Μαθήματα Ορθόδοξης Κατήχησης (1ον) – (Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμία)

ΜΑΘΗΜΑΤΑ

ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ

Μέ βάση καί πηγή τό σπουδαῖο ἔργο A CATECHETICAL HANDBOOK OF THE EASTERN ORTHODOX CHURCH τοῦ συγγραφέως D.H. Stamatis, ἔκδοσις Light & Life Publishing Company (συνιστοῦμε θερμά στούς γνῶστες τῆς Ἀγγλικῆς τήν ἀπόκτηση τοῦ βιβλίου), καί μέ ἄλλα ἐπίσης βοηθήματα, ἀρχίζω μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ νά δίνω, προφορικῶς πρῶτα καί γραπτῶς ἔπειτα, στόν λαό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ὅπου διακονῶ, μία σειρά ἑβδομαδιαίων κατηχητικῶν μαθημάτων. Ἡ κατήχηση αὐτή θά εἶναι κατά πολύ πληρέστερη ἀπό τήν ἄλλη πού ἔγραψα πρό πολλῶν ἐτῶν μέ τόν τίτλο ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ καί μέ διαφορετικό τρόπο καί περιεχόμενο πρός ἐκείνη γραμμένη.

Τά ἁγιογραφικά καί πατερικά χωρία πού θά παραθέτω γράφονται στήν γλώσσα τοῦ κειμένου μέ τήν παράκληση νά τά διαβάζουν οἱ ἀναγνῶστες ἐπανειλημμένως, ὥστε νά τά ἀποστηθίσουν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΤΙ ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ

1. Τί εἶναι ἕνας χριστιανός;

Ἕνας χριστιανός εἶναι ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος εἶναι βαπτισμένος στό ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος καί ἀγωνίζεται νά ζεῖ σύμφωνα μέ τήν διδασκαλία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Εἶναι αὐτός πού ἀγαπάει ὁλόκαρδα τόν Χριστό καί νοιώθει ὅτι εἶναι δοσμένος σ᾽ Αὐτόν, ὅτι ἀνήκει σ᾽ Αὐτόν.

Πραγματικά ὁ Χριστιανός πρέπει νά «πολιτεύεται ἀξίως τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ» (Φιλιπ. 1,27), νά «περιπατῇ ἀξίως τοῦ Κυρίου εἰς πᾶσαν ἀρέσκειαν» (Κολ. 1,10), νά ζεῖ δηλαδή κατά τρόπον ἄξιο ἐνώπιον τοῦ Κυρίου σέ κάθε τι πού ἀρέσει σ᾽ Αὐτόν. Οἱ χριστιανοί πρέπει «νά ζῶμεν βίον τέλειον κατά τό Εὐαγγέλιον», ὅπως ἔλεγαν κάποια παλαιά πρωτοχρονιάτικα κάλαντα. Ἡ κλήση τοῦ χριστιανοῦ, σύμφωνα μέ αὐτά πού πιστεύει, εἶναι νά ἁγιάσει (Α´ Θεσ. 5,22-23). Ὁ ἀπόστολος Πέτρος λέγει: «Κατά τόν καλέσαντα ὑμᾶς ἅγιον καί αὐτοί ἅγιοι ἐν πάσῃ ἀναστροφῇ (= σέ κάθε συμπεριφορά σας) γενήθητε» (Α´ Πέτρ. 1,15).

Τί εἶναι ὁ Χριστός;

Ὁ Χριστός εἶναι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, πού ἦρθε στόν κόσμο γιά νά μᾶς σώσει ἀπό τήν ἁμαρτία καί νά μᾶς χαρίσει τήν αἰώνια ζωή. Αὐτό πού πρέπει νά γνωρίζουμε καλά εἶναι ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός ὑπῆρχε καί προτοῦ νά γεννηθεῖ ἀπό τήν Παναγία καί νά ἔρθει σέ μᾶς ὡς «Μεσσίας» (ὅπως λέγεται Ἑβραϊκά), δηλαδή «Χριστός», ὅπως τό λέγουμε Ἑλληνικά. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέγει: «Οἶδα Χριστόν ἐκ Μαρίας γεννηθέντα καί οἶδα Χριστόν πρό τῶν αἰώνων ὄντα» (MPG 50,818). Καί οἱ δυό λέξεις, «Μεσσίας» καί «Χριστός», σημαίνουν τόν «χρισμένο». Ὁ Ἰησοῦς εἶναι ὁ ἐξαίρετα χρισμένος ἀπό τόν Θεό Πατέρα γιά νά σώσει τόν πεσμένο στήν ἁμαρτία ἄνθρωπο. Στήν Παλαιά Διαθήκη τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ δόθηκε μέ τήν ἑβραϊκή ἔκφραση «Ἐμμανουήλ», πού σημαίνει «ὁ Θεός εἶναι μαζί μας». Τό «Ἰησοῦς» εἶναι τό προσωπικό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. Τό «Μεσσίας» ἤ τό «Χριστός» εἶναι τό ἐπίσημο – ἄς τό ποῦμε ἔτσι – ὄνομά Του, πού ἀναφέρεται στήν ἐξαιρετική Του χρίση (Χριστός) ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα γιά τήν δική μας σωτηρία.

Ὑπάρχει ἕνα γεγονός στήν ζωή τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τό ὁποῖο δείχνει καθαρά τήν θεότητά Του. Εἶναι τό γεγονός τῆς Μεταμόρφωσής Του. Ὅπως μᾶς τό λέγει ὁ Εὐαγγελιστής Ματθαῖος, ὁ Χριστός «μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν (τῶν τριῶν μαθητῶν Του) καί ἔλαμψεν τό πρόσωπον αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος, τά δέ ἱμάτια αὐτοῦ ἐγένετο λευκά ὡς τό φῶς» (Ματθ. 17,2). Ἡ Μεταμόρφωση εἶναι μία θεοφάνεια – εἶναι μία φανέρωση τῆς θεότητας τοῦ Χριστοῦ, διά μέσου τῆς ἄκτιστης θείας ἐνέργειας. Γι᾽ αὐτό καί ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν Μεταμόρφωση ὡς μία μεγάλη ἑορτή.

Πολλά στοιχεῖα τῆς Μεταμόρφωσης δείχνουν ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ Μεσσίας καί εἶναι ὁ Θεός:

(α) Ἐπειδή ὁ Θεός εἶναι φῶς (Α´ Ἰωάν. 1,5), ἡ λάμψη τοῦ προσώπου τοῦ Ἰησοῦ σάν τόν ἥλιο καί ἡ φωτεινότητα τῶν ἱματίων Του (Ματθ. 17,2.5) στήν Μεταμόρφωσή Του δείχνουν ὅτι εἶναι Θεός. Σέ μερικές μάλιστα εἰκόνες τῆς Μεταμόρφωσης τό φῶς τῆς λάμψεως τοῦ Χριστοῦ εἶναι πέρα καί πάνω ἀπό τό λευκό, εἶναι ἕνα μπλέ καί ἄσπρο, εἶναι ὡς ἕνα ἀνείπωτο χρῶμα, ἀκριβῶς γιά νά δείξει μία πνευματική προέλευση, ἀφοῦ μέ αὐτό θά ἐκφραστεῖ ἡ θεότητα τοῦ Χριστοῦ.

(β) Κατά τήν Μεταμόρφωση ὁ Θεός Πατέρας δίνει μαρτυρία γιά τόν Υἱό Του. Δέν λέγει ὅτι Αὐτός «γίνεται τώρα ὁ ἀγαπητός μου Υἱός», ἀλλά ὅτι «Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός» (Ματθ. 17,5), δείχνοντας μέ αὐτό ὅτι ἡ θεϊκή δόξα τοῦ Χριστοῦ, πού ἐκφράζεται μέ τήν λάμψη Του, εἶναι ἐκ φύσεως. Ἀπό τήν αἰωνιότητα, ἄπειρους αἰῶνες πρίν τήν Μεταμόρφωσή Του, ὁ Χριστός ἦταν Υἱός τοῦ Θεοῦ, γεννηθείς ἀπό τήν Οὐσία τοῦ Πατρός, ὁμοούσιος λοιπόν μέ Αὐτόν, Θεός ἀληθινός.

