Πρωτοπρ. Βασίλειος Γεωργόπουλος, Ένα μνημείον λατινικής αλαζονείας. Η περίπτωσις του Ροβέρτου Βελλαρμίνου (1542-1621)

Ἕνα μνημεῖον λατινικῆς ἀλαζονείας

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΣ ΤΟΥ ΡΟΒΕΡΤΟΥ ΒΕΛΛΑΡΜΙΝΟΥ (1542-1621)

Τοῦ πρωτ. π. Βασιλείου Ἀ. Γεωργοπούλου, Λέκτορος Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ

Ὁ δέκατος ἕκτος αἰώνας ἀνήκει στήν περίοδο ἐκείνη τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας, ὅπου ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀγωνίζεται, μέ ὅ,τι μέσο διαθέτει γιά νά ἀντιμετωπίσει τή συστηματική καί πολυεπίπεδη λατινική προσηλυτιστική προπαγάνδα. Τόσο στή Ρωσία καί στίς περιοχές περί τή Ρωσία ὅσο καί στήν τότε Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία, ἡ λατινική προπαγάνδα ἀδιαφορεῖ γιά τις συνθῆκες διαβίωσης, διωγμῶν και ἀπειλῶν τῶν χριστιανικῶν πληθυσμῶν καί προσπαθεῖ νά προσηλυτίσει Ὀρθοδόξους στό λατινικό δόγμα.

Εἶναι ἡ ἴδια περίοδος ὅπου δεν ἀπουσιάζει ὁ ἀπαξιωτικός καί εὐτελιστικός λόγος τῶν Λατίνων καί τῶν προσηλύτων λατινοφρόνων ἐναντίον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὥστε πολλές ἀπό τίς τοποθετήσεις τους νά μποροῦν νά χαρακτηριστοῦν μνημεῖα ἀλαζονείας καί ἐπάρσεως.

Μιά τέτοια ἀντιπροσωπευτική περίπτωση ἀποτελεῖ καί ὁ Ροβέρτος - Φραγκίσκος - Ρωμοῦλος Βελλαρμῖνος (1542-1621). Πρόκειται γιά ἕνα ἐκ τῶν πλέον ταλαντούχων καί ἐπιφανῶν Ρωμαιοκαθολικῶν θεολόγων καί Καρδιναλίων τῆς Λατινικῆς Ἐκκλησίας τοῦ 16ου αἰώνα. Ὑπῆρξε ἕνα προικισμένο πρόσωπο, πού τά τάλαντά του καί τίς ἱκανότητές του τίς ἔθεσε στό νά ὑπηρετήσει κατά τρόπο φανατικό τόν παπικό θεσμό, τό πρωτεῖο ἐξουσίας καί τή θεώρηση τοῦ Πάπα ὡς ἀπόλυτου μονάρχη σέ ἐκκλησιαστικό ἐπίπεδο μέ τή σχετική προέκταση αὐτοῦ τοῦ ἰσχυρισμοῦ καί σέ πολιτικό ἐπίπεδο.

Δυστυχῶς, ἄν καί πολυτάλαντος καί εὐφυής, μπορεῖ ἀνέτως νά χαρακτηρισθεῖ μνημεῖο λατινικῆς ἀλαζονείας γιά τήν ὑπεροπτική καί φανατική τοποθέτησή του ἀπέναντι στην Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Στίς θέσεις, πού ἐξέφραζε, ἀνήκει καί ὁ ἰσχυρισμός του ὅτι ἡ μή ἀποδοχή ἀπό τους Ὀρθοδόξους τοῦ Filioque καί τῶν ἄλλων λατινικῶν θεολογικῶν δοξασιῶν εἶχε ὡς συνέπεια:

α) Νά ὑποδουλωθοῦν οἱ Ὀρθόδοξοι στούς Τούρκους. β) Νά μή ἔχουν ἱερωσύνη. γ) Νά μή εἶναι Ἐκκλησία. δ) Νά ἔχουν ἕνα εἶδος συναγωγῆς.

(Κατά παράθεση Ph. Meyer, Die theologische Litteratur der griechieschen Kirche im sechzehnten Jahrhundert,(SGTK,Bd3, Hft6) Leipzig 1899, σ. 81)

Ὁ Ροβέρτος Βελλαρμῖνος μέ τη στάση του αὐτή, ἀναδεικνύει μία ἀκόμη ζοφερή πραγματικότητα. Και αὐτός, ὅπως καί ἄλλοι, στούς φρικτά δοκιζόμενους Ὀρθόδοξους χριστιανικούς πληθυσμούς τῆς ἐποχῆς του ἀπό τόν Ὀθωμανικό ζυγό, ἔδειξε ἀπάθεια καί ἀδιαφορία γιά τό μαρτύριό τους. Ταυτοχρόνως ἡ θέση του αὐτή ἀποτελεῖ μία ψευδαίσθηση αὐτοδικαίωσης τῶν λατινικῶν περί τήν πίστη καινοτομιῶν, πού διατυπώνεται κατά τρόπο ἀπροκαλύπτως ἀλαζονικό.

Βεβαίως, ἀπό τότε μέχρι σήμερα ἔχουν ἀλλάξει, εὐτυχῶς, πολλά. Ἔχουν γίνει σοβαρές καί ἀξιοσέβαστες ἀλλαγές, ὄχι βεβαίως στό περιεχόμενο τῶν δογμάτων τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας - προστέθηκαν και νέα, ἀλλά ὡς πρός τόν τρόπο συμπεριφορᾶς καί τῶν θεολογικῶν τοποθετήσεων. Ἡ ἱστορία ὅμως δέν διαγράφεται καί οἱ πρωταγωνιστές κάθε περιόδου ἔχουν ὀνοματεπώνυμο.

Ορθόδοξος Τύπος, 14/3/2014