Κατήχηση για τα παιδιά και τους νέους 3 (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)

ΚΑΤΗΧΗΣΗ

Γιά τά παιδιά καί τούς νέους

(Γιά τά παιδιά τῶν Σχολείων μας, τώρα πού δέν διδάσκονται τήν ὀρθόδοξη πίστη μας ὁμολογιακά)

Ἑβδομαδιαῖο περιοδικό – Ἀριθμ. φύλ. 3

Συντάκτης: Ἐπίσκοπος Ἱερεμίας

IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

ΟΙ ΘΕΟΦΑΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

ΔΟΓΜΑΤΙΚΑ

1. Ὑπάρχει Θεός, ἀγαπητοί μου φίλοι, λέγαμε στό προηγούμενο μάθημα καί σ᾽ αὐτό μήν ἀμφιβάλλετε καθόλου. Ἀπό τόν Θεό ἐρχόμαστε καί στόν Θεό πηγαίνουμε! Σ᾽ Αὐτόν, στόν Θεό, νά ἀκουμπᾶτε, ἀγαπητά παιδιά.

Ὁ Θεός μας εἶναι ἀκατάληπτος, δέν μποροῦμε, δηλαδή, νά τόν νοήσουμε. Ἐρευνῶντας τόν Θεό καταλαβαίνουμε μόνο αὐτό: Τό ὅτι δέν μποροῦμε νά Τόν καταλάβουμε! Μάθετε, παρακαλῶ, ἀπέξω αὐτόν τόν λόγο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ: «Ἄπειρον τό θεῖον παντελῶς καί ἀκατάληπτον. Τοῦτο μόνον αὐτοῦ (τοῦ Θεοῦ) καταληπτόν, ἡ ἀπειρία αὐτοῦ καί ἀκαταληψία».¹ Καί ὅμως, ὦ νέοι καί νέες, ἔχουμε γιά τόν Θεό κάποια μερική γνώση.² Ἄν καί ὁ Θεός εἶναι πολύ μακρυά μας, ὅμως τόν νοιώθουμε πολύ κοντά μας. Αὐτό συμβαίνει γιά τό ὅτι στό Θεό, μᾶς λέγουν οἱ ἅγιοι Πατέρες μας, διακρίνουμε δύο πράγματα: Τήν οὐσία καί τίς θεῖες ἐνέργειες. Κατά μέν τήν οὐσία δέν μποροῦμε νά γνωρίσουμε τόν Θεό. Οἱ ἐνέργειες ὅμως τοῦ Θεοῦ, δηλαδή, οἱ ἐκδηλώσεις Του, ὅπως εἶναι ἡ ἀγάπη Του, ἡ σοφία Του, φανερώνονται σέ μᾶς καί γνωρίζουμε ἔτσι τόν Θεό. Πάρετε ὡς παράδειγμα τόν ἥλιο. Τήν οὐσία τοῦ ἡλίου, τήν καυτή του, δηλαδή, λάβα δέν μποροῦμε νά τήν πλησιάσουμε. Καήκαμε. Νοιώθουμε ὅμως πολύ κοντά μας τόν ἥλιο καί ζοῦμε μέσα σ᾽ αὐτόν μέ τίς ἐνέργειές του· μέ τίς φωτεινές καί θερμές ἀκτῖνες του. Μάθετε, λοιπόν, στό σημερινό μας μάθημα, παιδιά, αὐτό τό βασικό: Ὅτι στόν Θεό διακρίνουμε οὐσία καί ἐνέργεια. Κατά τήν οὐσία Του ὁ Θεός μᾶς εἶναι ἀκατάληπτος καί «ἀπρόσιτος» (= ἀπλησίαστος). Κατά τίς θεῖες Του ὅμως ἐνέργειες ὁ Θεός μᾶς εἶναι καταληπτός, κατανοητός στά ἔργα Του (ὄχι ἀπόλυτα βέβαια) καί μᾶς εἶναι πολύ κοντά μας.

