Μεγάλη Δευτέρα βράδυ. Υποκρισία. (+Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

Ὑποκρισία

«Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι ὑποκριταί,…» (Ματθ. 23,13 κ.ἑ.)

(Ομιλία του †Επισκόπου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

Δριμύς, ἀγαπητοί μου, δριμὺς δριμύτατοςὑπῆρξε ὁ ἔλεγχος τοῦ Κυρίου ἐναντίον τῶν φαρισαίων καὶ γραμματέων. Οὐδέποτε ἄλλοτε ὁ Κύριος μίλησε μὲ τέτοια δριμύτητα.Ὁ Χριστὸς ὑπῆρξε ὁ πρᾷος καὶ γλυκὺς διδάσκαλος. Ἡ διδασκαλία του ἦταν γλυκειὰ σὰντὸ μέλι. Τὰ λόγια του ἔμοιαζαν μὲ τὸ ἥσυχο ποταμάκι ποὺ τρέχει καὶ ποτίζει τὴν πεδιάδα χωρὶς θόρυβο. Τώρα ὅμως τὰ λόγια, μὲ τὰ ὁποῖα ἤλεγξε τοὺς φαρισαίους, μοιάζουν μὲ καταρράκτη καὶ μὲ κεραυνό. Ἀλλὰ γιὰ νὰ μεταχειρισθῇ τέτοια γλῶσσα ὁ γλυκὺς Ναζωραῖος, σημαίνει ὅτι χρειαζόταν. Διότι ὑπῆρχε ἀνάγκη.Ὅπως ὁ γιατρὸς ὡς τελευταῖο μέσο μεταχειρίζεται τὴν ἐγχείρησι, τὸ μαχαίρι, ἔτσι καὶ ὁ Χριστός, ὁ ἄφθαστος ἰατρὸς τῶν ψυχῶν, ὡςτελευταῖο φάρμακο γιὰ τὴ θεραπεία τῶν φαρισαίων μεταχειρίζεται τὸν ἔλεγχο.

Ὁ ἔλεγχος εἶνε ὁ θερμοκαυτὴρ τῆς ἀληθείας. Εἶνε τὸ μαχαίρι ποὺ παίρνει στὰ χέρια του ὁ Χριστὸς γιὰ ν᾿ ἀφαιρέσῃ τὴ γάγγραινα. Ὑπάρχουν δυστυχῶς ἄνθρωποι ποὺ ἔχουν ἀκαθαρσία ψυχική. Εἶνε παχύδερμα, ποὺ χρειάζονται βαθειὰ κεντήματα γιὰ νὰ ξυπνήσουν ἀπὸ τὸν ὕπνοτῆς ἁμαρτίας. Τέτοιοι ἦταν καὶ οἱ φαρισαῖοι.

Γιατί τοὺς ἤλεγξε τόσο πολὺ ὁ Χριστός; Οἱ φαρισαῖοι ἐθεωροῦντο τὸ ἀφρόγαλα τῆς Ἑβραϊκῆς κοινωνίας. Ἐνομίζοντο ὡς οἱ ἐκλεκτοί, οἱ ἅγιοι, οἱ διακεκριμένοι, ὅπως καὶ ἡ λέξι φανερώνει· φαρισαῖος = ἅγιος. Τέτοια ἰδέα εἶχε ὁ κόσμος γιὰ τοὺς ἀνθρώπους αὐτούς.Διότι μὲ τοὺς ἐξωτερικοὺς τύπους εἶχαν κάνει τοὺς ἀνθρώπους νὰ τοὺς πιστεύουν ὡς ἁγίους.

 Ἐν πρώτοις προσεύχονταν ἐπιδεικτικά . Γονάτιζαν στοὺς δρόμους, στὶς πλατεῖες, στὴν ἀγορά, κ᾿ ἐκεῖ ἐνώπιον τοῦ κόσμου ἀπήγγελλαν τὶς προσευχές τους. Οἱ δὲ προσευχές τους δὲν ἦταν τίποτε ἄλλο παρὰ μία διαφή-μησι, μιὰ ῥεκλάμα τῆς «ἁγιότητός» τους.

Ρεκλάμα ἦταν ἡ προσευχή τους, ρεκλάμα οἱ νηστεῖες τους, ρεκλάμα τὸ βάδισμά τους, ρεκλάμα καὶ ἡ ἐνδυμασία τους. Κρεμοῦσαν πά- νω τους φυλαχτά, στὰ ὁποῖα εἶχαν τυλιγμένα χαρτιὰ μὲ διάφορα ἱερὰ ῥητά. Ἔβαζαν φορέματα μὲ φοῦντες. Καὶ εἶχαν τὴν ἀξίωσι, νὰ κα-ταλαμβάνουν τὴν πρώτη θέσι στὰ ἐπίσημαγεύματα καὶ τὶς ἄλλες συγκεντρώσεις. Αὐτοὶ ἀποτελοῦσαν τὸ γνώμονα τοῦ θρησκευτικοῦ βίου τῶν Ἰουδαίων. Ἦταν αὐστηροὶ τηρηταὶ τῶν τυπικῶν διατάξεων τοῦ Μωσαϊκοῦ νόμου.

Ἐξασκοῦσαν μεγάλη ἐπιρροὴ στὸ λαό , τὸν ὁ-ποῖον «ἦγον καὶ ἔφερον» ὅπως ἤθελαν.Τὴν ἐποχὴ τοῦ Χριστοῦ οἱ φαρισαῖοι ἦταν 6.000, καὶ οἱ περισσότεροι ἀπ᾿ αὐτοὺς ἦταν συγκεντρωμένοι στὰ Ἰεροσόλυμα. Οἱ φαρισαῖοι καὶ λόγῳ τοῦ πλούτου καὶ λόγῳ τῆς φαινομενικῆς ἁγιότητος καὶ λόγῳ τῆς ἐπιρροῆςτους ἐπάνω στὴ μᾶζα τοῦ λαοῦ ἀποτελοῦσανδύναμι , ποὺ κανείς δὲν τολμοῦσε νὰ θίξῃ.Τόλμησε ὅμως ἕνας· ὁ Χριστός!

Ὁ Χριστὸς ἔδινε προσοχὴ ὄχι στὴν ἐξωτερικὴ ἐμφάνισι ἀλλὰ στὸ ἐσωτερικὸ πλοῦτο τῆς ψυχῆς. Ὁ κοσμάκης ἔβλεπε τὰ μπιχλιμπίδια, μὲ τὰ ὁποῖα ἦταν στολισμένοι οἱ φαρισαῖοι· ὁ Χριστὸς ἔβλεπε τὸ ἐσωτερικὸ τῆς ψυχῆς τῶν φαρισαίων,ποὺ ἦταν γεμᾶτο ἀπὸ κάθε ἀκαθαρσία. Καὶ ὁ Χριστὸς ἀποφάσισε, προτοῦ νὰ σταυρωθῇ, νὰκάνῃ τὰ μεγάλα ἀποκαλυπτήρια . Μὲ τὰ «οὐαὶ» (Ματθ. 23,13 κ.ἑ.) ἔσυρε τὴν αὐλαία· ἔπεσε ἡ μάσκα, ἔπεσε ἡ λεοντή, ἔπεσε ὁ πέπλος ποὺ σκέπαζε τὴν ἀσχημία, καὶ φανερώθηκε ἀμέσως ἡ γύμνια, ἡ ἀκαθαρσία, ἡ ἀσχημία τῶν φαρισαίων.

Γιὰ μιὰ ἀκόμη φορὰ ἔδειξε ὁ Χριστός, ὅτι «πᾶν ὅ,τι λάμπει δὲν εἶνε χρυσός». Οἱ φαρισαῖοι φαίνονταν, ἀλλὰ δὲν ἦταν ἅγιοι· ἦταν ὑποκριταί  . Τί ὡραῖα τοὺς παρομοιάζει ὁ Χριστός! Εἶστε, τοὺς λέει, ποτήρια, ποὺ ἐξωτερικῶς λάμπουν, ἀστράφτουν ἀπὸ καθαριότητα, ἀλλὰ μέ- σα εἶνε γεμᾶτα ἀκαθαρσία. Εἶστε, συνεχίζει ὁΧριστός, σὰν τοὺς τάφους, ποὺ εἶνε σκεπα-σμένοι μὲ μάρμαρα, ἀλλὰ μέσα εἶνε γεμᾶτοι κόκκαλα, σάπιες σάρκες καὶ σκουλήκια. Εἶστεφίδια φαρμακερά, παιδιὰ τῆς ὀχιᾶς, καὶ χύνε- τε δηλητήριο παντοῦ. Ἐκμεταλλεύεστε τοὺς ἀσθενεῖς καὶ ἀδυνάτους. «Διυλίζετε τὸν κώνω- πα καὶ καταπίνετε τὴν κάμηλον» (Ματθ. 23,24) . Εἶστετυφλοί, καὶ θέλετε νὰ γίνετε ὁδηγοὶ τῶν ἄλλων. Εἶστε δαίμονες, καὶ θέλετε νὰ παρουσιάζεστε ὡς ἄγγελοι. Εἶστε λύκοι, καὶ θέλετε νὰ παρουσιάζεστε ὡς πρόβατα. Εἶστε μαῦροι σὰν τὰ κοράκια, καὶ θέλετε νὰ παρουσιάζεστε σὰντὰ ὁλόλευκα περιστέρια. Ἀφήσατε τοὺς ζωντανούς, τοὺς φτωχούς, καὶ ἀσχολεῖσθε μὲ τοὺς τάφους καὶ τοὺς πεθαμένους. Δι ότι οἱ φαρισαῖοι, γιὰ ν᾿ ἀποδείξουν ὅτι ἔχουν σεβασμό,στόλιζαν τοὺς τάφους τῶν προφη τῶν. Ποιοί;Αὐτοὶ ποὺ ἑτοιμάζονταν ν᾿ ἀνοίξουν νέο τάφοκαὶ νὰ ῥίξουν μέσα τὸ μεγάλο προφήτη καὶμάρτυρα, τὸ Χριστό. Ὤ τῆς ὑποκρισίας! «

Οὐαὶ  ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι ὑποκριταί» (Ματθ. 23,13-33) . Ὀχτὼ φορὲς τὸ εἶπε ὁ Χριστός, καὶ κάθε φορὰ ποὺ τό ᾿λεγε ἦταν σὰν νὰ πέφτῃ μαστίγιο στὰ κεφάλια τῶν φαρισαίων.

Ἔτσι ἤλεγξε τότε, ἀγαπητοί μου, τὴν ὑποκρισία ὁ Χριστός. Γεννᾶται τώρα τὸ ἐρώτημα·

Σήμερα ὑπάρχουν ὑποκριταί; Ὤ, σήμερα ἡ ὑποκρισία πλημμύρισε τὸν κόσμο. Ἐὰν ὁ Χριστὸς ἐρχόταν πάλι στὴ γῆ, δὲνθὰ εὕρισκε πλέον 6.000 ὑποκριτάς, ἀλλὰ ἑκα-τομμύρια ὁλόκληρα. Εἶνε τόσοι οἱ ὑποκριταί,ὥστε θὰ ἔλεγε ὄχι ὀχτὼ ἀλλὰ ἑκατὸ φορὲς τὸ «οὐαί» .

Ὅπου νὰ στραφοῦμε συναντοῦμε τὴν ὑποκρισία. Ὅλοι σήμερα φοροῦν τὸ προσωπεῖο τῆς ὑποκρισίας. Ἄλλα ἔχουν στὴν καρ-διὰ καὶ ἀντίθετα λέει ἡ γλῶσσα.Θέλετε νὰ σᾶς παρουσιάσω μερικοὺς τύπους σημερινῶν ὑποκριτῶν; Ὑποκριτὴς εἶνεἐκεῖνος ποὺ κάνει τὸ μεγάλο πατριώτη, ἐκφωνεῖ λόγους ὑπὲρ τῆς πατρίδος, δείχνει δῆ-θεν ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν πρόοδό της, ἀλλὰ σὲμία δεδομένη στιγμὴ δὲν διστάζει νὰ βάλῃφωτιὰ στὸ δυναμίτη καὶ ν᾿ ἀνατινάξῃ τὴν πατρίδα. Ὑποκριτὴς εἶνε ἐκεῖνος ποὺ κάνει τάχα τὸ φιλάνθρωπο, ὅτι ἐνδιαφέρεται γιὰ τοὺς φτωχούς, τὰ ὀρφανὰ καὶ τὶς χῆρες, ἀλλὰ κάτω ἀπὸ τὴ μάσκα τῆς φιλανθρωπίας κρύβει τὴν ἰδιοτέλεια, τὸ συμφέρον του, τὴν ἀτομική του ἐξυπηρέτησι. Ὑποκριτὴς εἶνε ἐκεῖνος ποὺ ἅ-μα σὲ βλέπῃ στὸ δρόμο σοῦ βγάζει τὸ καπέλ-λο, σὲ ρωτᾷ γιὰ τὴν ὑγεία σου, κάνει πὼς ἐν-διαφέρεται γιὰ σένα καὶ γιὰ τὴν οἰκογένειά σου, ἀλλὰ μόλις τοῦ δοθῇ ἡ κατάλληλη εὐκαιρία δὲν διστάζει νὰ σὲ ῥίξῃ στὸ λάκκο. Ὑποκριτὴς εἶνε ἐκεῖνος ποὺ σὲ πλησιάζει ὡς φί-λος, ἀλλὰ κάτω ἀπὸ τὴ μάσκα τῆς φιλίας κρύβεται φίδι, ὑπάρχει καρδιὰ ἑνὸς Ἰούδα, ἑνὸς Ρασπούτιν. Ὑποκριτὴς εἶνε ἐκεῖνος ποὺ φαί-νεται ὅτι κόπτεται γιὰ τὴ θρησκεία, ἀλλὰ κατὰβάθος εἶνε ἄπιστος καὶ ἄθεος.Καὶ τώρα ὁ χειρότερος καὶ συνηθέστερος τύπος ὑποκριτοῦ. Ποιός εἶνε, πῶς ὀνομάζεται; Δὲν σᾶς λέω τὸ ὄνομά του. Διότι ὁ ὑποκριτὴς αὐτὸς ὑπάρχει μέσα στὸν καθένα μας.

Εἶνε ὁ σημερινὸς Χριστιανός! Τὸν βλέπετε; Ἔρχεται στὴν ἐκκλησία τώρα τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα· ἀνάβει τὸ κερί του, προσκυνάει τὶς εἰ-κόνες, φιλάει τὸν Ἐσταυρωμένο, νηστεύει,κρατάει τὴ Σύνοψι. Ἀλλ᾿ αὐτὰ τὰ κάνει μόνο στὴν ἐκκλησία. Μόλις βγῇ ἀπὸ τὴν ἐκκλησία,θὰ ἀδικήσῃ, θὰ ὑβρίσῃ, θὰ βλαστημήσῃ τὸ σταυρὸ ποὺ φίλησε τὴ Μεγάλη Παρασκευή.Σᾶς ἐρωτῶ· εἶνε ἢ δὲν εἶνε αὐτὸς ὑποκριτής;Καθαρίζει ἀπ᾽ ἔξω τὸ ποτήρι, ἀλλ᾿ ἀφήνει μέσα τὴν ψυχή του ἀκάθαρτη καὶ ἐλεεινή.

Ἀγαπητοί! Ἡ ὑποκρισία εἶνε τὸ χειρότερο ἐλάττωμα . Προσέξτε τί θὰ πῶ· Ἀπὸ ἕνα ὑπο-κριτὴ προτιμῶ ἕνα φανερὸ κακοῦργο. Γιατί;Διότι ὁ κακοῦργος εἶνε γνωστὸς καὶ μπορεῖςνὰ λάβῃς τὰ μέτρα σου καὶ νὰ προφυλαχθῇς.

Ὁ φανερὸς κακοῦργος καὶ ἁμαρτωλὸς μοιάζει μὲ σκόπελο, ἕνα βράχο ποὺ ἐξέχει πάνω ἀπὸ τὴ θάλασσα, τὸν βλέπει ὁ πλοίαρχος, λοξοδρομεῖ καὶ τὸ πλοῖο σῴζεται. Ἐνῷ ὁ ὑποκριτὴς εἶνε βράχος ποὺ δὲν φαίνεται, εἶνε κρυμμένος κάτω ἀπὸ τὴ θάλασσα· εἶνε ὕφαλος , ὑποβρύχιο. Ὁ ὑποκριτὴς εἶνε ἡφαίστειο ὕπουλο, εἶνεπονηρὴ ἀλεποῦ, εἶνε τορπίλλα τοῦ διαβόλου.Περπατᾷς ξένοιαστος, καὶ ὁ ἄλλος ὁ ὑποκριτὴς σοῦ σκάβει τὸ λάκκο. Γι᾿ αὐτό, ἀγαπητοί μου, εἶπε τὰ φοβερὰ «οὐαὶ» ὁ Χριστός.Ἂς φύγουμε μακριὰ ἀπὸ τὴν ὑποκρισία, τὴμητέρα τῆς κακίας. Ἂς ἀγαπήσουμε τὴν εἰλικρίνεια , τὴ μητέρα τῆς ἀθῳότητος. Ἐὰν δὲν θέλουμε ν᾿ ἀκούσουμε κ᾿ ἐμεῖς τὰ φοβερὰ «οὐαὶ» κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς κρίσεως, ἂς καθα-ρίσουμε τὶς ψυχές μας ἀπὸ τὸ μικρόβιο τῆς ὑποκρισίας, ἂς ἐνθρονίσουμε τὴν ἀλήθεια στὴν καρδιά μας. Ἡ δὲ ἀλήθεια, ἡ εἰλικρίνεια καὶ ἡἀθῳότης εἶνε αὐτὸς ὁ Χριστός, ὁ ἐσταυρωμέ-νος Χριστός, τοῦ ὁποίου ἡ χάρις καὶ ἡ εὐλογία εἴθε νὰ εἶνε πάντοτε μαζί μας· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος-

Γραπτὴ ὁμιλία, ἡ ὁποία συνετάχθη πιθανὸν τὸ 1962.