Πως επηρεάζει η αχρήματη κοινωνία τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν μετρητά

ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ Η ΑΧΡΗΜΑΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΜΕΤΡΗΤΑ

Γράφει ο Νικόδημος Καλλιντέρης, νομικός

 Δύο Καθηγήτριες στο Πανεπιστήμιο του Lund στη Σουηδία, η Moa Petersén και η Lena Halldenius, αναλύουν σε πρόσφατο άρθρο τους στο Conversation τις συνέπειες της επιβολής της αχρήματης κοινωνίας σε ορισμένα τμήματα του πληθυσμού της χώρας!

  Ως γνωστόν η Σουηδία αποτελεί παγκοσμίως το πρωτοπόρο κράτος που έχει περιορίσει σε συντριπτικό βαθμό τη χρήση των μετρητών στις συναλλαγές. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η σουηδική νομοθεσία προτεραιοποιεί την ελευθερία των συμβάσεων έναντι κάθε άλλης νομικής απαίτησης για την αποδοχή των μετρητών. Με άλλα λόγια, εξαρτάται από τις επιχειρήσεις – συμπεριλαμβανομένων και των τραπεζών – αν θα δεχτούν μετρητά από τους πολίτες/καταναλωτές.

Σήμερα άνω του 80% του πληθυσμού της Σουηδίας χρησιμοποιεί την ειδική εφαρμογή ψηφιακών πληρωμών Swish.

Σε πρόσφατη μελέτη τους (Νοέμβριος 2024) οι δύο Καθηγήτριες κατέδειξαν πόσο βάναυσα πλήττει η εξάπλωση των αχρήματων συναλλαγών τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα ή άλλα τμήματα του πληθυσμού όπως τους ηλικιωμένους ή τους πάσχοντες από ψυχικά νοσήματα. Τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους τους κάνουν να νιώθουν παρείσακτοι, αναξιοπρεπείς και αποκλεισμένοι από την ομαλή συμμετοχή τους στην κοινωνική ζωή.

Στη Σουηδία δεν μπορείς να πληρώσεις τους λογαριασμούς σου με μετρητά ή την στάθμευση του αυτοκινήτου σου, με συνέπεια να υπάρχουν πολλοί εθελοντές που βοηθούν σε τοπικό επίπεδο τους συμπολίτες τους να εξυπηρετηθούν. Οι άνθρωποι που για διάφορους λόγους δεν χρησιμοποιούν τις αχρήματες συναλλαγές νιώθουν συχνά ντροπή, θυμό, εξαθλίωση και ταπείνωση.

Στη Σουηδία οι τράπεζες δημιούργησαν την εφαρμογή ψηφιακών πληρωμών Swish και εκδίδουν την ηλεκτρονική ταυτότητα που απαιτείται να κατέχει κανείς για να έχει πρόσβαση στη φορολογική αρχή ή προκειμένου να αποκτήσει διάφορα κοινωνικά προνόμια λόγω ασθένειας, αναπηρίας ή ανεργίας! Κατά συνέπεια, αν δεν είσαι κάτοχος τραπεζικού λογαριασμού, δεν έχεις πρόσβαση σε σωρεία σημαντικών για την καθημερινότητα σου υπηρεσιών.

Η εξάπλωση της χρήσης μετρητών στις συναλλαγές έλαβε μεγάλες διαστάσεις κατά τη διάρκεια του κορωνοϊού με το πρόσχημα ότι το συμβατικό χρήμα αποτελεί αιτία μετάδοσης της νόσου!

Όλα τα ανωτέρω συνδυαζόμενα δημιούργησαν μια κοινωνία όπου το ψηφιακό χρήμα είναι καλό ενώ τα μετρητά είναι συνδεδεμένα με το έγκλημα, τη φτώχεια και την βρωμιά! Για τους ανθρώπους των οποίων η ζωή εξαρτάται από την πληρωμή με μετρητά, αυτό το στίγμα τους προκαλεί συνθήκες αποκλεισμού από την κοινωνική πραγματικότητα.

Το άρθρο των δύο Καθηγητριών καταλήγει ότι για τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα που δεν έχουν πρόσβαση στο ψηφιακό χρήμα υπάρχει μια αίσθηση μοναξιάς, απώλειας της αίσθησης της κοινότητας και της ανθρώπινης σύνδεσης εντός του πλαισίου της ψηφιακής οικονομίας. Όπως τόνισε και ένας συνεντευξιαζόμενος της έρευνάς τους: «Δεν είναι μόνο η έλλειψη μετρητών. Νιώθω ότι τα ανθρώπινα όντα έχουν εξαφανιστεί. Ζούμε σαν ρομπότ. Κάντε κλικ εδώ, κάντε κλικ σε αυτό. Η ψηφιοποίηση έχει κάνει τους ανθρώπους μοναχικούς».