Ἱκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; (ΙΓ΄)

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Ἱκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; ΙΓ΄

Ή έννοια της δικαιοσύνης

Γ'

Τήν αλήθεια ότι ή δικαιοσύνη τού Θεού προηγείται τής όλης Του περί τόν άνθρω­πο οικονομίας, τοϋ συνόλου δηλαδή τών ένεργειών Του διά τών όποιων χάρισε τή σωτηρία στό άνθρώπινο γένος, τήν άναπτύσσει έκτενώς κορυφαίος θεολό­γος τής 'Ορθοδοξίας, ό άγιος Γρηγόριος ό Παλαμάς, σέ ομιλία του πού έξεφώνησε τό Μέγα Σάββατο. Ιδού τί λέει:

«Ό προαιώνιος καί άπερίληπτος καί παντοκράτωρ Λόγος τού Θεού καί παν­τοδύναμος Υιός» μπορούσε βεβαίως νά σώσει καί χωρίς τήν ένανθρώπησή Του τόν άνθρωπο άπό τή θνητότητα καί τή δουλεία τοϋ Διαβόλου- διότι κυβερνάει τά πάντα μέ τό παντοδύναμο πρόσταγμά Του καί όλα βρίσκονται κάτω άπό τή θεϊ­κή έξουσία Του. «Πάντα δύναται κατά τόν Ίώβ» καί τίποτε δέν Τοϋ είναι άδύνατο- διότι στήν έξουσία του Κτίστη δύνα­μη κτίσματος είναι άδύνατο νά άντιπαρα- τεθεί, «καί τού παντοκράτορος ίσχυρότερον ούδέν».

Όμως, προκειμένου γιά τή σωτηρία μας, ό καταλληλότερος πρός τή φύση μας καί τήν άδυναμία μας τρόπος, καί πιό ταιρια­στός γιά 'Εκείνον πού τήν ένεργεί ήταν «ό διά τής ένανθρωπήσεως του Λόγου του Θεοϋ, ώς καί τό δίκαιον έχων μεθ' έαυτού, ού χωρίς ούδέν ύπό Θεού τελείται» (ή ένανθρώπηση τού Λόγου τοϋ Θεού, δι­ότι ό τρόπος αύτός είχε καί τό δίκαιο μέ τό μέρος του, χωρίς τό όποίο τίποτε δέν ένεργείται άπό τόν Θεό).

'Άλλωστε καί στήν άρχή δικαίως ό άν­θρωπος έγκαταλείφθηκε άπό τόν Θεό, έξαιτίας τοϋ ότι πρώτος ό άνθρωπος τόν έγκατέλειψε. Καί δικαίως παραδόθηκε στόν άρχέκακο διάβολο, έπειδή έκουσίως έτρεξε καί πείσθηκε σ' αύτόν πού δο­λίως τόν συμβούλευε τά άντίθετα πρός τό θέλημα τού Θεού. Καί κατά συνέπειαν μέ τή δίκαιη παραχώρηση τοϋ άγαθοϋ Θεού καί τόν φθόνο τού διαβόλου «θάνατος εις τόν κόσμον είσήλθεν», ό όποιος μάλιστα άπό τήν ύπερβολή τής κακίας τοϋ άρχεκάκου έγινε διπλός- διότι μέ τή δική του ώθηση δέν ένεργείται μόνο ό φυσικός θά­νατος άλλά καί ό αιώνιος.

'Επειδή λοιπόν δικαστικώς («σύν δίκη») παραδοθήκαμε στή δουλεία τού διαβόλου καί τή θνητότητα, έπρεπε πωσδήποτε καί ή έπάνοδος τοϋ άνθρώπινου γένους στήν έλευθερία καί τή ζωή νά πραγματο­ποιηθεί άπό τόν Θεό «σύν δίκη» (δικα­στικώς).

Καί γιά έναν έπιπλέον λόγο έπρεπε έτσι νά γίνει αύτό: όχι μόνο διότι ό άνθρωπος παραδόθηκε στόν φθονερό κατά θείαν δι- καιοσύνην, άλλά καί διότι ό ίδιος ό διάβο­λος τήν μέν δικαιοσύνη τήν έδιωξε άπό κοντά του, ποθώντας δέ άδίκως τήν έξου­σία καί τήν άπόλυτη κυριαρχία, μάλλον δέ τήν τυραννία, καταπατώντας τή δικαιοσύ­νη έπιβλήθηκε δυναστικά στόν άνθρωπο.

Φάνηκε λοιπόν άρεστό στόν Θεό πρώτα νά καταβληθεί ό διάβολος διά τής δικαιο­σύνης, πρός τήν όποία αύτός συνεχώς άντιτίθεται, ΰστερα δέ νά καταβληθεί δυ-ναμικά διά τής άναστάσεως καϊ τής μελ­λούσης Κρίσεως. Αύτή άλλωστε είναι ή άριστη τάξη: «προηγείσθαι τήν δικαιοσύνην τής δυνάμεως» (νά προηγείται ή δι­καιοσύνη τής δυνάμεως). Καϊ τούτο είναι έργο πραγματικά θεϊκής καϊ άγαθής έξουσίας καϊ όχι τυραννικής, ή δυναμική έπιβολή νά έπεται τής δικαιοσύνης («τή δι­καιοσύνη τήν δύναμιν έπεσθαι»).

Διότι, όπως ό έξαρχής άνθρωποκτόνος σηκώθηκε ενοντίον μας άπό φθόνο καϊ μίσος, έτσι ό άρχηγός τής ζωής κινήθηκε πρός χάριν μας άπό ύπερβολική φιλαν­θρωπία καϊ καλοσύνη. Καί, όπως έκείνος μέ άδικία καί δόλο προξένησε στόν έαυτό του τή νίκη καί στόν άνθρωπο τήν πτώση, έτσι ό έλευθερωτής «έν δικαιοσύνη καί σοφία» έφερε εις πέρας τήν τελική ήττα τοϋ άρχεκάκου καί τήν άνακαίνιση τοϋ πλάσματος Του.

«Παρέλιπεν ούν ό Θεός πρότερον όπερ ήδύνατο, ίν' όπερ έχρήν ένεργήση πρό­τερον. Περιφανεστέρα δέ κάντεϋθεν ή δι­καιοσύνη γέγονε προκριθεΐσα παρά του δύναμιν άήπητον έχοντος» (παρέλειψε λοιπόν ό Θεός προηγουμένως αύτό πού μπορούσε, τή δυναμική έπιβολή, γιά νά ένεργήσει πρώτα αύτό πού ήταν άναγκαίο, τήν άπόδοση δικαιοσύνης. Μέ τόν τρόπο αύτό έγινε ένδοξότερη ή δικαιοσύ­νη, άφοϋ τής έδωσε προτεραιότητα Αύτός πού έχει άήττητη δύναμη)...

'Επιπλέον έπρεπε νά νικηθεί άπό τή νι­κημένη φύση ό διάβολος πού είχε νικήσει, καί νά καταβληθεί έντέχνως αύτός πού μάς είχε έξαπατήσει. Γι' αύτό έπρεπε καϊ ήταν άναγκαΐο νά ύπάρξει ένας άνθρω­πος άγευστος τής άμαρτίας. Αύτό όμως άνήκε στά άδύνατα- διότι κανείς, λέει ή Αγία Γραφή, δέν είναι άναμάρτητος, άκόμη κι άν ή ζωή του διαρκέσει μία μέρα... ΓΓ αύτό λοιπόν ό μόνος άναμάρτητος Υιός καί Λόγος τοϋ Θεοϋ γίνεται υιός άνθρώπου... Μέ τόν τρόπο αύτό «νικάται παρά άνθρώπου» ό διάβολος πού άρχικά είχε νικήσει τόν άνθρωπο. Καί αύτός πού είχε νικήσει «τήν κατ' εικόνα Θεού» φύση καί ύπερηφανευόταν γι' αύτό, «καταβάλλεται τής έπάρσεως, καί ό άνθρωπος άναπλάττεται» άπό τόν «κατά τήν ψυχήν» θάνατο, πού είναι καί ό κυρίως θάνατος.

Καί δικαιώνεται μέ τόν τρόπο αύτό ή άνθρώπινη φύση ότι δέν έχει άπό τόν έαυτό της τό κακό, δικαιώνεται δέ καί ό Θεός ότι δέν είναι αίτιος ή δημιουργός κανενός κα­κού. Διότι άν δέν είχε γίνει άνθρωπος ό συνάίδιος μέ τόν Πατέρα Λόγος τοϋ Θεοϋ, θά μπορούσε νά νομιστεί ότι ή άμαρτία ύπάρχει μέσα στήν 'ίδια τή φύση τοΰ άν­θρώπου, άφοϋ κανένας άνθρωπος δέν είχε φανεί άναμάρτητος διά μέσου τών αιώνων. Καί θά άποδιδόταν ή κατηγορία στόν Κτίστη, ότι δηλαδή δέν ήταν Κτίστης άγαθών, ούτε ό "Ιδιος είναι άγαθός, έπιπλέον δέ ύπήρξε καί κριτής άδικος, άφοϋ δέν καταδίκασε δικαίως τόν άνθρωπο, πού ό Ίδιος τόν είχε δημιουργήσει «κατα­δίκης άξιον».

Μαζί μέ όλα αύτά έπρεπε καί νά έξαπατηθεί δικαίως αύτός πού έξαπάτησε καί νά χάσει δι' άρπαγής τόν πλούτο πού είχε άποκτήσει μέ άπάτη, νά τόν χάσει μέ τό νά νικηθεί τεχνηέντως ή πονηρία του διά τής σοφίας τοϋ Θεού, πρός τήν όποία φε­ρόταν μέ θρασεία καύχηση ό άρχέκακος' τήν όποία θρασεία καύχηση («μεγαλαυχίαν») δέν θά τήν άπεδίωκε άν καταβαλλό­ταν μέ θεϊκή έξουσία («δυναστεία θεία») καί δέν έχανε τήν κυριαρχία του μέ σοφία καί δικαιοσύνη1.

Αύτά τονίζει ό άγιος Γρηγόριος ό Πα­λαμάς. Τό θέμα όμως είναι εύρύτατο καί έξαιρετικά ένδιαφέρον. Θά συνεχίσουμε λοιπόν στό έπόμενο άρθρο μας μέ έναν άλλο Γρηγόριο, τόν άδελφό τοϋ Μεγάλου Βασιλείου άγιο Γρηγόριο Νύσσης.

………………………………………………………………………………

1. Άγίου Γρηγορίου τού Παλαμά, 'Ομιλία ΙΣΤ", Περί Γής κατά σάρκα του Κυρίου ήμών Ίησού Χριστού οικο­νομίας καί τών δι' αύτής κεχαρισμένων τοις ώς αληθώς εις <τόν πιστεύουσι» (ΕΠΕ 9, 422 καί έξης).

Περιοδικό “Ο ΣΩΤΗΡ”

Δείτε σχετικά και:

-Ἱκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; (ΙΒ΄)

-Ἱκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; ΙΑ΄

-Ἱκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; Ι΄

-Ἱκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; Θ΄

-Ἱκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; Η΄

-Ἱκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; Z΄

-Ικανοποίηση θείας δικαιοσύνης; (ΣΤ΄)

-Ικανοποίηση θείας δικαιοσύνης; (Ε΄)

-Ικανοποίηση θείας δικαιοσύνης; (Δ΄)

-Iκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; ( Γ )

-Iκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; ( Β )

-Προσέγγιση στο μυστήριο του Σταυρού (Α΄)