Διδαχαί περί ἐλεημοσύνης

ΔΙΔΑΧΑΙ ΠΕΡΙ ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗΣ

Ἅγιος Νεκτάριος μιλώντας γιὰ τὴν ἐλεημοσύνη ἀναφέρει: «Ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι πράξη ἀγαθῆς προαιρέσεως. Ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι ὑπαγόρευση ἀγαθῆς καρδίας, ποὺ ἀγαπάει τὸν πλησίον της. Ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι δικαιοσύνη, ποὺ ἀποδίδει τὰ ὀφειλόμενα σὲ ὅσους τὰ ἔχουν ἀνάγκη. Γιατί ὅποιος ἔχει λάβει τὰ ἀγαθὰ ἀπὸ τὸν Θεό, γίνεται διαχειριστὴς καὶ οἰκονόμος αὐτῶν. Ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, τῆς ὁποίας τὴν ἐκπλήρωση ζητάει ὁ Θεὸς περισσότερο ἀπὸ θυσίες κι ὁλοκαυτώματα.

Στὰ ἔργα τῆς ἐλεημοσύνης ὑπάγονται κι ὅσα γίνονται χάρη τῆς πνευματικῆς καὶ ἠθικῆς μορφώσεως καὶ ἀναπτύξεως τοῦ πλησίον. Ἡ ἐλεημοσύνη θὰ καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν καὶ θὰ σώσει ἀπὸ τὸν θάνατο»1.

Ὁ πατὴρ Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος ἔλεγε σχετικὰ μὲ τὴν ἐλεημοσύνη: «Διαβάζουμε στὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ὅτι ὁ Θεὸς εἶπε: “Αἱ προσευχαί σου καὶ αἱ ἐλεημοσύναι σου ἀνέβησαν ὡς μνημόσυνον ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ”.

Εἰσακούσθηκαν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καὶ οἱ προσευχὲς καὶ οἱ ἐλεημοσύνες. Σὰν νὰ ἔχουν κάποια φωνή, σὰν νὰ ἔχουν κάποιον ἦχο. Καὶ οἱ μὲν προσευχές, ὅταν λέγωνται μὲ τὰ χείλη, ἔχουν ἦχο· ἡ ἐλεημοσύνη ὅμως τί ἦχο νὰ ἔχη;

Κι ὅμως ἡ ἐλεημοσύνη ἔχει δικό της ἦχο. Διότι εἶναι τὰ “εὐχαριστῶ” πρὸς τὸν Θεό, τὰ ὁποῖα ἀπευθύνουν οἱ ἄνθρωποι, ποὺ εὐεργετοῦνται. Καὶ ὅλα αὐτὰ τὰ “εὐχαριστῶ” ὁ Θεὸς τὰ καταγράφει στὸ βιβλίο Του γιὰ τὸν ἐλεήμονα ἄνθρωπο. Βέβαια δὲν θὰ μᾶς σώσουν τὰ ἔργα μας. Δὲν ὑπάρχει σωτηρία ἐξ ἔργων. Ἀλλοίμονο ἂν πιστεύουμε κάτι τέτοιο! Μᾶς σώζει μόνο τὸ Αἷμα τοῦ Κυρίου μας. Μᾶς σώζει ἡ θυσία Του. Μᾶς σώζει τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Τὰ ἔργα μας ὅμως εἶναι καρποὶ τῆς πίστεως, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος ποὺ πιστεύει καὶ δὲν ἔχει ἔργα εἶναι δένδρο ἄκαρπο. Καὶ τὸ δένδρο τὸ ἄκαρπο “ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται”. Τὰ καλά μας ἔργα συνηγοροῦν ὅτι ὄντως ἀποδεχτήκαμε τὸν Χριστὸ ὡς Σωτῆρα καὶ Λυτρωτή»2.

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κρονστάνδης ἑρμηνεύοντας τοὺς μακαρισμοὺς λέγει: «Ἡ ἐλεημοσύνη πρέπει νὰ χαρακτηρίζει τὸ χριστιανό, ἐπειδὴ αὐτὸς εἶναι μέλος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, τῆς ὁποίας μέλη εἶναι ὅλοι οἱ χριστιανοί, ποὺ μαζί Του συγκροτοῦν ἕνα Σῶμα. Καθὼς ὅμως ὑπάρχουν καὶ πολλὰ ἀδύναμα μέλη αὐτοῦ τοῦ Σώματος ἢ ἄλλα, ποὺ δοκιμάζονται ἀπὸ πολλὲς στερήσεις κι ἀνάγκες, δὲν ὑπάρχει τίποτε πιὸ φυσικὸ καὶ δίκαιο ἀπὸ τὸ νὰ νοιώθουμε συμπάθεια γιὰ τὸ μέλος, ποὺ δοκιμάζεται κι ἔχει ἀνάγκη καὶ νὰ τὸ βοηθοῦμε ὁ καθένας ἀνάλογα μὲ τὴν δύναμή του. Πολλὰ εἶναι ἐκεῖνα, ποὺ μποροῦν νὰ μᾶς παρακινήσουν, γιὰ νὰ ἐφαρμόσουμε τὴν ἐντολὴ τῆς ἐλεημοσύνης. Ὑπάρχει ἡ ἄπειρη ἀγάπη καὶ τὸ ἄπειρο ἔλεος τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους. Ὑπάρχει ἡ σαφὴς καὶ ξεκάθαρη εὐαγγελικὴ ἐντολή. Ὑπάρχει τὸ παράδειγμα τοῦ Κυρίου μας. Εἴμαστε μέλη τοῦ Χριστοῦ, τοῦ σώματός Του. Νὰ προσθέσεις σὲ ὅλα αὐτὰ καὶ τὴν αἴσθηση τῆς εὐσπλαγχνίας, ποὺ εἶναι ἔμφυτη στὸν ἄνθρωπο. Αὐτὴ ἀναγκάζει ἀκόμα κι ἕνα ἄγριο ἄνθρωπο, πολὺ δὲ περισσότερο τὸ χριστιανό, νὰ νιώσει συμπάθεια γιὰ κάποιον, ποὺ ὑποφέρει»3.

 Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἑρμηνεύοντας τὸ “ Ἐφ᾽ ὅσον γὰρ οὐκ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, οὐδὲ ἐμοὶ ἐποιήσατε”, γράφει: «Ὁ Θεὸς δὲν μᾶς εἶπε ποτέ, ἐπειδὴ εἶσαι ὀκνηρὸς δὲν σοῦ ἀνάπτω τὸν ἥλιον· ἐπειδὴ δὲν κάνεις τίποτε τὸ σπουδαῖον, σοῦ σβήνω τὴν σελήνην, καθιστῶ τὴν κοιλίαν τῆς γῆς ἀνίκανον διὰ παραγωγήν, ἀποξηραίνω τὰς λίμνας, τὰς πηγὰς καὶ τοὺς ποταμούς· ἀλλὰ ἀντιθέτως ὅλα μᾶς τὰ παρέχει μὲ ἀφθονίαν.
Εἰς ὡρισμένους δέ, ποὺ ὄχι μόνον εἶναι ἄνεργοι, ἀλλὰ καὶ ἐπιπλέον διαπράττουν καὶ πονηρὰ ἔργα, τοὺς ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς νὰ ἀπολαμβάνουν αὐτά. Ὅταν ἰδῆς κάποιον πτωχὸν καὶ εἰπῆς ὅτι ἀγανακτῶ, ἐπειδὴ εἶναι νέος, ὑγιὴς καὶ δὲν πάσχει ἀπὸ τίποτε, παρὰ ταῦτα ὅμως θέλει νὰ τρέφεται χωρὶς νὰ ἐργάζεται, ὅλα αὐτά, ποὺ προανέφερα, νὰ τὰ εἰπῆς εἰς τὸν ἑαυτό σου, μᾶλλον δῶσε παρρησία εἰς ἐκεῖνον νὰ τὰ εἰπῆ εἰς σὲ καὶ πολὺ δίκαια νὰ σοῦ εἰπῆ· σὺ μὲν μὲ κατηγορεῖς διὰ ὀκνηρίαν, ἐγὼ ὅμως σὲ κατηγορῶ διὰ τὰ πονηρὰ ἔργα, ποὺ κάνεις, ὅταν συκοφαντῆς, ὅταν ὁρκίζεσαι, ὅταν ψεύδεσαι, ὅταν ἁρπάζης, ὅταν διαπράττης ἀμέτρητα τέτοιου εἴδους ἔργα»4.

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς μιλώντας γιὰ τὴν ἀνεξικακία καὶ τὴν συμπάθεια λέγει: «Τὸ καλὸ τῆς ἐλεημοσύνης εἶναι διπλό, καὶ τὸ μὲν ἕνα εἶναι ἡ μετάδοση στέγης, σκέπης, τροφῆς καὶ σὲ εὐκαιριακὴ βοήθεια πρὸς ἐκείνους, ποὺ ἔχουν ἀνάγκη· τὸ δὲ ἄλλο εἶναι μακροθυμία καὶ ἀνεξικακία καὶ συμπάθεια πρὸς ὅσους πταίουν. Ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἔγινε γιὰ χάρη μας ἄνθρωπος καὶ καταδέχτηκε νὰ εἶναι δάσκαλός μας, μᾶς λέγει “νὰ δίδης σὲ ὅποιον σοῦ ζητεῖ καὶ νὰ μὴ ἀποστραφῆς ὅποιον θέλει νὰ δανεισθῆ ἀπὸ ἐσένα”»5.

………………………………………………………
1. Νεκταρίου Κεφαλᾶ Ἅπαντα τόμ. Ε΄σελ. 362.

2. Ἀρχιμ. Ἐπιφανίου Θεοδωροπούλου. Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα. Ἐκδ. Ἱ. Ἡ. Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζήνος, σελ. 64.

3. Ἁγίου Ἰωάννου Κρονστάνδης Οἱ Μακαρισμοὶ σελ. 91.

4. Ἰ. Χρυσοστόμου Ε.Π.Ε. τόμ. 10 σελ. 513.

5. Γρηγ. Παλαμᾶ Ε.Π.Ε. τόμ. 10 σελ. 415.

Ορθόδοξος Τύπος, 25/10/2013