2. Ἔτσι ὁ Θεός ἀποκαλύπτεται (= φανερώνεται) καί μιλᾶμε, λοιπόν, γιά «ἀποκάλυψη» Θεοῦ. Ἡ Ἁγία Γραφή λέγεται «θεία Ἀποκάλυψη», γιατί σ᾽ αὐτή μιλάει ὁ Θεός καί δείχνει τό ἔργο Του πού ἔκανε γιά ᾽μᾶς. Γιά τήν σωτηρία μας. Αὐτές οἱ φανερώσεις τοῦ Θεοῦ λέγονται «θεοφάνειες» καί θά ἤθελα σήμερα, φίλοι μου, νά σᾶς μιλήσω μέ λίγα λόγια γι᾽ αὐτές. – Κατά πρῶτον ἤθελα νά σᾶς πῶ ὅτι μέ τίς θεοφάνειες ἐπικοινωνεῖ ὁ Θεός μέ μᾶς καί ἐμεῖς μέ τόν Θεό. Καί ὡραῖα τό εἶπαν ὅτι οἱ θεοφάνειες εἶναι οἱ «γέφυρες» ἤ οἱ «κρίκοι», πού συνδέουν τήν θεότητα καί τήν κτίση. Σᾶς λέγω ὅμως ὅτι δέν βλέπουν ὅλοι θεοφάνειες, ἀλλά μόνο αὐτοί πού ἔχουν καθαρή καρδιά. Ἀλλά ἀπό τίς θεοφάνειες πού βλέπουν οἱ ἅγιοι καί οἱ δίκαιοι διδάσκονται καί φωτίζονται ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. Σᾶς λέγω λοιπόν δυό θεοφάνειες ἀπό τήν Ἁγία Γραφή:

(α) Ἡ Παλαιά Διαθήκη μᾶς λέει ὅτι στούς δίκαιους πατριάρχες καί τούς προφῆτες ἐμφανιζόταν ὁ «Ἄγγελος Κυρίου», πού λέγεται καί «Μεγάλης βουλῆς Ἄγγελος» ἤ «Ἄγγελος τῆς Διαθήκης».³ Αὐτός, παιδιά, ὁ Ἄγγελος Κυρίου δέν ἦταν ὅπως οἱ ἄλλοι ἄγγελοι, πού εἶναι κτίσματα, ἀλλά ἦταν Θεός. Ἦταν τό δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, προτοῦ ἀκόμη νά σαρκωθεῖ καί νά γεννηθεῖ ἀπό τήν Παναγία. Ναί! Ἐμφανιζόταν στήν Παλαιά Διαθήκη καί προτοῦ νά γεννηθεῖ. Ὅσοι Τόν ἔβλεπαν, ἔβλεπαν θεοφάνεια. Καί ἡ Παλαιά Διαθήκη δέν εἶναι ἁπλᾶ ἕνα καλό βιβλίο μέ καλά λόγια καί καλή διδασκαλία, ἀλλά εἶναι βιβλίο θεοφανειῶν τοῦ Ἀγγέλου τοῦ Κυρίου· γι᾽ αὐτό καί ἡ θέση τοῦ βιβλίου αὐτοῦ εἶναι πάνω στήν Ἅγια Τράπεζα.

(β) Σᾶς λέω καί μιά ἄλλη θεοφάνεια: Ὁ Μωυσῆς εἶδε καί αὐτός τόν Θεό, γι᾽ αὐτό καί λέγεται «θεόπτης». Δέν εἶδε ὅμως τό «πρόσωπον» τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τά «ὀπίσθια» τοῦ Θεοῦ.⁴ Τί σημαίνει αὐτό; Αὐτό εἶναι ἐκεῖνο πού σᾶς εἶπα ἤδη, ἀγαπητοί μου φίλοι. Ὁ Ἴδιος ὁ Θεός εἶπε ὅτι δέν μπορεῖ νά δεῖ κανείς τό «πρόσωπό» μου.⁵ «Πρόσωπο» τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ θεία οὐσία, πού, ὅπως εἴπαμε, δέν μπορεῖ κανείς νά τήν γνωρίσει. Εἶδε ὅμως ὁ Μωυσῆς τά «ὀπίσθια» τοῦ Θεοῦ.⁶ Αὐτές εἶναι οἱ θεῖες ἐνέργειες, μέ τίς ὁποῖες μποροῦμε νά δοῦμε (= νά γευθοῦμε) καί νά γνωρίσουμε κάπως τόν Θεό. Ἐπαναλαμβάνω: Τό «πρόσωπο» τοῦ Θεοῦ, τήν οὐσία, δηλαδή, τοῦ Θεοῦ, δέν μποροῦμε νά τήν δοῦμε. Εἶδε ὅμως ὁ Μωυσῆς τά «ὀπίσθια» τοῦ Θεοῦ, γνώρισε, δηλαδή, τόν Θεό κατά τίς θεῖες Του ἐνέργειες.

(γ) Ἀλλά ἔχω νά σᾶς πῶ, φίλοι μου, καί μιά ἄλλη ἑρμηνεία τοῦ ὅτι ὁ Μωυσῆς εἶδε τά «ὀπίσθια» τοῦ Θεοῦ. Κατά τήν ἑρμηνεία αὐτή ὁ Μωυσῆς εἶδε προφητικά αὐτό πού θά γινόταν στά πίσω-πίσω χρόνια, στά μετέπειτα χρόνια. Τί θά γινόταν στά μετέπειτα χρόνια; Θά γινόταν αὐτό πού πραγματικά ἔγινε, ὅτι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ σαρκώθηκε στήν Κοιλία τῆς Παναγίας, ἔγινε ἄνθρωπος, καί ἦρθε ἀνάμεσά μας. Αὐτή εἶναι ἡ μεγαλύτερη Θεοφάνεια: Ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ κάτω στήν γῆ!

1. Ἔκδ. Ὀρθ. Πίστ. Ι, 4. 800. 2. Βλ. Α´ Κορ. 13,9.12. 3. Βλ. Γεν. 22,11-12. Ἐξ. 3,2 ἑξ. 4. Ἐξ. 33,23. 5. Ἐξ. 33,20. 6. Ἐξ. 33,23.

***

ΣΥΝΤΟΜΗ ΚΑΙ ΑΠΛΗ

ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ (3)

ΒΙΒΛΙΚΑ

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ (α)

1. Ὁ ἄνθρωπος, ἀγαπητά παιδιά, εἶναι τό ἀνώτερο ἀπό ὅλα τά δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Καί ἡ ἀνωτερότητά του φαίνεται στό ὅτι εἶναι πλασμένος «κατ᾽ εἰκόνα καί καθ᾽ ὁμοίωσιν Θεοῦ» (Γεν. 1,26). Ἡ ἔκφραση αὐτή δηλώνει γενικά τήν πνευματική φύση τοῦ ἀνθρώπου, δηλώνει τό θεῖο στοιχεῖο πού ἔχει μέσα του. Ὅτι εἶναι πλασμένος γιά νά μετάσχει στήν δόξα τοῦ Θεοῦ, γιά νά ἑνωθεῖ μαζί Του, γιά νά θεωθεῖ. Ἀδύναμο πλάσμα εἶναι ὁ ἄνθρωπος, παιδιά, γιατί εἶναι πλασμένος ἀπό σκόνη, ἀπό τό χῶμα τῆς γῆς (Γεν. 2,7). Εἶναι ἕνα χωματένιο ἄγαλμα. Ἀλλά αὐτό τό νεκρό χωματένιο ἄγαλμα τό φίλησε (!) ὁ Θεός καί ἔγινε ζωντανή ὕπαρξη, ἔγινε «εἰς ψυχήν ζῶσαν» (Γεν. 2,7)! Δέν ἔχουμε λοιπόν οἱ ἄνθρωποι τήν ζωή μας ἀπό μᾶς τούς ἴδιους, οὔτε ἀπό τίς δυνάμεις τῆς φύσης, ἀλλά ἀπό τό «νεσαμά», ὅπως λέγεται Ἑβραϊκά, ἀπό τό φύσημα, δηλαδή, τοῦ Θεοῦ στό πρόσωπό μας. Αὐτό τό «φύσημα» τό εἶπαν «θεῖο ἀσπασμό» τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο!

2. Μία λεπτή παρατήρηση θέλω τώρα, ἀγαπητά παιδιά, νά κάνω καί παρακαλῶ νά προσέξετε μέ τά ἔξυπνα πνεύματά σας, γιά νά τήν καταλάβετε. Γιά τό θέμα πού μιλᾶμε ἡ Ἁγία Γραφή λέει ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο κατ᾽ εἰκόνα Θεοῦ: «Ἐποίησεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, κατ᾽ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν» (Γεν. 1,27). Καταλάβατε τό περίεργο τῆς ἔκφρασης αὐτῆς; Λέει ὅτι ὁ Θεός ἔπλασε τόν ἄνθρωπο κατά τήν εἰκόνα ἄλλου Θεοῦ («Ὁ Θεός ἐποίησε τόν ἄνθρωπον κατ᾽ εἰκόνα Θεοῦ»). Ὁ λόγος αὐτός τῆς ἁγίας Γραφῆς εἶναι πραγματικά περίεργος, γιατί μιλάει γιά ἄλλον, γιά δεύτερο Θεό, κατά τήν εἰκόνα τοῦ Ὁποίου ὁ Θεός ἔκανε τόν ἄνθρωπο! Θά σᾶς τό πῶ διαφορετικά αὐτό πού λέγω, γιά νά τό καταλάβετε. Ἀκοῦστε: Λέγουμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλασμένος κατά τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ καί ἔτσι εἶναι βέβαια. Ἀλλά πῶς ἐγώ ὁ ἄνθρωπος εἶμαι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ἐγώ ὁ ἄνθρωπος ἔχω σῶμα, ὁ δέ Θεός δέν ἔχει σῶμα! Γιά νά μοῦ πεῖτε ἀκριβῶς ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλασμένος κατά τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, πρέπει νά μοῦ βρεῖτε Θεό μέ σῶμα, κατά τήν εἰκόνα τοῦ Ὁποίου νά πλάστηκε ὁ ἄνθρωπος. Εἶναι δυνατόν αὐτό; Θεός μέ σῶμα; Βέβαια! Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, πού σαρκώθηκε στήν Παναγία μας! Αὐτό λοιπόν πού λέει ἡ Ἁγία Γραφή, αὐτό πού εἴπαμε παραπάνω, ὅτι «ὁ Θεός ἐποίησε τόν ἄνθρωπον κατ᾽ εἰκόνα Θεοῦ», σημαίνει ὅτι ὁ Θεός ἔπλασε τόν ἄνθρωπο κατά τήν εἰκόνα τοῦ Υἱοῦ Του πού ἐπρόκειτο νά ἐνανθρωπήσει! Γι᾽ αὐτό καί εἶναι καλύτερα νά λέμε ὄχι αὐτό τό γενικό ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλασμένος κατά τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλασμένος κατά τήν εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Αὐτό τό λέγουν καί τό τονίζουν πολύ οἱ ἅγιοι Πατέρες. Ὅτι, δηλαδή, ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε κατά τήν εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ἀλλά θά συνεχίσουμε στό ἑπόμενο μάθημά μας γιά τήν πλάση τῆς γυναίκας.

Τό μεγαλύτερο προνόμιο τοῦ ἀνθρώπου, ἀγαπητοί μου φίλοι, εἶναι τό ὅτι μπορεῖ νά μιλάει στόν Θεό καί νά προσ­εύχεται σ᾽ Αὐτόν. Εὔχομαι ἡ καλή σας καρδιά νά γλυκαθεῖ ἀπό τήν χάρη τῆς προσευχῆς. Κάθε μέρα νά λέτε αὐτήν τήν προσευχή στόν Χριστό: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησέ με». Καί στήν Παναγία μας νά λέτε τήν προσευχή: «Θεοτόκε Παρθένε, χαῖρε κεχαριτωμένη Μαρία, ὁ Κύριος μετά Σοῦ. Εὐλογημένη Σύ ἐν γυναιξί καί εὐλογημένος ὁ καρπός τῆς κοιλίας Σου, ὅτι Σωτῆρα ἔτεκες τῶν ψυχῶν ἡμῶν». Καί μήν παραλείπετε, παιδιά, τόν Ἐκκλησιασμό σας τήν ἡμέρα τῆς Κυριακῆς. Ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι τό πιό ἱερό καί τό πιό γλυκό πού γίνεται στήν γῆ. Γιατί στήν Θεία Λειτουργία εἶναι ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ, τῆς Παναγίας καί ὅλων τῶν Ἁγίων.

Δείτε και:

-Κατήχηση για τα παιδιά και τους νέους 2 (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)

-Κατήχηση για τα παιδιά και τους νέους (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)