Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Φύγε, οι πύλες είναι ανοιχτές

Φύγε, οι πύλες είναι ανοιχτές

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

            «Φύγε, οι πύλες είναι ανοιχτές». Αυτή είναι η προτροπή του Κικέρωνα προς τον Κατιλίνα στον πρώτο εναντίον του λόγο. Ο Κικέρωνας ήταν ο κορυφαίος δικανικός ρήτορας της Ρώμης και εκ των σημαντικοτέρων πολιτικών και φιλοσόφων της. Μεταξύ των άλλων έμεινε στην ιστορία για τους τέσσερις κατά του Κατιλίνα λόγους του.

            Στο βιβλίο του «Κικέρων – Τέσσερις λόγοι κατά Κατιλίνα» (Εκδ. Βιβλ. Εστίας»  ο Κων. Τσάτσος περιγράφει τον Κατιλίνα ως ένα πολιτικό αδίστακτο και επιτήδειο δημαγωγό, που παρά τα πολλά και σοβαρά για τη Ρώμη λάθη του εξακολουθούσε να έχει τη συμπάθεια του μέρους του λαού, που είχε χάσει την ηθική και δημοκρατική ευαισθησία του. Ο αείμνηστος πρόεδρος της Δημοκρατίας εξηγεί το γιατί:

            «Ό,τι άρεζε στο πλήθος το υποσχότανε και μοίραζε ό, τι μπορούσε να μοιράση και....κατώρθωνε ακόμα και με τα όργιά του να προσελκύη τη νεολαία της Ρώμης... Το 63 π.Χ ήταν να διεξαχθούν οι εκλογές για την ανάδειξη του υπάτου και ο Κατιλίνας προεκλογικά πάλι υποσχέθηκε στο λαό διαγραφή χρεών και διανομή γαιών. Δημιούργησε έτσι πάλι ρεύμα υπέρ αυτού και η εκλογή του, με την κρυφή υποστήριξη των Κράσσου και Ιουλίου Καίσαρος, φαινότανε πολύ πιθανή». Τότε στη Σύγκλητο οι ιππείς συσπειρώθηκαν με τους πατρικίους και τελικά εξελέγη ο Κικέρων. Πριν εκφώνησε τον πρώτο «Κατά Κατιλίνα» λόγο του, στις 8 Νοεμβρίου του 63 π.Χ., ενώπιον του Κατιλίνα.

            Το «κατηγορώ» κατά του ανήθικου πολιτικού αντιπάλου του ήταν αμείλικτο. Είπε στην αρχή του λόγου του: «Μέχρι πότε επί τέλους, Κατιλίνα, θα κάνης κατάχρηση της υπομονής μας; Ως πότε πια θα μένη η ασύδοτη μανία σου; Πού θα καταλήξης με την αχαλίνωτή σου προκλητικότητα;....Τώρα πια φανερά επιτέθηκες εναντίον ολόκληρης της πολιτείας. Τους ναούς των αθανάτων θεών, τις στέγες της πόλης, την ζωή όλων των πολιτών, την Ιταλία τέλος ολόκληρη θες να τις σύρης στην καταστροφή και στην ερήμωση...».

            Το βράδυ της 8^ης Νοεμβρίου ο Κατιλίνας βλέποντας το σε βάρος του κλίμα στη Σύγκλητο έφυγε από τη Ρώμη. Την επόμενη ημέρα, 9 Νοεμβρίου, ο Κικέρων εκφωνεί στην Αγορά της αιώνιας πόλεως τον δεύτερο κατά Κατιλίνα λόγο του. Σε αυτόν τόνισε ότι δεν υπήρξε  έθνος που η Ρώμη να φοβόταν, είχε όμως νοσήσει βαριά  από τη διχόνοια και τον εμφύλιο πόλεμο, που καλλιέργησε ο Κατιλίνας. «Εδώ μέσα είναι οι ενέδρες. Εδώ μέσα περικλείνεται ο κίνδυνος. Ο εχθρός είναι εδώ. Σε μας ανήκει να πολεμήσωμε εναντίον της χλιδής, της αφροσύνης, του εγκλήματος» τόνισε.

            Ο Κικέρων ολοκλήρωσε τον δεύτερο κατά Κατιλίνα λόγο του τονίζοντας ότι στον αγώνα με τον  αντίπαλό του  συγκρούονται η αιδώς με την αναίδεια, η σεμνότητα με την αναισχυντία, η καλή πίστη με την απάτη, η δικαιοσύνη, η μετριοπάθεια, η σύνεση και όλες οι αρετές με όλες τις κακίες. Ο Κατιλίνας τελικά ηττήθηκε, εγκαταστάθηκε όμως στη Ρώμη η ασθένεια της διχόνοιας και της παρακμής του πολιτικού της συστήματος.-