Ἐργασία καὶ πνευματικὴ ζωή

 

Ἐργασία καὶ πνευματικὴ ζωή-1ον

Τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου π. Διονυσίου Τάτση

  Ὁ χριστιανὸς ἐργάζεται ἀφ’ ἑνὸς γιὰ τὸ βιοπορισμό του, δηλαδὴ τὴν ἀπόκτηση τῶν ἀναγκαίων ὑλικῶν ἀγαθῶν καὶ ἀφ’ ἑτέρου γιὰ τὸν ἐξαγνισμό του μὲ τὴν ἀπόκτηση τῶν πνευματικῶν ἀγαθῶν. Συνήθως οἱ ἄνθρωποι ἐπιλέγουν τὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ καὶ ἀδιαφοροῦν γιὰ τὰ πνευματικά, πολλοὶ μάλιστα δὲν κατανοοῦν τί εἶναι αὐτὰ καὶ τί χρειάζονται στὴ ζωή. Ὑπάρχει ἐπίσης καὶ ἡ κατηγορία τῶν ἀνθρώπων, ποὺ χωρὶς κόπο καὶ ἐργασία, θέλουν νὰ ἀπολαμβάνουν τὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ καὶ πολὺ σπάνια καὶ τὰ πνευματικά!

  Ἡ ἐπιτυχία στὴ ζωὴ προϋποθέτει πρωτίστως δραστηριότητα καὶ πράξεις. Τὰ λόγια καὶ οἱ νουθεσίες ἔρχονται μετά. Τὰ ἔργα ἐνισχύουν καὶ ἡ φωνή τους παρηγορεῖ τοὺς ἐργαζόμενους κι ἐκείνους ποὺ τὰ παρακολουθοῦν. Στὸ Γεροντικὸ διαβάζουμε μιὰ σχετικὴ διήγηση: «Κάποιος ἀδελφὸς πῆγε στὸν ἀββᾶ Θεόδωρο καὶ ἄρχισε νὰ μιλάει καὶ νὰ ἐξετάζει θέματα, ποὺ ἀκόμα δὲν τὰ εἶχε ἐφαρμόσει στὴν πράξη. Καὶ ὁ γέροντας τοῦ λέει: «Ἀκόμα δὲν βρῆκες τὸ πλοῖο, οὔτε τὶς ἀποσκευές σου φόρτωσες καὶ πρὶν νὰ ταξιδέψεις, βρέθηκες κιόλας σ’ ἐκείνη τὴν πόλη; Πρῶτα κάνε τὸ ἔργο καὶ ὕστερα ἔρχεσαι σ’ αὐτὰ ποὺ τώρα λές”»1. Ἐπίσης ὁ ἀββᾶς Ἰάκωβος ἔλεγε: «Δὲν χρειάζονται μόνο λόγια. Πολλὰ λόγια ἔχουν οἱ ἄνθρωποι στὸν καιρό μας. Ἔργα χρειάζονται. Αὐτὰ λείπουν καὶ ὄχι λόγια ἄκαρπα»2.

  Κάθε ἐργασία πρέπει νὰ εἶναι θεάρεστη, γιὰ νὰ ἀκολουθοῦν ὀρθὰ ἀποτελέσματα. Ἰδιαίτερα ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἐπιτελεῖ ἔργο γιὰ τὸν πλησίον. Ὡστόσο, πολλοὶ δὲν εἶναι σὲ θέση νὰ ἐργαστοῦν γιὰ τοὺς ἄλλους, ἐνῶ ἔχουν καλὴ διάθεση. Γιὰ τὴν περίπτωση αὐτὴ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος λέει ὅτι «εἶναι δυνατό, λόγῳ τῆς ἀνείπωτης φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ, καὶ χωρὶς νὰ κάνουμε κανένα ἔργο, μὲ μόνη τὴ διάθεση, νὰ πάρουμε τὸ στεφάνι. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Κύριος ἔλεγε: “Ὅποιος προσφέρει καὶ ἕνα μόνο ποτήρι μὲ κρύο νερὸ σὲ ἕνα ἀπὸ τοὺς κατὰ κόσμον ἄσημους μαθητές μου, σᾶς διαβεβαιώνω, ὅτι δὲν θὰ χάσει τὸ μισθό του” (Ματθ. ι΄ 42). Μήπως ὑπάρχει τίποτα πιὸ εὐτελὲς ἀπὸ ἕνα ποτήρι κρύο νερό; Ἀλλὰ ἡ διάθεση προκάλεσε τὴν ἀμοιβή του»3. Ὅταν ὅμως ἔχει τὴ δυνατότητα πρέπει νὰ ἐργάζεται καὶ νὰ προσφέρει.

Σημειώσεις:

1. Εἶπε Γέρων…, τὸ Γεροντικὸν σὲ νεοελληνικὴ ἀπόδοση ἀπὸ Βασιλείου Πέντζα, Ἀθήνα 1974, σελ. 94.

2. Ὅπ. παρ., σελ. 126.

3. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγικὴ ἀναθρωπολογία Ἰωάννου Χρυσοστόμου, τόμος Β΄, Ἀθήνα 1994, σελ. 779.

orthodoxostypos

…………………………………………….

Ἐργασία καὶ πνευματικὴ ζωή – 2ον

Ἀξιοπρόσεκτο εἶναι καὶ ἕνα περιστατικὸ μὲ τὸν ἀββᾶ Ἡσαΐα, ὁ ὁποῖος κάποτε πῆρε ἕνα ζεμπίλι (μεγάλο ἀνοικτὸ σάκο μὲ δύο λαβές), πῆγε στὸ ἁλώνι καὶ ζήτησε ἀπὸ τὸν κύριο τοῦ χωραφιοῦ:

– Δός μου λίγο σιτάρι.

Ἐκεῖνος τὸν ρώτησε:

– Θέρισες καὶ σύ, ἀββᾶ;

Τοῦ ἀπάντησε:

– Ὄχι.

Τοῦ λέει τότε ὁ ἰδιοκτήτης τοῦ χωραφιοῦ:

– Πῶς λοιπὸν θέλεις νὰ σοῦ δώσω σιτάρι, ἀφοῦ δὲν θέρισες;

Τοῦ λέει τότε ὁ γέροντας:

– Ἄν δὲν θερίσει κάποιος, δὲν παίρνει μισθό;

Ὁ γεωργὸς ἀπάντησε:

– Ὄχι.

Καὶ ἔφυγε ὁ γέροντας.

Οἱ ἀδελφοί, ὅταν εἶδαν τί ἔγινε, τὸν παρακάλεσαν νὰ τοὺς ἐξηγήσει, γιατὶ τὸ ἔκανε αὐτό. Κι ἐκεῖνος τοὺς εἶπε:

– Αὐτὸ τὸ ἔκανα γιὰ παράδειγμα, γιὰ νὰ μάθετε ὅτι ἄν κάποιος δὲν ἐργαστεῖ, δὲν ἀμείβεται ἀπὸ τὸν Θεό.4

Ὁ Μέγας Βασίλειος ἀναφέρει πῶς πρέπει νὰ ἐργάζεται ὁ ἄνθρωπος, γιὰ νὰ μὴ καταπονεῖται ὁ ἴδιος καὶ γιὰ νὰ ὁλοκληρώνονται τὰ ἔργα του: «Ὁ καθένας πρέπει νὰ προσέχει τὴ δικὴ του ἐργασία καὶ νὰ φροντίζει γι’ αὐτὴ μὲ ὅλη του τὴν καρδιὰ καὶ νὰ τὴν ἀσκεῖ, σὰν νὰ τὴν ἐποπτεύει ὁ Θεός, μὲ ἄψογο τρόπο, μὲ ἀκούραστη προθυμία καὶ ἰδιαίτερη ἐπιμέλεια».5 «Δὲν εἶναι ὀρθὸ ἐπίσης νὰ πηγαίνει ἄλλοτε στὴ μία ἐργασία καὶ ἄλλοτε στὴν ἄλλη. Γιατὶ καὶ ἀπὸ τὴ φύση μας δὲν εἴμαστε ἱκανοὶ νὰ τελειώσουμε πολλὰ ἔργα συγχρόνως. Εἶναι πιὸ χρήσιμο νὰ ἀσκοῦμε μιὰ τέχνη μὲ φιλοπονία, παρὰ νὰ καταπιανόμαστε μὲ πολλὲς καὶ νὰ τὶς ἀφήνουμε μισοτελειωμένες. Γιατὶ ἡ διάσπαση τῆς προσοχῆς μας σὲ πολλὰ καὶ ἡ συχνὴ ἀλλαγὴ ἐργασίας, ἐκτὸς τοῦ ὅτι συντελεῖ νὰ μὴ γίνει τέλειο κανένα ἔργο, φανερώνει ἐπὶ πλέον ὅτι ὑπάρχει ἤδη ἐλαφρότητα χαρακτήρα ἤ ἄν δὲν ὑπάρχει τὴ δημιουργεῖ»6.

Σημειώσεις:

4. Εἶπε Γέρων…, τὸ Γεροντικὸν σὲ νεοελληνικὴ ἀπόδοση ἀπὸ Βασιλείου Πέντζα, Ἀθήνα 1974, σελ. 87-88.

5. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγικὴ ἀναθρωπολογία Μεγάλου Βασιλείου, τόμος Β΄, Ἀθήνα 2003, σελ. 174.

6. Αὐτόθι.

……………………

Ἐργασία καὶ πνευματικὴ ζωή 3ον.

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὑπῆρξε ὑπόδειγμα ἐργατικότητας. Γιὰ νὰ καλύπτει τὶς ἀνάγκες του, ἀλλὰ καὶ τῶν συνεργατῶν του, ἐργαζόταν μέρα καὶ νύκτα, γιὰ νὰ μὴ ἐπιβαρύνει κανένα ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ ὁδηγοῦσε στὴν πίστη. «Ὁ ἄνθρωπος ποὺ πρόσταζε τοὺς δαίμονες, ποὺ ὑπῆρξε δάσκαλος τῆς οἰκουμένης, ποὺ τοῦ εἶχε ἀνατεθεῖ ἡ εὐθύνη γιὰ ὅλους γενικὰ τοὺς ἀνθρώπους τῆς γῆς καὶ ποὺ φρόντιζε μὲ ἐπιμέλεια γιὰ ὅλες ἀνεξαιρέτως τὶς Ἐκκλησίες τῆς ὑφηλίου καὶ γιὰ ὅλους τοὺς λαοὺς καὶ τὰ ἔθνη καὶ τὶς πόλεις, ἐργαζόταν νύκτα καὶ μέρα καὶ δὲν ἔπαιρνε ἀνάσα ἀπὸ τοὺς κόπους αὐτούς»7, λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος.

Ὁ χριστιανὸς συνδυάζει τὴν ἐργασία μὲ τὴν ἡσυχία καὶ τὴν πνευματικὴ ζωή. Προσπαθεῖ οἱ ἐπαγγελματικές του ἀπασχολήσεις νὰ ἔχουν μέτρο καὶ νὰ μὴ γίνονται ἐμπόδιο στὴν ἐσωτερική του γαλήνη καὶ στὴν προσευχή. Τὸ ἐνδιαφέρον του νὰ εἶναι στραμμένο κυρίως στὴν πνευματικὴ ἐργασία τῆς προσευχῆς, παίρνοντας ὡς παράδειγμα τοὺς γρηγοροῦντες μοναχούς. Ἐλέγχει τοὺς λογισμούς του καὶ παράλληλα μὲ τὶς ἐξωτερικές του ἀπασχολήσεις καλλιεργεῖ καὶ τὴν προσευχή. «Συγκεντρώνει τὸ νοῦ στὸν ἐσωτερικό του κόσμο καὶ φιλοσοφεῖ αὐτὰ ποὺ τοῦ ἁρμόζουν»8. Ὅταν ὁ ἀσκητὴς δὲν ἐλέγχει τὸν ἐσωτερικό του κόσμο, ἡ ἡσυχία χάνεται καὶ τότε «εἶναι δυνατὸν ὁ ἀσκητής, ἐνῶ μένει στὸ κελλί του, νὰ περιπλανιέται ἔξω μὲ τοὺς λογισμούς του καὶ ἐνῶ εἶναι στὴν ἀγορὰ νὰ ἐπαγρυπνεῖ σὰν νὰ εἶναι στὴν ἔρημο καὶ νὰ προσέχει τὸν ἑαυτό του μόνον καὶ τὸν Θεὸ καὶ νὰ μὴ δέχεται μὲ τὶς αἰσθήσεις τοὺς θορύβους τῶν αἰσθητῶν πραγμάτων, ποὺ προσβάλλουν τὴν ψυχή του»9, ἐπισημαίνει ὁ Μέγας Βασίλειος.

Ἔχουμε βέβαια καὶ τοὺς «ὀκνηροὺς μοναχούς, οἱ ὁποῖοι ὅταν ἀντιληφθοῦν βαριὰ τὴν ἐντολὴ τῆς ἐργασίας, κοιτάζουν νὰ προτιμήσουν τὴν προσευχή. Ὅταν ὅμως τὴν ἀντιληφθοῦν ξεκούραστη, ἀποφεύγουν τὴν προσευχὴ σὰν νὰ εἶναι φωτιά»10, λέει ὁ ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος. Ἐπίσης ὁ ἀββᾶς Μωυσῆς σχετικὰ μὲ τὴν ἐργασία καὶ τὴν εὐχὴ ἔλεγε: «Ἄν δὲν συμφωνήσει ἡ πράξη μὲ τὴν εὐχή, μάταια κοπιάζει ὁ ἄνθρωπος». Καὶ ὅταν τὸν ρώτησε ἕνας ἀδελφὸς τὶ σημαίνει αὐτό, ἀπάντησε: «Τὸ νὰ μὴ ξανακάνουμε ἐκεῖνα, γιὰ τὰ ὁποῖα εὐχόμαστε. Δηλαδή, ὅταν κάποιος παρατηρήσει τὰ δικά του θελήματα, τότε συμφιλιώνεται μαζί του ὁ Θεὸς καὶ δέχεται τὴν προσευχή του»11.

Οἱ ἐμπειρίες ἀπὸ τὶς διάφορες ἐργασίες εἶναι πολύτιμες καὶ βοηθοῦν πνευματικὰ τοὺς ἀνθρώπους. Συνήθως πολλοὶ χριστιανοί, ποὺ διδάσκουν καὶ συμβουλεύουν δὲν ἔχουν βιώσει οἱ ἴδιοι αὐτά, ποὺ ὑποδεικνύουν στοὺς ἄλλους. Αὐτὸ εὔκολα τὸ διαπιστώνουν οἱ ἄνθρωποι, ποὺ τοὺς ἀκοῦν καὶ ὁ λόγος τῶν κηρύκων δὲν πείθει. Ὁ ἀββᾶς Κασσιανὸς ἔλεγε: «Ποτὲ δὲν ἔκανα τὸ δικό μου θέλημα. Καὶ οὔτε δίδαξα κανένα κάτι ποὺ πρίν δὲν τὸ ἔκανα»12. Ἐνδιαφέρουσες ἐπίσης εἶναι καὶ οἱ διαπιστώσεις τοῦ ἀββᾶ Ποιμένα: «Ὁ ἄνθρωπος, ποὺ διδάσκει, ἀλλὰ δὲν κάνει ὅσα διδάσκει, μοιάζει μὲ βρύση, ἡ ὁποία ὅλους τοὺς ποτίζει καὶ τοὺς πλένει, ἀλλὰ ἡ ἴδια δὲν μπορεῖ νὰ καθαριστεῖ»13. «Εἶπε πάλι, ὅτι οἱ ἄνθρωποι ὅλα τὰ λένε, ἐλάχιστα ὅμως πράττουν»14.

Ἀξιοθαύμαστοι εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ συνδυάζουν τὴν ἐργασία μὲ τὴν πνευματικὴ ζωή, ἀκολουθώντας τὸ φωτεινὸ παράδειγμα τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας.

Σημειώσεις:

7. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγικὴ ἀναθρωπολογία Ἰωάννου Χρυσοστόμου, τόμος Β΄, Ἀθήνα 1994, σελ. 782-783. 8. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγικὴ ἀναθρωπολογία Μεγάλου Βασιλείου, τόμος Β΄, Ἀθήνα 2003, σελ. 168. 9. Αὐτόθι. 10. Ἰωάννου Σιναΐτου, Κλῖμαξ, Ὠρωπὸς 1978, σελ. 102. 11. Εἶπε Γέρων…, τὸ Γεροντικὸν σὲ νεοελληνικὴ ἀπόδοση ἀπὸ Βασιλείου Πέντζα, Ἀθήνα 1974, σελ. 166. 12. Ὅπ. παρ., σελ. 135. 13. Ὅπ. παρ., σελ. 197. 14. Ὅπ. παρ., σελ. 202