Η εισαγωγή στη σχολή γίνεται κατόπιν εξετάσεων, η φοίτηση είναι
δωρεάν(παρόλο ότι δεν υπάρχει στην Ινδονησία δωρεάν δημόσια παιδεία) και
η διάρκεια της είναι τέσσερα χρόνια. Τα έξοδα της σχολής καλύπτονται
από οικονομικές προσφορές φίλων της Ιεραποστολής.
Το πτυχίο της
σχολής είναι αναγνωρισμένο από την κυβέρνηση της Ινδονησίας και έτσι οι
πτυχιούχοι μπορούν να γίνουν δάσκαλοι και μάλιστα δημόσιοι υπάλληλοι.
Πρόεδρος της σχολής είναι ο π.Χρυσόστομος Manalu. Στην σχολή διδάσκουν
άμισθα ο π.Χρυσόστομος(Δρ.Θεολογίας) Ορθόδοξη Δογματική και Απολογητική
και η πρεσβυτέρα Ελισάβετ(έχει μεταπτυχιακό δίπλωμα από ΑΠΘ)
Εκκλησιαστική Ιστορία και Αρχαία Ελληνικά.
Η Θεολογική μας Σχολή έχει δύο τμήματα (το θεολογικό και το εκπαιδευτικό). Και τα δύο τμήματα είναι αναγνωρισμένα από την κυβέρνηση. Αλλά κάθε δυο χρόνια η κυβέρνηση κάνει επιθεώρηση στη σχολή για να ελέγξει την πορεία μας.
Κλινική
Αρχές Απριλίου 2009 ένας σεβαστός ιερέας μαζί με την κοινότητά του μας έστειλε ένα ποσόν για να χτίσουμε μια κλινική στο Μεντάν, κοντά στους πτωχούς που ζουν περιφερειακά της πόλης. Αγοράσαμε ένα μεγάλο κτίριο μισοτελειωμένο (δύο ορόφους). Το έργο προχωράει. Η κλινική λέγεται ΘΕΟΤΟΚΟΣ ,γιατί είναι επιθυμία του π. Νικολάου Μαρκέτου. Τώρα κάνουμε μια προσπάθεια να ζητήσουμε την άδεια λειτουργίας της κλινικής. Έτσι έχει το πρόγραμμα, εάν όλα πάνε καλά, θα κάνουμε εγκαίνια ακριβώς την ημέρα της εορτής των Εισοδίων. Το κτίριο κοντεύει να τελειώσει. Η κλινική περιλαμβάνει:
- 10 θαλάμους για αρρώστους
- 19 κρεβάτια
- 1 φαρμακαποθήκη
Για να λειτουργεί κανονικά η κλινική μας, πρέπει να έχουμε τουλάχιστον δύο γιατρούς και τέσσερις νοσοκόμες, ώστε να λειτουργούμε όλη την ημέρα.
Την Κυριακή 17 Μαϊου 2009 σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα ο 14χρονος γιός μου Ιωάννης. Ο Ιωάννης διακονεί πλέον ως «παπαδάκι», στο Ουράνιο Θυσιαστήριο. Βρίσκεται, πλέον, ανάμεσα στις στρατιές αγγέλων, μαρτύρων και νεομαρτύρων, Αγίων και Οσίων, και δέεται για όλους ενώπιον του Θρόνου, στη Βασιλεία των Ουρανών.
Ιανουάριος 2010.
Στην περιοχή Ραμόνια, θα ανεγείρουμε Ιερό Ναό τιμώμενο επ’ ονόματι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Απέχει 30 χιλιόμετρα από το Ιεραποστολικό μας Κέντρο στο Μεντάν και μόλις πριν έναν χρόνο αρχίσαμε ιεραποστολικό έργο στην περιοχή αυτή. Ο πληθυσμός της ανέρχεται σε πάνω από 1.000 οικογένειες, οι οποίες ασχολούνται με τις ρυζοκαλλιέργειες. Θέλουμε να δημιουργήσουμε μια μικρή ενορία, καθώς υπάρχουν πολλές οικογένειες που ενδιαφέρονται να γίνουν Ορθόδοξες, αλλά μέχρι σήμερα δεν διαθέτουμε εκεί τον απαραίτητο χώρο για να τελούμε τις Ιερές Ακολουθίες μας.
Με την αγάπη και την βοήθειά σας θα ανεγείρουμε τον Ιερό Ναό του Τιμίου Προδρόμου. Το όνομα Ιωάννης ήταν το όνομα του μοναχογιού μας, που είχε γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη πριν 14 χρόνια και τον χάσαμε σε τροχαίο ατύχημα….Ο Ιωάννης μας διακονούσε σε κάθε Θεία Λειτουργία που τελούσαμε, όμως ο Κύριός μας τον κάλεσε σύντομα κοντά Του για να διακονεί στο Υπερουράνιο Θυσιαστήριο. Ας είναι ευλογημένο το θέλημά Του. Ο Ιερός Ναός που πρόκειται να ανεγείρουμεθα αποτελέσει για εμάς την εξ Ύψους παρηγορία και θα μας θυμίζει το παιδί μας.
Μικρό σχόλιο σ.: Η μεγάλη δοκιμασία και θλίψη που έζησε ο π. Χρυσόστομος και η οικογένειά του με το θάνατο του υιού του Ιωάννη φαίνεται ότι δεν τους έκαμψε. Η πληγωμένη καρδιά του π. Χρυσοστόμου δέχτηκε το βάλσαμο παρηγορίας του Παρακλήτου Αγίου Πνεύματος και συνέχισε με εμπιστοσύνη στο Θεό το ιεραποστολικό του έργο στην Ινδονησία με τον ίδιο ζήλο, όπως φαίνεται στη συνέχεια.
…….Καρποφορία υπομονής Δεκέμβριος 2012
Εδώ, στην Ινδονησία, έχουμε έλλειψη ιερέων, γι’ αυτό δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πνευματικά έργα, διότι δεν προλαβαίνουμε να τους διακονούμε. Λειτουργούν όμως όλα τα σχολεία μας από το Δημοτικό μέχρι και τη Θεολογική μας Σχολή. Από τα σχολεία μας, προσφορά της Αδελφότητάς σας, έχουν αποφοιτήσει πολλοί ορθόδοξοι.
Το Νοσοκομείο μας Θεοτόκος στο Medan λειτουργεί κανονικά και προσφέρει κάθε βοήθεια στους αρρώστους. Αλλά η ευθύνη που φέρω για το Νοσοκομείο αυτό είναι πολύ μεγάλη. Πώς να οργανώσω αυτό το Νοσοκομείο, που έχει τόσες πολλές ανάγκες; Τα μόνο έσοδα που έχουμε είναι τα ελάχιστα χρήματα που καταβάλουν οι φτωχοί άρρωστοι που νοσηλεύονται εκεί.
Πριν από δύο χρόνια αγοράσαμε, όπως θυμάστε, με τη βοήθεια της Αδελφότητας Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής, μερικά χωράφια στο ορεινό χωριό Sumbul. Αυτή τη χρονιά φυτέψαμε πιπεριές και πατάτες και -δόξα τω Θεώ- είχαμε καλή συγκομιδή και καλές τιμές.
Πάγιες ανάγκες της Ιεραποστολής
Αλλά έχουμε τόσες πολλές ανάγκες και δεν μπορούμε να τα καλύψουμε όλα. Δόξα τω Θεώ, η ενίσχυση που μας στέλνετε κατά καιρούς μάς βοηθάει πολύ. Από αυτά τα χρήματα, τα περισσότερα χρησιμοποιούνται για να καλύψουμε τις εξής ανάγκες:
- Στη Θεολογική Σχολή του Αποστόλου Παύλου Medan, έχουμε 10 άτομα προσωπικό (γραμματείς, βιβλιοθηκονόμους, καθαρίστριες, φύλακα) και 17 καθηγητές, που εξυπηρετούν 450 φοιτητές κάθε μέρα.
- Στην Ακαδημία Υπολογιστών Medan, έχουμε 5 εργαζομένους και 20 δασκάλους, που εξυπηρετούν 460 μαθητές καθημερινά.
- Στο Σχολείο Αγίου Νικήτα Medan, έχουμε 4 εργαζόμενους, 15 δασκάλους και 350 μαθητές.
- Στο Σχολείο Αγίου Νικολάου Nias έχουμε 3 εργαζομένους, 12 δασκάλους και 90 μαθητές.
- Στο Νοσοκομείο Medan έχουμε 8 άτομα βοηθητικό προσωπικό, 10 νοσοκόμες και 2 γιατρούς. Οι υπόλοιποι γιατροί είναι εξωτερικοί συνεργάτες.
- ………..
Μάλιστα, τα έξοδα αυξάνονται, όταν πηγαίνω να κάνω μυστήρια στις άλλες κοινότητές μας ή όταν με καλεί η κυβέρνηση από την Τζακάρτα σχετικά με τα σχολεία ή την Εκκλησία μας, οπότε πρέπει να καλύψουμε και τα χρήματα για το αεροπλάνο και το ξενοδοχείο.
Ιούλιος 2013
Απολογισμός έργων
• Το Ορθόδοξο Σχολείο «Αγία Σοφία» έχει 400 μαθητές, αρχίζει από το Δημοτικό και φτάνει μέχρι το Λύκειο. Η Ακαδημία των Υπολογιστών έχει 150 φοιτητές. Τα κτήρια της Αγίας Σοφίας και της Ακαδημίας είναι δωρεά της Αδελφότητας Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής.
• Η κοινότητα στο χωριό Pargambiran, αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και μια κοινότητα στο χωριό Siparbue, είναι αφιερωμένη στην Ανάσταση του Χριστού, μια κοινότητα στο χωριό Hiligeo Nias, αφιερωμένη στους Αγίους Αποστόλους Παύλο και Μάρθα.
Όραμα για το μέλλον
Πρώτα απ’ όλα, προσεύχομαι στο Θεό να μας δίνει ευλογία να ετοιμάζω τη δεύτερη γενιά πιστών, για να συνεχίσει αυτό το έργο με σωστό πνεύμα. Δεύτερον, να σταθούμε στα πόδια μας για τα οικονομικά, ούτως ώστε τα έργα της Ιεραποστολής να λειτουργούν κανονικά και ομαλά.
Βλέπω τη νεολαία μας, το μέλλον της Εκκλησίας, που θα τελειώσει το Πανεπιστήμιο το αργότερο σε 3 χρόνια και θα δουλέψουν κατάλληλα και θα φέρουν καλό φρόνημα και οικονομικούς πόρους στην Κοινότητά μας.
Αυτά είναι τα όνειρά μου, για να πάει μπροστά η Ορθοδοξία στη μακρινή Ινδονησία. Για να γίνει αυτό, αδελφοί μου, χρειάζομαι ακόμη τα χέρια σας, τη βοήθειά σας, μέχρι να γίνει η Ορθοδοξία στην Ινδονησία ώριμη σε όλα τα επίπεδα.
……Σεπτέμβριος 2014
Στο χωριό Lae Rias έχουμε πέντε χωράφια…. Εκεί έχουμε φυτέψει πορτοκάλια, λαχανικά, πιπεριές, μελιτζάνες. Σε κάθε χωράφι υπάρχει και μία οικογένεια που εργάζεται και κατοικεί σε αυτό. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο μόνιμες καλύβες για τις οικογένειες εκεί, ενώ σε τρία χωράφια δεν έχουμε ακόμη κανονική καλύβα, παρά μόνο πλαστική..
Στο νησί Nias έχουμε τρεις κοινότητες. Εκεί ορίσαμε έναν Ορθόδοξο κατηχητή για να διακονεί. Το βασικό πρόβλημα είναι ότι απαιτείται μια μοτοσυκλέτα, για να μετακινείται εύκολα από κοινότητα σε κοινότητα.
Το νοσοκομείο μας Θεοτόκος,…, λειτουργεί κανονικά. Έχει 10 γιατρούς και 20 νοσοκόμες. Κάθε αρχές του μηνός, πρέπει να καταβάλουμε τους μισθούς τους. Το βασικό εισόδημα είναι από τους ασθενείς. Εάν έχει πολλούς ασθενείς, τότε τα βγάζουμε πέρα για τους μισθούς και το ρεύμα. Αλλά, εάν δεν έχει ασθενείς, τότε μου ανεβαίνει η πίεση. Σε ποιον να τρέξω να ζητήσω βοήθεια;;;
Οι καρποί της Θεολογικής Σχολής -Ιούλιος 2015-
Το Σάββατο, 11 Ιουνίου 2015, υπήρξε μία ιδιαίτερα χαρούμενη και γεμάτη ευλογίες ημέρα για την Ιερά Μητρόπολη Σιγκαπούρης και Νοτίου Ασίας. Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σιγκαπούρης κ.Κωνσταντίνος τέλεσε τη θεία Λειτουργία στον Καθεδρικό Ναό Αγίου Δημητρίου Μedan Σουμάτρας και χειροτόνησε εις Πρεσβύτερον το Διάκονο Λουκά Tobing και το συνεργάτη της Ιεράς Μητροπόλεως στο νησί Nias κ. Χαρίτωνα Zega εις Διάκονον.
Οι δύο νέοι κληρικοί, οι οποίοι θα διακονήσουν τις Ορθόδοξες Κοινότητες στη Σουμάτρα, είναι απόφοιτοι της Θεολογικής Σχολής «Άγιος Παύλος» Μedan. Η Θεολογική Σχολή λειτουργεί με τη φροντίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Σιγκαπούρηςκαι Νοτίου Ασίας και είναι αναγνωρισμένη ως ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα από την κυβέρνηση της Ινδονησίας.
Ο νέος Διάκονος Χαρίτων εκτός από τα νέα καθήκοντά του θα συνεχίσει να διευθύνει και το Δημοτικό Σχολείο «Άγιος Νικόλαος» της Ιεράς Μητροπόλεως στο νησί Nias της Σουμάτρας.
Νοέμβριος 2016
Στις 25 Αυγούστου, έγινε η χειροτονία του πατρός Χαρίτωνος εις
πρεσβύτερον στον Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου στο Μεντάν. Είναι μεγάλη ευλογία
για μας, που η Ορθόδοξη Εκκλησία μας στην Ινδονησία αποκτά ακόμη ένα
λειτουργό. Ο π. Χαρίτων κατάγεται από το νησί Νίας αυτό και είναι
πτυχιούχος της Θεολογικής μας Σχολής. Επίσης, και η πρεσβυτέρα του είναι
πτυχιούχος της Σχολής μας και έχει δίπλωμα εκπαιδευτικού. Έχουν ένα
κορίτσι, που λέγεται Ευγενία. Ο π. Χαρίτων θα διακονεί στο Νίας, διότι
εκεί έχουμε τρεις κοινότητες. Επίσης, λειτουργεί εκεί το Ορθόδοξο
Σχολείο του Αγίου Νικολάου με 135 μαθητές. Ο π. Χαρίτων με την
οικογένειά του θα μένουν σε ένα μικρό δωματιάκι του σχολείου. Γι’ αυτό,
αν έχετε τη δυνατότητα, σας παρακαλώ να μας βοηθήσετε να τους φτιάξουμε
ένα μόνιμο σπιτάκι.
- Φέτος, αποφοίτησαν από τη Θεολογική μας Σχολή του Αγίου Παύλου 87 φοιτητές. Η αποφοίτηση έγινε στις 27 Αυγούστου και ήταν παρών και ο ποιμενάρχης μας Μητροπολίτης κ. Κωνσταντίνος.
- Στη Θεολογική μας Σχολή έχουμε πέντε μεταπτυχιακούς φοιτητές, που τους προετοιμάζουμε να γίνουν ιερείς, μόλις τελειώσουν τις σπουδές τους. Έχουμε ένα μικρό σπίτι, όπου τους φιλοξενούμε για τις σπουδές τους, Δεν μπορούμε όμως να τους παρέχουμε άλλη υποστήριξη.
Ευλογίες και προκλήσεις στη Σουμάτρα -Ιανουάριος 2017-
……Η κατάσταση στην Ινδονησία δεν είναι καλή, διότι φανατικοί Μουσουλμάνοι έχουν ξεσηκωθεί και θέλουν να εφαρμόσουν τη σαρία σε όλη την Ινδονησία. Ο κόσμος δεν τους θέλει, διότι εδώ έχουμε πολλές φυλές και θρησκείες. Έχουν κάνει πάρα πολλές επιθέσεις, κάψανε εκκλησίες, ρίξανε βόμβες σε χριστιανικές περιουσίες. Εάν κάποιος Χριστιανός θέλει να διεκδικήσει κάποια ηγετική θέση, τον εμποδίζουν με κάθε τρόπο. Να προσεύχεστε, αδελφοί μου, να μας φυλάει ο Παντοδύναμος Θεός.
Κληρικολαϊκή συνέλευση στην Ινδονησία -Οκτώβριος 2017-
Από τις 20 έως τις 25 Ιουνίου τελέσαμε την κληρικολαϊκή μας συνέλευση στη Σουμάτρα της Ινδονησίας. Εκπρόσωποι από όλες τις κοινότητές μας ήρθαν στην πόλη Μεντάν. Χαρήκαμε πάρα πολύ, διότι είχαμε την ευκαιρία να ξαναβρεθούμε πάλι μαζί. Ανάμεσά τους και οι ιερείς μας, π. Θεοδόσιος, π. Λουκάς, π. Χαρίτων. Την Κυριακή, στο κλείσιμο της Συνέλευσης, λειτουργήσαμε όλοι οι ιερείς στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου Μεντάν. Οι πιστοί μας πήραν πολλή δύναμη και κατεύθυνση για τη συνέχιση της Ιεραποστολής στην περιφέρεια αυτή.
Όπως ξέρετε, η Ιεραποστολή μας λειτουργεί μερικά σχολεία: την Αγία Σοφία, τον Άγιο Νικήτα, τον Άγιο Νικόλαο, τον Απόστολο Παύλο… Το φτωχότερο είναι το σχολείο μας «Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος» στο Σουμπούλ, που δεν έχει οικονομική αυτάρκεια, διότι είναι καινούργιο και λειτουργεί μόλις 4 χρόνια. Στις 3 τάξεις του Γυμνασίου έχουμε μόνο 45 μαθητές. Επειδή είναι χωριό και οι άνθρωποι είναι πολύ φτωχοί, ορίσαμε τα δίδακτρα μόλις στα 2,50 ευρώ. Όμως με 110 ευρώ δεν μπορούν να καλυφτούν οι μισθοί δέκα δασκάλων, ενός φύλακα και μιας καθαρίστριας. Τον Ιούλιο ξεκίνησε η νέα χρονιά.
Αναγκαίες εκτυπώσεις Ορθόδοξων βιβλίων -Νοέμβριος 2017-
«Χρόνια τώρα ετοιμαζόμαστε να γράψουμε Ορθόδοξα βιβλία. Τα βιβλία αυτά μας τα ζητάνε συνήθως οι άνθρωποι που θέλουν να μάθουν περισσότερα για την Ορθοδοξία. Μέχρι τώρα έχουμε ελάχιστα τυπωμένα βιβλία στα ινδονησιακά. …. Τα λειτουργικά βιβλία (Θεία Λειτουργία, Βάπτιση, Γάμος, Κηδεία, Προηγιασμένη, Παρακλήσεις, Ακάθιστος) τα έχουμε μεταφρασμένα στα Ινδονησιακά. Πάνω από 10 χρόνια αυτά τα βιβλία χρησιμοποιούμε, αλλά βρήκαμε αρκετά λάθη, τα οποία και διορθώσαμε. Έχουμε σκοπό λοιπόν να τυπώσουμε διορθωμένες μεταφράσεις, για να τα μοιράσουμε σε μερικές κοινότητες.
Τώρα έχουμε έτοιμα προς εκτύπωση 8 βιβλία, που έγραψα μαζί με την πρεσβυτέρα Ελισάβετ.
Τα βιβλία αυτά είναι:
- Προσευχητάριο. Περιέχει την πρωινή προσευχή, προσευχές για διάφορες ανάγκες, οδηγίες για την εξομολόγηση, παρακλήσεις, μερικά τροπάρια και πολλά άλλα.
- Αρχαία Ελληνικά, για τη Θεολογική Σχολή του Αποστόλου Παύλου, εδώ στο Μεντάν
- Ο Σατανάς και Εξορκισμοί. Η Ασία και ιδιαίτερα η Ινδονησία είναι η χώρα των πονηρών πνευμάτων. Μεταφράσαμε τους εξορκισμούς, που τους διαβάσαμε σε μερικούς ανθρώπους και με τη χάρη του Θεού έγιναν καλά.
- Α΄ και Β΄ προς Θεσσαλονικείς. Ερμηνευτικά για τις πρώτες επιστολές που έγραψε ο Απόστολος Παύλος.
- Μάρτυρες του Ιεχωβά. Αντιαιρετικό βιβλίο, για να προστατεύσουμε το ποίμνιό μας να μην ακολουθήσουν λανθασμένους δρόμους.
- Ορθόδοξη Πνευματικότητα.
- Οι Σύνοδοι και οι Αιρετικοί.
- Η ορθόδοξη πίστη μας . Ο π. Επιφάνιος Χατζηγιάγκου έγραψε το ωραίο αυτό βιβλίο που είναι πλήρες και σύντομο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο ιεραποστολής. Το βιβλίο αυτό το έχω μεταφράσει στα ινδονησιακά με την ευλογία του π. Επιφανίου
- Εισαγωγή στην Ορθόδοξη Θεολογία.
Σχετικά με το νοσοκομείο μας εδώ στην Ινδονησία, μέχρι τώρα είναι δύσκολα τα πράγματα. Δεν ξέρω πια τι να κάνω. Θα το αφήσω στο έλεος του Θεού, διότι κουράστηκα πια.
Η Θεολογική μας Σχολή πηγαίνει καλά. Αλλά τους αποφοίτους από τη Σχολή μας τους παίρνουν οι Προτεστάντες. Εμείς δυστυχώς δεν τους προσφέρουμε θέσεις να εργαστούν στην Εκκλησία μας. Τώρα κοντά μου έχουμε 3 οικογένειες και οι άντρες θέλουν να γίνουν ιερείς. Τους έμαθαν τα εκκλησιαστικά και πέρασαν από τη Θεολογική μας Σχολή του Αποστόλου Παύλου, αλλά μέχρι τώρα περιμένουμε την ευλογία του Σεβασμιωτάτου για να τους χειροτονήσει.
ΙΟΥΝΙΟΣ 2018
…Όπως σας έχω ξαναπεί, από το Τιμόρ ήρθε κοντά μου στο Μεντάν, για να σπουδάσει, ένας νεαρός. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του, τον πάντρεψα και τον χειροτόνησα. Τώρα είναι διάκονος και η σύζυγός του είναι έγκυος. Θα γεννήσει τον Ιούλιο. Όπως γνωρίζετε, οι ιερείς στην Ινδονησία δεν παίρνουν μισθό. Μετά τον τοκετό, ο διάκονος Σάββας θα επιστρέψει στο Τιμόρ. Δυστυχώς, δεν έχουμε τη δυνατότητα να τους βοηθήσουμε.
Επίσης, αδελφοί μου, πριν από έξι μήνες ήρθε στην εκκλησία μας στο Μεντάν ένας ρωμαιοκαθολικός πάστορας. Άφησε την ενορία του και τα άμφιά του και ήρθε σαν λαϊκός να διδαχθεί την Ορθοδοξία. Τώρα μαθαίνει την Ορθοδοξία κοντά μου και θα ήθελε πολύ να δημιουργήσει Ορθόδοξες κοινότητες σε άλλες περιοχές. Το όνομά του είναι Ιωσηφίνος. Βεβαίως, προσπάθησα να τον βοηθήσω πνευματικά και οικονομικά, αλλά πολλές φορές δεν έχω τη δυνατότητα. ……
ΙΟΥΛΙΟΣ 2019
Από τις 25 Φεβρουαρίου μέχρι τη 1 Μαρτίου, προσκλήθηκα να επισκεφθώ μερικές κοινότητες, που θέλουν πολύ να μάθουν για την Ορθόδοξη πίστη. Έμεινα για μερικές μέρες να τους δω και να ζήσω μαζί τους και να συνομιλήσουμε για μερικά πράγματα. Αποφάσισαν να δεχθούν την πίστη μας και μας ζητούν πολύ να τους επισκεπτόμαστε τακτικά, όσο είναι δυνατόν. Η περιοχή αυτή αποτελείται από μερικά χωριά και για να φτάσουμε εκεί δεν είναι δύσκολο, διότι έχει εθνικές οδούς. Η πρωτεύουσα των χωριών λέγεται Pakkat. Το Pakkat είναι μια μικρή πόλη και έχει κατοίκους μουσουλμάνους, καθολικούς και προτεστάντες.
Οι άνθρωποι εκεί ζουν περισσότερο από τη γεωργία, καλλιεργούν το λιβάνι, τον καφέ, το ρύζι, το καλαμπόκι και εμπορεύονται ξυλεία. Έτσι η ζωή τους είναι ήσυχη και καθαρή. Γύρω-γύρω είναι τα δάση, το οξυγόνο είναι πολύ καθαρό και κοντά στο χωριό έχει ένα μεγάλο ποτάμι που δημιουργεί ένα ωραίο κελάρυσμα που ανεβάζει τη σκέψη μας κοντά στον Παντοκράτορα Θεό μας. Κοντά στο ποτάμι αυτό, μια οικογένεια, που ονομάζεται Mangatur Sibagariang, μας προσέφερε ένα οικόπεδο, για να οικοδομήσουμε έναν Ιερό Ναό, για να προσκυνούμε εκεί τον Θεό της Ορθόδοξης πίστης μας.
Σε μια άλλη πόλη της Σουμάτρας, που λέγεται Pekanbaru έχουμε αρχίσει να ανοίγουμε μια καινούργια κοινότητα. Την άνοιξα πριν από ένα χρόνο. Έχουμε πιστούς εκεί, άλλα για να μαζευτούμε κανονικά, θα ήταν πολύ κάλο, εάν είχαμε μια μόνιμη κατοικία. Αλλάζοντας τόπο από το ένα σπίτι στο άλλο, βλέπω ότι αυτό δυσκολεύει τα μέλη της κοινότητάς μας. Έτσι, κατά τη γνώμη μου πρέπει να νοικιάσουμε ένα σπίτι για την κοινότητα και για το γραφείο και το μέρος για να μένω εκεί για μερικές ημέρες, όταν τους επισκέπτομαι. Ρώτησα εκεί τους ανθρώπους. Το ενοίκιο ενός σπιτιού για 2 χρόνια είναι 1500 ευρώ.
ΜΕΡΟΣ Β
Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΤΙΜΟΡ -ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019-
Φυτεύοντας την Ορθοδοξη γνώση στο Τιμόρ
Ο Σάββας Marcelino από το Τιμόρ ήρθε ως λαϊκός και σπούδασε στη Θεολογική μας Σχολή του Αγίου Παύλου στο Medan. Πήρε πτυχίο, παντρεύτηκε και πήρε την απόφαση να γίνει ιερέας. Στις 24 Αυγούστου 2018, χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Μεγάλη ευλογία για μας! Τώρα πλέον έχει επιστρέψει στο Τιμόρ για να μεταδώσει το φως της Ορθοδοξίας.
Νέο ξεκίνημα στο Τιμόρ
Το Τιμόρ βρίσκεται βόρεια της Αυστραλίας, και είναι ένα από τα πιο ανατολικά νησιά των Νήσων Σουνδών. Ο πατήρ Σάββας θα είναι ο πρώτος Ορθόδοξος ιερέας που θα διακονεί μόνιμα στη χώρα του Ανατολικού Τιμόρ.
Η περίοδος της πανδημίας του covid 19 και τα προβλήματα που δημιούργησε.
Σουμάτρα: Όλα κλειστά -ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020-
…Φέτος εορτάσαμε τον Άγιο Δημήτριο στον καθεδρικό του Μεντάν με απλότητα, διότι η ενορία μας είναι ακόμη κλειστή για τον μεγάλο αριθμό των πιστών. Μέχρι τώρα δεν έχουμε κάποια ανακοίνωση από την κυβέρνηση πότε θα μπορέσουν να λειτουργήσουν οι εκκλησίες, τα σχολεία, τα μαγαζιά κ.λπ. Έτσι, δεν ξέρουμε τι θα γίνει τα Χριστούγεννα. Τα οικονομικά μας πάνε κάθε μέρα προς το χειρότερο. Έχουμε όμως την ελπίδα μας στον Ιησού Χριστό και στην Παναγία, διότι ξέρουμε ότι η δύναμη και η παρηγοριά έρχονται από αυτούς.
Από τον Μάρτιο έχω κάνει πολύ λίγες περιοδείες στα χωριά, γιατί πολλά έχουν μπει σε καραντίνα. Τα εργοστάσια και τα εργοτάξια κλειστά. Καθημερινά είναι τα συλλαλητήρια. 15 εκατομμύρια Ινδονήσιοι έχουν μείνει άνεργοι. Οι τιμές των προϊόντων ανεβαίνουν. Κάνουμε ό,τι μπορούμε. Η πρεσβυτέρα φτιάχνει καρυδέλαιο, άλλοι φυτέψανε καλαμπόκια, άλλοι βόσκουν κατσίκια, άλλοι μικρά πουλερικά. Ό,τι μπορούμε για να μην πεινάσουμε, γιατί δεν ξέρουμε πότε θα τελειώσει αυτή η κατάσταση. Έτσι, αδελφοί μου, ζητάμε πάντα τις προσευχές σας.
—————————————————————————————————–
Τον άρτον ημών τον επιούσιον -ΙΟΥΛΙΟΣ 2021-
…Πέρασα ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, αλλά με τη χάρη του Θεού το ξεπέρασα. Πλέον, έχω επιστρέψει στα καθήκοντά μου. Τρεις μέρες θα είμαι στο χωράφι και άλλες τρεις θα βρίσκομαι στον Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου και στη Θεολογική Σχολή του Αποστόλου Παύλου. Αυτό το κάνω διότι δεν ξέρουμε πότε θα τελειώσει η επιδημία και φοβάμαι ότι δεν θα έχουμε να φάμε. Έτσι, φύτεψα λάχανα, μαρούλια και πολλά άλλα στο χωράφι. Τώρα φτιάχνω χώρους για τον σταβλισμό χοίρων. Προγραμματίζω να βάλω 50 γουρούνια. Επίσης, έχουμε 5 μεγάλες κολυμβήθρες και βάλαμε 7000 ψάρια. Σε ένα διπλανό χωράφι, σκοπεύουμε να βάλουμε 500 κοτόπουλα. Σύντομα θα αλλάξει ο καιρός και θα έχουμε δυσκολίες, γι’ αυτό βιαζόμαστε να ετοιμαστούμε.
Τα βράδια κάνουμε τις κατηχήσεις των πιστών. Μαζί μου είναι και ο πατήρ Λουκάς και η πρεσβυτέρα του. Εκτός από την πίστη μας τους έμαθα πώς να καλλιεργούν τα χωράφια, για να έχουμε να φάμε φέτος, και χάρηκαν όλοι. Οι οικίσκοι για τους χοίρους και για τα κοτόπουλα είναι έτοιμοι και πλέον ψάχνουμε γουρουνάκια και πουλάκια για να βάλουμε εκεί. Είναι πολλά τα έξοδα της αγοράς, γι’ αυτό να προσεύχεστε να ευλογήσει ο καλός Θεός το πρόγραμμα αυτό.
Σεπτέμβριος 2021
Η κατάσταση στην Ινδονησία είναι πολύ φοβερή. Έχουμε απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 4 το απόγευμα μέχρι τις 6 το πρωί κάθε μέρα. Δυστυχώς, η επιδημία έχει πολύ μεγάλη διάδοση. Τα οικονομικά της χώρας δεν είναι καλά και ο κόσμος υποφέρει πολύ. Έτσι εμείς πρέπει να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον στη δύσκολη αυτή εποχή. Η οικογένειά μου είναι καλά, μόνο η πρεσβυτέρα είναι άρρωστη. Εγώ και μερικοί πιστοί συνεχίζουμε τις παρακλήσεις στην Παναγία μας. Έτσι κάθε μέρα γίνονται ιερές παρακλήσεις, παρά τη σχετική δυσκολία που έχω στο ψάλσιμο. Ο άλλος ιερέας όμως φοβάται να έρθει στην Εκκλησία, το ίδιο και οι υπόλοιποι πιστοί. Παρακαλούμε να μας έχετε στις προσευχές σας, ιδιαίτερα αυτό το μήνα, για να μας ελεήσει ο Πανάγαθος Θεός, όπως κι εμείς από την Ινδονησία σας έχουμε πάντοτε στις προσευχές μας.
Δεκέμβριος 2021
….Με πολύ πόθο, κόπο και όνειρα ιδρύσαμε τη Σχολή του Αποστόλου Παύλου στο Medan το 2005. Σκοπός μας ήταν να υψώσουμε το όνομα της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη μακρινή Ινδονησία και το πετύχαμε. Είναι μια τριτοβάθμια σχολή αναγνωρισμένη από την κυβέρνηση και αυτό είναι μια μεγάλη επιτυχία για μια μουσουλμανική χώρα σαν την Ινδονησία. Έχουμε αρκετούς φοιτητές, περίπου 250 άτομα και 21 καθηγητές και υπαλλήλους. Από τους φοιτητές αυτούς λαμβάναμε χαμηλά δίδακτρα για να μπορούμε να πληρώνουμε το προσωπικό μας. Αλλά λόγω του Covid-19 είναι όλα κλειστά.
Ζαλίστηκα πια. Το πρόβλημα αυτό το ανέφερα στον καλό μας ποιμενάρχη Μητροπολίτη Σιγκαπούρης κ. Κωνσταντίνο, αλλά δεν μπορέσαμε να βρούμε λύση. Η ενορία μας είναι ακόμη μικρή, καθώς και οι άλλες ιεραποστολές. Δεν έχουμε τη δυνατότητα να πράξουμε τα άλλα έργα της Ιεραποστολής. Κρίμα, αν την Ιεραποστολή μας στην Ινδονησία την αφήσουμε στην άκρη σ’ αυτή την δύσκολη κατάσταση. …
Απρίλιος 2022
Περάσαμε πολύ ωραία όλες τις άγιες ημέρες των εορτών από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα. Οι καρδιές όλων μας γεμάτες χαρά και ευλογία. Πήγα και επισκέφθηκα τις ενορίες μας στα χωριά. Και αυτοί χάρηκαν πάρα πολύ… Είναι πολύ δύσκολο να κάνουμε την ιεραποστολή χωρίς μέσα. Για μετακίνηση από το ένα χωριό στο άλλο χρειάζονται έξοδα. Από πού να ζητήσω; Πώς να καλέσω άλλο πρόσωπο στην ομάδα μας να κάνουμε ιεραποστολή χωρίς να έχει κάτι να φάει; Έχουμε τη Θεολογική Σχολή και κάθε χρόνο βγάζουμε αποφοίτους, αλλά τα παιδιά αυτά πάνε στους Προτεστάντες που έχουν καλούς μισθούς και μέλλον. Ενώ οι ιερείς μας ψάχνουν άλλη δουλειά ,για να μπορέσουν να ζήσουν.
Έχουμε ένα σωρό ανάγκες για τη Θεολογική Σχολή, για τους ιερείς, για τους καθηγητές και είναι μόνο ένα το μυαλό μου. Τα έργα της ιεραποστολής αυτής δεν είναι μόνο δουλειά του πατρός Χρυσοστόμου αλλά δουλειά όλων μας.
Οκτώβριος 2022
Πριν από εβδομάδες ο Πρόεδρος της Ινδονησίας μάς προειδοποίησε ότι έρχεται πολύ άσχημη οικονομική κατάσταση. Από την πλευρά μας το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να φυτέψουμε κάτι στα χωράφια μας. Έτσι την ερχόμενη εβδομάδα θα κατέβω στα χωράφια για να φυτέψουμε ντομάτες, γλυκοπατάτες, καλαμπόκια, ρύζι. Τώρα οι τιμές των πραγμάτων ανέβηκαν 4 φορές. Το ρεύμα ανέβηκε πολύ, τα βενζινάδικα ανέβηκαν 2 φορές. Η ανεργία είναι παντού…
Η «Αγία Σοφία» είναι ένα μεγάλο σχολείο, αρχίζει από τον Παιδικό μέχρι και το Λύκειο. Τώρα έχουμε πολλούς μαθητές και δυσκολευόμαστε στις τάξεις. Κατά την γνώμη μου χρειάζονται 2 τάξεις ακόμα διπλά από το Σχολείο μας.
Στο μακρινό νησί Nias, έχουμε σχολείο και εκκλησία. Πρόσφατα έγινε μεγάλος αέρας και πήρε το ταβάνι του σχολείου και της εκκλησίας. Μέχρι τώρα μόνο καρφώσαμε, δεν το αλλάξαμε, διότι δεν έχουμε τη χρηματική δυνατότητα. Η Θεολογική Σχολή είχε αποφοίτηση 50 φοιτητών στις 27 Αυγούστου.
Μάρτιος 2023
Αυτές τις μέρες θα αναχωρήσω στο νησί Νιας, για να δω τα έργα μας εκεί και να συναντήσω τους δασκάλους του Ορθόδοξου σχολείου μας.
Μετά θα πάω στην Τζακάρτα να ευλογήσω έναν γάμο εκεί και μετά θα πάω Surabaya. Εκεί μια ομάδα Μουσουλμάνων, περίπου 25 άτομα, επιθυμεί να διδαχθεί για την Ορθοδοξία.
Είμαι αρκετά καλά, αν και πλέον περπατώ με μπαστούνι.
Ο π. Πρόχορος Allo επισκέφθηκε τη νήσο Βόρνεο, για να μελετήσει πώς μπορούμε να ιδρύσουμε μια Ορθόδοξη ενορία εκεί. Εκεί θέλουμε να χτίσουμε μια εκκλησία και ένα μικρό δωμάτιο για τον πατέρα Πρόχορο.
Επίσης, με τα χρήματα που μας δώσατε, νοικιάσαμε ένα χωράφι και φυτέψαμε ρύζι. Σε 3 μήνες θα το θερίσουμε και θα το πουλήσουμε και με τα χρήματα θα δώσουμε ένα βοήθημα στους ιερείς μας στην Ινδονησία, που στερούνται μισθού.
Ιούνιος 2023
Αυτές τις μέρες κάνουμε κινητοποίηση για να προσελκύσουμε νέους μαθητές για τη Θεολογική μας Σχολή. Έχουμε οργανώσει μερικές ομάδες για να κατέβουν σε μερικά σχολεία. Δυσκολευόμαστε με τα έξοδα.
…Πριν από ένα χρόνο αρρώστησα με Covid-19 και με επισκεπτόταν ένας γιατρός επί 3 εβδομάδες και πήραμε ένα μεγάλο δάνειο για να πληρώσουμε τον γιατρό. Κάθε μήνα πληρώνω δόσεις από το μισθό μου (=οικονομική μηνιαία βοήθεια από Μητρόπολη Άρτας), αλλά ακόμη δεν τελείωσε, γιατί έχω πολλά έξοδα για τα φτωχά και ορφανά παιδιά που φιλοξενώ εδώ και 20 χρόνια στο σπίτι μας, και ακόμη χρωστάω 1.830 ευρώ. Ζαλίστηκα πια!
Η οργάνωση της νέας Ιεραποστολής μας στη νήσο Βόρνεο προχωράει. Ο π. Πρόχορος θα σας πει λεπτομέρειες για το νέο αυτό ιεραποστολικό άνοιγμα
Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΝΙΑΣ THΣ ΣΟΥΜΑΤΡΑΣ
Το Νησί Νίας της Ινδονησίας βρίσκεται 125 km /78 μίλια στα ανοικτά της δυτικής ακτής της Σουμάτρας, έχει έκταση 4.010 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό περίπου 22.000 κατοίκους. Eίναι το νησί που υπέστη μεγάλες καταστροφές από τον σεισμό και το τσουνάμι το 2005.
-Η επίσκεψη μας στο νησί Νίας, έλαβε χώρα κατά το Μάρτιο του 2005, λίγο μετά το μεγάλο σεισμό και το τσουνάμι που ακολούθησε. Η κατάσταση ήταν απελπιστική και γι΄ αυτό αποφασίσαμε να κάνουμε κάτι γι΄ αυτό τον ταλαιπωρημένο λαό. Πάνω από 350.000 πέθαναν τότε και μερικοί δε βρέθηκαν καν. Χρόνια τώρα, τα μέλη των οικογενειών τους ψάχνουν παντού και δεν τους βρίσκουν. Ένας απλός Ορθόδοξος ιερέας από τη μακρινή Αυστραλία, ο π. Νικόλαος Μαρκέτος, επισκέφθηκε το νησί. Τον ακολούθησα. Μόλις φθάσαμε εκεί, ο π. Νικόλαος είδε την καταστροφή, ύψωσε τα χέρια του στον ουρανό και ζήτησε την ευλογία του Κυρίου, για να κάνει κάτι στο κατεστραμμένο νησί. Τελικά πήρε την απόφαση και ίδρυσε εκεί ένα σχολείο και μία κλινική δίπλα – δίπλα.
-Τον Ιανουάριο του 2008 δυο άνδρες από το νησί Νίας με συνάντησαν στο γραφείο μου στην πόλη Μεντάν της Σουμάτρας. Αυτοί είχαν πληροφορηθεί ότι στο Νίας υπάρχει ορθόδοξο γυμνάσιο. Γι΄ αυτό έψαξαν για να βρουν το γραφείο της Ορθόδοξης Ιεραποστολής στο Μεντάν. Μου δήλωσαν ότι είναι ρωμαιοκαθολικοί, αλλά εδώ και πέντε χρόνια δεν έχει πατήσει το πόδι του στο χωριό τους, που λέγεται Μπαβολάτο, ρωμαιοκαθολικός ιερέας. Κάποτε εμφανίστηκαν στο χωριό τους προτεστάντες πάστορες μα αυτοί δεν τους αποδέχτηκαν, εφόσον είναι ρωμαιοκαθολικοί. Όταν έμαθαν ότι στο νησί τους, το Νίας, υπάρχει σχολείο της Ορθόδοξης Εκκλησίας επεδίωξαν να μας συναντήσουν και μας ζήτησαν να επισκεφθούμε το χωριό τους. Οι δυο αντιπρόσωποι επέστρεψαν στο νησί τους και περίμεναν με ανυπομονησία πότε θα τους επισκεφθώ.
Τον Αύγουστο του 2008 συνοδευόμενος από τη σύζυγο μου πρεσβυτέρα Ελισάβετ, φτάσαμε εκεί από το Μεντάν στις αρχές του Αυγούστου του 2008. Στο Μπαβολάτο οι ντόπιοι μας υποδέχθηκαν με μεγάλη χαρά. Μου εξέθεσαν το πρόβλημα τους (δηλαδή ότι οι ρωμαιοκαθολικοί τους είχαν ξεχάσει) και ζήτησαν να τους κατηχήσω στην ορθόδοξη πίστη. Σημειώστε ότι για να φτάσει κανείς στο χωριό αυτό πρέπει να πεζοπορήσει πάνω από μια ώρα. Αντιληφθήκαμε ότι έχουν μεγάλη δίψα να γνωρίσουν την Ορθοδοξία και τους υποσχέθηκα ότι θα τους επισκέπτομαι συχνά.
Στο έργο της κατηχήσεως η πρώτη δυσκολία που αντιμετώπισα ήταν η γλωσσική επικοινωνία. Οι ηλικιωμένοι, που ήταν οι περισσότεροι, δεν μιλούν την Μπαχάσα Ιντονέσια (την επίσημη γλώσσα της χώρας), αλλά τη Νιασική (τοπική γλώσσα). Γι΄ αυτό αναγκάστηκα να τους χωρίσω σε δυο ομάδες. Στην κατήχηση των ηλικιωμένων ένας μεταφραστής μετάφραζε τα λόγια μου στη Νιασική γλώσσα, ενώ στους νέους μιλούσα απ΄ ευθείας στην επίσημη γλώσσα της Ινδονησίας.
Οι άνθρωποι αυτοί δηλώνουν ρωμαιοκαθολικοί. Όμως στην καθημερινή ζωή από τη μια έχουν εκκοσμικευμένη συμπεριφορά κι από την άλλη πιστεύουν σε πολλές θεότητες. Γι΄ αυτό ο δρόμος τους προς την Ορθοδοξία είναι μακρύς, θέλουν να γίνουν Ορθόδοξοι όχι γιατί γνωρίζουν τι είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά διότι νοιώθουν άσχημα λόγω της εγκατάλειψης τους από τους ρωμαιοκαθολικούς. Εν ολίγοις θέλει πολλή δουλειά και συστηματική κατήχηση το χωριό.
Αυτοί που έχουν βαπτισθεί προέρχονται από όλες τις ηλικίες, διότι βαπτίζονται ως οικογένειες, από τα μωρά μέχρι και τους ηλικιωμένους. Όμως επειδή μένουν στο χωριό αυτό και είναι μακριά από τα δεδομένα του σύγχρονου πολιτισμού πάνω από το 80% είναι αναλφάβητοι. Μερικοί νέοι έχουν φοιτήσει σε λύκειο, αλλά όταν αποφοίτησαν, επέστρεψαν στο χωριό και παντρεύτηκαν. Η πλειοψηφία αυτών που ζητούν να βαπτισθούν είναι ηλικιωμένοι και νέοι. Οι πρώτοι εκφράζουν το φόβο πως αν πεθάνουν αβάπτιστοι πώς θα γίνει η κηδεία τους, ενώ οι νέοι το επιδιώκουν για να τελέσουν το γάμο τους στην εκκλησία.
Από τους 150 κατηχουμένους κρίναμε ότι ήταν έτοιμοι για το βάπτισμα 60 άτομα. Η βάπτισή τους έγινε στις 21 Ιανουαρίου ε.έ. Το Μυστήριο τελέστηκε από τον υποφαινόμενο, τον πάτερ Αθανάσιο από το Μεντάν και τον πάτερ Λάζαρο από την Ιάβα. Οι βαπτίσεις έγιναν στο ποτάμι που απέχει δυο χιλιόμετρα από το χωριό. Μόλις φτάσαμε εκεί άρχισε δυνατή βροχή. Η βάπτιση δεν διακόπηκε. Από τη μια βαπτίζαμε τους κατηχουμένους στο ποτάμι κι από την άλλη εμείς είχαμε γίνει μούσκεμα από τη βροχή.
-Το θεμέλιο λίθο της εκκλησίας στο Bawolato, Νίας, έθεσα στις 19 Νοεμβρίου 2008. Είχε πολλές βροχές και δυσκολεύτηκα να έρθω στο νησί Νιας. Αλλά, δόξα τω Θεώ, όλα πήγαν καλά, παρόλο που οι εργασίες πάνε λίγο αργά, εξαιτίας των βροχών και της μεταφοράς των υλικών από το μεγάλο δρόμο στο εντός του χωριού. Το έργο προχωρεί. Πιστεύω σε δύο εβδομάδες να ετοιμάσουμε τη στέγη. Τα χρήματα αυτά, αδελφοί μου, μας τα έστειλε ο πνευματικός μου, πατήρ Νικόλαος Μαρκέτος από την Αυστραλία.
-Από τις 21-23 Ιανουαρίου 2009 ήμασταν στο Νίας για ομαδική βάπτιση. Ήταν μαζί μου ο πατήρ Λάζαρος (Ιάβα), ο πατήρ Αθανάσιος και η κόρη μου Σωτηρία. Τελέσαμε την ομαδική βάπτιση στο ποτάμι. Στη διάρκεια του εξορκισμού έπεσαν βροχές. Πολύ δυνατές. Επειδή είχε βροχές τελέσαμε τον εξορκισμό σε ένα σπίτι. Μόνο τη βάπτιση τελέσαμε στον ποταμό. Με βροχές δυνατές περπατήσαμε στον ποταμό (1,5χλμ). Βαπτίσαμε 75 άτομα. Τα υπόλοιπα τα αφήσαμε για την άλλη φορά, διότι ήταν πολύ κουραστικό να τα κάνουμε και τα 150 άτομα όλα μαζί. Μόλις τελείωσα τη βάπτιση ανεβήκαμε πάνω και δέκα λεπτά αργότερα πλημμύρισε το ποτάμι. Δόξα τω Θεώ!
Οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν το φάσμα της φτώχειας. Ο δρόμος για το χωριό δεν είναι εύκολος στην προσπέλαση. Εκτός απ΄ αυτό αντιμετωπίζουν κι άλλο πρόβλημα. Τα παιδιά τους σπάνια φοιτούν σε ανώτατη σχολή, διότι δεν έχουν τη δυνατότητα να τα στείλουν στην πόλη Έχουμε κτίσει εκκλησία στο χωριό, αλλά μέχρι τώρα δεν έχουμε βρει ιερέα για να κατοικήσει εκεί και να αναλάβει το έργο της Ιεραποστολής. Οι τοπικές αρχές δεν μας δυσκολεύουν. Μας έδωσαν άδεια να κτίσουμε εκκλησία και σχολείο, γιατί πιστεύουν ότι με αυτά υποβοηθείται το χωριό.
-Στις 23 Ιανουαρίου 2009 επισκεφτήκαμε το σχολείο μας «Άγιος Νικόλαος Νίας». Φάγαμε μαζί και δώσαμε βοήθεια στους δασκάλους και στους μαθητές. Εδώ στο σχολείο μας έχουμε 122 μαθητές. Το 50% είναι φτωχοί.
-Το 2010 στο νησί έχουν εγκατασταθεί δυο οικογένειες (η οικογένεια Rommel και η οικογένεια Ysak ),που ανέλαβαν η μια την Ορθόδοξη Κατήχηση στα σχολεία -Αγιος Νικόλαος στην πόλη Gunung Sitoli και η άλλη οικογένεια την Ορθόδοξο Κατήχηση στο Bawolato. Oι Ορθόδοξοι Ιεραπόστολοι έμειναν δύο μέρες στο Gunung Sitoli και επισκέφτηκαν το σχολείο -Αγιος Νικόλαος. Εκεί μίλησαν με τους δασκάλους και μοίρασαν δώρα στους μαθητές. Στη συνέχεια επισκέφτηκαν επίσης τον Δήμαρχο της πόλης ,τον διευθυντή της Παιδείας και τον Διευθυντή του Τομέα Θρησκευμάτων του Δημου, οι οποίοι παρόλο ότι είναι Μουσουλμάνοι υποδέχτηκαν τους Ορθόδοξους Ιεραποστόλους πολύ εγκάρδια ,ενημερώθηκαν δε για την παρουσία της Ορθόδοξης Ιεραποστολής εκεί καθώς και για το μεγάλο φιλανθρωπικό και εκπαιδευτικό έργο που συντελείται εκεί.
-Στις 13 Ιανουαρίου 2010 επισκέφτηκα το χωριό Bawolato . Η μετάβαση στο χωριό είχε πάρα πολλές δυσκολίες, λόγω του κακού οδικού δικτύου. Ξεκινήσαμε στις 5 το πρωί με νοικιασμένο αυτοκίνητο και μετά από δύο ώρες φτάσαμε στο τέλος του οδικού δικτύου, που μπορούμε να χρησιμοποιούμε τα αυτοκίνητα.
Αφήσαμε σε μια άκρη του δρόμου το αυτοκίνητο και μετά από πεζοπορία, που διήρκησε πάνω από μια ώρα, φτάσαμε στο βουνό που βρίσκεται το χωριό. Μούσκεμα από την ακατάπαυστη βροχή και τον ιδρώτα, στις 08.10 βρισκόμασταν στην Εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης. Άρχισα την Προσκομιδή και τελέσαμε τη Θεία Λειτουργία στην τοπική γλώσσα. Στο τέλος φάγαμε όλοι μαζί και αργά το απόγευμα γυρίσαμε στο Gunung Sitoli. Τώρα μας περιμένουν να ξανάρθουμε μετά το Πάσχα, τον Απρίλιο για να γίνει η Βάπτιση και άλλων Κατηχουμένων στο χωριό.»
Οκτώβριος 2017
…Στη διάρκεια της παραμονής μου στο νησί Νίας στα τέλη Μαΐου, κάλεσα τον πατέρα Χαρίτωνα κοντά μου και συζητήσαμε πώς μπορούν να πάνε μπροστά τα έργα της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας στο νησί αυτό, όπου έχουμε 3 κοινότητες και ένα Ορθόδοξο σχολείο. Υπεύθυνος και στις 3 κοινότητες είναι ο π. Χαρίτων που, για να λειτουργεί και στις 3 κοινότητες, χρησιμοποιεί μια μεταχειρισμένη μοτοσυκλέτα ως μέσο μεταφοράς. Τις καθημερινές ο πατήρ Χαρίτων είναι δάσκαλος στο Γυμνάσιο του Αγίου Νικολάου. Με τα έσοδα του σχολείου, μόλις που μπορεί να πληρώσει τους δασκάλους και τους υπαλλήλους και πολύ ελάχιστα περισσεύουν για τις βενζίνες. Να ξέρετε ότι στο νησί Νίας υπάρχουν παντού μπανάνες και καρύδες, που πωλούνται στα χωριά σε εξευτελιστικές τιμές. Ο πατήρ Χαρίτων σκοπεύει να τις αγοράζει από τα χωριά και να τις μεταφέρει στο κέντρο της πόλης, για να τις πουλάει εκεί, όπου πιάνουν καλές τιμές, ώστε με τα έσοδα που θα προκύψουν να εκτελεί τη διακονία του. Για το σκοπό αυτό, χρειάζεται ένα αυτοκίνητο μεταχειρισμένο για μεταφορά και χρήματα για την αγορά των φρούτων. Έτσι, παίρνω το θάρρος να σας ενημερώσω για αυτό το πρόγραμμα, μήπως κάποιοι δωρητές έχουν δυνατότητα να τον στηρίξουν, διότι ως γνωστόν οι ιερείς μας εδώ στην Ινδονησία εργάζονται χωρίς μισθό.
Ο π. Χαρίτων με Ορθόδοξα παιδιά στον Ι.Ν. Αγίας Μάρθας
Το σχολείο «Άγιος Νικόλαος» στην Ινδονησία
Η πανδημία Covid-19 είναι παγκόσμια και σχεδόν ένα χρόνο τώρα τα σχολεία στο νησί Νιας έχουν κλείσει, μαζί και το σχολείο μας «Άγιος Νικόλαος». Με την άδεια της τοπικής κυβέρνησης, όμως, στις αρχές Φεβρουαρίου 2021, τα σχολεία άνοιξαν με ορισμένα μέτρα. Δηλαδή να μην έρχονται οι μαθητές όλοι μαζί στο σχολείο, αλλά 30% π.χ να έρχεται την Δευτέρα, το 30% την Τρίτη κ.ο.κ. Αυτές οι συνθήκες ισχύουν προσωρινά και μέχρι να περάσει αυτή η κατάσταση. Οι μαθητές μας βέβαια χάρηκαν πολύ. Αλλά το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε τώρα είναι ότι όλα σχεδόν τα παιδιά μας για το διάστημα από το Μάρτιο 2020 μέχρι τον Ιανουάριο 2021 δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν τα δίδακτρα. Βεβαίως καταλαβαίνουμε ότι έχουν οικονομική δυσκολία. Στο Σχολείο Αγίου Νικολάου Νιας έχουμε 13 δασκάλους και 2 υπαλλήλους. Τα έξοδά μας για τους μισθούς τους είναι 1.000 ευρώ το μήνα. Πληρώνουμε τους δασκάλους με την ώρα, διότι δεν έχουμε τη δυνατότητα να πληρώσουμε με μηνιαίο μισθό. Έτσι, ο Covid 19 έφερε οικονομική κρίση και δεν μπορούμε να πληρώσουμε τους δασκάλους και τους υπαλλήλους μας. Παρακαλώ, αδελφοί μου, αν έχετε την οικονομική άνεση να μας βοηθήσετε στο θέμα αυτό. Βεβαίως, εάν μας βοηθήσετε, έχω σκοπό να μην παίρνουμε δίδακτρα από τους μαθητές μας για 6 μήνες, για να ελαφρύνουμε τα βάρη που σηκώνουν.
Λόγω της κατάστασης, οι δάσκαλοι δεν έλαβαν τακτικά τις αποδοχές τους, γι’ αυτό μερικοί σταμάτησαν πλέον να έρχονται στο σχολείο. Τότε, από την πόλη Μεντάν έστειλα στο Νιας δύο παιδιά δικά μας, τον Πέτρο και την Αλπίν. Οι δυο αυτοί είναι πτυχιούχοι από τη Θεολογική μας Σχολή στον τομέα της Χριστιανικής παιδείας. Έτσι βρήκαμε μια λύση. Ο πατήρ Χαρίτων θα εργάζεται ως ιεραπόστολος μόνο στην Εκκλησία μας, διότι πλέον έχουμε 3 κοινότητες εκεί. Ο π. Χαρίτων έχει μια μοτοσυκλέτα ως μέσο συγκοινωνίας, αλλά για τον Πέτρο και την Άλπιν έχουμε σκοπό να αγοράσουμε μεταχειρισμένη μοτοσυκλέτα…..
Στο Νιας έχουμε 172 μαθητές, 13 δάσκαλους και 2 υπαλλήλους και θέλουμε να τους δώσουμε μάσκες δωρεάν. Έχουμε σκοπό να αγοράσουμε μάσκες από το Μεντάν και να τις στείλουμε εκεί,
…………………………………………………………………………………
Επίλογος
Με την εκδημία του π.Χρυσοστόμου Manalu κλείνει μια μεγάλη χρονική περίοδος προσφοράς και θυσίας στην Ορθόδοξη Ιεραποστολή στην Ινδονησία που άρχισε το 1998.Είναι γεγονός ότι η έλλειψη της παρουσίας του π.Χρυσοστόμου θα είναι εμφανέστατη. Όμως ο ίδιος δεόμενος από το υπερουράνιο θυσιαστήριο θα είναι αοράτως παρών και θα ενισχύει με τις προσευχές του τους άξιους συνεργάτες που άφησε πίσω του. Τους κληρικούς, που θα συνεχίσουν την ποιμαντική διακονία στις ενορίες της Σουμάτρας, του Τιμόρ και του Νίας, την πρεσβυτέρα Ελισσάβετ και τις κόρες του Σωτηρία και Ευαγγελία που θα συνεχίσουν την εκπαιδευτική και κοινωνική προσφορά του ιεραποστολικού κλιμακίου.
Σεβαστέ και αείμνηστε π.Χρυσόστομε.
Είμαστε ευγνώμονες για ό,τι προσέφερες με την ιερατική σου ιεραποστολική διακονία στην Αγία μας Εκκλησία.
Η φυσική και ανθρώπινη λύπη μας ελαττώνεται από την ελπίδα και την βαθειά πεποίθηση ότι «μεταβέβηκες εκ του θανάτου εις την ζωήν » και «από τα λυπηρότερα στα χρηστότερα και θυμηδέστερα» στην αιώνια χαρά και απόλαυση. Η Ορθόδοξη ιεραποστολή που τόσο αγάπησες σε στερείται. Όμως η Εκκλησία δεν σε έχασε. Σε έχει πρεσβευτή στον θρόνο της χάριτος του Θεού, στον ουρανό και θα κοσμείς τον χορό των αγγελικών δυνάμεων της αιωνίας δόξης του «Εσφαγμένου Αρνίου». Εκεί απερίσπαστος πλέον θα παρακαλείς τον Κύριο και θα προσεύχεσαι για όλους μας και ιδιαίτερα για την νεοσύσταση ορθόδοξη εκκλησία της Σουμάτρας. Έχεις εφόδιο τις προσευχές των μελών της ιεραποστολικής Εκκλησίας της Ινδονησίας που διακόνησες και σε συνοδεύουν οι πολλοί κόποι και μόχθοι σου για την Εκκλησία του Χριστού. «Τήν πίστην τετήρηκας» (Β΄ Τιμ. 4, 7). «Τήν καλήν παρακαταθήκην ἐφύλαξας» (Β΄ Τιμ. 1, 14) καί «ἐγένου πιστός ἄχρι θανάτου» (Ἀπ. 2, 10).
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ-ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου