Προτυπώσεις του Σταυρού - Το σημείο Ταῦ (Τ) (Του μακαριστού Στέργιου Σάκκου)

Τό σημεῖο Ταῦ (Τ)

Ἰεζεκιήλ 9,4

Ἕναν ἀπό τούς κυριότερους τύπους τοῦ σταυροῦ παραδίδει ὁ προφήτης Ἰεζεκιήλ. Τόν καιρό πού ὁ Ἰεζεκιήλ βρίσκεται στή Βαβυλώνα μαζί μέ τούς ἄλλους αἰχμαλώτους Ἑβραίους, μία δύναμη τόν ἁρπάζει, τόν ὑψώνει μετέωρο στά νέφη καί τόν μεταφέρει στήν Ἰερουσαλήμ. Ἐκεῖ βλέπει σέ ὅραμα ἕνα θέαμα, πού τοῦ προξενεῖ μεγάλη θλίψη: Ἕνα πλῆθος ἀποστατῶν καί ἀρνητῶν τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ περιφρονοῦν τό Ναό καί τή λατρεία τοῦ Κυρίου καί προσκυνοῦν πλῆθος εἰδώλων. Μεγάλη διαφθορά βασιλεύει καί οἱ δίκαιοι πού ἀπέμειναν εἶναι ἐλάχιστοι. Ὁ Θεός ὅμως ὁδηγεῖ τόν προφήτη μπροστά στή θλιβερή αὐτή εἰκόνα, γιά νά τοῦ δείξει τήν τιμωρία τῶν ἀποστατῶν. Μία φωνή τοῦ ἀποκαλύπτει ὅτι ἡ κοινωνία ἐκείνη περνάει τίς τελευταῖες στιγμές της. «Ἤγγικεν ἡ ἐκδίκησις τῆς πόλεως» (Ἰζ 9,1), λέγει ἡ φωνή, καί στό ἄκουσμά της ἐμφανίζονται ἕξι ἄνδρες μέ τσεκούρια στά χέρια, ἕτοιμοι νά ἀρχίσουν τήν καταστροφή. 

 Ἀνάμεσα σ’ αὐτούς προχωρεῖ καί ἕνας πού ξεπερνᾶ τούς ἄλλους στό ὕψος, στήν ὀμορφιά καί στή μεγαλοπρέπεια (Ἰζ 9,2). Τά χαρακτηριστικά του μοιάζουν μέ τά χαρακτηριστικά ἐκείνου πού θά παρουσιαστεῖ πολύ ἀργότερα στόν εὐαγγελιστή Ἰωάννη στήν Πάτμο καί θά τοῦ ὑπαγορεύσει τίς ἑπτά ἐπιστολές τῆς Ἀποκαλύψεως (Ἀπ 1,13-20). Εἶναι «ὁ πρῶτος καί ὁ ἔσχατος» (Ἀπ 1,17· 2,8), ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Αὐτόν καλεῖ ὁ Θεός Πατέρας καί τοῦ λέγει, ὥστε νά ἀκούσει ὁ Ἰεζεκιήλ· «Δίελθε μέσην τήν Ἰερουσαλήμ καί δός τό σημεῖον ἐπί τά μέτωπα τῶν ἀνδρῶν τῶν κατα-στεναζόντων καί τῶν κατωδυνωμένων ἐπί πάσαις ταῖς ἀνομίαις ταῖς γι-νομέναις ἐν μέσῳ αὐτῆς» (Ἰζ 9,4). 

 Οἱ λιγοστοί ἅγιοι πρέπει νά μείνουν ἀβλαβεῖς ἀπό τόν θεόσταλτο ὄλεθρο, πού περιμένει τούς ἀποστάτες, ὅπως ἔμειναν ἀβλαβῆ τά πρωτότοκα τῶν Ἑβραίων, ὅταν ὁ ἄγγελος Κυρίου σκότωσε τά πρωτότοκα τῶν Αἰγυπτίων (Ἔξ 12,21-30). Τότε σημεῖο σωτηρίας γιά τούς Ἰσραηλίτες ἦταν τό αἷμα τοῦ ἀμνοῦ στά ἀνώφλια τῶν θυρῶν· τώρα εἶναι τό σημεῖο πού σημειώνει στά μέτωπα τῶν πιστῶν ὁ φωτεινός ἄνδρας. 

 «Τό σημεῖον» στήν προκειμένη περίπτωση εἶναι ὁ σταυρός. Αὐτήν τήν ἐξήγηση δίνει ὄχι μόνον ἡ ἀλληγορική ἑρμηνεία ἀλλά καί ἡ ἱστορική. Στό ἑβραϊκό κείμενο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἀντί γιά τή φράση «καί δός τό σημεῖον ἐπί τά μέτωπα», γράφει· «καί σημειώσεις Ταῦ ἐπί τά μέτωπα». Δηλαδή τή λέξη «Ταῦ» οἱ Ἑβδομήκοντα τή μεταφράζουν «τό σημεῖον». Καθώς ἡ λέξη ἐκφέρεται μέ τό ἄρθρο, δηλώνει ὅτι «τό σημεῖον» αὐτό εἶναι ἕνα σημεῖο συγκεκριμένο καί γνωστό σέ ὅσους ἀκοῦνε ἤ διαβάζουν τόν Ἰεζεκιήλ. Ἀναφέρεται ὡς μία ἔννοια, γιά τήν ὁποία ἔγινε λό-γος πολύς στό παρελθόν. Ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο οἱ Ἑβδομήκοντα ἑρμηνευτές τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μεταφράζουν ἔτσι τή λέξη καί τῆς δίνουν τέτοιο νόημα, εἶναι τό σχῆμα καί τό νόημα τοῦ γράμματος «Ταῦ», πού ὑπάρχει ἀντί γι’ αὐτήν στό ἑβραϊκό κείμενο. 

 Τό γράμμα «Ταῦ» (ἤ Θαῦ) στήν ἀρχαία ἑβραϊκή γραφή ἦταν τό τελευταῖο τῆς ἀλφαβήτου καί εἶχε τό σχῆμα τοῦ σταυροῦ (=). Αὐτό μαρτυρεῖται ἀπό ἀρχαίους συγγραφεῖς. Ἀλλά καί στό ἑλληνικό καί στό λατινικό ἀλφάβητο τό τ ἤ ὦ ἔχει τό σχῆμα τοῦ σταυροῦ. Αὐτό τό κοινό γνώρισμα τῶν τριῶν ἀλφαβήτων ὀφείλεται στό ὅτι καί τά τρία κατάγονται ἀπό τό φοινικικό ἀλφάβητο, ὅπου καί πάλι τό Ταῦ εἶχε σχῆμα σταυροειδές. 

 Στή μετάφραση τῶν Ἑβδομήκοντα ἡ λέξη «σημεῖον» φαίνεται νά ἔχει πολλές φορές ἕνα βαθύ καί μυστικό νόημα. Ἔγινε ἤδη λόγος γιά τήν «σημείωσιν τοῦ φυγεῖν» (Ψα 59,6) ἤ «σημεῖον εἰς ἀγαθόν» (Ψα 85,17). Δέν εἶναι, λοιπόν, ἡ πρώτη καί ἡ μόνη φορά πού παρουσιάζεται μέ αὐτήν τήν ἔννοια ἡ λέξη. Ὅσο γιά τό γράμμα Ταῦ, προφανῶς πολύ νωρίτερα εἶχε γίνει, θά λέγαμε, ὅρος θεολογικός· τό κατάλοιπο τοῦ Θεοῦ γνώριζε ὅτι προεικονίζει τό σημεῖο τοῦ ἀναμενομένου Μεσσία. Βέβαια δέν γνώριζαν μέ σαφήνεια οὔτε καί οἱ προφῆτες ἴσως, ποιά ἀκριβῶς θά ἦταν ἡ σχέση τοῦ σημείου αὐτοῦ μέ τό κεντρικό πρόσωπο τοῦ μέλλοντος χρόνου· ὅπως καί ἐμεῖς σήμερα γνωρίζουμε ὅτι ὁ ἀριθμός 666 ἔχει κάποια στενή σχέση μέ τόν ἀναμενόμενο ἀντίχριστο, ἀγνοοῦμε ὅμως ποιά ἀκριβῶς εἶναι αὐτή. Τά πράγματα γίνονται «ἡλίου φαεινότερα», ὅ-ταν ἔρχεται ὁ καιρός τῆς πραγματοποιήσεώς τους. 

 Οἱ Ἑβδομήκοντα, λοιπόν, γιά νά ἐπανέλθουμε στό θέμα μας, καθιέρωσαν τή λέξη «σημεῖον» ὡς μετάφραση ὁρισμένων λέξεων, μέ τίς ὁποῖες ἀντιλαμβάνονταν ὅτι σημαινόταν τό μυστηριῶδες σημεῖο τοῦ ἐρχομένου Μεσσία· στή λέξη αὐτή μετέφεραν ὅλη τή μυστικότητα τοῦ πρωτοτύπου. Αὐτό συνέβη καί στό χωρίο μας μέ τή λέξη Ταῦ. Τήν ἴδια συνήθεια διατηρεῖ καί ἡ Καινή Διαθήκη. Ὁ Κύριος ὀνομάζει τό σταυρό του «σημεῖον», λέγοντας γιά τήν προσέγγιση τῆς συντελείας· «τότε φανήσεται τό σημεῖον τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῷ οὐρανῷ» (Μθ 24,30). Καί οἱ πρῶτοι χριστιανοί κληρονόμησαν τή λέξη «σημεῖον» ὡς ἕνα ἀπό τά ὀνόματα τοῦ τιμίου σταυροῦ. Ἀργότερα, στή χριστιανική γραμματεία ἡ χρήση τῆς λέξεως αὐτῆς ὡς ὀνόματος τοῦ σταυροῦ γενικεύθηκε καί ἐπικράτησε. Ἀπό δῶ προέρχεται καί ἡ σημερινή ἔκφραση «τό σημεῖον τοῦ σταυροῦ», καθώς καί ἡ ταυτόσημη μέ αὐτήν «σφραγίς τοῦ σταυροῦ». 

Τό σφράγισμα τῶν πιστῶν μέ τό σημεῖο τοῦ Θεοῦ εἶναι γεγονός, τό ὁποῖο δέν πραγματοποιήθηκε μόνο μία φορά. Ἀναφέραμε στήν ἀρχή τοῦ κεφαλαίου τήν ἐπισήμανση τῶν ἰσραηλιτικῶν θυρῶν τή νύκτα κατά τήν ὁποία θανατώθηκαν τά πρωτότοκα τῆς Αἰγύπτου. Εἴδαμε καί τήν ἐπισήμανση τῶν ἐκλεκτῶν, πού παρακολούθησε ὁ Ἰεζεκιήλ. Τέτοιο σημεῖο σημειώνεται στά μέτωπα τῶν λίγων πιστῶν τοῦ Θεοῦ, ὅσες φορές πρόκειται νά ἐπέλθει ὄλεθρος σέ μία κοινωνία πού νοσεῖ ἀνίατα. Καί γίνεται αὐτό, γιά νά μή βλάψει ὁ θεόσταλτος ἐξολοθρευτής τούς ἀνθρώπους τοῦ Θεοῦ. 

 Στίς δύο περιπτώσεις πού ἀναφέραμε, ἡ σημείωση καί ἡ ἀναγνώριση ἔγιναν μέ ἕναν τρόπο σχετικά ἁπλό. Ὑπῆρξαν ὅμως καί περιπτώσεις πού ἔγιναν μέ τρόπο μυστικότερο. Μία τέτοια περίπτωση βλέπουμε στήν καταστροφή τῆς Ἰερουσαλήμ ἀπό τόν Τίτο, τό 70 μ.Χ. Ἡ καταστροφή αὐτή, πρωτάκουστη σέ ἀγριότητα, ἦταν πρός τιμωρία τῶν Ἑβραίων, ἐπειδή πολύ ἀχάριστα ἀπαρνήθηκαν καί ἐξύβρισαν τή σωτηρία, τήν ὁποία τούς ὑποσχέθηκε πρίν ἀπό πολλά χρόνια ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Ἀλλά ἀνάμεσα στούς Ἑβραίους ζοῦσαν οἱ χριστιανοί, τά πιό ἐκλεκτά σκεύη τοῦ Θεοῦ. Ὁ Τίτος, βέβαια, ὡς εἰδωλολάτρης δέν θά ἔκανε διάκριση μεταξύ χριστιανῶν καί Ἰουδαίων. Ἀγνοοῦσε τό ρόλο τόν ὁποῖο ὑποδυόταν ὡς ὄργανο τῆς τιμωρητικῆς δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ καί δέν ἦταν δυνατόν νά διακρίνει ποιούς ἔπρεπε νά παραδώσει στόν ὄλεθρο καί ποιούς νά μήν πειράξει. Γι’ αὐτό ὁ Θεός σημείωσε τό σημεῖο του στά μέτωπα τῶν χριστιανῶν.

 Δέν ἦταν σημεῖο ὁρατό. Ἡ ἐπισήμανση ὅμως ἦταν τέτοια, ὥστε νά σώσει τούς χριστιανούς, χωρίς νά τό ἀντιληφθοῦν οὔτε οἱ ἴδιοι οὔτε ὁ Τίτος οὔτε οἱ Ἰουδαῖοι: Πρίν ἀπό τήν πολιορκία τῆς Ἰερουσαλήμ ἕνας ἄγριος διωγμός ἀνάγκασε τούς χριστιανούς νά φύγουν ὅλοι ἀπό τήν Ἰερουσαλήμ στά περίχωρα. Ἦταν γι’ αὐτούς μία πολύ ὀδυνηρή περίσταση, ἕνας σταυρός. Ἀλλά αὐτό ἀκριβῶς τούς διαφύλαξε σώους. Ἐξαιτίας τοῦ διωγμοῦ δέν ἀποκλείσθηκαν μέσα στήν πολιορκημένη Ἰερουσαλήμ, οὔτε ἐξοντώθηκαν στή συνέχεια, ὅπως οἱ Ἰουδαῖοι. 

 Μέ αὐτό τό πνεῦμα συμφωνεῖ καί ἡ ἑρμηνεία τοῦ Ὠριγένη· «Τό θαῦ» ἀποτελεῖ προφητεία γιά τό σημεῖο, πού θά σημειώνουν οἱ χριστιανοί στό μέτωπο, καί μάλιστα ὅταν ξεκινοῦν κάτι, ἰδιαίτερα βέβαια ὅταν ἀρχίζουν τήν προσευχή τους ἤ τά ἅγια ἀναγνώσματα. 

 Τό παρελθόν μᾶς διδάσκει ὅτι καί πάλι θά ἀντιμετωπίσει ὁ κόσμος παρόμοιες περιστάσεις, δύσκολες καί ὀδυνηρές. Δέν γνωρίζουμε ποιά θά εἶναι ἡ ἐπερχόμενη ὀργή, πῶς θά σημειωθεῖ τό σημεῖο τοῦ Θεοῦ στά μέ-τωπα τῶν ἀνθρώπων του, ποιά θά εἶναι ἡ σωτηρία τους. Πιθανόν νά εἶ-ναι κάτι τό ὁποῖο ἀνθρώπινα θά φαίνεται ὡς συμφορά. Πάντως ἕνα εἶναι βέβαιο, ὅτι θά σωθοῦν οἱ πιστοί μέ τό σημεῖο τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, χωρίς νά τό ἀντιληφθοῦν. Γι’ αὐτό χρειάζεται τό φρόνημα καί ἡ ζωή μας νά μᾶς προετοιμάζουν, ὥστε νά δεχθοῦμε τήν εὐλογημένη «ἐπισήμανση», ἡ ὁποία φαίνεται ὅτι μέ τά ἀνθρώπινα κριτήρια δέν θά εἶναι εὐχάριστη. 

Ἀπό τό βιβλίο τοῦ μακαριστού  Στεργίου Σάκκου "Ὁ Σταυρός στήν Παλαιά Διαθήκη", ἔκδ. 2η, σελ. 211-217