Αρχιμ. Κύριλλος Κωστόπουλος, Η Θεοτόκος

Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ

Τοῦ Αρχιμ. Κυρίλλου Κωστοπούλου, Ιεροκήρυκος Ι. Μ. Πατρών,  Δρος Θεολογίας

Η περίοδος του Δεκαπενταυγούστου είναι περίοδος αφιερωμένη στην Υπεραγία Θεοτόκο. Μας υπενθυμίζει την Ορθόδοξο Θεολογική τοποθέτηση για την Μητέρα του Θεανθρώπου Κυρίου.

Τα τροπάρια και τα αναγνώσματα της Ακολουθίας της Κοιμήσεως υπογραμμίζουν την «κένωσιν», την οποία μοιράζεται με τον Υιό και Θεό της. Η εορτή αυτή είναι το δεύτερο, μυστικό, Πάσχα. Ο Άγ. Θεόδωρος ο Στουδίτης αναφωνεῖ: «Εκπλήσσεταί μου ο νους το της κοιμήσεώς σου θαυμάσιον αναλογιζόμενος... και γαρ υπερέχεις,  υπερβάλλεις, υπερτερεύεις ασυγκρίτως... της αγγελικής αξίας, πάσης της αΰλου και λογικής ουσίας, νοητών τε και νοερών δυνάμεων» (PG 99, 720).

Η Θεοτόκος Μαρία ταύτισε την όλη φυσική της ζωή με την ζωή της σαρκωμένης υποστάσεως του Θεού Λόγου. Με την δική της σάρκα και το δικό της αίμα μέσα στην Παναγία Μήτρα της έζησε ο Θεός ως άνθρωπος. Οικοδομεῖ, θά λέγαμε, με την σάρκα και το αίμα της την Ύπαρξή Του.

Ο Θεός Λόγος προσέλαβε την ανθρώπινη φύση με το σύνολο των σωματικών και ψυχικών ενεργειών που την εκφράζουν. Ο Άγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος λέγει χαρακτηριστικά: «Ει τις ου Θεοτόκον την αγίαν Μαρίαν υπολαμβάνει, χωρίς εστί της θεότητος. Ει τις ως δια σωλήνος της Παρθένου διαδραμείν, αλλά μη εν αυτή διαπεπλάσθαι λέγοι θεϊκώς άμα και ανθρωπικώς (θεϊκώς μεν, ότι χωρίς ανδρός· ανθρωπικώς δε, ότι νόμω κυήσεως), ομοίως άθεος» (επ. 101, P.Gallay, Cerf, Paris 1974, SC 208). Όποιος, μας λέγει ο Άγιος Πατήρ δεν δέχεται ως Θεοτόκον την Μαρία είναι άθεος. Το ίδιο θεωρείται άθεος και όποιος λέγει ότι ο Χριστός πέρασε από την Παρθένο σάν από σωλήνα και δεν είχε καμμία σχέση με την ίδια, επειδή ήταν Θεός και δεν μεσολάβησε άνδρας στην γέννησή του.

Καθίσταται σαφές, λοιπόν, ότι η Παρθένος Μαρία ταύτισε στην ύπαρξή της τον Κτίστη με την κτίση. Έτσι, κάθε κτίσμα βρίσκει στο Πρόσωπό της την πύλη που οδηγεί στην «όντως ζωή». Είναιη νέα Εύα, η οποία προσφέρει αντί του θανάτου το νόημα καιτην ελπίδα της αιωνίου ζωής. Ο Ιερός Χρυσόστομος μετά χαρμοσύνου ανατάσεως επιβεβαιώνει: «Εκδικεῖ την Εύαν η Μαρία. Ου γαρ εκείνη τας εντολάς ουκ εφύλαξεν, τούτον αύτη γαστρί περιέλαβεν· και ον ουρανός ουκ εχώρησεν, ουκ εστενοχώρησεν η γαστήρ της παρθένου» (Εις το άγιον Πάσχα, C. Baur, [1953] Traditio 9, 45-55).

Κατά  συνέπεια η μοναδικότητα και το ανεπανάληπτο του μυστηρίου της Θείας Οικονομίας προεκτείνεται και στην Παναγία Μητέρα του Θεανθρώπου. Έτσι η Κυρία Θεοτόκος καθίσταται το κορυφαίο δημιούργημα του Τριαδικού Θεού. Προσεγγίζων μυστικῶς το μυστήριο της Θεοτόκου ο Άγιος Επιφάνιος,ανακράζει εκστατικώς: «Τι είπω; και τι λαλήσω; πώς μακαρίσω την ολόρριζον δόξαν; ότι χωρίς Θεού μόνου πάντων ανωτέρα υπάρχει. Καλλιωτέρα γαρ των χερουβείμ και σεραφείμ, και πάσης στρατιάς πέφυκεν αγγελικής» (PG 43, 492A).

Η Παρθένος Μαρία,εκπροσωπούσα ολόκληρη την ανθρωπότητα, προσφέρει για χάρη της την δική της σάρκα, ώστε να καταστή αυτή δοχείον της θεότητος. Ο Άγιος Γρηγόριος τονίζει ότι η Παρθενομήτωρ Κόρη είναι το μεθόριο κτιστής και ακτίστου φύσεως. Έτσι, ο γινώσκων τον Θεό, αναγνωρίζει ταυτόχρονα και Αυτήν ως χώρα του αχωρήτου και οι υμνούντες τον Θεάνθρωπο Κύριο, θα υμνήσουν και εκείνην μετά από Αυτόν: «Ουκούν η παρθενομήτωρ αύτη μόνη μεθόριον εστί κτιστής και ακτίστου φύσεως,και αυτήν είσονται του αχωρήτου χώραν όσοι δη γινώσκουσι Θεόν,και αυτήν υμνήσουσι μετά  Θεὸν ὅσοι τον Θεὸν υμνούσι» (PG 151, 177AB).

Ο Ορθόδοξος κλήρος και λαός με τις πανηγυρικές εκδηλώσεις πρός τιμήν της Θεοτόκου Μαρίας ομολογεί ότι είναι η «ευλογημένη εν γυναιξί», την οποία «μακαρίζουσι πάσαι αι γενεαί». Είναι η Μητέρα του Σωτήρος Χριστού και τοιουτοτρόπως η πύλη της «όντως ζωής». Έτσι εξ αιτίας Αυτής «χαίρει πάσα η κτίσις, αγγέλων το σύστημα και ανθρώπων το γένος».