«Εὔφορον πᾶσιν τὸ ἔτος χορήγησον»
Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος – θεολόγος
Τὴν εἴσοδό μας στὴν νέα ἐκκλησιαστικὴ χρονιὰ ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία μας τὴν 1η Σεπτεμβρίου. Καὶ ζητάει ἀπὸ τὸν Κύριο, ποὺ εἶναι «ὁ πάσης δημιουργὸς τῆς κτίσεως», «ὁ καιροὺς καὶ χρόνους ἐν τῇ ἰδὶᾳ ἐξουσίᾳ θέμενος», νὰ εὐλογήσῃ «τὸν στέφανον τοῦ ἐνιαυτοῦ τῆς χρηστότητός» Του.
Ἀπὸ ποιόν ἄλλον ἀπὸ τὸν Κύριό μας νὰ ζητήσουμε τὴν εὐλογία γιὰ τὴν ἔναρξη τοῦ νέου ἐκκλησιαστικοῦ καὶ ἀκαδημαϊκοῦ ἔτους, Αὐτὸν ποὺ εἶναι ὁ Βασιλιὰς τῶν βασιλευόντων καὶ Κύριος τῶν κυριευόντων καὶ ἡ Βασιλεία Του εἶναι ἀπέραντη, διότι εἶναι «ὁ ὤν πρὸ τῶν αἰώνων, ἐπ’ αἰῶνα τε καὶ ἔτι Κύριος». Σ’ Αὐτὸν ζητᾶμε νὰ πληρώσῃ τὸ νέο ἔτος μὲ τὶς δωρεὲς καὶ μὲ τὴν χρηστότητά Του.
Μὲ δεδομένη τὴν χρηστότητα τοῦ Κυρίου μας, ἄρα καὶ τοῦ νέου ἔτους, θὰ ἀναρωτιέται εὔλογα κάποιος γιατί χρειάζεται ἡ Ἐκκλησία μας ἀναπέμπῃ τὶς εὐχὲς αὐτές. Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος δίνει τὴν ἀπάντηση: «Ἂν δικαιοσύνην ἐργάσῃ, χρηστή σοι γέγονεν ἡ ἡμέρα· ἂν ἁμαρτίαν ἐργάσῃ, πονηρὰ καὶ κολάσεως γέμουσα» (PG 48, σ. 955). Συνεπῶς ἡ χρηστότητα τοῦ Κυρίου μας εἶναι δεδομένη, δὲν εἶναι ὅμως δεδομένη ἡ δική μας διάθεση γιὰ χρηστὴ ἀξιοποίηση τοῦ χρόνου.
Γιὰ τὴν Ἐκκλησία μας κάθε νέα ἀρχὴ εἶναι μιὰ νέα εὐκαιρία γιὰ τὴν σωτηρία μας. «Ἰδοὺ νῦν καιρὸς εὐπρόσδεκτος, ἰδοὺ νῦν ἡμέρα σωτηρίας» (Β’ Κορ., στ’ 2). Συνεπῶς, ὁ χρόνος ἔχει γιὰ τὸν χριστιανὸ σωτηριώδη σημασία. Τοῦ δίνεται ἐκ νέου «καιρός», μιὰ νέα εὐκαιρία, νὰ μετανοήση καὶ νὰ σωθῇ.
Ὁ βασικὸς λόγος ποὺ ἑορτάζουμε τὴν εἴσοδό μας στὸ νέο ἔτος, λέει ὁ Νικόδημος Ἁγιορείτης, εἶναι γιὰ νὰ παρακαλέσουμε τὸν Κύριο νὰ μᾶς χαρίσῃ τὸ νέο ἔτος γεμᾶτο ἀπὸ ἀγαθὰ ἀλλὰ καὶ γιὰ νὰ μᾶς φωτίσῃ νὰ περάσουμε τὸν χρόνο καθαρῶς καὶ μὲ ἀγαθὴ συνείδηση καὶ νὰ εὐαρεστήσουμε σὲ Αὐτὸν μὲ τὴν φύλαξη τῶν ἐντολῶν Του, μὲ ἀπώτερο στόχο νὰ τύχουμε τῶν οὐρανίων ἀγαθῶν Του (Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ, Τόμος Α’, Ἐκδόσεις Δόμος, 2005).
