Το τάγμα των γενιτσάρων

ΤΟ ΤΑΓΜΑ ΤΩΝ ΓΕΝΙΤΣΑΡΩΝ

Της Λαμπρινής Ιω. Μαστρογιάννη, Εκπαιδευτικός – Θεολόγος. Μεταπτυχιακά στην Θρησκειολογία με ειδίκευση στη Φιλοσοφία και στην Επικοινωνιακή Θεολογία.

Ο θεσμός του παιδομαζώματος σήμαινε παραβίαση του Ισλαμικού δικαίου γιατί οι λαοί της Βίβλου, οι υπήκοοι δηλαδή του Οθωμανικού κράτους είχαν εισέλθει στην κατηγορία των υπόσπονδων υπηκόων των Τζιμμί. Πλήρωναν όλους τους φόρους που τους αναλογούσαν εννομισμένους (χαράτσι). Συνεχιζόταν η εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ νικητών και νικημένων. Ο Σουλτάνος είχε το δικαίωμα να σύρει τα χριστιανόπαιδα σαν μία «Raison d’ état» καθώς μπορούσε ακόμα να εξοντώσει τον πληθυσμό των κατακτημένων λαών. 

Υπήρχε ο θεσμός της αρρενοκτονίας και ούτε οι Σουλτάνοι δεν μπορούσαν να παραβούν τον νόμο αυτό για να σώσουν τα αδέλφια τους. Ο Αγασί ήταν αυτός που συγκέντρωνε γύρω στις 10000 παιδιά και γύρω στα 100 ή περισσότερα τα έστελνε στην Κωνσταντινούπολη. Αναγκάζονταν να ομολογήσουν την πίστη στον Αλλάχ και κατόπιν γινόταν η περιτομή. Τα παιδιά που στέλνονταν στα σεράγια ήταν ευφυή και όμορφα. Τα υπόλοιπα τα νοίκιαζαν σε Τούρκους χωρικούς της Ανατολίας. Οι τελευταίοι έδιναν χρηματικά ποσά, τα παιδιά μάθαιναν την Τούρκικη γλώσσα, τις Τούρκικες συνήθειες και τον Τούρκικο τρόπο ζωής. Τα παιδιά μεταξύ 14 και 20 ετών και μετά από 3-7 χρόνια κατατάσσονταν στο σώμα των Ατζαμί Ογλάν, Οι Ατζαμήδες, ήταν δόκιμοι και έπαιρναν αμοιβή 2 ακτσέ για να μπορούν να συντηρηθούν.   Έκαναν δουλειές σε πλοία, σε κήπους και σε λοιπές αγγαρείες. Μετά από 2-3 χρόνια κατατάσσονταν στο τάγμα των γενιτσάρων έχοντας ασκηθεί στα όπλα και στην πολεμική τέχνη. Ήταν οι δούλοι της Πύλης αλλά ταυτόχρονα ήταν έμμισθα στρατιωτικά σώματα.  

Τα παιδιά που είχαν εισαχθεί στα σεράγια είχαν καλύτερη τύχη. Θα αποτελούσαν το σώμα των Σιπαχί ενώ άλλα προορίζονταν για το σώμα των Ιππέων. Τα παιδιά του εσωτερικού προορίζονταν ως Ιτς Ογλάν του Σουλταντικά Παλατιού, Εντερούν αλλά και στον Χας Οντά ως υπηρέτες του Αυτοκρατορικού Θαλάμου. Στην Εποχή του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή κατατάσσονταν γύρω στις 80000 παιδιά τα οποία αφού αρπάζονταν, κατατάσσονταν στα διάφορα Σώματα της Πύλης. Οι αξιωματούχοι είχαν τους δικούς τους δούλους κι ο γνωστός Ιμπραήμ για παράδειγμα είχε γύρω στους 6000 δούλους   Όσοι ζούσαν κι εκπαιδεύονταν στα Σεράγια δεν έρχονταν σε επαφή με τον έξω κόσμο. Η ζωή τους ήταν δουλική, αλλά μάθαιναν να διαβάζουν, να γράφουν, να κάνουν διάφορες οικιακές και αυλικές δουλειές και μάθαιναν ιππασία.   Αυτή ήταν η γνώση τότε στην Ισλαμική Ανατολή. Μάθαιναν Αραβικά, Περσικά και Τούρκικα, ενώ παράλληλα μελετούσαν το Κοράνι αλλά και γνωστά βιβλία από την Ισλαμική Φιλολογία και νομικά κείμενα.   Κατά τους πρώτους αιώνες στα μεγάλα αξιώματα του κράτους βρίσκονται όλα αυτά τα άτομα που είχαν αρπαχτεί από τους Τούρκους, είτε από το παιδομάζωμα είτε ήταν δούλοι που είχαν πάει κάτω από την εξουσία του Σουλτάνου, είτε ήταν δούλοι από δωρεές και αγορές κτλ. 

Είναι χαρακτηριστικό το τραγούδι της εποχής εκείνης που αναφερόταν στο παιδομάζωμα και διασώθηκε μέχρι και σήμερα :

Ανάθεμά σε βασιλιά (σουλτάνε) και τρισαναθεμάσε,

με το κακόν όπ’ έκαμες, με τον κακόν που κάνεις.

στέλνεις, δένεις τους γέροντες, τους πρώτους, τους παπάδες,

να μάσεις παιδομάζωμα, να κάμεις γενιτσάρους. 

Ειδικότερα στην περιοχή των Αθηνών κατά τον 16ο αιώνα, σύμφωνα με τις πηγές , πήραν παιδιά από την Αθήνα, την 22α  Απριλίου 1543, την 28η Δεκεμβρίου 1547 και την 1η  Ιουλίου 1553.

Η δημιουργία του τάγματος των γενιτσάρων συνδέεται με το παιδομάζωμα  ή με στρατολογία αιχμαλώτων. Κάποιοι ερευνητές πιστεύουν το δεύτερο.  Ήταν οι δούλοι της πύλης. Εξαρτιόνταν από τον ηγεμόνα και είχαν ταυτιστεί με το όλο περιβάλλον. Είχαν αλλοτριωθεί και αποξενωθεί από τον τόπο καταγωγής τους. Εκπαιδεύονταν ως γενίτσαροι και από ερευνητές τονίζεται η εσωτερική αλλαγή τους.   Η αλλοτρίωση που έγινε κατά τα χρόνια που εκπαιδεύονταν αυτοί οι άνθρωποι γίνονταν ακόμα πιο σκληροί σε ομόθρησκους και ομοεθνείς, ακόμα πιο σκληροί κι από τους φυσικούς εχθρούς. Είναι γνωστή η έκφραση «Εκπαίδευση γενιτσάρων». Οι γονείς που αρνούνταν να αφήσουν από τα χέρια τους τα παιδιά τους και αρνούνταν να τα παραδώσουν στους Τούρκους έβρισκαν θάνατο δια απαγχονισμού στο κατώφλι του ίδιου τους του σπιτιού.   Παιδιά που αρνήθηκαν να αλλάξουν πίστη και να προδώσουν τον Ένα και Μοναδικό Θεό, δηλαδή τον Χριστό τους προτίμησαν να πεθάνουν. Είναι οι λεγόμενοι Νεομάρτυρες, πλήθος ανθρώπων που βαφτίστηκαν στο ίδιο τους το αίμα. Όσοι υποχώρησαν, αλλαξοπίστησαν, έγιναν πολύ σκληροί και αφέθηκαν αφοσιωμένοι στα χέρια του Σουλτάνου. Ήταν πιστοί και πειθαρχημένοι, ήταν υπάκουοι σε όσα τους διέταζε ο Σουλτάνος. Πίστευαν ότι όποιος πεθάνει, κι ας είναι αθώος πάει στον Παράδεισο. Είχαν τέτοιο σεβασμό στον Κύριό τους και τέτοια υπακοή, όπως είχαν υπακοή και σεβασμό στην απόφαση της Θεϊκής Δύναμης. O Leopold Ranke λέει τα εξής: «Αυτοί οι σκλάβοι είχαν πατέρα τον Μεγάλο Κύριο και πατρίδα ήξεραν το σεράι». Πολεμούσαν για το Ισλάμ και σκοπός τους ήταν η λεία να πάνε και στον παράδεισο. Η θέλησή τους ήταν και η θέληση του Μεγάλου Κυρίου και ελπίδα είχαν την εύνοιά του.

Αρκετά παιδιά ήταν αυτά που δεν ξέχασαν τους γονείς τους και αυτά που θυμούνταν ότι είχαν μάθει στο σχολείο. Πολλά παιδιά ήταν αδιάφορα. Ο St. Gerlach λέει ότι «άλλοι έλεγαν ότι η Τουρκική θρησκεία ήταν ψεύτικη». 

Στο έργο του μητροπολίτη Ισιδώρου Γλαβά (1395) υπάρχουν πληροφορίες για την τακτική διαρπαγής των παιδιών, βίαιου εξισλαμισμού τους και στρατολόγησής τους εναντίον ομοφύλων τους που εφάρμοζαν οι Οθωμανοί, το λεγόμενο παιδομάζωμα. Οι πληροφορίες που περιέχονται στα κείμενα του μητροπολίτη είναι πολύ σημαντικές, καθώς πρόκειται για την πρώτη ιστορικά καταγραφή, μαρτυρία εφαρμογής της ανωτέρω τακτικής, η οποία ακολουθήθηκε κατά κόρον τα επόμενα χρόνια.