Ερμηνεία Παλαιάς Διαθήκης –Προφήτης Ησαΐας (11ον) – (Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμία)

Δείτε και: –Προφήτης Ησαΐας (1ον) & (2ον) & (3ον)& (4ον) & (5ον)& (6ον) & -(7ον & -(8ον) &- (9ον) &- (10ον)

          IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

Δημητσάνα, Δευτέρα 6 Ἰουλίου 2015

ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ

(Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική)

Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου.

Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ

(β) Τέλος τῆς Ἐξορίας (14,1-4α)

(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)

Ἡ προηγούμενη περικοπή μιλοῦσε γιά τήν πτώση τῆς Βαβυλῶνος καί αὐτό σημαίνει αὐτό πού λέγει ἐδῶ ἡ περικοπή μας, ὅτι δηλαδή ὁ Ἰσραήλ θά λυτρωθεῖ καί θά ἐπιστρέψει στήν πατρίδα του (στίχ. 1). Καί ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλά ὁ Ἰσραήλ θά κατακτήσει τούς κατακτητές του καί θά δουλώσει τούς ἀφέντες του (στίχ. 2). Ἔπειτα, ἐλευθερωμένος πιά ὁ Ἰσραήλ καί ἀναπαυμένος ἀπό τήν σκληρή του δουλεία (στίχ. 3), θά πεῖ ἕνα εἰρωνικό ἆσμα κατά τῆς ὑπερηφάνου Βαβυλῶνος (στίχ. 4α)!  

(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς,

τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)

14,1Ὁ Κύριος θά ἐλεήσει τόν Ἰακώβ καί θά ἐκλέξει πάλι τόν Ἰσραήλ καί αὐτοί (οἱ Ἰσραηλῖτες) θά ἀναπαυθοῦν στήν χώρα τους (ἐπιστρέφοντες ἀπό τήν αἰχμαλωσία τους) καί ὁ ξένος θά προστεθεῖ σ᾽ αὐτούς, θά προστεθεῖ στόν οἶκο τοῦ Ἰακώβ.

2Οἱ λαοί θά τούς παραλάβουν (τούς Ἰσραηλῖτες) καί θά τούς φέρουν στούς τόπους τῆς κατοικίας τους, ἀλλά (οἱ Ἰσραηλῖτες) θά τούς ἐξουσιάσουν στό ἔδαφος τοῦ Κυρίου ὡς δούλους καί δοῦλες καί θά πληθυνθοῦν· καί θά γίνουν αἰχμάλωτοι (στούς Ἰσραηλῖτες) αὐτοί πού τούς αἰχμαλώτευσαν καί θά κυριευθοῦν (ἀπό τούς Ἰσραηλῖτες) αὐτοί πού τούς κυρίευσαν. 3Τήν ἡμέρα πού ὁ Κύριος θά σέ ἀπαλλάξει ἀπό τήν ὀδύνη σου, τόν φόβο σου καί τήν σκληρή σου δουλεία, μέ τήν ὁποία τούς δούλευσες, 4αθά ἀπευθύνεις αὐτό τό σατυρικό ἆσμα κατά τοῦ βασιλέως τῆς Βαβυλῶνος. 

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)

14,1-4α. Αὐτή ἡ ἀγγελία τῆς ἐπιστροφῆς τῶν ἐξορίστων καί τῆς μεταστροφῆς τῶν ἐθνῶν δέν εἶναι στήν θέση της εὑρισκομένη σ᾽ αὐτή τήν συλλογή τῶν προφητειῶν κατά τῶν ξένων λαῶν. Πρέπει νά συνδεθεῖ μέ τούς στίχ. Ἠσ. 49,22 καί 66,20. Βλ. 46,14 σχόλ. Ὁ Herbert ὅμως (στήν σειρά The Cambridge Bible Commentary) δικαιολογεῖ τήν θέση της λέγων ὅτι αὐτό τό πεζό τεμάχιο χρησιμεύει ὡς κατάληξη τοῦ προηγουμένου ποιήματος καί αὐτός ὁ τρόπος ἔχει τόν ὅμοιόν του καί σέ ἄλλες περικοπές τοῦ βιβλίου τοῦ προφήτου (49,22 ἑξ. 56,6-8. 60,10-14). 14,1.2. Τό 586 π.Χ. ὁ Κῦρος τῆς Περσίας ἐπέτρεψε στόν Ἰσραήλ νά ἐπιστρέψει στήν πατρίδα του καί νά κτίσει τόν ναό στήν Ἱερουσαλήμ. Ὁ «γειώρας» (στίχ. 1), προσήλυτοι στόν Ἰουδαϊσμό, ἀναφέρεται σέ μετά τήν αἰχμαλωσία προφητεία (Ζαχ. 8,20-22). 13,4α. Βασιλεύς Βαβυλῶνος. Στόν στίχ. 12 συγκρίνεται μέ τόν «ἑωσφόρο» ἤ τόν Σατανᾶ. 

(γ) Ὁ Θάνατος τοῦ βασιλέως τῆς Βαβυλῶνος (14,4β-23)

(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)

Τό ποίημα αὐτό εἶναι ἕνα μοιρολόϊ καί ἀπευθύνεται στόν βασιλέα τῆς Βαβυλῶνος. Ὁ θάνατος τοῦ βασιλέως αὐτοῦ ἔδωσε χαρά καί στούς ὑπηκόους του (στίχ. 7) καί σ᾽ αὐτές ἀκόμη τίς κέδρουςτοῦ Λιβάνου (στίχ. 8), γιατί δέν θά ἔρχονται πιά ξυλοκόποι νά τίς κόπτουν γιά τά παλάτια του! Στόν Ἅδη (στό «Σε᾽ώλ») οἱ σκιές τῶν νεκρῶν τῶν προηγουμένων ἰσχυρῶν βασιλέων καί ἀρχόντων παριστάνονται νά ἐκπλήσσονται καί αὐτές γιά τό τέλος τοῦ μεγάλου καί πεφημισμένου δυνάστου τῆς Βαβυλῶνος, γιά τό πῶς δηλαδή συνέβηκε καί μέ αὐτόν νά κατεβεῖ στόν Ἅδη ἡ δόξα του (στίχ. 9-11). Τό θρηνῶδες ποίημα χρησιμοποιεῖ τήν γλώσσα ἑνός βαβυλωνιακοῦ μύθου, ἀφοῦ μάλιστα ἀπευθύνεται πρός βαβυλώνιο βασιλέα (στίχ. 12-15): «Πῶς ἐξέπεσεν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ὁ ἑωσφόρος, ὁ πρωΐ ἀνατέλλων;». Κατά τόν μῦθο ὁ θεός τοῦ βαβυλωνιακοῦ πανθέου «χελέλ» σκέφθηκε νά ὑψώσει τόν ἑαυτόν του ὑπεράνω τῶν ἄλλων θεῶν καί νά γίνει ἴσος μέ τόν Ὕψιστο. Τότε αὐτός ἔπεσε σάν ἕνας μετεωρίτης στά βάθη τοῦ «χεδέλ», τοῦ Ἅδου. Ἔτσι, σάν τό Ἄστρο τῆς Αὐγῆς τοῦ μύθου, ἔπεσε διά τήν ὑπερηφάνειά του καί ὁ βαβυλώνιος βασιλεύς τοῦ παρόντος ἄσματος. Τέλος, οἱ θρηνοῦντες ἐκπλήσσονται, γιατί ὁ βασιλεύς τῆς Βαβυλῶνος στόν θάνατό του ὑπέστη τήν πιό μεγάλη ἐντροπή, ἐπειδή παρέμεινε ἄταφο τό σῶμα του, ἐνῶ ὅλοι οἱ ἡττηθέντες βασιλεῖς εἶχαν τήν τιμή νά κηδευθοῦν ἀπό τόν λαό τους (στίχ. 18). Γιά τά κυριαρχικά του σχέδια ὁ βασιλεύς Βαβυλῶνος ἔφερε καταστροφή στόν ἴδιο του τόν λαό (στίχ. 21).

(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς,

τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)

14,4βΘά πεῖς ἐκείνη τήν ἡμέρα:

«Πῶς ἐσίγησε ὁ τύραννος,

πῶς σταμάτησε ὁ ἐκβιαστής;

5Ὁ Κύριος συνέτριψε τόν ζυγό τῶν ἁμαρτωλῶν

τόν ζυγό τῶν ἀρχόντων.

6Πατάξας ἕνα ἔθνος μέ ὀργή

μέ ἀθεράπευτη πληγή

κτυπώντας ἕνα ἔθνος

μέ θυμώδη πληγή,

μέ τήν ὁποίαν δέν τούς λυπήθηκε,

ἀναπαύθηκε μέ ἡσυχία.α

7Ὅλη ἡ γῆ κραυγάζει μέ χαρά·

8τά δένδρα ἐπίσης τοῦ Λιβάνου

χαίρονται ἐναντίον σου

καί οἱ κέδροι τοῦ Λιβάνου (λέγουν:)

Ἀπό τότε πού ἐσύ κατέπεσες

δέν ἦρθε κανείς γιά νά μᾶς κόψει.

9Ὁ ἅδης ἀπό κάτω πικράθηκε πού σέ συνάντησε·

ὅλοι οἱ μεγάλοι πού κυβέρνησαν τήν γῆ

σηκώθηκαν ὅλοι ἐναντίον σου·

ἐγέρθηκαν ἀπό τούς θρόνους τους

ὅλοι οἱ βασιλεῖς τῶν ἐθνῶν.

10Ὅλοι (αὐτοί) θά ἀποκριθοῦν καί θά σοῦ ποῦν:

«Ἀκόμη καί ἐσύ κυριεύθηκες (ἀπό τόν θάνατο) ὅπως καί ᾽μεῖς.

Συγκαταριθμήθηκες καί ἐσύ μαζί μας!

11Κατέβηκε στόν Ἅδη ἡ δόξα σου

ἡ μεγάλη σου εὐφροσύνη.

Κάτω ἀπό σένα θά στρώσουν σαπίλα

καί σκουλήκια θά εἶναι τά σκέπασμά σου.

12Πῶς ὁ Ἑωσφόρος, πού ἀνατέλλει τό πρωί,

ἔπεσε ἀπό τόν οὐρανό;

Αὐτός πού ἔστελνε (ἐντολές) σέ ὅλα τά ἔθνη

συντρίφτηκε στήν γῆ.

13Ἀλλά ἐσύ εἶπες στήν καρδιά σου:

«Θά ἀνεβῶ στόν οὐρανό,

θά θέσω τόν θρόνο μου πάνω ἀπό τούς ἀστέρες τοῦ οὐρανοῦ.

Θά καθήσω σέ ἕνα ὑψηλό ὄρος,

στά ψηλά βουνά τά πρός τόν Βορρᾶ,

14θά ἀνεβῶ πάνω ἀπό τά νέφη,

θά γίνω ὅμοιος μέ τόν Ὕψιστο.

15Ἀλλά τώρα θά κατεβεῖς στόν Ἅδη

καί στά θεμέλια τῆς γῆς.

16Αὐτοί πού θά σέ βλέπουν,

θά ἀπορρήσουν γιά σένα καί θά ποῦν:

Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού τρόμαζε τήν γῆ,

πού ἀνέτρεπε βασίλεια,

17πού ἐρήμωνε ὅλη τήν οἰκουμένη

καί κατέστρεφε τίς πόλεις

καί δέν ἐλευθέρωνε τούς αἰχμαλώτους!

18Ὅλοι οἱ βασιλεῖς τῶν ἐθνῶν πέθαναν μέ τιμή

κάθε ἄνθρωπος στό σπίτι του (πέθανε καί αὐτός μέ τιμή)·

19Ἀλλά ἐσύ θά πεταχθεῖς στά ὄρη

σάν ἕνας σιχαμερός νεκρός β

μέ πολλούς πεθαμένους,

πού θά ἔχουν διαπεραστεῖ μέ μαχαίρι

καί θά κατεβαίνουν στόν ἅδη.

20Σάν ἕνα ροῦχο πού ἔχει μολυνθεῖ στό αἷμα

καί δέν εἶναι καθαρό,

ἔτσι, οὔτε καί ἐσύ θά εἶσαι καθαρός·

γιατί κατέστρεψες τήν γῆ μου

καί φόνευσες τόν λαό μου.

Δέν θά διαρκέσεις γιά πάντα

σπέρμα πονηρό.

21Ἑτοίμασε τά τέκνα σου νά σφαγοῦν

γιά τίς ἁμαρτίες τῶν πατέρων τους

γιά νά μήν ἀνδρωθοῦν

καί κληρονομήσουν τήν γῆ

καί τήν γεμίσουν μέ πολέμους.

22Ἀλλά ἐγώ θά ἐπιτεθῶ ἐναντίον τους

λέγει ὁ Κύριος τῶν Δυνάμεων

καί θά καταστρέψω τό ὄνομά τους

καί τά ἀπομεινάρια τους καί τό σπέρμα τους.

Αὐτά λέγει ὁ Κύριος.

23Καί θά κάνω τό κράτος τῆς Βαβυλώνας ἔρημο,

ὥστε νά κατοικοῦν ἀκανθόχοιροι (ἐκεῖ)

καί θά ἐκμηδενισθεῖ·

θά τήν κάνω ἕνα λάκκο ἀπό λάσπη

γιά καταστροφή.

α. Κατά τό Ἑβρ. ὁ στίχ. ἀναφέρεται στούς «ἁμαρτωλούς» καί τούς «ἄρχοντας» τοῦ στίχ. 5, οἱ ὁποῖοι, κατά τόν στίχ. μας «κτυποῦσαν τόν λαόν μέ ὀργή, μέ ἀκατάπαυστα κτυπήματα καί ἐδυνάστευον τά ἔθνη μέ θυμό, μέ καταπίεση ἀνεξέλεκτο» (κατά τήν μετάφραση τοῦ Ἀθ. Χαστούπη).

β «Ὡς ἕνας ἀπαίσιος κλάδος» («νέτσερ»), λέγει τό Ἑβρ.

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)

14,4β-23. Πρόκειται γιά ἕνα μοιριολόι κατά ἑνός τυράννου. Ὁ τύραννος αὐτός, κατά τίς δοθεῖσες ἑρμηνεῖες, μπορεῖ νά εἶναι ἕνας βασιλεύς (ὁ Ναβουχοδονόσορ;), ἕνα ἔθνος (ἡ Βαβυλών;), ἤ μία δύναμη (Περσία;), τῶν ὁποίων ἡ πτώση προηγήθηκε τῆς παλινόρθωσης τοῦ Ἰούδα. Πρόκειται γιά μία σάτυρα, «μασάλ», κατά ἑνός νικημένου τυράννου. Πάντως, χωρίς ἀμφιβολία, ἡ σάτυρα ἀφορᾶ τόν βασιλιᾶ τῆς Βαβυλῶνος, τόν Ναβουχοδονόσορα ἤ τόν Nαβονίδη· τοποθετεῖται λοιπόν στά ἀφορῶντα τίς προφητεῖες τῆς Ἐξορίας. Μποροῦμε ὅμως καί νά ποῦμε ὅτι ἐδῶ πρόκειται γιά μία πολύ παλαιά σάτυρα ἀπευθυνόμενη σέ κάποιον βασιλέα τῆς Ἀσσυρίας, τόν Σαργών ἤ τόν Σεναχειρίβ, καί διορθώθηκε ἀργότερα γιά νά προσαρμοσθεῖ στήν ἐποχή τῆς Ἐξορίας. 14,3-4α. Πεζή εἰσαγωγή. 4β-8. Μετά τήν πτώση τοῦ τυράννου θά ἐγκατασταθεῖ  εἰρήνη στούς καταπιεζομένους λαούς. 14,8β. Οἱ βασιλεῖς τῆς Ἀσσυρίας καί τῆς Βαβυλῶνος ἐκμεταλλεύονταν τά δάση τοῦ Λιβάνου γιά τά παλάτια τους καί τίς ἄλλες κατασκευές τους. 14,9-11. Ὁ τύραννος συναντᾶ στό Σεώλ προηγούμενους ἄρχοντες (βλ. 5,14-17 σχόλ. Ἰεζ. 32,17-22). 14,12-15. Οἱ στίχ. αὐτοί φαίνεται νά ἐμπνέονται ἀπό ἕνα φοινικικό πρότυπο. Πάντως παρουσιάζουν πολλά σημεῖα ἐπαφῆς μέ τά ποίηματα τῆς Ras-Shamra: Ὁ «ἑωσφόρος» καί ὁ «πρωΐ ἀνατέλλων» εἶναι δύο θεῖες εἰκόνες· τό «ὄρος τό ὑψηλόν» (στίχ. 13) εἶναι ἐκεῖνο ὅπου συναντῶνται οἱ θεοί, ὅπως ὁ Ὄλυμπος τῶν Ἑλλήνων. Ὅπως ἔχει ἡ ἔκφραση στό Ἑβρ. κείμενο, παριστάνονται δύο κύρια ὀνόματα θεῶν, τό Ἄστρο τῆς Αὐγῆς («χελέλ») καί ὁ Υἱός τῆς Αὐγῆς («σαχάρ»), μικρές θεότητες τοῦ βαβυλωνιακοῦ πανθέου, στό ὁποῖο κεφαλή εἶναι ὁ El. Ὁ θεός «χελέλ» σκέφθηκε νά ὑψώσει τόν ἑαυτόν του ὑπεράνω τῶν ἄλλων θεῶν καί νά γίνει ἴσος μέ τόν Ὕψιστο («ἔσομαι ὅμοιος τῷ Ὑψίστῳ [Ἑλγιών]», στίχ. 14). Τότε αὐτός ἔπεσε σάν ἕνας μετεωρίτης στά βάθη τοῦ Σεώλ, τοῦ Ἅδου (στίχ. 15α)· «εἰς τά θεμέλια τῆς γῆς» (στίχ. 15β), εἰς τά βάθη τοῦ «μπώρ», λέγει τό Ἑβρ., μιά ἄλλη ὀνομασία αὐτή τοῦ κάτω κόσμου (Ἰεζ. 31,15-18). Σημαίνει λάκκος, δεξαμενή. Ἔτσι, σάν τό Ἄστρο τῆς Αὐγῆς τοῦ μύθου, ἔπεσε διά τήν ὑπερηφάνειά του καί ὁ βαβυλώνιος βασιλεύς τοῦ παρόντος ἄσματος. Ἀπό φιλοδοξία γιά θεότητα (σύγκρ. μέ Γεν. 11,4-8) ἔπεσε στήν ἀνωνυμία τοῦ Σεώλ. Γνωστόν ὅτι ἡ μυθική αὐτή ἀντίληψη τῶν Βαβυλωνίων ὑπενθυμίζει τήν ἰδική μας πίστη περί τῆς πτώσεως τοῦ πρώτου τάγματος τῶν ἀγγέλων. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἑρμήνευσαν τήν πτώση τοῦ ἑωσφόρου ὡς τήν πτώση τοῦ πρώτου ἄρχοντος τῶν δαιμόνων. ῎Ας παρατηρήσουμε ὅτι στήν παράγραφό μας ὁ ἑωσφόρος λέγει πέντε φορές γιά τό τί θά κάνει. Εἶναι πέντε συνεχῆ βήματα μέ τά ὁποῖα προτίθεται νά λάβει τήν θέση τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. Πιθανῶς τά «ὄρη τά ὑψηλά τά πρός Βορρᾶν» (στίχ. 14) εἶναι τά εὑρισκόμενα τά πρός βορρᾶν καί ἀνατολάς τῆς Ἱερουσαλήμ. 14,16-19. Δέν θά ἔχει μεγαλεῖο στόν θάνατό του. 14,19. Ὡς νεκρός ἐβδελυγμένος. Τό Ἑβρ. κείμενο λέγει «ὡς ἕνας ἀπαίσιος κλάδος» («νέτσερ»), ὑπαινιγμός στό ὄνομα τοῦ Ναβουχοδονόσορος (ἑβρ. «Νεμπουχαντνετσάρ»). Ὁ «πρόωρα γεννημένος» διαβάζουν ἄλλοι, γιατί ὁ θνησιγενής εἶχε τήν ἰδία τύχη πού εἶχαν οἱ ἄλλες μορφές τοῦ βιαίου θανάτου (Ἰεζ. 32,17-21). «Ἡ στέρηση τῆς ταφῆς ἦταν ἡ ὕστατη κατάρα, βλ. Γ´ Βασ. 13,21-22. Ἰερ. 22,19. 14,20-21. Καταισχύνη καί μῖσος θά εἶναι ἡ τύχη του καί ἡ κληρονομία του. 14,22-23. Οἱ δύο αὐτοί πεζοί στίχ. φαίνεται νά ἔχουν προστεθεῖ στό ποίημα ὑπό τοῦ συγγραφέως τῶν στίχ. 1-4α γιά νά ὑπογραμμίσουν τό συμπέρασμα. Εἶναι ὅμοιοι μέ τήν περικοπή τῶν στίχ. 13,20-22. 14,23. Μέ τήν κατάρρευση τῆς πολιτικῆς τάξεως καί ἰδιαίτερα μέ τήν ἀπώλεια τοῦ σπουδαιοτάτου ἀρδευτικοῦ συστήματος ἡ Βαβυλών θά μεταβληθεῖ εἰς ἔρημο.

Κατά τῆς Ἀσσυρίας (14,24-27)

(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)

Ἡ περικοπή αὐτή μᾶς φέρει πίσω στόν 8ο αἰώνα τοῦ Ἠσαΐου καί στήν εἰσβολή τοῦ Σενναχηρείμ. Ἡ ἧττα τῶν Ἀσσυρίων θά φέρει τήν ἀνακούφιση στόν Ἰούδα καί ἔπειτα σέ ὅλο τόν κόσμο, ὅπου κυριαρχοῦσαν οἱ Ἀσσύριοι (στίχ. 25). 

(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς,

τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)

14,24 Τά ἑξῆς λέγει ὁ Κύριος τῶν Δυνάμεων:

Ὅπως εἶπα, ἔτσι θά γίνει

καί ὅπως ἐσχεδίασα, ἔτσι θά πραγματοποιηθεῖ·

25 θά καταστρέψω τούς Ἀσσυρίους
ἀπό τήν γῆ μου καί ἀπό τά ὄρη μου.

Θά ποδοπατηθοῦν, καί θά ἀφαιρεθεῖ
ὁ (κυριαρχικός) ζυγός τους ἀπό τούς λαούς

καί ἡ δόξα τους ἀπό τούς ὤμους τους. 

26 Αὐτή εἶναι ἡ ἀπόφαση τήν ὁποία ἀποφάσισε
ὁ Κύριος γιά ὅλη τήν γῆ,

καί αὐτό εἶναι τό Χέρι πού ὑψώθηκε

ἐναντίον ὅλων τῶν ἐθνῶν.

27 Γιατί αὐτά, πού ὁ Θεός ὁ παντοδύναμος σχεδίασε,

ποιός μπορεῖ νά τά ματαιώσει;

Καί ποιός μπορεῖ νά κατεβάσει τό ὑψωμένο Χέρι Του;

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)

14,24-27. Κατά τῆς Ἀσσυρίας (17,12-14. 30,27-33. 37,22-29). Καμμιά δύναμη στήν γῆ δέν μπορεῖ νά ἐμποδίσει τόν Θεό νά ἐκπληρώσει τά σχέδιά του. Προφητεία τοῦ Ἡσαΐου ἀναγγελθεῖσα πιθανόν κατά τήν εἰσβολή τοῦ Σενναχηρείμ τό 701, βλ. 10,24-27. 30,27-33. 31,4-9. 37,22-29. Ο Σενναχηρείβ δέν πέτυχε στήν ἐκστρατεία του κατά τῆς Ἰερουσαλήμ. Ὁ Ἐζεκίας πείστηκε γιά ἀντίσταση ἐναντίον του ἔχοντας σ᾽ αὐτό τήν ὑποστήριξη τοῦ Ἡσαΐου. 

Κατά τῆς Φιλισταίας (14,28-32)

(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)

Ἡ προφητεία αὐτή στρέφεται κατά τῶν Φιλισταίων, οἱ ὁποῖοι παρουσιάζονται νά χαίρονται γιά τόν θάνατο ἑνός τυράννου τους, ὁ ὁποῖος παριστάνεται ὡς «ράβδος», πού τούς κτυποῦσε (στίχ. 29). Δίνουν τήν ἑρμηνεία ὅτι ἐδῶ πρόκειται μᾶλλον γιά τήν ἀπατηλή ἐλπίδα πού δημιουργήθηκε μέ τήν ἧττα τοῦ Σαργών Β´ ἀπό τούς Αἰγυπτίους, γιά τήν ὁποία γίνεται ὑπαινιγμός στό Ἡσ. κεφ. 20, καί ἡ ὁποία ἔκανε τήν πόλη τῶν Φιλισταίων Ἄζωτον νά ἐπαναστατήσει τό 713 κατά τῶν Ἀσσυρίων. Παρ᾽ ὀλίγο μάλιστα νά ἐμπλακεῖ στήν ἐπανάσταση αὐτή καί ὁ Ἐζεκίας τοῦ Ἰούδα. Αὐτό ὅμως ἔφερε μιά τρομερή ἐκδίκηση κατά τῆς Ἀζώτου τό 711, ὅταν ὁ Σαργών πολιόρκησε τήν πόλη καί τήν κατέκτησε. Ἡ πρώτη ὑποταγή τῆς Ἀζώτου (τῶν Φιλισταίων) στούς Ἀσσυρίους ἦταν «ἔχιδνα», πού τούς ἔδακνε, αὐτή ὅμως ἡ δεύτερη ὑποταγή ἦταν «πετόμενο ἑρπετό» (στίχ. 30)! 

14,28 Τό ἔτος πού ἀπέθανε ὁ βασιλεύς Ἄχαζ δόθηκε αὐτή ἡ προφητεία:

29 Μή χαίρεστε ὅλοι ἐσεῖς οἱ Φιλισταῖοι,

γιατί συντρίφτηκε ὁ ζυγός α ἐκείνου πού σᾶς κτυποῦσε.

Γιατί ἀπό τό σπέρμα τοῦ ὄφεως θά βγοῦν παιδιά ἀσπίδων

καί ἀπό τά δικά τους παιδιά θά βγοῦν πετόμενα φίδια. β

30 Θά διατραφοῦν οἱ πτωχοί ἀπ᾽ αὐτόν (τόν Κύριο)

καί οἱ ταπεινοί ἄνθρωποι θά ἀπολαύσουν τά ἀγαθά τῆς εἰρήνης. 

Τό δικό σου ὅμως σπέρμα θά τό καταστρέψει (ὁ Κύριος) μέ πεῖνα

καί θά ἐξοντώσει τό ὑπόλοιπό σου.

31 Θρηνῆστε σεῖς οἱ πύλες τῶν πόλεων,

ἄς κράξουν οἱ τρομαγμένες πόλεις

(ἀκόμη) καί ὅλοι οἱ Φιλισταῖοι,

γιατί ἀπό τόν Βορρᾶ ἔρχεται καπνός

καί δέν ὑπάρχει δυνατότητα γιά ζωή.

32 Καί τότε ποία ἀπάντηση θά δώσουν στούς βασιλεῖς τῶν ἐθνῶν;

(Τήν ἀπάντηση:) Ὅτι ὁ Κύριος θεμελίωσε τήν Σιών

καί δι᾽ αὐτοῦ θά σωθοῦν οἱ ταπεινοί τοῦ λαοῦ. 

α. Κατά τό Ἑβρ. «ράβδος».

β. Τό δεύτερο ἡμιστίχ. κατά τό Ἑβρ. ἔχει: «Γιατί ἀπό τήν ρίζα τοῦ ὄφεως θά γεννηθεῖ ἔχιδνα καί ὁ καρπός της θά εἶναι πετόμενο ἑρπετό».

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)

14,28-32. Κατά τῆς Φιλισταίας (715 π.Χ. Ἱερ. κ. 29, 1-7. [Ἑβρ. 47]. Ἀμ. 1,6-8). Ἄν καί πρός στιγμήν φαίνεται ὅτι ἡ Φιλισταία εἶναι ἀσφαλής, ὅμως ὁ ἐχθρός, ὁ ἐρχόμενος ἀπό βορρᾶ (στίχ. 31), θά κατατρέψει ἐπίσης καί αὐτήν. Αὐτή ἡ προφητεία μπορεῖ νά χρονολογηθεῖ ἀπό τά χρόνια πού προηγήθηκαν τῆς εἰσβολῆς τοῦ Σενναχηρείμ. Αὐτό τό μπαστούνι, πού κτυποῦσε τήν Φιλισταία («ὁ ζυγός τοῦ παίοντος ἡμᾶς», στίχ. 29), θά ἦταν ὁ Σαργών Β´, ὁ ὁποῖος ἐπενέβαινε ἐκεῖ πολλές φορές, τελευταία φορά τό 711, βλ. 20,1 ἑξ. Ὁ Σαργών πέθανε τό 705, ἀλλά ὁ διάδοχός του, ὁ Σενναχηρείμ, «ἔχιδνα» ἤ «ὄφις πετόμενος» (στίχ. 29), θά εἶναι ἕνας ἐχθρός ἀκόμη πιό φοβερός. Ἐάν αὐτή ἡ ἑρμηνεία εἶναι σωστή, τότε ἡ ἀναφορά ἀπό τόν τίτλο στόν θάνατο τοῦ Ἄχαζ, πρέπει νά εἶναι μία προσθήκη. Ἀλλά, εἶπαν ὅτι στήν «ἔχιδνα» καί στόν «ὄφι τόν πετόμενο» θά μπορούσαμε νά ἀναγνωρίσουμε τόν Ἐζεκία, τόν υἱό τοῦ Ἄχαζ, ὁ ὁποῖος, κατά τό Δ´ Βασ. 18,18, ἐρήμωσε πράγματι τήν Φιλισταία. 14,29. Ἐκ γάρ σπέρματος ὄφεως... Πρόκειται γιά ἕνα παροιμιώδη λόγιο, πού σημαίνει ὅτι τά πράγματα θά πηγαίνουν ἀπό τό κακό στό χειρότερο. 14,30β. Περιγράφει τήν πολιορκία καί τήν τελική κατάκτηση τῆς πόλης. Πιθανόν ἀρχικά τό ἡμιστίχ. 30α ἀκολουθοῦσε τόν στίχ. 32. 14,31. Ἀπό Βορρᾶ καπνός ἔρχεται. Τά ἀσσυριακά στρατεύματα συγκρίνονται μέ καπνό ἐρχόμενο ἀπό βορρᾶ, βλ. βλ. Ἰερ. 1,3-15. Ἰεζ. 26,7. 38,15-16. 14,32. Πρόκειται ἴσως ἐδῶ περί Φιλισταίων ἀπεσταλμένων γιά νά προσελκύσουν τόν Ἰούδα σέ ἕνα συνασπισμό κατά τῶν Ἀσσυρίων· δέν εἶναι ὅμως βέβαιο τό κείμενο. Πάντως, ἡ ἀπάντηση βεβαιώνει τό ἀκατανίκητο τῆς Σιών, προστατευομένης ἀπό τόν Γιαχβέ.