Κυριακή Α΄ Λουκά: Η θαυμαστή αλιεία [Λουκ. ε΄ 1-11]

Κυριακή Α΄ Λουκά: Η θαυμαστή αλιεία [Λουκ. ε΄ 1-11]

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου

     ΘΑΥΜΑΤΑ: Αν οι άνθρωποι ζούσαν με την αγνότητα του παραδείσου, δε θα περίμεναν από το Θεό ν’ αναστήσει νεκρούς, να πολλαπλασιάσει άρτους ή να γεμίσει δίχτυα με ψάρια, για να αναφωνήσουν: «θαύμα!» Θα το έλεγαν αυτό πάντα και για κάθε πλάσμα του Θεού. 

Όμως οι άνθρωποι συνηθίζοντας την αμαρτία, κάθε θαύμα που κάνει ο Θεός, τους φαίνεται κοινοτυπία. Όμως, ο Θεός με την ευσπλαχνία Του προς τον άρρωστο άνθρωπο τού δίνει ένα ακόμα θαύμα, για να τον ξυπνήσει από τη ψυχοφθόρα συνήθεια να μη βλέπει κάτι υπερφυσικό στα θαύματα. Με κάθε θαύμα μας θυμίζει πως παρακολουθεί τον κόσμο, τον κυβερνά με την παντοδυναμία και τη σοφία Του και πως οι άνθρωποι δεν μπορούν χωρίς Εκείνον να κάνουν τίποτα. Καμιά προσπάθεια δεν μπορεί να ευοδοθεί χωρίς θεία επιστασία. Κάθε ανθρώπινη σοφία ενάντια του Νόμου του Θεού, είναι αδύνατο να προσφέρει έστω “κόκκο σινάπεως”.

Ακόμα κι αν φαίνεται πως κάνει καλό, δεν είναι η ανθρώπινη σοφία που το πραγματοποιεί, αλλά το έλεος του Θεού που, δεν εγκαταλείπει ακόμα και τον σκληρότερο από τους εχθρούς Του. Ο Θεός αγαπά περιμένοντας τη μετάνοια [«πάντας ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν» (Α' Τιμ. Β' 4)].

Υποταγμένος από τη συνήθεια, ο άνθρωπος πιστεύει πως μπορεί να κάνει σπουδαία πράγματα χωρίς τη βοήθεια του Θεού. Νομίζει πως μπορεί να γίνει καλός, πλούσιος, σοφός, διάσημος μόνο με τις δικές του προσπάθειες. Εκείνος, αντίθετα, που πιστεύει πως ο κόσμος ο ίδιος είναι ένα θαύμα του Θεού, ερευνά πάντα τους τρόπους της θείας πρόνοιας, παρατηρώντας με δέος την άπειρη σειρά των θαυμάτων. Ο άνθρωπος κάνει σκέψεις, λέει λόγια, πράττει έργα· ο Θεός είτε τα υιοθετεί είτε όχι. Όταν οι «οικοδομούντες» οικοδομούν στο όνομα του Θεού, θα φτιάξουν παλάτι, ακόμα κι αν τα χέρια τους είναι αδύνατα και τα υλικά τους φτωχά. Αν όμως οι οικοδομούντες χτίζουν στο δικό τους όνομα, αδιαφορώντας για το Θεό, το έργο τους θα πέσει εκκωφαντικά, όπως ο πύργος της Βαβέλ. Ο Πύργος εκείνος δεν είναι το μοναδικό κτίσμα στην ιστορία που κατέπεσε. Υπήρξαν πολλοί άλλοι πύργοι, που οικοδομήθηκαν από εγκόσμιους κυβερνήτες, στην επιθυμία τους να μαζέψουν όλα τα έθνη κάτω από μια οροφή, τη δική τους, κάτω από ένα σκήπτρο, το δικό τους.

