Σαμανικοί χοροί – τελετές κακάο – γυναικείοι κύκλοι
– προσωπική αφήγηση
Ξεχάστε τη Γιόγκα και το Διαλογισμό.
Η αρχαία πλάνη σε νέο περιτύλιγμα
Στη σύγχρονη κοινωνία παρατηρείται μια έντονη πνευματική κινητικότητα, η οποία συχνά παρουσιάζεται ως αναζωπύρωση της πνευματικότητας μετά την υποχώρηση των παραδοσιακών θρησκειών. Από ορθόδοξη χριστιανική σκοπιά, όμως, αυτό το φαινόμενο δεν αποτελεί γνήσια επιστροφή του ανθρώπου προς τον Θεό, αλλά μάλλον μια εκ νέου εκδήλωση της αρχαιότερης πνευματικής πλάνης.
Από την αρχή της δημιουργίας, ο άνθρωπος δοκιμάστηκε με τον πειρασμό της αυτοθέωσης, με την υπόσχεση ότι μπορεί να φτάσει στη θεϊκή κατάσταση με τις δικές του δυνάμεις. Η φράση «ἔσεσθε ὡς θεοί», που απηύθυνε ο όφις στους πρωτοπλάστους, παραμένει ο πυρήνας κάθε ψευδοπνευματικού συστήματος, ακόμη κι αν σήμερα εκφράζεται με σύγχρονους όρους και ελκυστικό περιτύλιγμα.
Η γιόγκα αποτέλεσε για δεκαετίες την πιο διαδεδομένη μορφή αυτής της νέας πνευματικότητας. Παρουσιάστηκε ως ουδέτερη σωματική άσκηση, αποκομμένη δήθεν από τις θρησκευτικές της ρίζες. Ωστόσο, η γιόγκα αποτελεί οργανικό μέρος ινδουιστικών και βουδιστικών κοσμοθεωριών, στις οποίες ο Θεός δεν νοείται ως προσωπικό Πρόσωπο, αλλά ως απρόσωπη κοσμική αρχή, με την οποία ο άνθρωπος καλείται να ενωθεί μέσω τεχνικών και ασκήσεων. Από ορθόδοξη άποψη, αυτή η αντίληψη αλλοιώνει ριζικά το νόημα της πνευματικής ζωής. Η σωτηρία δεν είναι αποτέλεσμα τεχνικής, συγκέντρωσης ή σωματικής άσκησης, αλλά καρπός της χάριτος του Θεού και της ελεύθερης συνεργασίας του ανθρώπου μέσα στην Εκκλησία. Η προσπάθεια αυτοθέωσης, ακόμη κι αν παρουσιάζεται ως ευεξία ή αυτογνωσία, οδηγεί τελικά σε πνευματικό εγωκεντρισμό.
Καθώς η γιόγκα άρχισε να χάνει τη μοναδική της θέση, εμφανίστηκαν νέες, πιο έντονες και τελετουργικές πρακτικές, όπως οι ΣΑΜΑΝΙΚΟΙ ΧΟΡΟΙ. Οι πρακτικές αυτές βασίζονται στην επιδίωξη αλλοιωμένων καταστάσεων συνείδησης μέσω ρυθμικής κίνησης, μουσικής και συλλογικής έκστασης. Αν και παρουσιάζονται ως μέθοδοι απελευθέρωσης και εσωτερικής ίασης, στην ουσία επαναφέρουν παγανιστικές αντιλήψεις, όπου ο άνθρωπος επιδιώκει να έρθει σε επαφή με αόριστες πνευματικές δυνάμεις.
Στο ίδιο πνευματικό πλαίσιο εντάσσονται και οι ΤΕΛΕΤΕΣ ΚΑΚΑΟ, καθώς και άλλες φυτικές τελετουργίες, οι οποίες αποδίδουν πνευματική δύναμη σε στοιχεία της φύσης.
Οι τελετές κακάο είναι μια μορφή σύγχρονης πνευματικής-τελετουργικής πρακτικής με ρίζες και αναφορές στις αρχαίες πολιτισμικές χρήσεις του κακάο, η οποία σήμερα έχει γίνει διαδεδομένη σε νεο-πνευματικά και εναλλακτικά πνευματικά πλαίσια σε Ευρώπη, Αμερική και άλλες περιοχές. Ουσιαστικά πρόκειται για τελετουργικά όπου οι συμμετέχοντες καταναλώνουν ένα ειδικά παρασκευασμένο ποτό από καθαρό, τελετουργικό κακάο, το οποίο θεωρείται «ιερό» ή «θεϊκό» και χρησιμοποιείται για την επίτευξη πνευματικών, συναισθηματικών ή ψυχοσωματικών αποτελεσμάτων, όπως η «άνοιγμα της καρδιάς», η αναζήτηση νόηματος, η ενδοσκόπηση και η ενίσχυση της σύνδεσης μεταξύ των συμμετεχόντων.
Σύμφωνα με τις περιγραφές των διοργανωτών αυτών των τελετών, το τελετουργικό ξεκινά με τη προετοιμασία και προσευχή για όσους συμμετέχουν, στη συνέχεια οι συμμετέχοντες πίνουν ένα ζεστό ρόφημα που παρασκευάζεται από καθαρό κακάο υψηλής ποιότητας, και μετά ακολουθούν διάφορες δραστηριότητες όπως διαλογισμός, αναπνευστικές ασκήσεις, μουσική, χορός ή μοιράσματα εμπειριών. Το κακάο θεωρείται «τροφή των θεών» και χρησιμοποιείται συμβολικά για να ανοίξει την καρδιά, να ενισχύσει συναισθηματική έκφραση και να βοηθήσει στη συνειδητή εσωτερική επεξεργασία σκέψεων και συναισθημάτων.
Η ιδέα της τελετής κακάο αντλεί έμπνευση από τις πρακτικές των αρχαίων πολιτισμών της Κεντρικής Αμερικής, όπως των Μάγια και των Αζτέκων, για τους οποίους το κακάο θεωρούνταν δώρο από τους θεούς και χρησιμοποιούνταν σε θρησκευτικές και κοινωνικές τελετουργίες. Οι πολιτισμοί αυτοί απέδιδαν στο κακάο σημαντική θέση όχι μόνο στην καθημερινή ζωή αλλά και στις τελετές που σχετίζονταν με σημαντικές στιγμές της ζωής του ατόμου ή της κοινότητας.
Στις σύγχρονες εκδοχές, όμως, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι τελετές κακάο όπως γίνονται σήμερα δεν έχουν ακριβή ιστορική επιβεβαίωση ότι υπήρξαν με τον ίδιο τρόπο στις παραδοσιακές κοινωνίες. Ερευνητές και ανθρωπολόγοι επισημαίνουν ότι η σύγχρονη έννοια της «τελετής κακάο» είναι περισσότερο μια νεο-πνευματική πρακτική που έχει επηρεαστεί από διάφορες παραδόσεις και έχει προωθηθεί κυρίως τα τελευταία 20-30 χρόνια, ειδικά από άτομα που συνδυάζουν επιρροές ιθαγενών παραδόσεων με νέα πνευματικά ρεύματα.
Από κοινωνικής πλευράς, η δημοτικότητα των τελετών κακάο συνδέεται με την αυξημένη αναζήτηση εμπειριών που συνδέουν το άτομο με τους άλλους συμμετέχοντες και με μια «πνευματική» προσέγγιση που δίνει έμφαση στην εμπειρία, στη σύνδεση και στην «ενέργεια» του σώματος και του μυαλού. Σε σημαντικό βαθμό, οι σύγχρονες τελετές απευθύνονται ιδιαίτερα σε νέες γυναίκες και άτομα που ενδιαφέρονται για εναλλακτικές μορφές ευεξίας και προσωπικής ανάπτυξης, με στόχο την ενδοσκόπηση, την απελευθέρωση συναισθηματικών μπλοκαρισμάτων και την «άνοιγμα της καρδιάς».
Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση για πνευματικά αποτελέσματα πέρα από την ψυχολογική επίδραση της κοινής εμπειρίας ή των ενδορφινών που ενδεχομένως απελευθερώνονται από τη φυσική κατανάλωση κακάο. Αυτό σημαίνει ότι οι όποιες πνευματικές ή θεραπευτικές ιδιότητες αποδίδονται στο ρόφημα είναι περισσότερο υποκειμενικές και συνδέονται με την εμπειρία των συμμετεχόντων παρά με αποδεδειγμένες υπερφυσικές ιδιότητες του φυτού.
Ιδιαίτερη διάδοση γνωρίζουν και οι γυναικείοι κύκλοι, οι οποίοι προβάλλονται ως χώροι ενδυνάμωσης και θεραπείας μέσω της λεγόμενης «ιερής θηλυκότητας». Οι πρακτικές αυτές συχνά συνδέονται με σεληνιακούς κύκλους, αρχέγονες θεότητες και φυσικές διεργασίες, μετατρέποντας τη βιολογία σε πνευματική κατηγορία. Οι γυναικείοι κύκλοι αποτελούν μια σύγχρονη μορφή νεο-πνευματικής πρακτικής που έχει εξαπλωθεί κυρίως τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ιδιαίτερα σε δυτικές κοινωνίες. Πρόκειται για ομάδες γυναικών που συναντιούνται τακτικά με σκοπό τη συναισθηματική έκφραση, την ανταλλαγή βιωμάτων και την αναζήτηση μιας μορφής «ιερότητας του θηλυκού». Οι συναντήσεις αυτές συχνά πλαισιώνονται από τελετουργικά στοιχεία, όπως κύκλους συζήτησης, άναμμα κεριών, καθοδηγούμενους διαλογισμούς, αναφορές στη σελήνη, στους εμμηνορροϊκούς κύκλους και στη λεγόμενη «θηλυκή ενέργεια».
Ιδεολογικά, οι γυναικείοι κύκλοι αντλούν επιρροές από τη Νέα Εποχή, τον νεοπαγανισμό, τη φεμινιστική πνευματικότητα και παλαιότερες θεωρίες περί «Μεγάλης Μητέρας» ή αρχέγονων θηλυκών θεοτήτων. Η γυναικεία φύση παρουσιάζεται όχι απλώς ως βιολογική πραγματικότητα, αλλά ως πνευματική δύναμη, συνδεδεμένη με τη φύση, τη γονιμότητα και τους κοσμικούς κύκλους. Η πνευματική ολοκλήρωση τοποθετείται κυρίως στην αποδοχή του σώματος, των συναισθημάτων και της προσωπικής εμπειρίας, χωρίς αναφορά σε αντικειμενική αλήθεια ή υπερβατικό Θεό. Στη σύγχρονη εκδοχή τους, οι γυναικείοι κύκλοι παρουσιάζονται ως χώροι «θεραπείας» από κοινωνικά τραύματα, πατριαρχικές δομές ή θρησκευτικούς περιορισμούς, προτείνοντας μια πνευματικότητα χωρίς δόγμα και χωρίς θεσμούς.
Παρόμοια φαινόμενα εμφανίζονται και στους ανδρικούς κύκλους, οι οποίοι επιχειρούν να αναδομήσουν την ανδρική ταυτότητα μέσα από τελετουργικές πρακτικές και συναισθηματική έκφραση. Αν και αναγνωρίζουν υπαρκτές κοινωνικές κρίσεις, συχνά αντικαθιστούν τη χριστιανική ασκητική και την πνευματική πατρότητα με ψυχολογικά σχήματα και νεοπαγανιστικά σύμβολα.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει και η οικο-πνευματικότητα, η οποία παρουσιάζεται ως πνευματική απάντηση στην περιβαλλοντική κρίση. Αν και ο σεβασμός προς την κτίση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής διδασκαλίας, η μετατροπή της φύσης σε αντικείμενο λατρείας οδηγεί σε νέα μορφή ειδωλολατρίας. Η φύση δεν είναι θεότητα, αλλά δημιούργημα, το οποίο καλείται να δοξολογεί τον Δημιουργό. Όταν η οικολογική ευαισθησία αποκόπτεται από τη θεολογία της κτίσης, μετατρέπεται σε πνευματική υποκατάσταση του Θεού.
ΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΩΣ Ο ΝΕΟΣ ΝΑΟΣ
Ένας κεντρικός παράγοντας σε αυτή τη μεταμόρφωση είναι ο ρόλος των ψηφιακών πλατφορμών. Οι Influencers της Πνευματικότητας στο Instagram και το TikTok (όπως το κίνημα «witchtok» με χιλιάδες «μάγισσες 2.0»), οι πνευματικοί influencers έχουν πάρει τη θέση των ιεραρχών και των ινστιτούτων.
Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ΩΣ ΝΕΑ ΑΥΘΕΝΤΙΑ
Η προσωπική αφήγηση αποτελεί ίσως το πιο καθοριστικό και επικίνδυνο στοιχείο της σύγχρονης «νέας πνευματικότητας», καθώς αντικαθιστά την αντικειμενική αλήθεια με το υποκειμενικό βίωμα. Στον ψηφιακό κόσμο των κοινωνικών δικτύων, η πνευματική αυθεντία δεν θεμελιώνεται πλέον στη μαρτυρία της Εκκλησίας, στην αποστολική παράδοση ή στη δοκιμασμένη πνευματική εμπειρία των Αγίων, αλλά στην προσωπική ιστορία του καθενός. Όποιος αφηγείται μια έντονη εμπειρία «αφύπνισης», «θεραπείας» ή «ενέργειας» αποκτά κύρος και επιρροή, ανεξάρτητα από το αν το περιεχόμενο αυτής της εμπειρίας έχει πνευματική αλήθεια ή όχι.
Στα μέσα όπως το Instagram και το TikTok, η προσωπική αφήγηση λειτουργεί ως νέα θεολογία. Το «έζησα κάτι» παρουσιάζεται ως απόδειξη αλήθειας, χωρίς διάκριση πνευμάτων. Το συναίσθημα, η ένταση της εμπειρίας και η συναισθηματική ταύτιση του κοινού θεωρούνται επαρκή κριτήρια πνευματικής εγκυρότητας. Έτσι, δημιουργείται μια πνευματικότητα χωρίς έλεγχο, χωρίς υπακοή και χωρίς διάκριση, όπου κάθε εμπειρία θεωρείται θεμιτή και κάθε ερμηνεία ισότιμη. Από ορθόδοξη σκοπιά, αυτή η στάση αντιστρατεύεται ευθέως την πατερική παράδοση, η οποία προειδοποιεί ότι η εμπειρία από μόνη της δεν εγγυάται την αλήθεια και ότι η πλάνη συχνά εμφανίζεται με τη μορφή φωτός.
Η έμφαση στην προσωπική αφήγηση καλλιεργεί έναν έντονο πνευματικό ατομικισμό. Ο άνθρωπος δεν αναζητά πλέον καθοδήγηση από πνευματικό πατέρα ή κοινότητα, αλλά γίνεται ο ίδιος μέτρο της αλήθειας. Αυτό οδηγεί σε μια «αυτοκατασκευασμένη» πίστη, προσαρμοσμένη στις επιθυμίες και τις ανάγκες του ατόμου.
Επιπλέον, στα κοινωνικά δίκτυα η προσωπική αφήγηση μετατρέπεται εύκολα σε προϊόν. Οι πνευματικοί influencers παρουσιάζουν την εμπειρία τους με τρόπο ελκυστικό, συναισθηματικό και επαναλαμβανόμενο, ώστε να δημιουργούν ακολούθους και κοινότητες γύρω από το πρόσωπό τους. Έτσι, η πνευματικότητα εμπορευματοποιείται και συνδέεται με likes, προβολές και οικονομικό όφελος. Από ορθόδοξη άποψη, αυτή η πρακτική αλλοιώνει τον πυρήνα της πνευματικής ζωής, η οποία χαρακτηρίζεται από ταπείνωση, σιωπή και αποφυγή της αυτοπροβολής.
Τελικά, η κυριαρχία της προσωπικής αφήγησης ως πηγής πνευματικής αυθεντίας αποτελεί μια σύγχρονη μορφή της παλαιάς πλάνης της αυτοθέωσης. Ο άνθρωπος δεν δέχεται την αλήθεια ως αποκάλυψη του Θεού, αλλά τη δημιουργεί ο ίδιος μέσα από τις εμπειρίες του. Η Ορθόδοξη Εκκλησία υπενθυμίζει ότι η αληθινή πνευματική εμπειρία δεν επιβεβαιώνει τον εγωισμό, αλλά τον ταπεινώνει, δεν απομονώνει το άτομο, αλλά το εντάσσει στο εκκλησιαστικό σώμα, και δεν αυτοπροβάλλεται, αλλά οδηγεί στη δόξα του Θεού και όχι του ανθρώπου.
Συμπερασματικά, η σύγχρονη άνθηση των νέων πνευματικοτήτων δεν συνιστά αναγέννηση της πίστης, αλλά ανακύκλωση της αρχαίας πλάνης με σύγχρονη γλώσσα και αισθητική. Ο άνθρωπος εξακολουθεί να αναζητά τη σωτηρία μέσα από τον εαυτό του, προσπαθώντας να γίνει θεός χωρίς Θεό. Η Ορθόδοξη Εκκλησία υπενθυμίζει ότι η αληθινή θέωση δεν είναι αποτέλεσμα τεχνικών ή τελετουργιών, αλλά δώρο της θείας χάριτος, που προσφέρεται μέσα στην Εκκλησία σε όσους βαδίζουν τον δρόμο της μετάνοιας, του Σταυρού και της αγάπης.
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ & ΠΗΓΕΣ:
•https://theto-nature.com/en-eu/pages/cacao-ceremony-origin-and-meaning
•https://cacaolaboratory-eu.com/learn/what-is-a-cacao-ceremony
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου