Κιτίου Χρυσόστομος, Μερικά πράγματα είναι δεδομένα και δεν πρέπει να κρίνονται με ανθρώπινα κριτήρια

Το θέμα της χειροτονίας γυναικών και το άβατο του Σταυροβουνίου αναλύει στη «Σ» ο Μητροπολίτης Κιτίου Χρυσόστομος. Εξηγεί τους λόγους που εμποδίζουν την Ορθόδοξη Εκκλησία να λάβει απόφαση για χειροτονία γυναικών, αλλά και τις αιτίες που οδήγησαν στην απόφαση του άβατου του Σταυροβουνίου.
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ για ποιο λόγο οι ιερείς της Ορθόδοξης Εκκλησίας ανήκουν μόνο στο ανδρικό φύλο; Γιατί δεν συζητείται καν το ενδεχόμενο της χειροτονίας γυναικών; Ποιοι είναι οι λόγοι για τους οποίους μόνο άντρες μπορούν να επισκεφθούν το Άγιον Όρος και όχι γυναίκες; Πώς επικράτησε το άβατο στο Μοναστήρι του Σταυροβουνίου;
Απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά δίνει στη «Σ» ο Μητροπολίτης Κιτίου Χρυσόστομος, με αφορμή την πρωτοποριακή πρόταση που έκανε πρόσφατα ο κυπριακής καταγωγής Μητροπολίτης Ιωαννουπόλεως και Πραιτωρίας του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, Σεραφείμ, για διεξαγωγή διαλόγου σε ανώτατο εκκλησιαστικό επίπεδο στο θέμα της χειροτονίας των γυναικών στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
Ο Μητροπολίτης Κιτίου θέλησε προτού απαντήσει στις ερωτήσεις μας να τονίσει τα εξής: «Επιθυμώ να σας ευχαριστήσω για την ευκαιρία που μου δίνετε, να εκφράσω τη γνώμη μου (κι όχι τη γνώμη της Εκκλησίας), ανεξάρτητα του γεγονότος ότι πιστεύω πως η γνώμη της Εκκλησίας ως συνόλου, ως πληρώματος της αλήθειας, δεν διαφέρει με τα όσα υποστηρίζω για το θέμα της χειροτονίας γυναικών.
Μεμονωμένες γνώμες υπέρ της χειροτονίας γυναικών και στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έχουν καμία βαρύτητα. Σημασία στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αυτό που για αιώνες βιώνεται ή αυτό που η ίδια η Εκκλησία εξέφρασε ως αλήθεια με απόφαση Οικουμενικής Συνόδου.
Πρέπει να τονίσω σε όλους όσοι ευκαίρως-ακαίρως μιλούν για ισότητα των δύο φύλων στον επαγγελματικό, κοινωνικό, πολιτικό και άλλους τομείς της ζωής, να αντιληφθούν ότι τα θέματα της χριστιανικής πίστεως και της Εκκλησίας κινoύνται σε άλλο, τελείως διαφορετικό, επίπεδο και γι’ αυτό τα κριτήρια είναι τελείως διαφορετικά.

Ποιοι είναι οι θεολογικοί λόγοι που εμποδίζουν την Εκκλησία να λάβει την απόφαση της χειροτονίας γυναικών;

Η Θεία Αποκάλυψη που Εκφράζεται με την Αγία Γραφή και την εν Πνεύματι Αγίω Ζωή της Εκκλησίας δίνει ένα «Oντoλoγικό» πρωτείο στον άνδρα. Ο Απόστολος Παύλος στις προς Κορινθίους και προς Εφεσίους Επιστολές του ονομάζει τον άνδρα ως Κεφαλήν της γυναικός.
Το πρωτείο αυτό αποτελεί φυσική συνέπεια του γεγονότος ότι ο άνδρας δημιουργήθηκε πρώτος και ύστερα δημιoυργήθηκε από την πλευρά του η γυναίκα. Γιατί; Δεν υπάρχει γιατί. Μερικά πράγματα είναι δεδομένα και δεν πρέπει να κρίνονται με ανθρώπινα κριτήρια. Το πρωτείο αυτό του άνδρα δεν αδικεί καθόλου τις γυναίκες, γιατί στο τέλος της εν Χριστώ ζωής και σωτηρίας της θέωσης (που για τους ορθόδοξους Χριστιανούς αποτελεί τον πραγματικό και αιώνιο προορισμό) η γυναίκα είναι ίση με τον άνδρα.
Σας θυμίζω αυτό που λέει ο Απόστολος Παύλος στην προς Γαλάτας Επιστολή του, «ουκ ενί άρσεν και θήλυ πάντες γαρ υμείς είς έστε εν Χριστώ Ιησού». Να μην ξεχνούμε ύστερα πως την πρώτη θέση κατέχει μία γυναίκα, η Θεοτόκος.
Όσον αφορά τώρα το θέμα της Ιεροσύνης, η Αγία Γραφή μιλά για δύο είδη Ιεροσύνης. Το πρώτο είδος Ιεροσύνης είναι η γενική Ιεροσύνη, στην οποία μετέχει όλος ο λαός του Θεού, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Για τούτο και ονομάζονται «βασίλειο ιεράτευμα» ή «βασιλείς και ιερείς» (Έξοδος 19,6) (Α' Πέτρου β 5,9 και Αποκάλυψη Ε' 10).
Το δεύτερο είδος lεροσύνης είναι η Ειδική Iεροσύνη, την οποία ο Θεός εμπιστεύτηκε μόνο σε άνδρες: Στην μεν Παλαιά Διαθήκη την εμπιστεύτηκε στους άρρενες απογόνους του Ααρών, στη δε Καινή Διαθήκη στους Επισκόπους, Ιερείς και Διακόνους της Εκκλησίας.
Εδώ πρέπει να τονίσουμε πως ο μόνος πραγματικός και απόλυτος Ιερεύς και Αρχιερεύς είναι μόνο ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Οι Ιερείς και Αρχιερείς της Εκκλησίας μας δεν έχουν αφ' εαυτών την Iεροσύνη, αλλά μετέχουν στην απαράβατον (= αμεταβίβαστον) Ιεροσύνη του Χριστού.
Οι λειτουργοί του είναι το χέρι του Αρχιερέως Χριστού διά των οποίων τελεί Αυτός τα μυστήρια της Εκκλησίας. Και αφού ο Αρχιερέας Χριστός είναι άνδρας και όχι γυναίκα, έτσι και οι μετέχοντες της Ιεροσύνης Του είναι άνδρες και όχι γυναίκες. Άρα, λέμε ότι ο Επίσκοπος ως Αρχιερέας της Eκκλησίας «είναι τόπος Χριστού».
Και αφού ο Χριστός ήταν άνδρας, ο Επίσκοπος και ο Ιερέας δεν μπορούν να είναι γυναίκες, αλλά μόνο άνδρες. Το ίδιο μας διδάσκει και η Παράδοση της Εκκλησίας. Μια Παράδοση δύο χιλιάδες χρόνια τώρα. Τι γίνεται, λοιπόν, στην πράξη εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια;
Η Καινή Διαθήκη μαρτυρεί πως οι Πρώτοι Επίσκοποι -δηλαδή Ιερείς που μετέχουν στην Ιεροσύνη του Χριστού- ήταν οι Απόστολοι. Αυτοί με τη σειρά τους χειρoτόνησαν, δηλαδή μετέδωσαν την Iεροσύνη σε άλλους, μόνον άνδρες και αυτοί σε άλλους μέχρι σήμερα. Πουθενά η Αγία Γραφή ή η Παράδοση αναφέρει για χειρoτoνίες γυναικών.
Η μόνη χειροτονία που αναφέρει η Παράδοση είναι χειροτονία γυναικών ως διακονισσών. Ένας θεσμός που καταργήθηκε, που μπορεί όμως η Εκκλησία αν επιθυμεί να επαναφέρει.
Πρέπει επίσης να παρατηρήσουμε ότι ο Χριστός δεν έδωσε το δικαίωμα να μετέχουν στην Ιεροσύνη Του, ούτε στην Παναγία Μητέρα του, αλλά ούτε στις μυροφόρες γυναίκες. Ο Θεός εμπιστεύτηκε μόνο στους Αποστόλους και στους διαδόχους τους, Επισκόπους, Ιερείς και Διακόνους της Eκκλησίας, που είναι μόνο άνδρες. Πρέπει να τονίσω πως είναι χαρακτηριστικό ότι η Καινή Διαθήκη απαγορεύει στις γυναίκες να διδάσκουν δημόσια τα της Πίστεως.

Τι απαντάτε στις γυναικείες οργανώσεις, οι οποίες απαιτούν ν’ αρθεί το άβατο του Σταυροβουνίου; Οι οργανώσεις αυτές θέτουν, επίσης, το ερώτημα προς την Εκκλησία για το πώς είναι δυνατόν να μην επισκέπτονται οι γυναίκες ένα μοναστήρι που ίδρυσε μια γυναίκα, η Αγία Ελένη…

Το πνεύμα του αβάτου ήταν πάντα συνυφασμένο με τον Ορθόδοξο Μοναχισμό - Αναχωρητισμό. Αυτό τo πνεύμα του αβάτου το διαφύλαξαν για αιώνες οι φυσιολογικές συνθήκες του περιβάλλοντος σε συνδυασμό με την έλλειψη των μεταγενέστερων εξελιγμένων μέσων συγκοινωνίας.
Πρέπει να θυμίσουμε σε όλους ότι όλα σχεδόν τα Μοναστήρια ιδρύονται σε απομακρυσμένους τόπους, πολλές φορές μάλιστα σε τελείως άβατες περιοχές.
Τα Μοναστήρια είναι χώρος λατρείας και προσευχής. Τα σύγχρονα, όμως, δεδομένα άλλαξαν άρδην την προϋπόθεση του αβάτου. Θυμηθείτε πως το μοναστήρι του Σταυροβουνίου ιδρύθηκε από την Αγία Ελένη τον τέταρτον αιώνα μ.Χ. σε ένα λόφο που μέχρι το 1920 κανένας σχεδόν δεν μπορούσε να προσεγγίσει.
Σε ό,τι αφορά στην ίδρυση του Μοναστηριού από την Αγία Ελένη, η ίδια ίδρυσε το Σταυροβούνι με τη χάρη του Τιμίου Σταυρού ως χώρο προσευχής και λατρείας του Θεού από τους μοναχούς και όχι ως χώρο επισκέψεων.
Το γεγονός ότι η εξέλιξη κατήργησε το φυσικό άβατο της Μονής δεν μας εμπόδισε να επαναφέρουμε, με την καθιέρωση ενός κανονισμού που κατήργησε, επαναλαμβάνω, η εξέλιξη της εποχής μας.Το άβατο ουδόλως υπονοεί οποιαδήποτε υποτίμηση του γυναικείου φύλου.

Οι πλείστες γυναικείες οργανώσεις κάνουν λόγο για υποτίμηση του γυναικείου φύλου που προκύπτει από την ύπαρξη του άβατου. Υποτιμάτε πράγματι το γυναικείο φύλο;

Θέλω να γνωρίζουν οι ευσεβείς χριστιανοί και ιδιαίτερα οι ευσεβείς γυναίκες ότι το άβατο, και τούτο το λέμε με κάθε σαφήνεια και κατηγορηματικότητα, ουδόλως υπονοεί οποιαδήποτε υποτίμηση του γυναικείου φύλου. Και αγαπούμε και σεβόμαστε τη Γυναίκα γιατί κι αυτή είναι εικόνα του Θεού και ίση με τον άνδρα.
Όπως το άβατο του Ιερού Βήματος και το άβατο της Ιεροσύνης δεν αποτελούν υποτίμηση των γυναικών, όπως εξ άλλου τα άβατα διά τους άνδρες σε γυναικεία μοναστήρια, δεν αποτελούν ύβρη ή υποτίμηση του άνδρα.
Το άβατο είναι θεσμός ενταγμένος στο ασκητικό πνεύμα του ορθόδοξου μοναχισμού. Είναι ένας τρόπος και μια μέθοδος διατήρησης της πνευματικής ησυχίας ως απαραίτητος όρος συντήρησης της πνευματικής ζωής στα μοναστήρια.
Το άβατο της Ιεράς Μονής Σταυρoβoυvίoυ δεν ήταν αποτελεσματική μας αυθαίρετη επινόηση και απόφαση. Είναι επαναλαμβανόμενος θεσμός καταξιωμένος μέσα στην ορθόδοξη παράδοση, που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα για χίλια και πλέον χρόνια στο Άγιον όρος και αλλού αποδίδοντας πλούσιους πνευματικούς καρπούς.
Λαμβάνοντας υπόψη την Ευσέβεια των γυναικών της Κύπρου, λάβαμε πρόνοια να ανεγερθεί ο Ιερός Ναός παρεκκλήσιον των Αγίων Κυπρίων κοντά στην είσοδο της Μονής. Τοποθετήσαμε κηρόχοτον Σταυρό που περιέχει Τίμιο Ξύλο για να μπορούν οι ευσεβείς γυναίκες να προσκυνούν τον Τίμιο Σταυρό οποιαδήποτε μέρα επιθυμούν, καθώς επίσης εξομολογητήριο για εξομολόγηση.

Σείουν συθέμελα ολόκληρο το βουνό για το λαό του Θεού. Πώς προέκυψε η απόφαση επαναφοράς του αβάτου στη Μονή Σταυροβουνίου;

Ενσυνείδητα πήραμε την απόφαση να επαναφέρουμε το άβατο γιατί η Μονή κινδύνευε τότε να κλείσει. Πολλοί μοναχοί Κύπριοι κατέφευγαν στο Άγιον Όρος. Μια μικρή ομάδα μού ζήτησε το άβατο για να μείνουν στην Κύπρο. Τότε τους είπα: Μην απορρίψετε τη χάρη του Θεού, την κλίση σας και τη δική του κλήση: Γίνετε μοναχοί και εγώ θα φροντίσω να γίνει το θέλημα του Θεού και αποδείχθηκε ότι ήταν θέλημα Θεού γιατί τότε κινδύνευε η Μονή Σταυροβουνίου να ερημωθεί όπως και τόσες άλλες.
Είχε τότε πέντε μοναχούς, σήμερα έχει 33 μοναχούς και αξιόλογη πνευματική ζωή. Πριν από 90 χρόνια υπήρχαν στην Κύπρο 82 μοναστήρια που σήμερα ξέπεσαν στη λησμονιά και είναι άβατα και διά άνδρες και διά μοναχούς.
Οι μοναχοί που ζουν στην Ιερά Μονή Σταυροβουνίου σήμερα αναβιώνουν με την πνευματική ζωή τους το Μοναστήρι, το συντηρούν με κόπο και ιδρώτα για να μην καταντήσει και αυτό μια ξεχασμένη μονή για όλους. Οι μοναχοί αυτοί με τις προσευχές και τις αγρυπνίες τους σείουν συθέμελα ολόκληρο το βουνό για το λαό του Θεού. Τους ευχαριστώ από τα βάθη της ψυχής μου.
Τέλος, θέλω να τονίσω σ' αυτούς που επικαλούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα για να επισκέπτονται τη Μονή ότι ανθρώπινα δικαιώματα έχουν και οι μοναχοί, οι ήρωες αυτοί της Εκκλησίας μας, που συντηρούν το μοναστήρι και αγωνίζονται νύκτα και μέρα να το κρατήσουν στη ζωή.
ΤΗΣ ΑΝΤΡΗΣ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ
Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ - 23/08/2009