Ἅγιοι Κατάδικοι, Ρῶσοι ἱερομάρτυρες καί ὁμολογητές τοῦ 20ου αἰώνα

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤ. ΠΟΝΗΡΟΣ Δρ Θ., Μ.Φ.

Συντονιστής Ἐκπαιδευτικοῦ Ἔργου Θεολόγων Ἀττικῆς

Ἀντιπρόεδρος τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων

Ἕνα βιβλίο πού διαβάσαμε:

            Ἡγουμένου Δαμασκηνοῦ (Ὀρλόφσκι), Ἅγιοι Κατάδικοι, Ρῶσοι ἱερομάρτυρες καί ὁμολογητές τοῦ 20ου αἰώνα, Ἱερά Μονή Παρακλήτου, Ὠρωπός Ἀττικῆς 2014.

            Ἕνα βιβλίο συγκλονιστικό, ἕνα βιβλίο ἰκανό νά συγκινήσει τόν ὁποιονδήποτε ἀναγνώστη, ἐκτός κι ἄν εἶναι καμωμένος ἀπό πέτρα.

            Στό βιβλίο αὐτό βιογραφοῦνται σαρανταδύο ἐξέχοντες κληρικοί, ἀρχιεπίσκοποι, ἐπίσκοποι, ἱερομόναχοι καί ἔγγαμοι πρεσβύτεροι. Ἐξέχοντες, διότι ἔλαμψαν διά τῆς ἀνυποχώρητης πίστεώς τους καί τῆς ἔμπρακτης ἀγάπης τήν ὁποία φανέρωναν πρός τόν πλησίον. Ἐξ αὐτῶν οἱ τριανταδύο ὑπῆρξαν ἱερομάρτυρες καί οἱ δέκα ὁμολογητές τῆς εἰς Χριστόν πίστεως.

            Πρέπει ὅμως νά ἐπισημάνουμε, ὅτι ἡ διάκριση μεταξύ ἱερομαρτύρων καί ὁμολογητῶν, στίς πλεῖστες τῶν περιπτώσεων μόνον τυπική εἶναι δυνατόν νά χαρακτηρισθεῖ γιά τήν ἐν λόγῳ περίοδο. Διότι κάποιοι ἀπό τούς ὁμολογητές ἐκοιμήθησαν κατά τή διάρκεια τῆς φυλακίσεώς τους μή ἀντέχοντας τίς κακουχίες. Κάποιοι ἄλλοι δέ ἐκοιμήθησαν ὄχι πολύ ἀργότερα ἀπό τήν ἀποφυλάκισή τους, ἀφοῦ ἡ ὑγεία τους εἶχε ζημιωθεῖ ἀνεπανόρθωτα κατά τή διάρκεια τῆς φυλακίσεώς τους. Ἄρα ἀμφότεροι, ἱερομάρτυρες καί ὁμολογητές, θυσίασαν τή ζωή τους γιά τήν εἰς Χριστόν πίστη τους.

            Πρέπει δέ ἀκόμη νά τονίσουμε, ὅτι κάποιοι ἀπό τούς βιογραφούμενους δέν ἦταν κληρικοί κατά τήν ἔναρξη τῶν διωγμῶν, ἀπεφάσισαν δέ νά χειροτονηθοῦν γνωρίζοντας τί ἐπρόκειτο νά ὑποστοῦν καί ἀψηφώντας τούς φόβους καί τίς ἀποτρεπτικές παρακλήσεις τῶν μελῶν τῶν οἰκογενειῶν τους.

            Ὀφείλουμε ἀκόμη νά ἐπισημάνουμε, ὅτι τό βιβλίο αὐτό τῶν 410 σελίδων ἀποτελεῖ ἐπιλογή ἀπό πολύτομο ἔργο τοῦ αὐτοῦ δημιουργοῦ καί γιά τή δημιουργία του χρησιμοποιήθηκαν ὄχι μόνο ἐκκλησιαστικά καί ἰδιωτικά ἀρχεῖα, ἀλλά καί κρατικά ἀρχεῖα τῆς σοβιετικῆς περιόδου, τά ὁποῖα εἶναι προσβάσιμα μετά τήν πτώση τοῦ σοβιετικοῦ καθεστῶτος.

            Καί τί συνάγεται γιά τό ἐν λόγῳ καθεστώς ἀπό τά ἀδιάψευστα ἱστορικά τεκμήρια; Ὅτι ἦταν ἡ ἐνσάρκωση τοῦ ἁγιογραφικοῦ "καί ἔσονται τά ἔσχατα χείρονα τῶν πρώτων". Διότι τήν τσαρική αὐθαιρεσία διαδέχθηκε ἡ σοβιετική κομμουνιστική τρομοκρατία, τήν ἐπί τσαρικοῦ καθεστῶτος φτώχεια διαδέχθηκε ἡ ἐπί σοβιετικοῦ καθεστῶτος πείνα, τήν τσαρική ὑποκρισία χριστιανικῆς πίστεως διαδέχθηκε ὁ σοβιετικός ἀπηνής αἰματηρός διωγμός εἰς βάρος τῆς Ἐκκλησίας.

 

            Ποιά μέσα χρησιμοποιήθηκαν; Παντοία μέσα. Ὅσα ἡ ἀνεξάντλητη σατανική φαντασία τῶν ἀρρωστημένων διωκτῶν ἦταν σέ θέση νά ἐπινοήσει. Ἔτσι λοιπόν, σύμφωνα μέ τό βιβλίο, τό καθεστώς προέβαινε στίς ἑξῆς ἀντιεκκλησιαστικές καί ἀντιλαϊκές ἐνέργειες:

            Δημεύσεις ἐκκλησιαστικῶν σκευῶν δῆθεν μέ σκοπό τή βοήθεια πρός τόν πτωχό λαό, ἐνῷ στήν πραγματικότητα ἐπωφελοῦντο ἀπό αὐτά μόνον οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐξουσίας. Ἐπίσης συχνά ἡ ἐξουσία προέβαινε καί σέ φοροληστεία εἰς βάρος ναῶν.

            Δημεύσεις ναῶν καί μοναστηριῶν καί χρήση τους γιά ἀλλότριους σκοπούς, ὅπως μετατροπή τους σέ ἀποθῆκες ἤ σταύλους.

            Κατεδαφίσεις ναῶν. Καταστροφές ἱερῶν εἰκόνων. Βεβηλώσεις ἱερῶν λειψάνων.

            Ἐνθάρρυνση ἀπό μέρους τῶν ἀρχῶν διαφόρων σχισματικῶν κινημάτων.

            Φοροληστεία εἰς βάρος τῆς πτωχικῆς προσωπικῆς περιουσίας τῶν κληρικῶν, ἀφαίρεση τῶν πτωχικῶν ἀποθεμάτων τροφίμων τῶν κληρικῶν, ἀφαίρεση τῶν πτωχικῶν οἰκιῶν τῶν κληρικῶν. Συχνά, ὅταν τό ἐγκληματικό καθεστώς τούς εἶχε ἀφαιρέσει κάθε περιουσιακό στοιχεῖο καί κάθε πόρο ζωῆς, οἱ κληρικοί ἀποζοῦσαν ἀπό τό ὑστέρημα τῶν ἐνοριτῶν τους, τό ὁποῖο ἐκεῖνοι τούς τό προσέφεραν μέ ὅλη τους τήν ἀγάπη.

            Ἀποκλεισμός τῶν τέκνων τῶν κληρικῶν ἀπό τά σχολικά συσσίτια. Ἐκδίωξη τῶν τέκνων τῶν κληρικῶν ἀπό τά σχολεῖα. Μή χορήγηση δελτίων προμήθειας τροφίμων στούς κληρικούς καί στίς οἰκογένειές τους. Ἀπόλυση τῶν συζύγων τῶν ἐγγάμων κληρικῶν ἀπό τίς ἐργασίες τους.

            Ἀπαγόρευση πρός τούς κληρικούς τελέσεως τῆς θείας λειτουργίας.  Ἀπαγόρευση πρός τούς κληρικούς πραγματοποιήσεως ποιμαντικῶν ἐπισκέψεων σέ κατοικίες πιστῶν, ἀκόμη καί ἄν οἱ πιστοί τούς καλοῦσαν.

            Σύλληψη τῶν κληρικῶν μέ μοναδική αἰτία καί ἀφορμή τήν ἀνυποχώρητη πίστη τους. Φυλάκιση κληρικῶν χωρίς δίκη. Καταδίκη κληρικῶν σέ φυλάκιση καί καταναγκαστικά ἔργα χωρίς νά ἔχουν διαπράξει τίποτε ἀξιόποινο - ἀξιόποινη ἐθεωρεῖτο μόνον ἡ πίστη ὅσο καί ἡ φιλαλληλία τους. Διατροφή τῶν ἐγκαθείρκτων κληρικῶν μέ ἐλάχιστη ὅσο καί σάπια τροφή καί ἀνελέητοι βασανισμοί ἀκόμη καί πρίν τή φυλάκιση. Φυλάκιση πιστῶν, οἱ ὁποῖοι ἐπιχειροῦσαν νά ὑπερασπισθοῦν τούς διωκόμενους κληρικούς.

            Καταδίκη κληρικῶν σέ θάνατο καί ἐκτέλεση, ἀκόμη καί ὁμαδικές ἐκτελέσεις κληρικῶν, χωρίς ἀπόδειξη τῆς ὁποιασδήποτε ἐνοχῆς. Ἀρκετοί εἶναι μάλιστα θαμμένοι σέ ἄγνωστους ὁμαδικούς τάφους.

            Σημειωτέον, ὅτι κατά τήν ἐν λόγῳ περίοδο τή σύλληψη, τήν ἐκδίκαση, τήν καταδίκη καί τήν ἐκτέλεση ὅσων εἶχε τό καθεστώς στοχοποιήσει, ἰδίως δέ τῶν κληρικῶν, ἀνελάμβαναν τά ὄργανα τῶν μυστικῶν ὑπηρεσιῶν ἀσφαλείας τοῦ καθεστῶτος! Τό καθεστώς δέν εἶχε ἐμπιστοσύνη σέ ἀληθινά δικαστήρια!