Πύργοι πλούτου, δόξας, μεγαλείου που οικοδόμησαν ιδιώτες, με την επιθυμία να κυβερνήσουν τα πλάσματα του Θεού, να γίνουν δηλαδή μικροί θεοί, σκορπίστηκαν κι έγιναν καπνός. Βασιλείες που δημιούργησε η ανθρώπινη ματαιότητα, διαλύθηκαν σαν τέφρα. Τα βασιλικά παλάτια πολεμίων της Εκκλησίας έγιναν στάχτη. Τα χριστιανικά σπήλαια κι οι κατακόμβες όμως παραμένουν άσειστα. Τα παλάτια κι οι πόλεις καταστρέφονται, οι καλύβες του Θεού όμως παραμένουν όρθιες. Τα θαύματα του Κυρίου δεν είναι θαυμαστές και υπερφυσικές ενέργειες με σκοπό να «θαμπώσουν» τον άνθρωπο και να τον υποτάξουν σ’ Αυτόν. Τέτοια «θαύματα» επιτρέπει ο Θεός να κάνει ο διάβολος, προκειμένου να έρχεται στην επιφάνεια η γνησιότητα ή όχι της διάθεσης του ανθρώπου. Ο Κύριος έκανε θαύματα ως επιβεβαίωση της διδασκαλίας Του. Τα θαύματα αποτελούν στοιχείο αυτής της διδασκαλίας Του, φανερώνοντας το περιεχόμενο της βασιλείας του Θεού. Παράθυρα στη Βασιλεία Του είναι. Το σημερινό ευαγγέλιο μας διδάσκει πως οι προσπάθειες των ανθρώπων είναι μάταιες, αν ο Θεός δεν βοηθήσει. Οι απόστολοι του Χριστού ψάρευαν, μα δεν έπιαναν τίποτα. Όταν ο Χριστός όμως τους είπε να ξαναρίξουν τα δίχτυα στη θάλασσα, έπιαναν τόσα ψάρια, ώστε τα δίχτυα δεν άντεχαν το βάρος τους και σκίζονταν.

ΠΙΣΤΗ, ΥΠΑΚΟΗ, ΚΑΠΟΦΟΡΙΑ: Ο Κύριος, στη σημερινή ευαγγελική περικοπή, ζήτησε από τους ψαράδες να ρίξουν τα δίχτυα τους, διότι μέσα από το θαύμα που θα ακολουθούσε ήθελε να διδάξει μεγάλες αλήθειες σ΄αυτούς, που σε λίγο θα καλούσε να σαγηνεύουν στα πνευματικά τους δίχτυα την οικουμένη.
Το θαύμα, τύπος της πνευματικής αλιείας τους, έπρεπε να το θυμούνται οι Απόστολοι του Κυρίου όταν, αργότερα, στο έργο τους θα συναντούσαν δυσκολίες και απογοητεύσεις, συναισθανόμενοι ότι στην πνευματική τους διακονία άδεια θα ήταν τα δίχτυα χωρίς την ευλογία Του, γεμάτα όταν τα ευλογούσε ο Χριστός. Έπρεπε ακόμη να καταλάβουν οι μαθητές ότι για καρποφορία έργων, θα έπρεπε να έχουν υπακοή στα προστάγματα του Κυρίου. Και να μην υπολογίζουν κόπο και θυσίες. Η περικοπή αποτελεί ακόμη υπόδειγμα πίστης απέναντι στο Χριστό. Πίστη δεν είναι απλά μια παραδοχή ύπαρξης του Θεού. Τέτοια πίστη έχουν και οι δαίμονες. Πίστη είναι η εμπιστοσύνη στον Άγιο Τριαδικό Θεό η οποία ενεργοποιεί τον άνθρωπο αναλόγως [Α. Νικόλαος Βελιμίροβιτς]. 'Ετσι, η ζωσα πίστη οδηγεί στα ανάλογα έργα, που συνδέονται άμεσα με την υπακοή του ανθρώπου στο θείο θέλημα. Τέτοια εμπιστοσύνη και υπακοή έδειξε ο Πέτρος στον Κύριο, απαντώντας Του: “επειδή το λες εσύ, θα ρίξω το δίχτυ”. Έτσι έγινε η θαυμαστή αλιεία και αξιώθηκε ο Πέτρος να ακούσει το “από του νυν ανθρώπους έση ζωγρών”, που δείχνει ότι ο Κύριος τον εμπιστεύτηκε καθιστώντας τον μαθητή και Απόστολό Του! Η εμπιστοσύνη είναι άνοιγμα της ψυχής για να εισρεύσει η χάρη του Αγίου Πνεύματος, η “νεύσις” που λέει ο Άγιος Γρηγόριος Θεολόγος, το “ναι” του ανθρώπου στο Θεό, που οδηγεί στη θέωση. Όμως χρειάζεται διάκριση για να δούμε το πρόσωπο στο οποίο κάνουμε υπακοή. Διότι υπακοή που μας απομακρύνει από Εκείνον, είναι κακή υπακοή. Κακή υπακοή έκανε η Εύα στο διάβολο και ο Αδάμ στην Εύα και επήλθε η πτώση και ο θάνατος! Τετοια υπακοή κάνουν ακόμη πλανεμένοι και αιρετικοί σε “φωτισμένους” αρχηγούς και μένουν έξω του “νυμφώνος”. Συνεπώς, μακάριος ο ευρών απλανή οδηγό, άνθρωπο πνευματικό, που πρώτα “θεραπεύτηκε ο ίδιος από τα πάθη, βρίσκεται στη θέωση ή τουλάχιστον στην κατάσταση του φωτισμού, έχει την αδιάλειπτη καρδιακή προσευχή και έχει πάνω του αισθητή την παρουσία του Αγίου Πνεύματος” [Νικόλαος Βελιμίροβιτς]. Σε τέτοιο πνευματικό, φίλο του Κυρίου, αν κανεί υπακοή, και δι' αυτού στο Θεό, θα δει θαυμαστά στη ζωή του, και προπάντων το θαύμα της θεραπείας της ύπαρξής του, την κάθαρση, δηλαδή, το φωτισμό και τη θέωση, το “καθ' ομοίωσιν”, τελικό, εφικτό στόχο ζωής του ανθρώπου. Χωρίς πίστη, ο άνθρωπος μένει μόνος στη γη, έρμαιο περιστάσεων και πειρασμών, ενώ δεν έχει πυξίδα-προσαντολισμό στη ζωή του, μα ούτε και άγκυρα-στήριγμα. Πίστη είναι η βεβαιότητα ότι ο Χριστός είναι ο Θεάνθρωπος Σωτήρας μας, ο φίλος και αδελφός μας. Χωρίς πάλι απλότητα καρδιάς ούτε η πίστη μπορεί να εδραιωθεί ούτε το θαύμα στη ζωή μας να γίνει. Αν αμφιβάλλουμε και να διερωτόμαστε για τα μυστήρια του Θεού, αν προσπαθούμε με δικά μας μέτρα να κρίνουμε το θέλημά Του, αν αμφιβάλλουμε ότι είναι δίπλα μας και ότι μπορεί να πραγματοποιήσει το θαύμα στη ζωή μας, τότε τίποτα δεν μπορεί να γίνει. Η πίστη οδηγεί στην υπακοή στο θέλημα του Θεού, γιατί τότε γίνεται με προθυμία, χωρίς καταναγκασμό και φόβο, αλλά με ζέση ψυχής, χαρά, αγωνιστική διάθεση.

   ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ: Όταν είδε ο Πέτρος το πρωτοφανές πλήθος ψαριών, αντί να πανηγυρίσει, παρακάλεσε τον Κύριο να φύγει από το πλοίο του. Ο άδολος ψαράς νιώθει συγκλονισμό. Κατάλαβε μέσα στην ευλογία του θαύματος ότι έχει μπροστά του ένα μοναδικό διδάσκαλο που έχει θεία δύναμη. Αισθανόμενος το μεγαλείο Του δεν αντέχει να ατενίσει το θεϊκό Του πρόσωπο, αλλά πέφτει συντετριμμένος και Τον προσκυνά. Αισθάνεται ανάξιος της παρουσίας Του, αισθάνεται την αγιότητά Του και τη δική του μικρότητα και αμαρτωλότητα. Είναι βίωμα που το νιώθουν οι πιστοί σε στιγμές που αισθανόνται το Θεό ολοζώντανο στη ζωή τους και αφυπνίζεται η συναίσθηση της αμαρτωλότητας. Συνέχει τότε φόβος Θεού. Φοβάται ο πιστός την παρουσία του Θεού, αλλά ταυτόχρονα την ποθεί. Αισθάνεται πόσο αμαρτωλός είναι και ότι δεν αξίζει τις ευλογίες του Κυρίου. Όμως όσο αναγνωρίζουμε την αμαρτωλότητά μας, τόσο ελκύουμε το έλεος και την αγάπη Του. Την αίσθηση της αμαρτωλότητας ο Κύριος την εκτιμά περισσότερο από τους τυπικούς ύμνους δοξολογίας κι ευχαριστίας. Η αυτογνωσία οδηγεί στη μετάνοια, η μετάνοια οδηγεί στο Χριστό κι ο Χριστός πραγματοποιεί την αναγέννηση. Το περιστατικό συγκλόνισε τον Σίμωνα. Όταν άκουγε το σοφό δάσκαλο να διδάσκει, τον ονόμασε «Διδάσκαλο». Τώρα όμως που είδε το θαυμαστό έργο Του, τον ομολόγησε «Κύριο». Πόσο πιο δυνατά μιλάνε τα έργα από τα λόγια! 

   ΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ:  Οι μελλοντικοί Μαθητές εγκατέλειψαν τα πλοιάρια. Ας τα παίρναν άλλοι κι ας τα έκαναν ό,τι ήθελαν! Ο Πέτρος άφησε σπίτι και σύζυγο. Ο Ιάκωβος κι ο Ιωάννης άφησαν σπίτι και πατέρα. Κι όλοι Τον ακολούθησαν. Εκείνος που στολίζει τα κρίνα του αγρού και τα κάνει πιο θαυμαστά κι από το βασιλιά Σολομώντα, ο ίδιος θα φροντίσει και για το δικό τους ντύσιμο. Η τροφή και το ντύσιμο είναι οι ελάχιστες φροντίδες. Ο Κύριος τους καλεί στο μέγιστο: στη βασιλεία του Θεού. Όταν μπορεί να τους δώσει το μέγιστο, είναι δυνατό να μην μπορέσει να τους δώσει το ελάχιστο; Ο, Απόστολος πια, Πέτρος έγραψε αργότερα: «πάσαν την μέριμναν υμών επιρρίψαντες επ’ αυτόν, ότι αυτώ μέλλει περί υμών» (Α Πέτρ. ε’ 7).

   ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ: Το περιστατικό έχει και βαθύτερο νόημα. Το πλοίο σημαίνει το σώμα. Τα σχισμένα δίχτυα σημαίνουν το παλιό πνεύμα του ανθρώπου. Τα βάθη της θάλασσας σημαίνουν το βάθος της ανθρώπινης ψυχής. Όταν ο Κύριος κατοικεί σ’ έναν ταπεινό άνθρωπο, τότε εκείνος απομακρύνεται από την ακτή του υλικού κόσμου και πηγαίνει στα πνευματικά βάθη. Εκεί ο Κύριος του αποκαλύπτει τα πλούτη των δωρεών Του, για τις οποίες αγωνιζόταν μάταια. Οι δωρεές είναι τόσο μεγάλες, ώστε το παλιό πνεύμα δεν τις αντέχει και σχίζεται, όπως τα δίχτυα. Έτσι, ο έχων αγαθή προαίρεση άνθρωπος, όταν προχωρεί στα βαθιά, εγκαταλείπει το σώμα με τα πάθη του και κάθε κοσμικό δεσμό. Εγκαταλείπει όχι μόνο το σώμα και τους δεσμούς του, αλλά και το παλιό πνεύμα με όλες τις ιδέες του. Και τότε ακολουθεί Εκείνον που ντύνει όσους καλεί με το νέο ένδυμα της σωτηρίας.

