Οι ασθένειες του Μεγάλου Βασιλείου

 

                                                                           ΗΜΑΣ ΑΡΡΩΣΤΙΑΙ ΕΞ ΑΡΡΩΣΤΙΩΝ ΔΙΑΔΕΧΟΝΤΑΙ

ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΕΠΕΙΔΗ ΜΟΙ ΚΑΤΑ ΦΥΣΙΝ ΗΝ ΤΟ ΝΟΣΕΙΝ

    Μου φαίνεται ότι τώρα περισσότερον από κάθε άλλην φοράν αισθάνομαι την ζημίαν που υφίσταμαι από την αρρώστειαν  μου, τώρα οπότε, ενώ κυβερνά τόσον άξιος ανήρ την πατρίδα μας, εγώ αναγκάζομαι ν’ απουσιάζω δια την επιμέλειαν του σώματός μου. Διότι επί ολόκληρον ήδη μήνα υποβάλλομαι εις θεραπείαν με φυσικώς θερμά λουτρά, ελπίζων να ευρώ με αυτά κάποιαν ανακούφισιν. Φαίνεται όμως ότι ματαίως κοπιάζω εις την ερημίαν ή, ακόμη χειρότερα, ότι εις τους πολλούς εμφανίζομαι και γελοίος, αφού δεν θέλω ν’ ακούσω ούτε την παροιμίαν που λέγει ότι «τα θερμά λουτρά είναι άχρηστα δια τους νεκρούς».  ΕΠΙΣΤΟΛΗ 137 ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΔΙΟΙΚΗΤΗΝ ΑΝΤΙΠΑΤΡΟΝ

    Δεν είμεθα τόσον ικανοί να διαφύγωμεν τας ταλαιπωρίας του χειμώνος, όσον είναι οι γερανοί, αν και δεν υστερούμεν καθόλου έναντι των γερανών εις το να προΐδωμεν το μέλλον. Αλλ’ όμως ως προς την ελευθερίαν του βίου απέχομεν τόσον πολύ από αυτά τα πτηνά, όσον σχεδόν απέχομεν και εις την ικανότητα να πετώμεν.

Πράγματι κατά πρώτον μεν με συνεκράτησαν μερικαί ασχολίαι εις βιοτικάς υποθέσεις· έπειτα δε συνεχώς και βίαιοι πυρετοί μου κατέφαγαν το σώμα τόσον πολύ, ώστε παρουσιάσθη και κάτι λεπτότερον από εμέ, εγώ ο ίδιος λεπτότερος εμαυτού. Έπειτα ήλθαν προσβολαί τεταρταίων πυρετών που διήρκεσαν περισσότερον από είκοσι κύκλους. Τώρα δε που φαίνεται ότι απηλλάγην από τους πυρετούς είμαι εις τοιούτον κατάντημα από την αδυναμίαν, ώστε να μη διαφέρω ούτε από ένα ιστόν αράχνης. Δια τούτο κάθε δρόμος είναι δι εμέ αδιάβατος και κάθε φύσημα ανέμου φέρει μεγαλύτερον κίνδυ­νον παρ’ όσον αι τρικυμίαι εις τους πλέοντας.

Είναι λοιπόν ανάγκη να μένωμεν κρυμμένοι μέσα εις το δωμάτιον και να περιμένωμεν την άνοιξιν, αν δυνηθώμεν να επιζήσωμεν έως τότε και δεν υποκύψωμεν από την ασθένειαν  που φωλιάζει εις τα σπλάγχνα μας.   ΕΠΙΣΤΟΛΗ 193 ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΡΧΙΑΤΡΟΝ ΜΕΛΕΤΙΟΝ

    Ως προς δε την ιδικήν μας κατάστασιν, μάθε ότι δεν είναι καθόλου περισσότερον ανεκτή από όσον συνήθως είναι. Αρκεί να είπωμεν μόνον αυτό, δια να σού ενδείξωμεν την ασθένειαν  του σώματος. Διότι ως προς την βαρείαν ασθένειαν που μας συνέχει τώρα, δεν είναι εύκολον ούτε ημείς να την περιγράψωμεν με λόγους ούτε συ να πεισθής εμπειρικώς, εάν εις την ιδικήν μας αρρώστειαν υπάρχη κάτι που υπερβαίνει όσα έχεις γνωρίσει σχετικώς συ ο ίδιος. Είναι δε του αγαθού Θεού έργον να μας δώση δύναμιν, δια να βαστάζωμεν με υπομονήν τας προς το συμφέρον μας επιφερομένας εις το σώμα πληγάς από τον ευεργετούντα ημάς Κύριον.   ΕΠΙΣΤΟΛΗ 194 ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΖΩΙΛΟΝ

    Επειδή τα λείψανα της αρρώστειας μου είναι τέτοια που να μη μου επιτρέπουν ούτε την παραμικρόν κίνησιν, τόσον ώστε όταν διήνυσα με άμαξαν τον δρόμον μέχρι του παρεκκλησίου των μαρτύρων ολίγον άλειψε να πέσω πά­λιν εις την ιδίαν νόσον, είναι ανάγκη να πάρω συγγνώμην από εσέ.

(…)

Σε παρακαλούμεν να προσεύχεσαι υπέρ ημών, τώρα που περισσό­τερον από κάθε άλλην φοράν έχομεν ανάγκην της βοήθειας από τας προσευχάς σου. Διότι το σώμα μου, κακοποιηθέν από τον δρόμον προς τον Πόντον, συνέχεται από δυσβάστα­κτον αρρώστειαν.       ΕΠΙΣΤΟΛΗ 202 ΠΡΟΣ ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΙΚΟΝΙΟΥ

    Όταν με την χάριν του Θεού και την βοήθειαν των προσ­ευχών σου νεόμισα ότι συνήλθα ολίγον από την αρρώστειαν και ανέλαβα τας δυνάμεις μου, τότε επήλθεν ο χειμών που μας έκλεισεν εις την οικίαν και μας ηνάγκασε να μένωμεν επί τόπου. Διότι, αν και ήτο πολύ ελαφρότερος από όσον συνη­θίζει, αλλά δι’ εμέ ήτο ικανός να μ’ εμποδίση όχι μόνον να ταξιδεύσω κατά την διάρκειάν του, αλλά και να ημπορέσω να προβάλω δι’ ολίγον την κεφαλήν μου έξω από το δωμάτιον.      ΕΠΙΣΤΟΛΗ 27 ΠΡΟΣ ΕΥΣΕΒΙΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΣΑΜΟΣΑΤΩΝ

    Εάν επρόκειτο να εκθέσω κατά σειράν όλας τας αιτίας που μ’ εκράτησαν εδώ έως σήμερα, αν και τόσον πολύ επιθυμώ να ξεκινήσω προς την θεοσέβειάν σου, θα συνέτασσα ιστορίαν απεράντου μήκους. Τας αλλεπαλλήλους μεν νόσους και την βα­ρύτητα του χειμώνας και την πίεσιν των ασχολιών, τας παραλείπω, διότι είναι γνώριμα πράγματα και έχουν αναφερθή προηγουμένως εις την τελειότητά σου. Τώρα δε και εκείνην την μοναδικήν παραμυθίαν που είχα εις τον βίον μου, την μητέρα, την έχασα και αυτήν δια τας αμαρτίας μου. Και μη γελάσης εις βάρος μου που κλαίω την ορφανίαν εις τοιαύτην ηλικίαν αλλά να με συγχωρήσης που δεν έχω την δύναμιν να υ­ποφέρω εύκολα τον χωρισμόν μιας ψυχής που δεν βλέπω τίπο­τε αντάξιον μεταξύ αυτών που έμειναν εδώ. Πάλιν λοιπόν γύρισαν αι αρρώστειαι και πάλιν είμαι ξαπλωμένος εις το κρεββάτι, συγκροτούμενος από μίαν ελαχίστην δύναμιν και αναμένων ανά πάσαν στιγμήν το αναπόφευκτον τέλος της ζωής.         ΕΠΙΣΤΟΛΗ 30 ΠΡΟΣ ΕΥΣΕΒΙΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΣΑΜΟΣΑΤΩΝ

     Eις ποιαν ψυχικήν κατάστασιν νομίζεις ότι περιήλθα, όταν έλαβα την επιστολήν της θεοσεβείας σου; Διότι, λαμβάνων υπ’ όψιν την διάθεσιν που εξέφραζε το γράμμα, ωρμούσα ευθύς δια να πετάξω εις την Συρίαν, αλλά από την άλλην πλευ­ράν παρατηρών την αρρώστειαν του σώματος που με κρατούσε δεμένον εις την κλίνην, αισθανόμην ότι δεν είχα την δύναμιν, όχι να πετάξω, αλλ’ ούτε να γυρίσω εις το άλλο μου πλευράν.

Διότι ήτο η πεντηκοστή ημέρα που υπέφερα από την αρρώστειαν, όταν έφθασεν ο αγαπητός και σπουδαιότατος αδελφός ημών και συνδιάκονος Ελπίδιος. Είχα λυώσει τελείως από τον πυρετόν, ο οποίος αφού δεν είχε πλέον ύλην να τον θρέψη περιτυλισσόμενος εις αυτήν την ξηράν σάρκα σαν καμμένην θρυ­αλλίδα, μου έφερε μαρασμόν και χρονιάν εξασθένησιν. Εν συν­εχεία δε η παλαιά μου πληγή, αυτό το ήπαρ που διεδέχθη τον πυρετόν, με απέκλεισεν από την τροφήν, απεμάκρυνε τους οφθαλμούς μου από τον ύπνον, και μ’ εκράτησεν εις τα μεθόρια ζωής και θανάτου, επιτρέπουσα να ζω τόσον μόνον όσον αρκούσε δια να αισθάνωμαι την στενοχώριαν που προκαλούσε.

Δια τούτο και φυσικά θερμά λουτρά χρησιμοποίησα και εις ιατρικήν περίθαλψιν υπεβλήθην. Όλα όμως τα νίκησεν αυτό το τρομερόν κακόν, το οποίον, αν κανείς το έχη συνηθί­σει, είναι δυνατόν να το υποφέρη, εάν δε επιπέση χωρίς προειδοποίησιν, κανείς δεν είναι τόσον αδαμάντινος δια ν’ ανθέξη. Αν και είχα πάντως ενοχληθή από αυτό πολύν χρόνον, ποτέ δεν είχα υποφέρει τόσον πολύ όσον τώρα.     ΕΠΙΣΤΟΛΗ 138 ΠΡΟΣ ΕΥΣΕΒΙΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΣΑΜΟΣΑΤΩΝ  (Εγράφη το 373, πιθανόν μεταξύ Απριλίου και Ι­ουνίου. Ο Βασίλειος διέρχεται σοβαρόν κρίσιν υγείας με υψηλόν πυρεττόν και πόνους εις το ήπαρ. Η ιατρική περίθαλψις και η λουτροθεραπεία δεν τον ανεκούφισαν, καθώς λέγει, αλλ’ η διάθεσίς του και η ζωηρότης των ενδιαφερόντων του δεικνύουν ότι είχεν εισέλθει ήδη εις το στάδιον βελτιώσεως της καταστάσεώς του. Ίσως πρό­κειται περί επιδημίας εαρινής η περί ελονοσίας.)

    Σχετικώς με την απουσίαν μου σημειώνω μίαν αληθεστάτην δικαιολογίαν, της οποίας η φήμη νομίζω ότι θα έφθασε και μέχρι της οσιότητός σου, ότι δηλαδή κατε­λήφθην από ασθένειαν που με κατεβίβασε μέχρι των πυλών του θανάτου. Ακόμη δε και τώρα που ετοιμάζω την παρού­σαν επιστολήν γράφω κατεχόμενος από υπολείμματα της ασθενείας. Είναι δε αυτά τόσον έντονα, ώστε δι’ ένα άλλον να ομοιάζουν με δυσβάστακτα νοσήματα.      ΕΠΙΣΤΟΛΗ 141 ΠΡΟΣ ΕΥΣΕΒΙΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΣΑΜΟΣΑΤΩΝ

    Διότι εντρέπομαι να μη φανώ ότι αποδίδω τόσην σημασίαν εις τας ευχάς σου, ώστε να γίνω ακόμη και νέος από γέροντας, αν εχρειάζετο τέτοια αλλαγή, όχι απλώς ολίγον ευρωστότερος από αρρώστου και εντελώς εξουθενωμένου, όπως ακριβώς είμαι τώρα.

Του ότι δε δεν είμαι ήδη παρών αυτού δεν είναι εύκολον να εξηγήση κανείς με λόγια τα αίτια, όχι μόνον διότι εμποδίζομαι από την παρούσαν ασθένειαν, αλλά και διότι ποτέ δεν είχα τόσον μεγάλην δύναμιν λόγου, ώστε να περιγράφω ζωηρώς τέτοιαν πολύπλοκον και ποικίλην νόσον. Το μόνον που λέγω είναι ότι από την ημέραν του Πάσχα έως τώρα πυρετοί και διάρροιαι και διαταραχαί των σπλάγχνων, που με κατα­βρέχουν σαν κύματα, δεν με αφήνουν να σηκώσω κεφάλι. Ποία δε είναι η παρούσα κατάστασίς μου εις τας λεπτομέρειας, θα σού το είπη ο αδελφός Βάραχος, αν και όχι εις ολόκληρον την έκτασίν της, αλλά αρκετά δια να στήριξη την αιτίαν της καθυστερήσεως.    ΕΠΙΣΤΟΛΗ 162 ΠΡΟΣ ΕΥΣΕΒΙΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΣΑΜΟΣΑΤΩΝ

    Γνώριζε δε, τιμιωτάτη μου κεφαλή, ότι όταν έγραφα αυτά εδώ, ήμην τόσον άσχημα, ώστε είχα χάσει όλας μου τας ελπίδας ότι πρόκειται να επιζήσω. Διότι δεν είναι δυνατόν ούτε να απαριθμήσω καν όλα τα οδυνηρά συμπτώματα που εδοκίμασα και να περιγράφω την ασθένειαν και την έντασιν των πυρετών και την κακοδιαθε­σίαν. Θ’ αναφέρω όμως ότι από όλα αυτά ένα μόνον συν­άγεται, ότι συνεπληρώσαμεν ήδη τον χρόνον της παραμο­νής μας εις τον δυστυχισμένον και οδυνηρόν τούτον βίον.      ΕΠΙΣΤΟΛΗ 198 ΠΡΟΣ ΕΥΣΕΒΙΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΣΑΜΟΣΑΤΩΝ

    Ποιος θα μου δώση πτέρυγας σαν της περιστεράς, δια να πεταχθώ έως εσάς και να χορτάσω τον πόθον που έχω να συναντήσω την αγάπην σας; Δυστυχώς τώρα δεν μου λείπουν μόνον πτέρυγες, αλλά ολόκληρον το σώμα, το οποίον από καιρόν μεν έχει καταβληθή υπό της μακράς ασθενείας, τώρα δε υπό των συνεχών θλίψεων είναι εντελώς συντετριμμένον.     ΕΠΙΣΤΟΛΗ 140 ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ ΑΝΤΙΟΧΕΩΝ

    Εις ποίαν κατάστασιν με εύρεν ο χρηστός Ιωσάκης, αυτός θα σού το διηγηθή καλύτερα, αν και δεν έχει επαρκή την γλώσσαν ώστε να σού εξαγγείλη κατά τραγικόν τρόπον την υπερβολήν των παθών μου· τόσον ήτο το μέγεθος της αρρωστείας μου. Είναι δε πιθανόν ότι τούτο ήτο γνωστόν εις όλους όσοι με ξεύρουν έστω και ολίγον. Πράγματι, αν και κατά την φαινομενικήν μου ευεξίαν ήμην εις ασθενεστέραν κατάστασιν από τους ευρισκομένους εις απόγνωσιν δια την ζωήν των, είναι εύκολον να καταλάβη κανείς τι ήμην εις την αρρώστειαν μου. Και όμως έπρεπε —συγχώρεσε τον πυρετόν μου που με κάμνει ν’ αστειεύωμαι—, αφού η νόσος είναι η φυσική μου κατάστασις, η μεταβολή αυτής της καταστάσεως να με οδηγήση εις αρίστην υγείαν. Άλλ’ επειδή η μάστιξ του Κυρίου είναι που επιτείνει τον πόνον με τας προσθήκας κατά την αξίαν μας, απέκτησα ασθένειαν έπειτα από ασθένειαν, ώστε το αποτέλεσμα τούτου να είναι φανερόν και εις ένα παιδί, ότι δηλαδή οπωσδήποτε το περίβλημά μας τούτο θα αφανισθή, εκτός εάν ίσως η φιλανθρωπία του Θεού, χαρίζουσα εις ημάς με την μακροθυμίαν του καιρόν προς μετάνοιαν, φέρη και τώρα, όπως πολλάκις προηγουμένως, κάποιαν λύσιν και διέξοδον από τα ανυπόφορα δεινά. Αυτά μεν θα γίνουν όπως αρέσει εις αυτόν και συμφέρει εις ημάς.      ΕΠΙΣΤΟΛΗ 136 ΠΡΟΣ ΕΥΣΕΒΙΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΣΑΜΟΣΑΤΩΝ

    Λοιπόν, εάν μου ήτο δυνατόν να έλθω εγώ ο ίδιος, δεν θα προτιμούσα τίποτε άλλο από την συνάντησιν μαζί σας, ώστε να εύρω την ευκαιρίαν και να ιδώ τους αθλητάς του Χρι­στού, να τους εναγκαλισθώ και να μετάσχω των προσευχών και των πνευματικών χαρισμάτων που κατέχετε. Επειδή όμως το σώμα μου έχει καταφαγωθή από χρονίαν νόσον, μέχρι ση­μείου ώστε να μη μπορώ να σηκωθώ από την κλίνην, και πολ­λοί είναι εκείνοι που μας στήνουν ενέδρας ως αρπακτικοί λύκοι, καιροφυλακτούντες να διαρπάσουν τα πρόβατα του Χριστού, αναγκαστικά κατέληξα εις την δια του γράμματας επίσκεψιν, παρακαλών κατά πρώτον μεν να απευθύνετε εκτενείς υπέρ εμού δεήσεις.        ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΣ

    Διότι ούτε έχω καιρόν να μελετώ τοιαύτα έργα, και επίσης είμαι κάπως δύσκολος εις την παραδοχήν νεωτέρων έργων, αφού το σώμα δεν μου επιτρέπει να επιμένω ούτε εις των θεοπνεύστων Γρα­φών την ανάγνωσιν με έντασιν του νου και με την απαιτουμένην προσοχήν.

(…)

Τα αισθήματα που δοκίμασα πάντως δεν θα παραλείψω να τα εκθέσω προς την αγάπην σου, ότι δηλαδή πέρυσιν, ασθενήσας με βαρύτατον πυρετόν και εγγίσας σχεδόν τας πύλας του θανάτου, ανακληθείς δε έπειτα υπό της φιλανθρωπίας του Θεού, ήμην πολύ στενοχωρημένος δια την επάνοδον, σκεπτόμενος εις ποια κακά ξαναέρχομαι· και εσκεπτόμην μέσα μου, τι ευρίσκεται άραγε εις το βάθος της σοφίας του Θεού, λόγω του οποίου μου εχαρίσθησαν πάλιν ημέραι της εν σαρκί ζωής.       ΠΡΟΣ ΠΑΤΡΟΦΙΛΟΝ ΑΙΓΩΝ

    Ενώ είχα μεγάλην επιθυμίαν να σας συναντήσω, πάν­τοτε κάποιον κώλυμα παρουσιάζετο και ημπόδιζε την πραγματοποίησίν της. Άλλοτε με ημπόδιζεν η ασθένεια του σώμαματος· οπωσδήποτε δεν αγνοείτε πόσον σοβαρά είναι αυτή εις την περίπτωσίν μου από την πρώτην ηλικίαν μέχρι του γήρατος τούτου (ήταν 45 ετών τότε), τραφείσα μαζί με εμέ και παιδεύουσά με κα­τα την δικαίαν κρίσιν του Θεού που οικονομεί τα πάντα εν σοφία· άλλοτε αι φροντίδες δια τας Εκκλησίας, άλλοτε οι αγώνες προς τους στασιάζοντας κατά του λόγου της αληθείας. Δια τούτο μέχρι του παρόντος ζω με πολλήν θλίψιν και λύπην, διότι έχω την συναίσθησιν ότι παρέλειψα το καθήκον μου απέναντί σας.     ΕΠΙΣΤΟΛΗ 203 ΠΡΟΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΙΩΤΑΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥΣ

ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ 2 – ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΜΟΙ Α’ & Β’ – ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΚΕΙΜΕΝΟΝ – ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ – ΣΧΟΛΙΑ: ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ. ΧΡΗΣΤΟΥ Καθηγητού Πανεπιστημίου-ΠΑΤΕΡΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1972 –  ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ & ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ entaksis.gr