Πώς ακουγόταν η λειτουργία στην Αγ. Σοφία

Ερευνητές του πανεπιστημίου Στάνφορντ, με τη βοήθεια χορωδίας, κατάφεραν να αποδώσουν ψηφιακά τον ήχο από τις ψαλμωδίες στον ναό

Ο Ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη αποτελεί, ίσως, το σημαντικότερο κομμάτι της Πόλης. Για τον χριστιανισμό σε ολόκληρο τον κόσμο αποτελεί σίγουρα ένα σημείο ιδιαίτερης αναφοράς. Η ιστορία του ναού αλλά κυρίως η συμβολική αξία του για τους πιστούς είναι ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός. Η Αγία Σοφία αποτελεί, παράλληλα, και ένα μνημείο πάνω στο οποίο στηρίχθηκαν πολλές επιστημονικές μελέτες. Ερευνητές από τα γνωστότερα πανεπιστήμια του κόσμου έχουν ασχοληθεί με την ιστορία και την αρχιτεκτονική του. Εδώ και δεκαετίες διάφορες ομάδες ερευνητών και μελετητών παρουσιάζουν σε διεθνή συνέδρια τα αποτελέσματα των ερευνών τους για το μνημείο σύμβολο του χριστιανισμού. Επισκεπτόμενος κάποιος την Αγια-Σοφιά, δεν μπορεί να μη συγκινηθεί και να μην εντυπωσιαστεί από το εσωτερικό του ναού και την αρχιτεκτονική του. 

Οσοι έχουν επισκεφθεί τον ναό και έχουν έστω μια μικρή αίσθηση της ιστορικής αξίας του δεν γίνεται να μην αναρωτιούνται πώς μπορεί να ήταν μια θεία λειτουργία μέσα στην Αγια-Σοφιά. Ο χώρος είναι επιβλητικός, μα πόσο πιο επιβλητικός μπορεί να γινόταν όταν ο ήχος της λειτουργίας κατέκλυζε κάθε γωνιά του και δημιουργούσε έντονο το αίσθημα της κατάνυξης σε κάθε πιστό που είχε την τύχη να μετέχει σε τέτοιες στιγμές λειτουργικού μεγαλείου; Την απάντηση στο ερώτημα αυτό επιχείρησαν να δώσουν επιστήμονες σε ένα από τα γνωστότερα πανεπιστήμια του κόσμου, το Στάνφορντ των ΗΠΑ. Πρόκειται για μια έρευνα που άρχισε πριν από αρκετά χρόνια. Πρόθεση των ερευνητών ήταν να αποδώσουν τον ήχο που άκουγαν οι χριστιανοί κατά τη διάρκεια της θείας λειτουργίας μέσα στην Αγία Σοφία.

ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες του γνωστού πανεπιστημίου επιχείρησαν να αναπαραγάγουν ψηφιακά την ακουστική εμπειρία που μπορεί να ζούσε ένας πιστός στα χρόνια που η λειτουργία και ο εσπερινός ήταν καθημερινή πραγματικότητα για τους χριστιανούς της Κωνσταντινούπολης. Οι επιστήμονες του Στάνφορντ, για να επιτύχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, συνεργάστηκαν με τη χορωδία Cappella Romana και αναπαρήγαγαν ψηφιακά την ακουστική της εκκλησίας, με την ψαλμώδηση εκκλησιαστικών ύμνων στην αίθουσα κονσέρτων του πανεπιστημίου, σαν να βρίσκονταν μέσα στην Αγία Σοφία. 

Το κρίσιμο ερώτημα στο οποίο κλήθηκαν να απαντήσουν αρχικά οι επιστήμονες ήταν αν μπορεί η νέα τεχνολογία να μας βοηθήσει να ταξιδέψουμε πίσω στον χρόνο. Οι προσπάθειές τους, λοιπόν, εντάχθηκαν σε μια πολυετή συνεργασία μεταξύ διάφορων τμημάτων του Στάνφορντ.
Το σχέδιο «Icons of Sound», όπως ονομάζεται το πρόγραμμα του Στάνφορντ, εστιάζεται στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας, χρησιμοποιώντας ηχογραφήσεις μέσα στον χώρο, καθώς και άλλες οπτικές και ακουστικές έρευνες, ώστε να εξακριβωθεί η ακουστική του χώρου και να μπορέσει να γίνει η αντιγραφή της. Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν την τελειότερη τεχνολογία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε θέματα αναπαραγωγής ήχου, με σκοπό να επιτύχουν την καλύτερη ηχητική αντιγραφή μέσα σε έναν χώρο, εν προκειμένω στην Αγία Σοφία, ώστε να αποδώσουν με ακρίβεια το ηχητικό φάσμα που μπορεί να αναπαραχθεί μέσα στον ναό.

Ενα άλλο πρόβλημα που έπρεπε να αντιμετωπίσουν οι ερευνητές ήταν πώς θα μπορούσαν να μεταφέρουν στα μέλη της χορωδίας την ακουστική του χώρου, ώστε και αυτά με τη σειρά τους να αποδώσουν με τον πιο αυθεντικό τρόπο τα λειτουργικά μέρη, όπως θα γινόταν μέσα στον ναό. Με δεδομένο ότι χριστιανικοί ύμνοι έχουν αιώνες να ακουστούν στην Αγία Σοφία, οι επιστήμονες έβαλαν τους χορωδούς να ψάλουν, ακούγοντας ταυτόχρονα από τα ακουστικά που τους προμήθευσαν τον ήχο από το εσωτερικό της εκκλησίας. Το γεγονός αυτό επηρέασε κατά πολύ την απόδοσή τους τόσο στο τέμπο όσο και στο ισοκράτημα, όπως παραδέχτηκαν και τα μέλη της χορωδίας.

ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

Κατόπιν, το αποτέλεσμα των ψαλμών της χορωδίας μπήκε στον ίδιο ακουστικό εξομοιωτή που έπαιζε στη διάρκεια της ζωντανής εμφάνισής τους από μεγάφωνα στην αίθουσα. Το αποτέλεσμα είναι πως ο ακροατής απολαμβάνει, σύμφωνα με τους επιστήμονες, τον ήχο που θα άκουγε εάν εκείνος βρισκόταν μέσα στην Αγία Σοφία. Το ηχητικό αποτέλεσμα, κατά τους επιστήμονες του Στάνφορντ, είναι εντυπωσιακό, αν και οι ερευνητές παραδέχτηκαν πως, όσο πιστή και αν ήταν η αντιγραφή της ακουστικής του ναού, μόνο να προσεγγίσει μπορεί το μεγαλείο της ακουστικής μιας λειτουργίας μέσα στην Αγία Σοφία.

Κώστας Παππάς

dimokratianews, 11.12.2017