(γ) Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ δέν διακηρύσσει μόνο τήν θεότητα καί τήν θεία υἱότητα τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά προμηνύει καί τήν δόξα Του στήν Βασιλεία Του, πού ὡς Μεσσίας ἦρθε νά ἱδρύσει, δηλαδή, τήν Ἐκκλησία Του. Κατά τήν Μεταμόρφωση σκέπασε τούς μαθητές μία «νεφέλη φωτεινή» (Ματθ. 17,5). Αὐτό ὑπενθυμίζει τήν θεία λατρεία στόν Ναό καί τήν νεφέλη πού πήγαινε μπροστά ἀπό τούς Ἰσραηλῖτες στήν ἔρημο, ὡς ἕνα σημεῖο πού δήλωνε τήν ἔκτακτη καί ἐξαιρετική παρουσία τοῦ Θεοῦ. Ὁ Πέτρος στό ὄρος τῆς Μεταμορφώσεως εἶδε τήν φωτεινή νεφέλη σάν ἕνα σημεῖο ὅτι ἦλθε ἡ ἀναμενόμενη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Γι᾽ αὐτό, γνωρίζοντας ὅτι ὡς ἑορτή τῆς ἐρχόμενης Βασιλείας εἶναι ἡ ἑορτή τῆς Σκηνοπηγίας, κατά τήν ὁποία οἱ Ἰσραηλῖτες ἔκαναν σκηνές, ζήτησε καί αὐτός τώρα ἀπό τόν Χριστό νά τοῦ ἐπιτρέψει νά κάνουν ἐκεῖ στό βουνό σκηνές (Ματθ. 17,4), σάν ἕνα σημεῖο ὅτι ἐκεῖ κατοικεῖ ὁ Θεός ἀνάμεσά τους.

(δ) Κατά τήν Μεταμόρφωση ἐμφανίστηκαν στό ὄρος ὁ Μωυσῆς καί ὁ Ἠλίας (Ματθ. 17,3). Ὁ Μωυσῆς ἀντιπροσωπεύει τόν Νόμο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί ὅλα ὅσα αὐτός ἔκανε. Ὁ Ἠλίας ἀντιπροσωπεύει τούς προφῆτες καί ἀφοῦ αὐτός δέν γνώρισε θάνατο, ἀντιπροσωπεύει ὅλους τούς ζῶντες ἐν Χριστῷ. Ἡ παρουσία λοιπόν καί τῶν δύο αὐτῶν στήν Μεταμόρφωση δείχνει ὅτι καί ὁ Νόμος καί οἱ Προφῆτες δίνουν μαρτυρία γιά τόν Ἰησοῦ ὅτι Αὐτός εἶναι ὁ Μεσσίας, ὅτι σ᾽ Αὐτόν ἐκπληρώνονται ὅλα ὅσα εἶπε ἡ Παλαιά Διαθήκη περί τοῦ Μεσσία.

Ἡ παρουσία τοῦ Μωυσῆ καί τοῦ Ἠλία στήν Μεταμόρφωση δείχνει ἐπίσης τήν κοινωνία τῶν ἁγίων μεταξύ τους (Ἑβρ. 12,1). Καί οἱ δύο αὐτοί ἱεροί ἄνδρες ὅταν ἐμφανίστηκαν, ἀναγνωρίστηκαν καί συνομιλοῦσαν μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό (Ματθ. 17,3).

Οἱ ἅγιοι λοιπόν ἔχουν κοινωνία μεταξύ τους, γιατί ἔχουν τήν ἴδια θεία Χάρη. Γι᾽ αὐτό καί οἱ Μαθητές ἐνόησαν ὅτι ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ «Ἠλίας ἤδη ἦλθε» (Ματθ. 17,12) ἀναφέρεται στόν Ἰωάννη τόν Βαπτιστή. Ἔτσι ἐνόησαν ὅτι καί ἡ προφητεία τοῦ Μαλαχίου «Ἰδού ἐγώ ἀποστελῶ ὑμῖν Ἠλίαν τόν Θεσβίτην πρίν ἤ ἐλθεῖν τήν ἡμέραν τοῦ Κυρίου» (Μαλαχ. 4,5.6), ἀναφέρεται σέ κάποιον πού θά ἔρθει «ἐν πνεύματι καί δυνάμει Ἠλιού» (Λουκ. 1,17) μᾶλλον, παρά στόν Ἴδιο τόν Ἠλία. Ἀναφέρεται δηλαδή στόν Πρόδρομο Ἰωάννη.

(ε) Τέλος στό γεγονός τῆς Μεταμόρφωσης ἔχουμε τήν φανέρωση τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὅπως καί κατά τήν Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ στόν Ἰορδάνη ποταμό: Στήν Μεταμόρφωση ὁ Χριστός εἶναι πού μεταμορφώνεται (Ματθ. 17,2)· ὁ Πατέρας ὁμιλεῖ ἀπό τόν οὐρανό βεβαιώνοντας ὅτι ὁ μεταμορφούμενος εἶναι ὁ Υἱός Του ὁ ἀγαπητός (Ματθ. 17,5)· καί τό Ἅγιο Πνεῦμα παρουσιάζεται μέ τήν μορφή φωτός γύρω ἀπό τό Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καί τό ὁποῖο φῶς ἐπεσκίασε καί ὅλο τό ὄρος (Ματθ. 17,5).

(Συνεχίζεται)