Επιστολή Μητροπολίτου Γόρτυνος Ιερεμία στους Ιερείς

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

 Δημητσάνα - Μεγαλόπολη 23 8 2015

Ἐπιστολή στούς Ἱερεῖς

Ἀγαπητοί καί σεβαστοί Συμπρεσβύτεροι Ἱερεῖς

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως,

Εὐλογεῖτε!

Στήν ἐπιστολή μου αὐτή πρός σᾶς θέλω, ὡς Ἐπίσκοπος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, νά σᾶς γράψω πάλι γιά τήν Θεία Λειτουργία, ἐπισημαίνοντας μερικά σημεῖα, τά ὁποῖα πρέπει νά προσέχουμε.

1. Ἡ Θεία Λειτουργία ἀρχίζει ἀπό τήν Προσκομιδή, ἡ ὁποία ἔχει ὀνομαστεῖ «Λειτουργία ἐν ἐμβρύῳ»! Ὁ Ἱερεύς τελῶν τήν Προσκομιδή πρέπει νά φέρει ἅπασαν τήν ἱερατική του στολή, καί τό φελώνιο δηλαδή. Ἡ Προσκομιδή πρέπει νά γίνεται μέ ζυμωτό πρόσφορο, ἀλλά, παρακαλῶ, Πατέρες, νά συνιστᾶτε τό ἀλεῦρι, μέ τό ὁποῖο ζυμώνουν οἱ εὐλαβεῖς κυρίες τό πρόσφορο, νά εἶναι τοιοῦτο, ὥστε τό πρόσφορο νά εἶναι σφιχτό καί ὄχι νά τρίβεται κατά τήν κοπή του. Ρωτᾶτε τά Μοναστήρια μας, πού κάνουν καλά πρόσφορα, τί ἀλεῦρι χρησιμοποιοῦν. Τό εἴπαμε πολλές φορές αὐτό, ἀλλά δέν βλέπω νά νεται διόρθωση. Ὁμοίως γιά ἄναμα εἴπαμε νά χρησιμοποιεῖτε κατάλληλο γιά Θεία Κοινωνία, οἶνο μέ καλή γεύση. Προσοχή ὅμως, νά βάζετε τό ἄναμα σέ τέτοια θέση στόν Ναό, ὥστε νά μή ξυνίζει ἀπό τήν πολυκαιρία.

Κατά τήν Προσκομιδή, στό Ἅγιο Δισκάριο καλόν εἶναι, κατά παλαιά εὐσεβῆ παράδοση, νά διακρίνονται οἱ μερίδες ζώντων καί τεθνεώτων. Γι᾽ αὐτό, κατά συμβουλή τοῦ Γορτυνίου (ἀπό τήν Νυμφασία) ἁγίου Πατρός Γερβασίου Παρασκευοπούλου, οἱ μερίδες τῶν ζώντων πρέπει νά ἐξάγονται ἀπό τήν κόρα, οἱ δέ μερίδες τῶν κεκοιμημένων ἀπό τήν ψύχα. Ἐπειδή ἡ Προσκομιδή παλαιότερα γινόταν μετά τό Εὐαγγέλιο καί ἐπειδή οἱ χριστιανοί μας φέρουν ὀνόματα πρός μνημόνευση σέ ἀργοπορημένη ὥρα, ἀλλά καί ἐπειδή ἐμεῖς οἱ Ἱερεῖς μνημονεύουμε κατά τήν Θεία Λειτουργία ὀνόματα, γι᾽ αὐτό προσωπικῶς δέν κάνω τήν Ἀπόλυση κατά τήν τέλεση τῆς Προσκομιδῆς, ἀλλά τήν κάνω σύντομα μετά τήν αἴτηση συγγνώμης πρίν ἀπό τά Ἅγια. Ἄν θέλετε ἀκολουθῆστε καί σεῖς τήν ἴδια τακτική. Ἄν θέλετε.

2. Πρίν ἀπό τήν «Εὐλογημένη Βασιλεία...» πρέπει νά προηγεῖται θυμίαμα. Τό θυμίαμα αὐτό γίνεται μέν κατά τήν Δοξολογία, ἀλλά ἀνήκει στήν Θεία Λειτουργία, πού πρόκειται νά ἀρχίσει.  Καί αὐτό τό εἴπαμε πολλές φορές, χωρίς ὅμως νά τό τηρεῖτε. Ὅταν ἔχουμε ἀρχιερατική Λειτουργία τό θυμίαμα δέν γίνεται κατά τήν Δοξολογία, ἀλλά τό κάνει ὁ Ἀρχιερεύς, ὅταν, μετά τήν Μικρά Εἴσοδο, εἰσέρχεται στό Ἱερό Βῆμα, γιατί γι᾽ αὐτόν τότε ἀρχίζει ἡ Θεία Λειτουργία.

3. Θά ἔχετε παρατηρήσει ὅτι σέ κάθε τελετή καί ἀκολουθία τό Ἱερό Εὐαγγέλιο τό ἀναγιγνώσκει ὁ Ἀρχιερεύς. Ἔτσι πρέπει νά γίνεται, γιατί τό Ἱερό Εὐαγγέλιο εἶναι ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ, τοῦ Ὁποίου τύπος εἶναι ὁ Ἀρχιερεύς. Ἔτσι καί στήν βάπτιση καί στόν γάμο καί στήν κηδεία καί στήν τέλεση ἑνός ἁγιασμοῦ, τό Εὐαγγέλιο ἀναγινώσκεται ἀπό τόν Ἀρχιερέα, ὅταν ἱερουργεῖ. Παραδόξως ὅμως, εἰδικά στήν Θεία Λειτουργία, ὅπου βιώνουμε ἰδιαίτερα τό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας καί ὅπου ἔχουμε κατ᾽ ἐξοχήν τήν παρουσία τοῦ Κυρίου, βλέπουμε τό Εὐαγγέλιο νά διαβάζεται ἀπό τόν Διάκονο ἤ, ἐλλείψει αὐτοῦ, ἀπό τόν κατώτερο στήν τάξη Ἱερέα. Αὐτό δέν εἶναι καθόλου σωστό. Πῶς ὅμως ἐπικράτησε ἡ λανθασμένη αὐτή τακτική; Κατά τήν ἑρμηνεία τοῦ ἀρίστου λειτουργιολόγου τῆς Ὀρθοδοξίας, τοῦ μακαριστοῦ καθηγητοῦ Ἰωάννου Φουντούλη, τό Εὐαγγέλιο στήν Θεία Λειτουργία τό ἀνεγίνωσκε ὁ Ἀρχιερεύς πάντα, πίσω ἀπό τό Ἱερό Βῆμα, ὅπου ἦταν πάλαι ὁ θρόνος του. Ἐπειδή δέ δέν ἀκουόταν (δέν ὑπῆρχαν μεγάφωνα), στό κέντρο τοῦ Ναοῦ στεκόταν ὁ Διάκονος καί ἐπαναλάμβανε τίς φράσεις τοῦ Εὐαγγελίου, πού ἀνεγίνωσκε ὁ Ἀρχιερεύς, γιά νά γίνονται ἀκουστές ἀπό τόν λαό. Ὁ λαός λοιπόν ἔβλεπε καί ἄκουγε τόν Διάκονο ἀπαγγέλλοντα τήν Εὐαγγελική περικοπή καί ἔτσι ἐπικράτησε, λανθασμένα πάλι λέγω, στήν Θεία Λειτουργία τό Εὐαγγέλιο νά ἀναγινώσκει ὁ Διάκονος. Αὐτό μαζί μέ τό ἄλλο, τό ὅτι οἱ ἀναγινώσκοντες τό Εὐαγγέλιο, μερικές φορές τό «σκοτώνουν», πού λέγουμε, μέ κάνει στήν Θεία Λειτουργία νά ἀναγινώσκω ἐγώ ὁ Ἐπίσκοπος τό Εὐαγγέλιο. Δέν εἶναι καινοτομία αὐτό, ἀλλά εἶναι ἐπιστροφή στήν παράδοση. Ἔπειτα, στήν ἀρχιερατική Λειτουργία τά πάντα ἀνήκουν στόν Ἀρχιερέα, γι᾽ αὐτό καί οἱ Ἱερεῖς μόνο μέ τήν ἐντολή καί εὐλογία του λέγουν ἐκφώνησή τινα. Γιά τό Εὐαγγέλιο θέλω πάλι νά πῶ ὅτι πρέπει νά λέγεται μέ ἐμμελῆ ἀνάγνωση καί ὄχι μέ ψαλμωδία. «Τό ἀνάγνωσμα πρόσχωμεν», λέγουμε.

4. Προσοχή, Πατέρες, κατά τόν Καθαγιασμό τῶν Τιμίων Δώρων. Δηλαδή, προσοχή κατά τήν εὐχή πού λέγουμε μετά τό «Τά Σά ἐκ τῶν Σῶν». Ἡ σταύρωση διά τῆς χειρός μας στόν ἄρτο, πού εἶναι στό ἅγιο Δισκάριο, πρέπει νά γίνεται πάνω ἀκριβῶς ἀπό τόν ἄρτο καί ὄχι ἀπό μακρυά. Προσοχή πολύ σ᾽ αὐτό. Καί ἡ σταύρωση τοῦ οἴνου, πού εἶναι στό ἅγιο Ποτήριο, πρέπει νά γίνεται ἀκριβῶς πάνω στό ἅγιο Ποτήριο καί ὄχι μακρυά ἀπό αὐτό. Προσοχή σ᾽ αὐτό, ξαναλέγω. Γιά νά τό πετύχετε αὐτό πρέπει βέβαια νά εἶστε ὄρθιοι ἐκείνη τήν ὥρα καί ὄχι γονατιστοί. Ἡ ὥρα αὐτή, Πατέρες, εἶναι ἡ πιό σημαντική, εἶναι ἡ πιό ἱερή καί τρομερή ὥρα. Εἶναι μία θεοφάνεια! Γι᾽ αὐτό, καί μετά τήν τέλεση τοῦ Καθαγιασμοῦ πρέπει ὁπωσδήποτε νά γονατίζουμε (ὅσοι μποροῦν βέβαια), ὡς μία προσκύνηση στόν Χριστό, ὁ Ὁποῖος εὑρίσκεται πλέον ἐνώπιόν μας μέ τό θαῦμα τοῦ Καθαγιασμοῦ! Συνιστῶ λοιπόν νά γονατίζετε τήν τρομερή αὐτή ὥρα καί ἄς εἶναι Κυριακή ἡμέρα. Δέν εἶναι παράβαση τοῦ Κανόνος, πού λέγει «μή κλίνειν γόνυ» τήν Κυριακή, γιατί τό γονάτισμα στόν Κανόνα αὐτόν εἶναι σχῆμα μετανοίας. Ἀλλά τό γονάτισμα κατά τόν Καθαγιασμό εἶναι τιμητική προσκύνηση στόν Δεσπότη Χριστό καί δέν εἶναι ἔκφραση μετανοίας γιά τά ἁμαρτήματά μας. Ὅπως, γιά παράδειγμα, ἄν ἐμφανιστεῖ ἐνώπιόν μας ὁ Χριστός μας καί ἡ Παναγία μας (ἄχ, μακάρι!) καί εἶναι Κυριακή ἡμέρα, δέν θά ποῦμε «Χριστέ καί Παναγιά, ἐλᾶτε αὔριο πού εἶναι Δευτέρα νά σᾶς προσκυνήσω, γιατί σήμερα εἶναι Κυριακή»!... Οἱ Μυροφόρες προσκύνησαν τόν Χριστό ἡμέρα Κυριακή. Καί τήν Κυριακή ἡμέρα λέμε γιά Εἰσοδικό «Δεῦτε ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΩΜΕΝ», καί ὄχι μόνο «προσκυνήσωμεν», ἀλλά καί «ΠΡΟΣΠΕΣΩΜΕΝ» Χριστῷ! Ἀλλά, σημειώνω, εἰδικά γιά τά Μοναστήρια, ἄν ἔχουν παράδοση νά μήν γονατοῦν τήν ὥρα τοῦ Καθαγιασμοῦ, ἄν καί θεολογικά διαφωνῶ μέ αὐτό, ὅμως, σέβομαι τήν παράδοσή τους καί παρακαλῶ νά ἀκολουθοῦν αὐτήν καί ὄχι τήν δική μου θέση.

5. Προσοχή, Πατέρες, ὅταν κοινωνᾶτε καί ὅταν καταλύετε τό ἅγιο Ποτήριο. Προσοχή, μήν πέφτουν Μαργαρίτες στήν γενειάδα σας καί μήν ποτίζεται ὁ μύστακας μέ τό Ἅγιο Αἷμα. Σᾶς εἶχα ἀναφέρει ἐντολή τοῦ ἁγίου Συμεών Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης ὅτι ὁ Ἱερεύς πρέπει νά ψαλιδίζει τόν μύστακά του, ἀκριβῶς γιά τόν λόγο, γιά νά μήν ἐμβαπτίζονται οἱ τρίχες τοῦ μύστακος στό ἅγιο Ποτήριο. Νά ψαλιδίζει τόν μύστακα, ἀλλά ὄχι καί τήν γενειάδα. Κατά παρέκβαση λέγω, ἀφοῦ ἡ γενειάδα εἶναι καί αὐτή ἐκφραστική τῆς ἀφιερώσεώς μας στόν Χριστό μέ τήν ἱερωσύνη μας, γιατί μερικοί Ἱερεῖς κόβουν τά γένεια; «Δέν κάνουν τά γένεια τόν παπᾶ», λέγουν αὐτοί πού τά κόβουν. Ἀλλά καί τά ράσα καί τά ἄμφια δέν κάνουν τόν παπᾶ. Λοιπόν, νά καταργήσουμε  τά ράσα καί τά ἄμφια; 

6. Εὔχομαι, Πατέρες, νά θελχθεῖτε ἀπό τόν γλυκασμό τῆς Θείας Λειτουργίας καί τότε θά νοήσετε μόνοι σας πῶς πρέπει, εὐλαβῶς καί ἱεροπρεπῶς, νά τήν τελεῖτε. Προσωπικῶς, χθές τήν νύχτα (Σάββατο πρός Κυριακή 23 Αὐγούστου), πού διά λόγους ὑγείας ἐτέλεσα μόνος μου μέ ἕναν πιστό τήν Θεία Λειτουργία, θυμήθηκα τήν παλαιά μου, ὡς ἱερεύς συνήθεια, πού λειτουργοῦσα συχνά καί μάλιστα πολλές φορές καί καθημερινά. Μακάρι νά μποροῦσα καί τώρα ὡς Ἀρχιερεύς νά τό ἐφαρμόσω αὐτό, γιά νά κοινωνῶ καθημερικά τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, γιά τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μου καί γιά τήν εὐλογία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, πού μοῦ ἔδωσε ὁ Κύριος νά ποιμαίνω.

Ἡ ἀσθένειά μου, γιά τήν ὁποία ἀκούσατε, εἶναι καρδιᾶς ἀσθένεια καί μπορεῖ ἀπότομα νά ἀπέλθω τοῦ ματαίου τούτου βίου. Γι᾽ αὐτό ζητῶ μέ εἰλικρίνεια συγνώμη ἀπό ὅλους. Ἄν ποτέ ἦλθα σέ διενέξεις μαζί σας, ὁμολογῶ ταπεινά ὅτι τό φταίξιμο ἦταν δικό μου. Γι᾽ αὐτό καί πάλι σᾶς ζητῶ εἰλικρινά συγγνώμη. Τόν ἀγώνα μου κάνω καί ἐγώ, σεβαστοί μου Πατέρες. Ἄλλοτε τά καταφέρνω, ἄλλοτε δέν τά καταφέρνω. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός μας, διά πρεσβειῶν τῆς καλῆς μας Παναγίας, ἄς μᾶς συγχωρέσει ὅλους καί ἄς μή μᾶς στερήσει τήν ἐπουράνιό Του Βασιλεία. Συγχωρέστε με καί ὁ Θεός ἄς συγχωρήσει καί ὅλους ἐσᾶς.

Εὔχομαι τήν εὐλογία τῆς Παναγίας στήν οἰκογένειά σας καί τήν ἱερά σας ποίμνη.

Μέ πολλή ἀγάπη καί σεβασμό, Ἐπίσκοπος Ἰερεμίας