  “ΜΗ ΦΟΒΟΥ. ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΣΗ ΖΩΓΡΩΝ”: Η φράση του Κυρίου σημαίνει πως απόστολοι, επίσκοποι, απλοί κληρικοί, όλοι οι χριστιανοί, που ο Θεός τους προίκισε με χαρίσματά Του, πρέπει να εργαστούν με αγάπη για να ψαρέψουν, να σώσουν, όσους περισσότερους ανθρώπους μπορούν, με τη βοήθεια των χαρισμάτων τους. Κανένας όμως δεν πρέπει να υπερηφανευτεί για τα χαρίσματα του Θεού ή να τα κρύψει από τους ανθρώπους και να τα θάψει. Άρα το «μη φοβού» προς τον Πέτρο ισχύει για τον κάθε πνευματικό ηγούμενο και κατ’ επέκταση τον κάθε ηγέτη ενός λαού, που χρειάζεται φροντίδα και προστασία από εχθρικές  πνευματικές ή κοσμικές δυνάμεις. Στο ιστορικό γίγνεσθαι, υπήρξαν φωτισμένοι άνθρωποι που προσπάθησαν να ηγηθούν επωφελώς, υπέρ του λαού τους. Ανάμεσά τους καταγράφονται μάρτυρες και ήρωες. Σήμερα όμως; Ο Χριστός θυσιάστηκε για τη σωτηρία µας και μας ζητά να κάνουµε αγώνα, για τον εαυτό µας. Να απαλλαγούµε από πάθη και ατέλειες κι όχι να διαδίδουµε το όνοµά Του ιδιοτελώς. Πιστοί αγωνιζόµενοι τον καλό αγώνα, µε πνευματικότητα, δοξάζοντες τον Κύριο, από τον οποίο ζητούμε να φωτίζει τους πνευματικούς και πολιτικούς μας ηγέτες.

  ΕΠΑΝΑΓΑΓΕ ΕΙΣ ΤΟ ΒΑΘΟΣ: Αυτό συνέστησε ο Ιησούς στον Πέτρο και  επαναλαμβάνει σε μας. Ο Πέτρος υπάκουσε και έσωσε, εκτός από τον εαυτό του την ανθρωπότητα. «Επανάγαγε εις βάθος» μας προτρέπει σήμερα ο Ιησούς. Να προχωρήσουμε στο βάθος της διδασκαλίας Του. Εκεί στο βάθος θα δούμε καθαρά την παρουσία και την ευλογία Του. Εκεί στο «βάθος» της αυτογνωσίας θα διακρίνουμε δυνατότητες και αδυναμίες μας. Όταν επιτρέψουμε να δράσει η θεία χάρη τότε το αποτέλεσμα θα είναι θαυμαστό. Ας αποδεχτούμε τη συγκατάβαση του Θεού. Ας υποκλιθούμε στη χάρη Του, όπως σήμερα οι Απόστολοι. Ιδιαίτερα όμως ας τους μιμηθούμε στην απόφαση που πήραν: «αφέντες άπαντα, ηκολούθησαν αυτώ». Ας βιαστούμε να μιμηθούμε την υπακοή τους. Η νύχτα της επίγειας διαδρομής τελειώνει, οι κόποι της νύχτας μάταιοι, τα δίχτυα μας άδεια, οι καρδιές μας έμπλεες κακότητας, οι ψυχές μας κενές, στερούμενες την παραμυθία του Θεού.