Ἡ σωτηριολογικὴ διάσταση ποὺ δίνει ἡ Ἐκκλησία μας στὸν χρόνο ῥυθμίζει, θὰ λέγαμε, καὶ τὴν ὑμνολογία της. Οἱ Εὐχὲς τῆς Ἀκολουθίας τῆς Ἰνδίκτου* δὲν ἀναφέρονται μόνον στὴν ὑλικὴ εὐφορία ἀλλὰ καὶ στὴν πνευματικὴ ἀνάταση τῶν πιστῶν: καλεῖται ὁ φιλάνθρωπος Κύριος «ὁ εὐλογῶν τὰς εἰσόδους καὶ τὰς ἐξόδους ἡμῶν (τὴν ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος τῆς χρονιᾶς)» νὰ παράσχη εὐφορία στὴν γῆ καὶ νὰ χαρίση «εὐκράτους τοὺς ἀέρας», «ὑετούς (βροχές)» καὶ «καιροὺς καρποφόρους». Συγχρόνως, ὅμως, Τὸν παρακαλοῦμε νὰ δωρίση «ἄφεσιν πταισμάτων», νῖκες «κατὰ τῶν βαρβάρων» καὶ νὰ καταβάλῃ τὶς αἱρέσεις.
Ὡς γνωστόν, καθ’ ὅλη τὴν βυζαντινὴ περίοδο, ὁπότε καὶ συνετέθησαν οἱ ὕμνοι τῆς Ἐκκλησίας μας, πλῆθος αἱρέσεων καὶ βαρβάρων κλόνιζαν τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸ κράτος. Ἀλλὰ μήπως ἔπαψαν ποτὲ οἱ αἱρέσεις καὶ οἱ «βάρβαροι» κατακτητὲς νὰ λυμαίνονται τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας μας; Νὰ γιατί οἱ εὐχὲς αὐτὲς εἶναι πάντοτε ἐπίκαιρες καὶ διαχρονικές.
Ἀκολουθοῦν, μάλιστα, ὅλες τὸ ἴδιο μοτίβο. Καλεῖται ὁ Παντοκράτωρ καὶ Βασιλιὰς Χριστός, «ὁ συστησάμενος τὴν κτίσιν ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι», ὁ Ὁποῖος μὲ τὴν σοφία Του τοποθέτησε «καιροὺς καὶ χρόνους», νὰ μᾶς δωρίση «γαληνιώσας τὰς ἑλίξεις τῶν ἐτῶν» (γαλήνιες τὶς περιόδους τοῦ ἔτους), ὥστε νὰ δοξάζουμε γι’ αὐτὸ «τὴν παντουργικὴν –παντοδύναμη- ἀγαθότητα» Του.
Δὲν εἶναι, ἀσφαλῶς, δυνατό, μέσα σὲ ἕνα μόνον ἄρθρο, νὰ ἀναλύσῃ κάποιος ὅλες τὶς ὑπέροχες αὐτὲς εὐχὲς γιὰ τὸν νέο ἐνιαυτό. Μόνον μιὰ γεύση ἀρκεῖται νὰ λάβῃ, γιὰ νὰ κατανοήσῃ τὸ μεγαλεῖο τοῦ Παντοδύναμου Θεοῦ μας καὶ νὰ δοξάσῃ καὶ αὐτός, μὲ τὴν σειρά του, τὸ εὗρος τῆς μακροθυμίας καὶ τῆς ἀγαθότητός Του.
Ὅσο περισσότερο, μάλιστα, ἐμβαθύνει στὴν μελέτη τῶν ὕμνων αὐτῶν, τόσο περισσότερο ἐντρυφᾶ στὸν πλοῦτο τῶν νοημάτων ἀλλὰ καὶ τῆς ὑπέροχης γλώσσας, ποὺ μᾶς βοηθάει νὰ γίνουμε μέτοχοι στὸ μεγαλεῖο των, μὲ ἀπώτερο, βεβαίως, στόχο νὰ προχωρήσουμε ἀπὸ τὴν μέθεξη στὴν ἐφαρμογὴ τῶν διδαγμάτων ποὺ προκύπτουν.
Πράγματι, ὁ «χρονικὸς» ἄνθρωπος, ὁ ὑποκείμενος στοὺς νόμους τῆς φθορᾶς, νοιώθει τὴν ἀνάγκη νὰ ἀνέβῃ, γιὰ νὰ γνωρίσῃ τὸν ἄχρονο Θεό, νὰ ἐπικοινωνήσῃ μαζί Του καὶ νὰ ξεπεράσῃ τὴν φθορά. Καὶ ὅσο περισσότερο πλησιάζει ὁ φθαρτὸς ἄνθρωπος τὸν ἄφθαρτο Θεό, τόσο περισσότερο ἄφθορος καὶ ἄχρονος καθίσταται καὶ ὁ ἴδιος, ὅπως συμβαίνει μὲ τοὺς Ἁγίους μας!
Εἴθε νὰ θελήσουμε νὰ ἀξιοποιήσουμε φέτος τὴν προοπτικὴ αὐτὴ τῆς αἰωνιότητος ποὺ μᾶς προσφέρει ἡ Ἐκκλησία μας, μέσα ἀπὸ τὴν εὐλογία τοῦ νέου ἐνιαυτοῦ τοῦ Κυρίου, ὥστε νὰ ἀπολαύσουμε ὄχι μόνον τὰ ἐπίγεια ἀγαθὰ τῆς χρηστότητός Του ἀλλὰ καὶ τὴν αἰώνια χαρὰ τῆς Βασιλείας Του, «ἧς οὐκ ἔσται τέλος».
Ἂς εἶναι εἰρηνικὴ καὶ καρποφόρα ἀλλὰ κυρίως σωτήρια ἐν Κυρίῳ ἡ νέα ἐκκλησιαστικὴ χρονιά! Ἀμήν! Γένοιτο!
……………………………….
*Ἴνδικτος, ἀπὸ τὴν λατινικὴ λέξη indictio, σημαίνει ὁρισμός, ἐξαγγελία. Κατὰ τὴν ρωμαϊκὴ ἰνδικτιῶνα, τὸν μῆνα Σεπτέμβριο, ποὺ γινόταν ἡ συγκομιδὴ τῶν πρώτων καρπῶν τῆς γῆς, ὁριζόταν τὸ ὕψος τοῦ φόρου ποὺ θὰ πλήρωναν οἱ ὑπήκοοι γιὰ τὴν συντήρηση τοῦ στρατοῦ γιὰ τὰ ἑπόμενα 15 ἔτη. Ἔτσι καὶ ἡ Ἐκκλησία μας ὥρισε τὴν 1η τοῦ μηνὸς Σεπτεμβρίου ὡς δική της ἰνδικτιῶνα, ὡς ἀπαρχὴ δηλαδὴ τῶν δραστηριοτήτων γιὰ τὴν νέα χρονιά. Νὰ σημειωθῇ ὅτι ὁ ἑορτασμὸς τῆς Πρωτοχρονιᾶς τὴν 1η Ἰανουαρίου ἔχει δυτικὴ προέλευση, ὡστόσο ἡ Ἐκκλησία μας ἀναπέμπει καὶ τὴν ἡμέρα αὐτὴν εὐχὲς γιὰ τὴν εὐλογία της.
Πηγές:
-(γιὰ τὴν ὑμνολογία τῆς ἡμέρας) Μηναῖον Σεπτεμβρίου, Ἀποστολικὴ Διακονία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἐκδ. Ε’, Ἀθήνα 2021.
-Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ, Τόμος Α’, Ἐκδόσεις Δόμος, 2005.
-Ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, «Λόγος ἐν ταῖς καλά(έ)νδαις», PG 48, σσ. 953 – 962.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου