Κυριακή του Παραλύτου – Μηκέτι αμάρτανε.

Το σημερινό Ευαγγέλιο μας παρουσιάζει έναν άνθρωπο άρρωστο, βασανιζόμενο για τριάντα οκτώ χρόνια. Η φύση της ασθένειας του δεν κατονομάζεται αρχικά.

Αργότερα, μετά τη θεραπεία, μαθαίνουμε ότι ο πρώην άρρωστος σηκώθηκε, πήρε το κρεβάτι του και περπάτησε. Γι’ αυτό και στη χριστιανική παράδοση έχει μείνει γνωστός ως ο παραλυτικός. Ούτε όμως η ασάφεια της αρρώστιας στην ευαγγελική περικοπή ούτε η απόδοση του όρου παραλυτικός από τη χριστιανική παράδοση είναι τυχαίες. Τόσο η αρρώστια όσο και η παραλυσία αποτελούν μεταφορές, τρόπους της ανθρώπινης γλώσσας, που προσπαθούν να αποδώσουν και να περιγράψουν την ανθρώπινη κατάσταση μιας ζωής μακριά από το Θεό.

Οι μεταφορές αυτές, η περιγραφή δηλαδή της ανθρώπινης κατάστασης ως ασθένειας και παραλυσίας, μας θέτουν παράλληλα το ερώτημα: τι πάσχει, εν προκειμένω, πρωτίστως στον άνθρωπο, το σώμα ή η ψυχή; Ή μήπως δεν μπορούμε να διακρίνουμε ανάμεσα στα δυο; Αυτό που μπορούμε πάντως να διακρίνουμε είναι πως αυτό που κινητοποιεί τον άνθρωπο είναι η αρρώστια του σώματος και όχι αυτή της ψυχής. Θέλουμε να στεκόμαστε γεροί και δυνατοί τα πόδια μας. Το ερώτημα του Χριστού, θέλεις υγιής γενέσθαι;, λαμβάνει από εμάς καταφατική απάντηση, αλλά περιοριζόμαστε στη σωματική διάσταση της υγείας και μόνο.

Όμως στη σημερινή περικοπή βλέπουμε ότι στο πρόσωπο του Χριστού διακρίνουμε μια μετάβαση από το μερικό στο καθολικό και μάλιστα υπό δυο έννοιες. Καταρχάς, στη Βηθεσδά, σε εξαιρετικές περιπτώσεις ερχόταν άγγελος Κυρίου, τάραζε το νερό και όποιος προλάβαινε και εισερχόταν πρώτος στην κολυμβήθρα θεραπευόταν. Παράλληλα, σύσσωμη η πατερική ερμηνευτική παράδοση βλέπει στο θαύμα για το οποίο μας μίλησε σήμερα το Ευαγγέλιο το προτύπωση του βαπτίσματος. Όμως το βάπτισμα δεν είναι γεγονός εξαίρεσης που απευθύνεται σε λίγους. Αντίθετα, συνιστά μια καθολική κλήση του Θεού προς όλους τους ανθρώπους.

Η δεύτερη διάσταση της μετάβασης από το μερικό στο καθολικό αφορά το βάθος της θεραπείας. Όταν θεραπεύει τον άνθρωπο ο Χριστός, δεν θεραπεύεται μόνο το σώμα του, αλλά ο καθολικός άνθρωπος, ψυχή και σώμα. Και αυτό το βλέπουμε και στη σημερινή περικοπή, όταν το θαύμα δεν ολοκληρώνεται όταν ο παραλυτικός σηκωθεί, πάρει το κρεβάτι του και περπατήσει. Θα ολοκληρωθεί όταν ο Χριστός θα τον συναντήσει στο ιερό χώρο του ναού, όπου ο παραλυτικός έχει πάει για να λατρέψει τον Θεό, και ο Χριστός θα του πει: Ίδε υγιής γέγονας, μηκέτι αμάρτανε. Η απελευθέρωση από την αμαρτία αποτελεί αναγκαίο όρο για να διατηρήσει ο άνθρωπος την υγεία στην καθολική διάσταση με την οποία τη βλέπει το Ευαγγέλιο. Δεν είναι άλλωστε τυχαία και η λέξη που επιλέγει ο Χριστός όταν απευθύνεται και θεραπεύει τον παραλυτικό: έγειρε. Έγερση είναι η λέξη που χρησιμοποιείται στο Ευαγγέλιο για να σημάνει την Ανάσταση του Χριστού. Έγερση εκ νεκρών είναι για τους ανθρώπους η έγερση από την κατάσταση της αμαρτίας,. Η Ανάσταση ως είσοδος στην καινή ζωή της Βασιλείας του Θεού.

Πώς όμως συντελείται αυτή η θαυμαστή μετάβαση από την καθολική αρρώστια στην καθολική θεραπεία; Ο παραλυτικός λέει μια φράση που συνήθως ερμηνεύεται επιφανειακά: άνθρωπον ουκ έχω. Ο παραλυτικός αναφέρεται βέβαια στο γεγονός πως δεν υπάρχει κάποιος να τον βάλει πρώτον στα νερά την ώρα εκείνη που εμφανίζεται ο άγγελος. Όμως ο ευαγγελιστής υπονοεί εδώ κάτι περισσότερο. Η θεραπεία δεν μπορεί να έρθει από την ανθρώπινη πλευρά. Ούτε επίσης από την πλευρά ψευδών θεοτήτων, σαν τον Ασκληπιό, όπως επαγγέλονταν οι παγανιστές της εποχής του Χριστού. Το Ευαγγέλιο εδώ είναι σαφές και κατηγορηματικό: αυθεντικός, πραγματικός θεραπευτής είναι μόνο ο Χριστός. Κάθε άλλη μορφή θεραπείας δεν είναι παρά μια νόσος που μεταμφιέζεται σε θεραπεία.

Για να μην είμαι όμως και εγώ γενικόλογος και ασαφής, θα σας διηγηθώ μια ιστορία που διασώζει ο αββάς Κασσιανός από τη ζωή των ασκητών της Αιγύπτου κατά τις απαρχές της Χριστιανοσύνης. Δυο μοναχοί, ο Παύλος και ο Αρχίβιος, οι οποίοι έμεναν σε έναν ερημικό και απαράκλητο τόπο, αποφάσισαν να επισκεφτούν έναν τρίτο φίλο και συνασκητή τους που κατοικούσε στην ευρύτερη περιοχή. Ο Παύλος είχε προσπαθήσει πολύ να φτάσει στην εσωτερική καθαρότητα, όμως όχι με τον ενδεδειγμένο, όπως θα αποκαλυφθεί αργότερα, τρόπο. Δεν ανεχόταν όχι μόνο τη θέα ενός γυναικείου προσώπου, αλλά ούτε καν ήθελε να βλέπει γυναικεία ενδύματα. Όμως τη μέρα εκείνη της επισκέψεως σε εκείνη την ερημική διαδρομή συνάντησαν, ανέλπιστα, μια γυναίκα. Ο Παύλος ταράχτηκε τόσο ώστε με μιας εγκατέλειψε ξαφνικά το καθήκον της αγάπης που τον έκανε να επιχειρήσει αυτή την επίσκεψη, πήρε στροφή και έφυγε τρέχοντας προς το κελί του. Έτρεχε ασταμάτητα, πιο γρήγορα από ότι θα έτρεχε αν είχε δει λιοντάρι ή έναν τεράστιο δράκοντα. Μάταια ο Αρχίβιος του φώναζε να γυρίσει πίσω. Και συνεχίζει ο Κασσιανός, κάνοντας τη διάγνωση της κατάστασης του Παύλου. Ο ζήλος της αγνότητας και η αγάπη της καθαρότητας ήταν τα μοναδικά κίνητρα του Παύλου. Η αντίδραση του όμως δεν ήταν αποτέλεσμα θεογνωσίας και ασφαλώς ξεπερνούσε τα όρια της νήψης και της σωστής «κατά Θεόν» εγκράτειας. Αυτό που αποστρεφόταν ο Παύλος δεν ήταν μόνο η οικειότητα με τις γυναίκες, αλλά η ίδια η θέα τους. Η τιμωρία λοιπόν έφτασε στον Παύλο άμεσα. Παρέλυσε όλο του το σώμα και έμενε εντελώς ακίνητος, βουβός, χωρίς ακοή. Είχε μάλιστα τόσο αποδυναμωθεί ώστε οι περιποιήσεις των μοναχών δεν επαρκούσαν πλέον για να ανακουφίσουν την ταλαιπωρία του. Ήταν λοιπόν απαραίτητες οι επιμελημένες φροντίδες μιας γυναίκας. Τον μετέτρεψαν τότε σε ένα γυναικείο μοναστήρι και εκεί οι μοναχές τον περιοποιούνταν, τον τάιζαν και τον φρόντιζαν σε όλα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο Παύλος έζησε γύρω στα τέσσερα χρόνια, μέχρι το τέλος της ζωής του. Ωστόσο, ενώ η αρρώστια είχε παραλύσει όλα του τα μέλη, μια θαυματουργική δύναμη έβγαινε από τον Παύλο και μάλιστα τόσο μεγάλη, ώστε το λάδι που είχε έλθει σε επαφή με το σώμα του θεράπευε αμέσως άλλους ασθενείς που χρίονταν με αυτό.

Τι να πρωτοθαυμάσει και τι να πρωτοσχολιάσει κανείς από αυτή τη διήγηση! Θα αρκεστούμε στα στοιχειώδη. Αρχικά βλέπουμε την ασθένεια να παρουσιάζεται ως υγεία. Η αδυναμία του Παύλου να ζήσει σε έναν κόσμο που υπάρχουν και γυναίκες λαμβάνεται ως αρετή. Ο Θεός θα τον οδηγήσει σε μια παραλυσία που ενώ μοιάζει, και είναι ασθένεια θα είναι γι’ αυτόν η σωτηρία. Θα τον στείλει στα χέρια και τη φροντίδα αυτών που ούτε τη θέα τους δεν άντεχε, των γυναικών, οι οποίες όμως, όπως σταδιακά θα καταλάβει, και ας μην έχει φωνή να το εκφράσει, είναι συνασκήτριες του, αφοσιωμένες, όπως και αυτός, στον Χριστό μοναχές. Στην κατάσταση αυτή θα παραμείνει μέχρι το τέλος της ζωής του, μια κατάσταση που συνοδεύεται όμως από ένα θαυμαστό παράδοξο: αυτός ο παραλυτικός γίνεται πηγή ιάσεων για άλλους, το λάδι με το οποίο οι μοναχές έχουν αλείψει το σώμα του, σημείο της φροντίδας και της αγάπης που οι χριστιανοί οφείλουν ο ένας στον άλλο, γίνεται όργανο ιάσεως για τους άλλους πιστούς.

Ας κρατήσουμε λοιπόν αδελφοί, τα λόγια του Χριστού αδιάλειπτα μέσα στην καρδιά μας. ίδε υγιής γενέσθαι; Μηκέτι αμάρτανε. Ας μην μένουμε στα εξωτερικά σημεία της ασθένειας ούτε στα εξωτερικά σημεία των δήθεν αρετών μας, ας αφήσουμε το ιαματικό νυστέρι των εντολών του Χριστού να εισέλθει και να θεραπεύσει και τη δική μας αρρώστια.

Γεώργιος Σαββίδης