            Οἱ κληρικοί οἱ ὁποῖοι ἐσυλλαμβάνοντο, ἐδέχοντο δελεαστικές προτάσεις νά ἀπαρνηθοῦν τήν ἱερωσύνη τους καί νά λάβουν καλές θέσεις ἐργασίας στό δημόσιο. Τέτοιο δίλημμα ὅμως δέν ὑπῆρξε γιά κανέναν ἀπό τούς βιογραφούμενους στόν ἐν λόγῳ τόμο. Ὅλοι ἦταν ἕτοιμοι νά ὑποστοῦν τόν μαρτυρικό θάνατο ὡς τίμημα τῆς ἐμμονῆς τους στή διακονία τοῦ θυσιαστηρίου τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

            Πίστη ὅλων ἦταν αὐτό πού τόσο εὔστοχα διετύπωσε ὁ ὁμολογητής π. Κωνσταντῖνος Πιατικρεστόφσκι - ἕνας ἀπό τούς βιογραφούμενους: "οἱ συλλήψεις τῶν ἱερέων καί τό κλείσιμο τῶν ἐκκλησιῶν δέν θά ἐπιφέρουν τήν ἐξαφάνιση τῆς πίστεως στόν Θεό· γιατί ἡ πίστη εἶναι ἀκαταμάχητη καί ἀθάνατη."

            Οἱ βασανιστές καί οἱ ἐκτελεστές δέν ἐπτοοῦντο οὔτε ἀπό τό προκεχωρημένο τῆς ἡλικίας ὁρισμένων κληρικῶν, οὔτε ἀπό τό γεγονός ὅτι κάποιοι ἄλλοι εἶχαν πολυμελεῖς οἰκογένειες, οἱ ὁποῖες θά ἔμεναν ἀπροστάτευτες μετά τόν θάνατό τους. Τό σατανικό μίσος τῶν διωκτῶν πρυτάνευε πάντοτε καί τούς ὁδηγοῦσε σέ ἀπερίγραπτα ἐγκλήματα.

            Κι ὅμως, μπροστά στήν ἐγκληματική βία ἀντέτασσαν οἱ ἅγιοι ἱερομάρτυρες καί ὁμολογητές τήν ἀκαταμάχητη ψυχοπνευματική δύναμη, τήν ὁποία τούς χορηγοῦσε ἡ εἰς Χριστόν πίστη. Σώζεται τό ἑξῆς περιστατικό ἀπό τόν βίο τοῦ ὁμολογητοῦ π. Μιχαήλ Μπογκοσλόφσκι: "Οἱ ἀνακριτές βασάνιζαν ἀνελέητα τόν π. Μιχαήλ ζητώντας του νά ὁμολογήσει ἀντισοβιετική δραστηριότητα. Ἐκεῖνος ἀρνιόταν σταθερά. Ἔχοντας ἀφήσει ὁλοκληρωτικά τόν ἑαυτό του στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, σ΄ ὅλη τή διάρκεια τῶν ἀνακρίσεων προσευχόταν καί κάθε τόσο ἔκανε εὐλαβικά τόν σταυρό του. Κάποια στιγμή, ἕνας ἀνακριτής, βλέποντάς τον, ἐξαγριώθηκε. Κουνώντας ἀπειλητικά τό περίστροφό του μπροστά στό πρόσωπο τοῦ π. Μιχαήλ τόν πρόσταξε:

- Πάψε νά σταυροκοπιέσαι!

Ἐκεῖνος ἀποκρίθηκε ἀτάραχα:

- Ἐσεῖς ἔχετε τό δικό σας ὅπλο κι ἐγώ τό δικό μου."

            Καί ποιό τό ἀποτέλεσμα ὅλης αὐτῆς τῆς ἐγκληματικῆς ἐκστρατείας; Αὐτό τό ὁποῖο ἀναφέρει ὁ Ἀλέξανδρος Σολζενίτσιν σέ ἀνοικτή ἐπιστολή του πρός τούς ἡγέτες τῆς τότε Σοβιετικῆς Ἑνώσεως. Λέγει λοιπόν ὁ μεγάλος συγγραφέας, ὅτι ὁ διωγμός τῆς θρησκείας εἶναι "πράγμα πολύ σπουδαῖο γιά τόν μαρξισμό, μά παράλογο καί ἀσύμφορο γιά πρακτικούς πολιτικούς ἡγέτες - νά καταδιώκης μέ τή βοήθεια τῶν χασομέρηδων τούς πιό εὐσυνείδητους δουλευτές σου, ἀνθρώπους ξένους πρός τήν ἀπάτη καί τήν κλοπή, καί νά ὑποφέρης ἔπειτα ἀπό τή γενική ἀπάτη καί τήν κλοπή."

            Γι΄ αὐτό καί τό ἐγκληματικό καθεστώς σάπισε καί αὐτοδιαλύθηκε.

            Γι΄ αὐτό καί ἀποδείχθηκε περίτρανα γιά μιά ἀκόμη φορά γιά τήν Ἐκκλησία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι "πῦλαι ἅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς."