Το ηφαίστειο Paricutin στο Μεξικό

Εικόνα 1: Ο ΚΩΝΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΡΑΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΠΑΡΙΚΟΥΤΙΝ.

Το ηφαίστειο Paricutin στο Μεξικό

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου

ΓΕΝΙΚΑ: Το ηφαίστειο Paricutin (Παρικουτίν) αποτελείται από ένα κώνο σκωριών και βρίσκεται περίπου 350 χλμ. από την πόλη του Μεξικού. Είναι το νεότερο από τα ηφαίστεια του ηφαιστειακού πεδίου Michoacan-Guanajuato που είναι ένα βασαλτικό υψίπεδο όπου επικρατούν οι κώνοι σκωριών. Στην περιοχή, όμως, υπάρχουν και ασπιδόμορφα ηφαίστεια, δακτύλιοι τόφφων και θόλοι λάβας. Είναι κλασικό παράδειγμα ηφαιστειακής δράσης τύπου Στρόμπολι1.

Το Paricutin είναι γνωστό ως το ηφαίστειο που σχηματίστηκε από το πουθενά μέσα σε ένα χωράφι με καλαμπόκι! Η έκρηξή του το 1943-1952 έγινε αφορμή ώστε οι επιστήμονες να παρακολουθήσουν για πρώτη φορά ολόκληρο τον κύκλο της ζωής ενός ηφαιστείου από τη γέννησή του έως το θάνατό του. Γεωλόγοι από όλο τον κόσμο προσήλθαν για να μελετήσουν αυτό το πρωτοφανές γεγονός. Η γνώση που αποκτήθηκε από αυτήν την εμπειρία βοήθησε στη γενικότερη κατανόηση της ηφαιστειακής δράσης, αλλά και ειδικότερα για τον τρόπο δημιουργίας κώνων σκωριών.

Εικόνα 2: ΤΟ ΠΑΡΙΚΟΥΤΙΝ ΣΕ ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ "ΔΡΑΣΗ".

ΠΡΟΔΡΟΜΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ: Τρεις εβδομάδες πριν την έκρηξη του ηφαιστείου οι άνθρωποι κοντά στο χωρίο Paricutin άκουγαν μπουμπουνητά που έμοιαζαν με αστραπές, ωστόσο ήταν σε σύγχυση διότι ο ουρανός ήταν καθαρός χωρίς σύννεφα.

Εικόνα 3: ΠΑΡΑΤΗΡΩΝΤΑΣ ΤΟ ΠΑΡΙΚΟΥΤΙΝ.

Οι ήχοι αυτοί συνοδεύονταν από σεισμούς πολύ κοντά στον οικισμό. Στις 20 Φεβρουαρίου 1943 ένας χωρικός, ο Dionisio Pulido, και η γυναίκα του έκαιγαν θάμνους στο χωράφι τους, όταν ένοιωσαν τη γη να φουσκώνει και να ανοίγει μπροστά τους σχηματίζοντας μία σχισμή 2-2,5 μέτρων! Ακουσαν ένα σφυριχτό ήχο και από τη σχισμή είδαν να βγαίνει καπνός, ο οποίος μύριζε αηδιαστικά σαν κλούβια αυγά. Το αέριο αυτό ήταν υδρόθειο (H2S) και η σχισμή ήταν μία ηφαιστειακή ατμίδα.

Εικόνα 4: ΤΟ ΠΑΡΙΚΟΥΤΙΝ ΣΗΜΕΡΑ.

Η ΕΚΡΗΞΗ ΤΟΥ 1943-1952: Από τη στιγμή που δημιουργήθηκε η σχισμή άρχισε μία στρομπόλια πυροκλαστική δράση και μέσα σε 24 ώρες είχε δημιουργηθεί ένας κώνος σκωριών ύψους 50 μέτρων! Μέσα σε μία εβδομάδα αυξήθηκε σε ύψος 100 μέτρων από τη συσσώρευση λιθαριών και βολίδων, ενώ πύρινη βροχή από λεπτότερη τέφρα έπεφτε στο χωριό Paricutin. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα εντάθηκε το Μάρτιο σχηματίζοντας εκρηκτικές στήλες ύψους μερικών χιλιομέτρων.

Περιστασιακά, από το ηφαίστειο ακούγονταν μεγάλες εκρήξεις σαν κανονιές με σύντομα διαλείμματα ηρεμίας. Στις 12 Ιουνίου 1943 ένα ρεύμα λάβας προχώρησε προς το Paricutin, του οποίου οι κάτοικοι άρχισαν να το εγκαταλείπουν. Το ίδιο συνέβη και με το διπλανό χωριό, San Juan Parangaricutiro, μερικούς μήνες αργότερα.

Μέχρι τον Αύγουστο του 1944 τα δύο χωριά καλύφθηκαν από λάβα και στάχτη. Ό τι απέμεινε από το San Juan ήταν δύο ψηλά καμπαναριά που ξεπρόβαλαν πάνω από τη στερεοποιημένη λάβα! Η ηφαιστειακή δραστηριότητα ήταν ασυνήθιστα μακροχρόνια για τύπου Στρόμπολι με αρκετά επεισόδια που διήρκησαν συνολικά 9 χρόνια. Μετά από 2 χρόνια περίπου, η πυροκλαστική δραστηριότητα υποχώρησε, και για τα επόμενα 7 χρόνια κυριαρχούσαν οι εκχύσεις λάβας από τη βάση του κώνου.

Η δραστηριότητα σταμάτησε εντελώς(;) το 1952. Το τελικό ύψος του κώνου έφτασε στα 424 μέτρα. Η έκρηξη δεν είχε άμεσα θύματα, εντούτοις τρεις άνθρωποι σκοτώθηκαν από κεραυνούς(!) που προκλήθηκαν κατά τις πυροκλαστικές εκρήξεις.

…………………………………………………………………………………………

1. Η ηφαιστειακή δράση τύπου Στρόμπολι αφορά εκρήξεις από μικρές έως μεγάλες με εκρηκτικές στήλες μερικών χιλιομέτρων. Η πραγματική στρομπόλια δράση χαρακτηρίζεται από μικρές σύντομες εκρήξεις κολλώδους λάβας που εκτινάσσεται μερικές δεκάδες έως εκατοντάδες μέτρα στον αέρα. Οι εκρήξεις συνήθως δεν παράγουν εκρηκτική στήλη. Η σχετικά υψηλή πίεση των αερίων έχει ως αποτέλεσμα τον θρυμματισμό της λάβας και τη δημιουργία εκρήξεων με αρκετό κρότο. Μολονότι οι στρομπόλιες εκρήξεις είναι πιο θορυβώδεις από αυτές της Χαβάης, δεν είναι πιο επικίνδυνες. Τα ηφαιστειακά αναβλύσματα των εκρήξεων τύπου Στρόμπολι είναι βολίδες και λιθάρια που εκτοξεύονται με παραβολικές τροχιές και συσσωρεύονται γύρω από τον ηφαιστειακό πόρο σχηματίζοντας το ηφαιστειακό οικοδόμημα. Τυπικοί σχηματισμοί αυτών των εκρήξεων είναι οι κώνοι σκωριών από βασαλτικά πυροκλαστικά υλικά.